Πριν μισόν αιώνα, που δεν υπήρχε ακόμη YouTube και TikTok, ένας γνωστός (sic) μουσικός έγραψε και τραγούδησε το εξής, απευθυνόμενος σε όλους αυτούς τους δισκογραφικούς και παρα-δισκογραφικούς παρατρεχάμενους που του έκλεβαν τα χρήματα από τα πενυματικά δικαιώματα των τραγουδιών του:
«You never give me your money / You only give me your funny paper / And in the middle of negotiations / You break down».
Το «You Never Give Me Your Money» απευθυνόταν από τον συνθέτη του, τον Πολ Μακάρτνεϊ, στον «άνθρωπο που διέλυσε τους Beatles»: τον δικηγόρο Allen Klein -και όχι, η Γιόκο Όνο δεν έπαιξε κανέναν απολύτως ρόλο στην διάλυση της μεγαλύτερης ποπ μπάντας του κόσμου.
Η ιστορία της δισκογραφίας και της μουσικής βιομηχανίας είναι γεμάτη από παραδείγματα μουσικών και καλλιτεχνών (μηδενός εξαιρουμένου, είτε είναι οι ΚΟΤΖΑΜ Beatles, είτε η Taylor Swift) που «χαντακώθηκαν» από χειρισμούς τρίτων: είτε της δισκογραφικής τους εταιρείας, είτε των δικηγόρων τους, είτε των λογιστών του(ς).
Γιατί όταν μαλώνουν τα βουβάλια, την πληρώνουν, νομοτελειακά, τα βατράχια -ακόμη και αν τα βατράχια είναι… «Σκαθάρια».
«Οι τακτικές του TikTok είναι προφανείς: χρησιμοποιεί τη δύναμη της πλατφόρμας για να βλάψει ευάλωτους καλλιτέχνες και προσπαθεί να μας εκφοβίσει να αποδεχθούμε μια κακή συμφωνία που υποτιμά τη μουσική και υποβαθμίζει τους καλλιτέχνες και τους τραγουδοποιούς καθώς και τους θαυμαστές τους», ανέφερε η UMG στην ανακοίνωσή της.
Όπως αναφέρεται σε ρεπορτάζ του το BBC, η Universal Music πρόκειται να αποσύρει εκατομμύρια τραγούδια της από το TikTok λόγω της αποτυχίας των συνομιλιών μεταξύ του πολυεθνικού δισκογραφικού κολοσσού και της πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης όσον αφορά το ύψος της είσπραξης των πνευματικών δικαιωμάτων που ανήκουν στην εταιρία.
Η κίνηση αυτή σημαίνει ότι η πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης δεν θα έχει πλέον πρόσβαση σε τραγούδια καλλιτεχνών της Universal, όπως για παράδειγμα η Taylor Swift, ο The Weeknd και ο Drake. Η Universal κατηγόρησε την TikTok για «εκφοβισμό» και δήλωσε ότι το τελευταίο ήθελε να πληρώνει μόνο ένα «κλάσμα» της τιμής σε σχέση με τα χρήματα που πληρώνουν άλλες ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης για πρόσβαση στον τεράστιο κατάλογό της. Η TikTok δήλωσε ότι η Universal παρουσίαζε μια «ψευδή εικόνα όσο αφορά τη συμφωνία».
Οι δισκογραφικές εταιρείες κερδίζουν χρήματα από τα πνευματικά δικαιώματα των τραγουδιών του καταλόγου τους όταν τα τραγούδια τους παίζονται σε πλατφόρμες streaming και μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αν και το TikTok -το οποίο ανήκει στην κινεζική εταιρεία ByteDance- έχει περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο χρήστες, αντιπροσωπεύει μόλις το 1% των συνολικών εσόδων της Universal, δήλωσε η δισκογραφική εταιρεία.
Σε μια «ανοιχτή επιστολή προς την κοινότητα των καλλιτεχνών και των τραγουδοποιών» η Universal -η οποία ελέγχει περίπου το ένα τρίτο της παγκόσμιας μουσικής- υποστήριξε ότι: «τελικά η TikTok προσπαθεί να δημιουργήσει μια επιχείρηση βασισμένη στη μουσική, χωρίς να πληρώνει όσα πραγματικά αξίζει η μουσική».
