Το κουτσομπολιό έχει αδιαμφισβήτητα μια αρνητική χροιά. Ως κουτσομπόληδες χαρακτηρίζονται αυτοί που εν τη απουσία ενός ατόμου, ή «πίσω από την πλάτη του» διαδίδουν ψεύτικες φήμες για αυτόν, και είναι συχνά συνδεδεμένοι με την μικρότητα και την απουσία ηθικής που τη συνοδεύει. Η πρακτική του κουτσομπολιού έχει αποτυπωθεί στην συλλογική μνήμη και συνείδηση με τις μαυροντυμένες γιαγιάδες στα χωριά που κάθονται στις εξώπορτες των σπιτιών και βουίζουν σαν σμήνος μελισσών, μη αφήνοντας τίποτα να ξεφύγει από την κριτική τους ματιά. Έχει ακόμα συνδεθεί με τα «κουτσομπολίστικα» περιοδικά και πρωινάδικα που ασχολούνται – με όχι ιδιαίτερα κομψό τρόπο – με τις ζωές των διασήμων.

Ένα κοινό ένοχο μυστικό

Όλοι το κάνουμε. Πολλοί μπορεί να ισχυρίζονται ότι «Δεν είμαι από αυτούς που κουτσομπολεύουν, αλλά…» ή χρησιμοποιούν ευφημισμούς για το κουτσομπολιό, όπως «σχόλια μετά τη συνάντηση» και «συζητήσεις στο διάδρομο», όροι με τους οποίους ειδικά οι άνδρες φαίνεται να αισθάνονται πιο άνετα. Ωστόσο, είτε το ονομάσεις «κοινωνική κριτική», είτε «κοινωνικό σχολιασμό», το μόνο σίγουρο είναι ότι το κουτσομπολιό αποτελεί το κοινό ένοχο μυστικό της ανθρωπότητας.

Ωστόσο, το κουτσομπολιό είναι βασικό μέρος της πολιτικής και του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί ο κόσμος, με έρευνες να αναφέρουν ότι έχει ευεργετικές ιδιότητες ακόμη και στον χώρο εργασίας.

Έρευνα του BBC, καταρρίπτει την επικρατούσα αντίληψη ότι το κουτσομπολιό αποτελεί ασήμαντη ή ακόμη και επικίνδυνη γυναικεία – αποκλειστικά- συνήθεια και αναδεικνύει τα οφέλη του, κυρίως, στον τομέα της εργασίας, τονίζοντας την ενίσχυση των συναδελφικών σχέσεων και την αύξηση της παραγωγικότητας.

Παράλληλα, η εν λόγω έρευνα, αναδεικνύει, μεταξύ άλλων, και την τάση των ανδρών να κουτσομπολεύουν στην εργασία τους. Ειδικότερα, όταν οι ίδιοι, ρωτήθηκαν κατά πόσο «ενδίδουν» στη συνήθεια αυτή απάντησαν με το εξής μοτίβο: «Δεν είμαι από αυτούς που κουτσομπολεύουν, αλλά…», και στη συνέχεια, συνέχισαν να εξηγούν για το πώς χρησιμοποιούν το κουτσομπολιό στρατηγικά και πολιτικά.

Μεταξύ άλλων, παρατηρήθηκε, επίσης, ότι οι άνθρωποι που κουτσομπολεύουν είθισται να χαρακτηρίζονται ως «καλοί ακροατές» και «άτομα με καλές κοινωνικές δεξιότητες».

Ποια τα οφέλη στην εργασία

Σε γενικές γραμμές, παρόλο που το κουτσομπολιό μπορεί να θεωρηθεί μία συνήθεια τοξική, πολλές φορές μπορεί να αναδειχθεί ως ένας τρόπος αύξησης της συμπόνιας και της ενσυναίσθησης, ενώ άλλες φορές αποτελεί τρόπο να αναγνωριστούν οι δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίζει κάποιος συνεργάτης μας.

Συχνά, ακόμη, το κουτσομπολιό αποτελεί ένα μέσο «εκτόνωσης», ένα μέσο έκφρασης συναισθημάτων, τόσο θετικών όσο και αρνητικών, ενώ, θεωρείται, παράλληλα, και ένας τρόπος συναισθηματικής αντίδρασης στην κοινωνική αδικία.

Το κουτσομπολιό μπορεί, ακόμη, να αποτελέσει τρόπο έκφρασης των ανησυχιών των εργαζομένων ότι εντός του χώρου εργασίας ενδέχεται να υπάρχουν φαινόμενα αντιδεοντολογικής ή αντιεπαγγελματικής συμπεριφοράς. Συνεπώς, αντιμετωπίζεται, συχνά, ως έγκαιρη προειδοποίηση ότι «κάτι δεν πάει καλά» – όπως, επί παραδείγματι, η ύπαρξη υποψιών ότι εντός του χώρου εργασίας υπάρχει περιστατικό σεξουαλικής κακοποίησης αλλά κανένας δεν μιλάει για αυτό.

Το κουτσομπολιό στη σύγχρονη πραγματικότητα

Το ξέσπασμα της πανδημίας βοήθησε, επίσης, στο να αναδειχθούν τα οφέλη του κουτσομπολιού. Πολλοί από τους χώρους εστίασης και εργασίας παρέμειναν κλειστοί, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με αποτέλεσμα σε πολλούς από τους εργαζομένους να λείψουν αυτά τα «small talks» που έκαναν με φίλους και γνωστούς, κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων ή ακόμη και περιμένοντας στην ουρά για έναν καφέ.

Η επιστροφή στην κανονικότητα, με το τέλος της τηλεργασίας και την επιστροφή στα γραφεία, ανέδειξε τα οφέλη αυτών των ασήμαντων καθημερινών συζητήσεων, αποκαλύπτοντας το πόσο σημαντικές είναι αυτές οι στιγμές κουτσομπολιού για την ενίσχυση των κοινωνικών δεσμών και της συνεργασίας.

Παράλληλα, το κίνημα #MeToo κατάφερε να αλλάξει, σε παγκόσμιο επίπεδο, τις αντιλήψεις που επικρατούν για τη συνήθεια του κουτσομπολιού. Κατέστησε περισσότερο οικεία στους εργαζομένους την «κουλτούρα του να μιλάς» και συνέβαλε στη δημιουργία περιβαλλόντων όπου οι εργαζόμενοι νιώθουν ασφαλείς να «μιλήσουν» χωρίς να φοβούνται μην τους κατηγορήσουν.

Μέσω της τάσης αυτής, το κουτσομπολιό σταμάτησε να αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα. Αντιθέτως, ξεκίνησε να θεωρείται ένας τρόπος να αναδεικνύονται τα ουσιαστικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι, αποκαλύπτοντας, έτσι, δομικά προβλήματα σε περιβάλλοντα εργασίας, τα έχουν «κρυφτεί κάτω από το χαλί».