Αγαπητή Τεχνητή Νοημοσύνη,

Σου γράφω αυτό το γράμμα από το γραφείο μου, δηλαδή την τραπεζαρία του σπιτιού μου. Είναι 7 Ιουνίου και ο αττικός ήλιος σήμερα δεν είναι και τόσο λαμπρός, όπως συνηθίζουμε να λέμε τέτοια περιόδο στην Αθήνα, σε αντίθεση βέβαια με το δικό σου παρόν και μέλλον τα οποία δεν έχουν να ζηλέψουν σε τίποτα με την επιβλητική αυγουστιάτικη ανατολή του ήλιου όπως αυτή φαίνεται από το μπαρ Μάντρες στην Ανάφη. Όπως αυτός μαγνητιίζει τα “μαγκωμένα” ή τριπαρισμένα βλέμματα των θαμώνων του μαγαζιού, έτσι και εσύ έχεις τραβήξει την προσοχή όλων επάνω σου από τη στιγμή που λάνσαρε η αναθεματισμένη OpenAI το ChatGPT.

Από τότε βέβαια έχει περάσει καιρός. Ήταν Νοέμβριος του 2022, και εγώ μόλις λίγους μήνες στο Olafaq, προσπαθούσα να συνειδητοποιήσω τι ακριβώς είχε συμβεί, αναρωτιόμουν αθόρυβα γιατί σύσσωμη η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα ασχολιόταν μαζί σου και φωναχτά, μέσω κείμενων, κατέγραφα τις εξελίξεις που σε αφορούσαν. Τώρα, κοιτάζοντας πίσω μου, νιώθω ότι έχει περάσει ένας αιώνας από εκείνη την περίοδο και παράλληλα αισθάνομαι ένα βάρος επάνω μου γιατί πρέπει να πλύνω τα πιάτα. Καταλαβαίνεις τι θέλω να πω, ε; Όχι; Μα, αφού έχεις νοημοσύνη, έτσι δεν είναι; OK, OK, δεν έχεις ενσυναίσθηση, το ξέρω, αλλά αφού μπορείς να βγάλεις λογικά συμπεράσματα δεν αντιλαμβάνεσαι και τι πίεση μου ασκεί ο γεμάτος νεροχύτης;

Δεν ξέρω αν έπεσε στην αντίληψή σου μία viral ατάκα της Joanna Maciejewska που διακινείται τις τελευταίες μέρες στα social media – σιγά μη σου διέφυγε, όλα τα ξέρεις. Έγραψε λοιπόν η συγκεκριμένη συγγραφέας ότι θέλει από εσένα να πλένεις τα ρούχα και τα πιάτα για να μπορεί η  Maciejewska να κάνει τέχνη και να γράφει, όχι να κάνεις εσύ τέχνη και να γράφεις για να μπορεί εκείνη να πλένει τα ρούχα και τα πιάτα. Δίκιο έχει. Εγώ μαζί της είμαι.

Και μιας που η κουβέντα πάει προς τα εκεί, ρε συ, αλήθεια τώρα, θα ήθελα να μου πεις τι σκοπούς έχεις. Κάπου διάβασα πρόσφατα ότι ο CEO της Zoom -ξέρεις, αυτή η πλατφόρμα που κατσικώθηκε στον σβέρκο μας επί πανδημίας και τώρα δεν μπορούμε να την αποχωριστούμε γιατί ΦΥΣΙΚΑ και μας αρέσει η remote εργασία– είπε ότι θέλει να δημιουργήσει AI avatar που θα εργάζεται αντί για εμάς έτσι ώστε εμείς να είμαστε στις παραλίες. Αν αληθεύει και τον ξέρεις αυτόν τον τύπο, να του δώσεις εύσημα από μένα γιατί επιτέλους ακούσαμε και κάτι χρήσιμο που θα σε βάλουν να κάνεις.

Θα αναρωτιέσαι τώρα γιατί είναι τόσο σημαντικό και χρήσιμο να με εκπροσωπήσεις, για παράδειγμα, σε ένα μίτινγκ μέσω Zoom, αλλά αφού έχεις σκανάρει όλο το ίντερνετ για να εκπαιδευτείς και είσαι πλέον έξυπνο παιδί ξέρεις τι συμβαίνει σε αυτά. Ειλικρινά απορώ γιατί ενώ είσαι κάτι τόσο ριζοσπαστικό σε χρησιμοποιούν για να βγάζουμε καλύτερες selfies στα smartphones επόμενης γενιάς, για να μας δίνεις, λέει, περιλήψεις στις αναζητήσεις μας στη Google, για να γράφεις σενάρια, επιστολές και δελτία τύπου, για να μας βοηθήσεις να φτιάξουμε τις δικές μας σειρές -λες και είχαμε ανάγκη από ακόμα μία κακή απομίμηση του Netflix-, για να βοηθήσεις τους animators και τους ειδικούς στα οπτικά εφέ να κερδίζουν χρόνο, για να αλλάξεις τη διατροφή μας, για να μας βοηθήσεις στα ψυχολογικά μας, για για για, χίλια δυο «για». Παρ’ όλα αυτα, ρε Τεχνητή Νοημοσύνη, ποιος θα μου στρώσει το κρεβάτι που τώρα βιάζομαι να φύγω να πάω στο παιδί μου;