Η Universal ανέφερε, επίσης, ότι ταυτόχρονα με το αίτημά της για τη «κατάλληλη αποζημίωση για τους καλλιτέχνες και τους συνθέτες μας», ανησυχεί και για την «προστασία των καλλιτεχνών μας από τις βλαβερές συνέπειες της τεχνητής νοημοσύνης και την ασφάλεια στο διαδίκτυο για τους χρήστες του TikTok».
Σε μια αιχμηρή απάντηση, το TikTok δήλωσε: «Είναι λυπηρό και απογοητευτικό το γεγονός ότι η Universal Music Group έχει βάλει τη δική της απληστία πάνω από τα συμφέροντα των καλλιτεχνών και των τραγουδοποιών της. Παρά την ψευδή αφήγηση και ρητορική της Universal, γεγονός είναι ότι επέλεξε να απομακρυνθεί από την υποστήριξη μιας πλατφόρμας με πολύ περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο χρήστες που χρησιμεύει ως δωρεάν μέσο προώθησης της μουσικής και ανακάλυψης νέων ταλέντων και μουσικών».
Είναι η πρώτη φορά που η Universal προχωρά στο σημαντικό γεγονός της απομάκρυνσης των τραγουδιών της από μια πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης.
Η Universal έχει μια δεσπόζουσα θέση στην παγκόσμια βιομηχανία ηχογραφημένης μουσικής, ενώ κατέχει τα δικαιώματα σε μια τεράστια γκάμα καλλιτεχνών, από τους Beatles, τον Elton John και τους Coldplay μέχρι την Adele, τους BTS και τους Blackpink. Έχει επίσης στην κατοχή της το “Murder on the Dancefloor “της Sophie Ellis-Bextor, το οποίο έγινε πρόσφατα μεγάλη επιτυχία μέσα από το TikTok.
Προσωπικά, μου άρεσε η κατακλείδα στην επιστολή της Universal που λέει το εξής θρασύ (για όποιον γνωρίζει από μέσα την κατάσταση στην δισκογραφία):
«Τιμούμε τις ευθύνες μας με τη μεγαλύτερη δυνατή σοβαρότητα. Ο εκφοβισμός και οι απειλές δεν θα μας κάνουν ποτέ να απομακρυνθούμε από τις αρχές μας».
TikTok, ο βασιλιάς των social media
Οι αριθμοί, λοιπόν, δείχνουν πως το TikTok είναι ο βασιλιάς των social media τα τελευταία δύο χρόνια. Αυτό οφείλεται, κυρίως, στο ότι η συγκεκριμένη πλατφόρμα προσέφερε στους χρήστες έναν νέο τρόπο να «διαφημίσουν» (ίσως και χωρίς εισαγωγικά) τον εαυτό τους και να επηρεαστούν άμεσα από τα σύντομα βίντεο. Οι τελευταίες τάσεις, αυτές που γίνονται viral εν μέσω λίγων ωρών, προέρχονται σχεδόν πάντα από το TikTok. Και η μουσική αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι αυτών.
Tο TikTok διαθέτει δωρεάν στους χρήστες του την δυνατότητα να κάνουν χρήση ενός κομματιού που θα επιλέξουν από την σχετική βιβλιοθήκη ήχων της εφαρμογής. Αυτή η «ριζοσπαστική» λειτουργία έδωσε μεγάλη ώθηση στο ίδιο, αλλά και στους καλλιτέχνες. Βασικά, για το πρώτο είμαστε σίγουροι. Τι συμβαίνει όμως με τις αμοιβές των καλλιτεχνών;
Πολλοί από τον χώρο της μουσικής βιομηχανίας έχουν σχολιάσει πως πλέον το TikTok είναι «το νέο ραδιόφωνο». Όχι το Spotify ή το Apple Music – εφαρμογές που λειτουργούν κατ’ αυτόν τον τρόπο, αλλά μια social media εφαρμογή. Κάτι αντίστοιχο είχε συμβεί και πριν 15-20 χρόνια όταν η χρήση της μουσικής από καλλιτέχνες (και όχι πρωτότυπη που έχει δημιουργηθεί για διαφημιστικό spot) μπήκε έντονα στις τηλεοπτικές διαφημίσεις. Όπως τώρα με το TikTok, έτσι και τότε, η διαφήμιση είχε χαρακτηριστεί «το νέο ραδιόφωνο», αφού μπορούσε να αναδείξει μία νέα κυκλοφορία ή να δώσει «ζωή» σε ένα παλιό κομμάτι ενός γνωστού ή και άγνωστου καλλιτέχνη.
