Χρησιμοποιώντας μη επεμβατικές τεχνικές για τη χειραγώγηση των συναισθημάτων μας, ίσως είναι δυνατόν να περιορίσουμε τις κραυγές τρόμου που μας κάνουν να στριφογυρνάμε τον ύπνο μας. Σίγουρα σας έχει τύχει να βλέπετε εφιάλτες σε σύντομο χρονικό διάστημα ή να βλέπετε τον ίδιο εφιάλτη ξανά και ξανά. Η μείωση τους είναι εφικτή, σύμφωνα με μια μελέτη που διεξήχθη πέρυσι σε 36 ασθενείς, που είχαν διαγνωστεί με διαταραχή εφιάλτη. Ο Έλληνας ψυχίατρος Λάμπρος Περόγαμβρος με τη μέλετη που διεξήγε, έδειξε ότι ένας συνδυασμός δύο απλών θεραπειών κατάφερε να μειώσει τη συχνότητα των κακών ονείρων τους.

Ο Λάμπρος Περόγαμβρος είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και ερευνητής σήμερα στο Τμήμα Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου του Ουσκόνσιν-Μάντισον, στο Τμήμα Νευροεπιστήμης του Πανεπιστημίου της Γενεύης και στο Εργαστήριο Ύπνου του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της ελβετικής πόλης. Η επιστημονική ομάδα κάλεσε τους εθελοντές να ξαναγράψουν τους πιο συχνούς εφιάλτες τους με θετικό τρόπο. Κατά τη διάρκεια του ύπνου τους, οι εθελοντές, ήχους που σχετίζονταν με θετικές εμπειρίες. Ο Περόγαμβρος επισήμανε την άμεση συναισθηματική σχέση που υπάρχει: “Υπάρχει μια σχέση μεταξύ των τύπων των συναισθημάτων που βιώνουμε στα όνειρα και της συναισθηματικής μας ευεξίας“, ενώ πρόσθεσε ότι τα συναισθήματά που έχουμε κατά τη διάρκεια του ύπνου μπορούν να ελεγθούν. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να μειωθεί ο αριθμός των συναισθηματικά πολύ ισχυρών ονείρων.

Πολλοί είναι άνθρωποι που υποφέρουν από εφιάλτες, οι οποίοι δεν είναι πάντα μια απλή περίπτωση μερικών κακών ονείρων. Οι εφιάλτες συνδέονται επίσης με την κακή ποιότητα του ύπνου, η οποία με τη σειρά της συνδέεται με μια ολόκληρη πληθώρα άλλων προβλημάτων υγείας. Ο κακός ύπνος μπορεί, επίσης, να αυξήσει το άγχος, το οποίο με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει σε αϋπνία και εφιάλτες. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι οι εφιάλτες και οι διαταραχές του ύπνου έχουν σημειώσει έξαρση κατά τη διάρκεια της συνεχιζόμενης παγκόσμιας πανδημίας SARS-CoV-2.

Δεδομένου ότι δεν καταλαβαίνουμε πραγματικά γιατί, ή ακόμη και πώς, ο εγκέφαλός μας δημιουργεί όνειρα ενώ κοιμόμαστε, η αντιμετώπιση των χρόνιων εφιαλτών είναι κάτι σαν πρόκληση. Μια μη επεμβατική μέθοδος είναι η θεραπεία πρόβας με εικόνες, κατά την οποία οι ασθενείς ξαναγράφουν τους πιο οδυνηρούς και συχνούς εφιάλτες τους για να τους δώσουν ένα αίσιο τέλος. Στη συνέχεια, κάνουν “πρόβα” λέγοντας στον εαυτό τους αυτή την ξαναγραμμένη ιστορία, προσπαθώντας να αντικαταστήσουν τον εφιάλτη. Η μέθοδος αυτή μπορεί να μειώσει τη συχνότητα και τη σοβαρότητα των εφιαλτών, αλλά η θεραπεία δεν είναι αποτελεσματική για όλους τους ασθενείς.