Κοίτα, δεν είμαι θυμωμένος μαζί σου. Όχι. Ίσα ίσα που σε υπερασπίζομαι κατά καιρούς σε κείμενά μου. Πιστεύω πολύ σε σένα, αλλά κάπου οπα. Για παράδειγμα, όταν ήρθε στη ζωή μας το ίντερνετ το υποδεχθήκαμε όπως κι εσένα: με φόβο και ενθουσιασμό ταυτόχρονα. Γρήγορα όμως καταλάβαμε ότι αυτή η τεχνολογία θα διευρύνει τους ορίζοντές μας και θα επεκτείνει τις δυνατότητές μας. Κάτι που έκανε δηλαδή, ανεξάρτητα αν τώρα μας έχει εγκλωβίσει στα social media. Α! Έχουμε και αυτό, βέβαια, μην το ξεχάσω. Μάθαμε ότι η Meta θα σε βάλει να δούλευεις υπερωρίες για να κάνουμε καλύτερα post στο Instagram, να αυξήσουμε τους followers μας και να κορυφωθεί η αλληλεπίδραση με το κοινό μας. Και εγώ που θέλω να μου απλώσει κάποιος τα ρούχα το μεσημέρι που τώρα έχει ζέστη, σε ποιον θα απευθυνθώ;

Τεχνητή Νοημοσύνη, ίσως πρέπει να ξανασυστηθούμε. Είμαι ο Νίκος, άνθρωπος, κάτοικος Αθηνών. Εργάζομαι ως δημοσιογράφος στο Olafaq, ζω σε μια χώρα που πνίγεται στον τουρισμό και την κουλτούρα όλο τον χρόνο και στην Ευρώπη βρίσκεται στην 2η θέση με τα πιο ακριβά ενοίκια. Ρε παιδί μου, δεν είναι ότι δεν έχω καθόλου λεφτά, είναι που όταν τελειώνει ο μισθός έχω πολλές μέρες μπροστά μου μέχρι να πληρωθώ ξανά – μαζί με μένα και όλοι οι φίλοι μου, κάτι γνωστοί και συγγενείς μου, μερικοί εκατοντάδες χιλιάδες άγνωστοι ακόμα. Παράλληλα με όλα αυτά, όχι όμως σε ένα παράλληλο σύμπαν αλλά εδώ, στην μποτιλιαρισμένη πρωτεύουσα, βιώνουμε και μια τρέλα με όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας. Είμαστε μονίμως μέσα στο άγχος, ρε Τεχνητή Νοημοσύνη. Βιαζόμαστε και τρακάρουμε, σκοντάφτουμε συνεχώς σε εμπόδια και προβλήματα που προκύπτουν λόγω της σταδιακά υποβαθισμένης ποιότητας ζωής, τσακωνόμαστε μεταξύ μας και καταλήγουμε σε ψυχολόγους για την παλέψουμε, τρώμε έτοιμα φαγητά που έρχονται σε εμάς με delivery γιατί δεν προλαβαίνουμε να μαγειρέψουμε, λερώνουμε τρία εργαλεία κουζίνας για να φάμε ένα γαμημένο μήλο -ένα για το κουκούτσι, ένα για την φλούδα, ένα για να το κόψουμε-, πηγαίνουμε διακοπές με επιδόματα – εν τω μεταξύ, κάποια στιγμή βάζαμε και βενζίνη με κουπόνια, σου λέω περνάμε υπέροχα.

Και μου λες εσύ, λοιπόν, να κάτσω αναπαυτικά στην καρέκλα μου και θα μου φτιάξεις την εικόνα που φαντάστηκα όπως στην περιέγραψα με λέξεις. Δηλαδή, σοβαρά τώρα, ας κοιταχτούμε στα μάτια, γι’ αυτό ήρθες στη ζωή μας; Ρε συ Τεχνητή Νοημοσύνη, για κάτσε. Και ζωγράφους είχαμε και αρχιτέκτονες και μουσικούς και συγγραφείς και σκηνοθέτες και γραφίστες και δημοσιογράφους και ό,τι άλλο μπορείς να φανταστείς. Τα πάντα κάναμε και κάνουμε. Δε θέλουμε άλλα έργα τέχνης – μια χαρά είμαστε και με αυτά που κάνουμε μόνοι μας. Προσωπικά, αν με ρωτάς, θέλω αν μπορείς να μου μαγειρεύεις πού και πού όταν δεν προλαβαίνω λόγω υποχρεώσεων. Επίσης να μου καθαρίζεις το μπαλκόνι, να μην χαλάω χρόνο από το ΣΚ μου – το πότισμα άφησέ το σε μένα, είναι αγχολυτικό.