Η διαφορά μεταξύ τηλεοπτικού διαφημιστικού και TikTok, είναι πως αυτό, θεωρητικά, «καθοδηγείται» από τον χρήστη. Δεν είναι κάτι δηλαδή που του «σέρβιραν», αλλά κάτι που ο ίδιος επέλεξε. Μια αντανάκλαση του προσωπικού μουσικού γούστου. Ωστόσο, η μουσική στο TikTok, όπως και στο ραδιόφωνο σε αρκετές περιπτώσεις, κατηγορείται πολύ συχνά για “payola”, δηλαδή τις δυνητικά παράνομα πληρωμές για αναπαραγωγή συγκεκριμένων τραγουδιών, αλλά και έναν ψηφιακό χώρο όπου οι μεγάλες δισκογραφικές εταιρείες μπορούν να ασκήσουν την δύναμή τους με μονοπωλιακές πρακτικές.
Το μονοπωλιακό θράσος της Universal απέναντι στο TikTok
Σύμφωνα με τον αναλυτή της εταιρείας συμβούλων επιχειρήσεων Guggenheim Partners, Michael Morris, ο οποίος εξέδωσε ένα σχετικό υπόμνημα όσον αφορά στη διαμάχη της UMG με την TikTok, το ποσό των χρημάτων που κατέβαλε η Meta στην UMG είναι δύο έως τρεις φορές μεγαλύτερο από αυτό που κατέβαλε η TikTok.
Αυτό θα σήμαινε επομένως ότι η Meta πληρώνει στην UMG κάπου 200-300 εκατ. δολάρια ετησίως για την αδειοδότηση του περιεχομένου της.
Κάποιοι άλλοι, ωστόσο, ισχυρίζονται ότι το TikTok πληρώνει ολόκληρη τη βιομηχανία μουσικών δικαιωμάτων κάπου κοντά στα 400 εκατομμύρια δολάρια ετησίως.
Αυτό το ποσό των 400 εκατομμυρίων δολαρίων (400.000.000 $) είναι μια σημαντικά πολύ μεγαλύτερη εκτίμηση για το τι πληρώνει το TikTok στους κατόχους μουσικών δικαιωμάτων σε σχέση με ό,τι έχουμε δει στο παρελθόν να εκτιμάται από εταιρείες όπως η Goldman Sachs.
Γιατί, λοιπόν, μια εταιρεία όπως η UMG να θίγεται με την (μικρή και πενιχρή, όπως η ίδια ισχυρίζεται) καταβολή ενός υπέρογκου και εννιαψήφιου ετήσιου ποσού από μια πλατφόρμα μέσων κοινωνικής δικτύωσης;
Οι λόγοι είναι δυο και είναι φυσικά καθαρά αριθμητικοί και λογιστικοί:
- Ο ένας αφορά τις προοπτικές γιγάντωσης του TikTok -το μέσο αυτό θα συνεχίσει να μεγαλώνει και η UMG θα θέλει να πάρει ακόμη μεγαλύτερο μερίδιο από την «πίτα» των εσόδων του TikTok, τα οποία στο εγγύς μέλλον θα πολλαπλασιάζονται και
- Η εταιρικού, καπιταλιστικού και σολιψιστικού τύπου οικονομική απληστία που ενυπάρχει βαθιά ριζωμένη στους κόλπους μιας εταιρείας όπως η Universal. Κοινώς, θέλει να πάρει «και τα σώβρακα» όλων όσοι συνεργάζονται μαζί της δίχως να λογοδοτήσει πουθενά -κυρίως δε, απέναντι στους ίδιους της τους καλλιτέχνες, οι οποίοι θα είναι οι μόνοι (και το τονίζουμε αυτό: οι μόνοι) χαμένοι από την όλη υπόθεση.