εφιάλτες
Φωτ.: Quin Stevenson/ Unsplash

Το 2010 οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η αναπαραγωγή ήχων που οι άνθρωποι έχουν εκπαιδευτεί να συνδέουν με ένα συγκεκριμένο ερέθισμα, ενώ οι άνθρωποι αυτοί κοιμούνται, βοηθά στην ενίσχυση της μνήμης του εν λόγω ερεθίσματος. Αυτό ονομάστηκε στοχευμένη επανενεργοποίηση της μνήμης (targeted memory reactivation, TMR) και ο Περόγαμβρος και οι συνεργάτες του θέλησαν να διαπιστώσουν αν θα μπορούσε να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας με πρόβα εικόνας (imagery rehearsal therapy, IRT).

Αφού οι συμμετέχοντες στη μελέτη συμπλήρωσαν ένα ημερολόγιο ονείρων και ύπνου για δύο εβδομάδες, όλοι οι εθελοντές έλαβαν μία μόνο συνεδρία IRT. Σε αυτό το σημείο, η μισή ομάδα υποβλήθηκε σε μια συνεδρία TMR, δημιουργώντας μια σύνδεση μεταξύ μιας θετικής εκδοχής των εφιαλτών τους και ενός ήχου. Οι άλλοι μισοί χρησίμευσαν ως ομάδα ελέγχου, φανταζόμενοι μια λιγότερο φρικτή εκδοχή ενός εφιάλτη χωρίς να εκτίθενται σε θετικούς ήχους.

Και οι δύο ομάδες έλαβαν ένα στήριγμα ακουστικών ύπνου που έπαιζε τον ήχο – τη συγχορδία του πιάνου C69 – ενώ κοιμόντουσαν, κάθε 10 δευτερόλεπτα κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, όταν οι εφιάλτες ήταν πιο πιθανό να εμφανιστούν. Οι ομάδες αξιολογήθηκαν μετά από δύο εβδομάδες με επιπλέον ημερολογιακές εγγραφές και στη συνέχεια ξανά μετά από τρεις μήνες χωρίς κανενός είδους θεραπεία.

Κατά την έναρξη της μελέτης, η ομάδα ελέγχου είχε κατά μέσο όρο 2,58 εφιάλτες την εβδομάδα, ενώ η ομάδα TMR είχε κατά μέσο όρο 2,94 εβδομαδιαίους εφιάλτες. Μέχρι το τέλος της μελέτης, η ομάδα ελέγχου είχε μειωθεί σε 1,02 εβδομαδιαίους εφιάλτες, ενώ η ομάδα TMR είχε πέσει σε μόλις 0,19. Ακόμη πιο ελπιδοφόρο, η ομάδα TMR ανέφερε αύξηση των ευτυχισμένων ονείρων.

Κατά την τρίμηνη παρακολούθηση, οι εφιάλτες είχαν αυξηθεί ελαφρώς και στις δύο ομάδες, σε 1,48 και 0,33 ανά εβδομάδα αντίστοιχα. Ωστόσο, αυτό εξακολουθεί να είναι μια εντυπωσιακή μείωση της συχνότητας των εφιαλτών, γεγονός που υποδηλώνει ότι η χρήση της TMR για την υποστήριξη της IRT οδηγεί σε μια πιο αποτελεσματική θεραπεία.

“Μας εξέπληξε θετικά το πόσο καλά οι συμμετέχοντες σεβάστηκαν και ανέχτηκαν τις διαδικασίες της μελέτης, για παράδειγμα την εκτέλεση της θεραπείας με πρόβες εικόνων κάθε μέρα και τη χρήση του κεφαλόδεσμου ύπνου κατά τη διάρκεια της νύχτας“, δήλωσε ο Περόγαμβρος. “Παρατηρήσαμε μια γρήγορη μείωση των εφιαλτών, μαζί με όνειρα που έγιναν συναισθηματικά πιο θετικά. Για εμάς, τους ερευνητές και τους κλινικούς γιατρούς, τα ευρήματα αυτά είναι πολύ ελπιδοφόρα τόσο για τη μελέτη της συναισθηματικής επεξεργασίας κατά τη διάρκεια του ύπνου όσο και για την ανάπτυξη νέων θεραπειών“.

Πηγή: Science Alert