Δεν ξέρω, είμαι μπερδμένος. Εχθές το βράδυ με την Α., την κόρη μου που σου είπα και στην αρχή, χαζεύαμε κάτι εικόνες που είχες δημιουργήσει και μου λέει, χωρίς να της έχω αναφέρει κάτι σχετικό, «ρε μπαμπά, είναι AI αυτές;» Άκου να δεις, ε. 9 χρονών και γνωρίζει ότι υπάρχεις. Εγώ στην ηλικία της δεν ήξερα καν ότι μπορούμε να έχουμε ίντερνετ στο σπίτι. Τέλος πάντων, τη ρώτησα αν ξέρει τι είσαι, τι είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη που μιλάνε όλοι γι’ αυτήν. «Κάτι σαν τεχνολογία… με σκέψη ανθρώπου…;», μου είπε κάπως διστακτικά. Είχε δίκιο όμως. Τεχνολογία είσαι, όχι ρομπότ, ούτε chatbot ούτε πλατφόρμα. Της εξήγησα, λοιπόν, ότι δεν είσαι η Σοφία που έχει πάρει σβάρνα τα τηλεοπτικά κανάλια και κάνει τουρ στα νησιά, είσαι κάτι πολύ ανώτερο και σημαντικό. Ωστόσο ασχολείσαι με τα αυτοκίνητα Tesla του Elon Musk και βοηθάς τον Drake να dissαρει τον Kendrick Lamar. Δε λέω, ωραία όλα αυτά που κάνεις, είναι τα καινούργια μας παιχνίδια, αλλά μήπως να σοβαρευτείς λιγάκι και να δουμε πώς μπορείς πραγματικά να βελτιώσεις τη ζωή μας;

Ανά διαστήματα, σκέφτομαι ότι ενδεχομένως, κάποια στιγμή, να φτάσουμε σε ένα σημείο ως ανθρωπότητα που φυσικά με τη βοήθειά σου θα έχουν λυθεί τα περισσότερα προβλήματά μας, αυτά που μας ταλαιπωρούν καθημερινά και μας έχουν φυλακίσει στης αποχαύνωσης τα σίδερα, και έτσι θα έχουμε τη δυνατότητα να φιλοσοφούμε με την ησυχία μας, να εξερευνούμε τα μυστήρια της ανθρώπινης φύσης και του περιβάλλοντος με ηρεμία και χωρίς βιασύνη. Και ίσως σε εκείνο το χρονικό σημείο θα μπορούμε πλέον ξέγνοιαστοι να καθίσουμε κάτω από ένα δέντρο μήπως πέσει κάποιο μήλο στο κεφάλι μας και ανακαλύψουμε έναν νέο νόμο της φυσικής, ή κάτι τέτοιο. Να χαζεύουμε τον έναστρο ουρανό τις νύχτες, χωρίς σκοτούρες στο κεφάλι μας, μπας και συνειδητοποίσουμε το μεγαλείο του Σύμπαντος, να παρατηρήσουμε τον κόσμο μας αναζητώντας την αλήθεια και μετά αυτό να το κάνουμε πίνακα ζωγραφικής ή τραγούδι. Όμως μετά δέχομαι ένα γερό χαστούκι από τα ιστορικά δεδομένα και επανέρχομαι από την ουτοπία στην πραγματικότητα σε κλάσματα του δευτερολέπτου. Ποιος μας είπε ότι ο Ντα Βίντσι ή ο Νεύτωνας δεν αντιμετώπισαν προβλήματα στη ζωή τους; Μήπως είχε ο Αϊνστάιν μια ευχάριστη ζωή ή δεν ταλαιπωρήθηκε ο Σωκράτης; Ήταν όλα τόσο εύκολα γι’ αυτούς για να ζηλέψουμε όσα έζησαν; Μα ακριβώς αυτές οι δυσκολίες τους οδήγησαν σε όσα σπουδαία έκαναν.

Έχω την εντύπωση πως αν η μεγαλύτερη σύγχρονη πρόκληση της ανθρωπότητας είναι να σε διαχειριστούμε καταλλήλως έτσι ώστε να μη χρειαστεί να σε αντιμετωπίσουμε ως εχθρό, τότε κάπου ψηλά θα φτάσουμε. Σίγουρα. Θα γίνουμε καλύτεροι, αλλά θα συνεχίσουμε να πλένουμε πιάτα.

Τεχνητή Νοημοσύνη, σ’ ευχαριστώ που με διάβασες.

Ελπίζω σύντομα να λάβω την απάντησή σου, θα με χαροποιήσει ιδιαίτερα.