Το θράσος της UMG
H Universal Music λέει λοιπόν ότι θα αποσύρει εκατομμύρια τραγούδια της από το TikTok επειδή «υποβαθμίζει τους καλλιτέχνες και τους τραγουδοποιούς».
Ποια, η UMG που εδώ και δεκαετίες υποβαθμίζει η ίδια, με μονοπωλιακές τακτικές της, τους καλλιτέχνες του ρόστερ της.
Η τελευταία επίδειξη της μονοπωλιακού επιπέδου στάσης της [του στυλ «τα δικαιώματά μου είναι σημαντικότερα από τα δικά σας»] απέναντι στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας των μουσικών αφορά ένα περιστατικό που συνέβη πριν μερικά χρόνια.
Ο Νορβηγός μουσικός Bjorn Lynne κατηγορεί την Universal Music Group ότι του έκλεψε κάποιες από τις δημιουργίες του στο YouTube.
«Μπορώ να δηλώσω δημόσια ότι μισώ την Universal Music Group. Για δεύτερη φορά, έκλεψαν τη μουσική μου και διεκδικούν την ιδιοκτησία της σε όλα τα βίντεο στο YouTube που περιλαμβάνουν τη μουσική μου, με αποτέλεσμα να κερδοσκοπούν απροκάλυπτα από τη μουσική μου», γράφει ο Lynne.
Η Lynne δεν υπερβάλλει: η UMG ισχυρίζεται ότι της «ανήκει» εξολοκλήρου το κομμάτι του Lynne. Το Content ID μπορεί όντως να της ανήκει, αλλά το περιεχόμενο σαφώς και δεν της ανήκει.
Παρόλ’ αυτά, κατά τις προσφιλείς τακτικές των μεγάλων δισκογραφικών εταιρειών, με μια επιθετική κίνηση «αποικιοκρατικού» χαρακτήρα, η Universal έκανε αυτό που ήθελε χωρίς να ρωτήσει κανένα.
«Αποφασίζομεν και διατάσσομεν».
Πως το είπε στην ανωτέρω ανακοίνωσή της η UMG;
«Τιμούμε τις ευθύνες μας με τη μεγαλύτερη δυνατή σοβαρότητα. Ο εκφοβισμός και οι απειλές δεν θα μας κάνουν ποτέ να απομακρυνθούμε από τις αρχές μας».
Και τι περιθώρια αντίδρασης έχουν απέναντι σε αυτή την αυθαιρεσία οι ανεξάρτητοι καλλιτέχνες; Καθίστε με σταυρωμένα τα χέρια και αφήστε τους «μεγάλους παίκτες», όπως την UMG και το TikTok, να βάλουν χέρι και να διεκδικήσουν το υλικό σας.
Ο Lynee θα μπορούσε να το πολεμήσει περαιτέρω, αλλά θα χρειαζόταν ένα σωρό χρήματα καθώς και μια τεράστια ομάδα από υπερφιλόδοξους δικηγόρους – τίποτα από τα οποία δεν έχουν στη διάθεσή τους οι περισσότεροι ανεξάρτητοι καλλιτέχνες.
Όπως βλέπετε, το υπάρχον σύστημα λειτουργεί για όλους τους μεγάλους «παίκτες». Για όλους τους άλλους, είναι απλώς ένα θέμα μιας διαρκούς και ατέρμονης προσπάθειας να μετριάσουν τη ζημιά που δεν μπορούν να αποτρέψουν -πολύ περισσότερο να την αντιστρέψουν.
Οπότε στην κόντρα Universal-TikTok, να σκεφτόμαστε ΜΟΝΟ και αποκλειστικά τους καλλιτέχνες και τους μουσικούς.
Γιατί, όπως προαναφέραμε, όταν μαλώνουν τα βουβάλια, την πληρώνουν, νομοτελειακά, τα βατράχια…
*Στην υπερπενηντάχρονη ιστορία των δισκογραφικών εταιρειών, μερικές φορές, οι ιθύνοντες της παγκόσμιας μουσικής βιομηχανίας αποδείχτηκαν απλώς πολύ «λίγοι» για το πόστο που κατείχαν και κάπως έτσι υπέπεσαν σε απανωτές γκάφες.
