Ο ενθουσιασμός που ακολούθησε της ανακοίνωσης του “Masters of the Air”, ότι -επιτέλους- το 2024 θα κάνει πρεμιέρα το νέο πολεμικός έπος των Steven Spielbergκαι Tom Hanks που βασίζεται σε αληθινά γεγονότα, ήταν μεγάλος. Ειδικά για εμάς τους φανατικούς του είδους, το να δοθεί μια συνέχεια στην τηλεοπτική εξιστόρηση ιστοριών από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μετά τα “Band of Brothers” (2001) και “Pacific” (2010), ήταν ένας διακαής πόθος που έπαιρνε κατά καιρούς ικανοποίηση από ταινίες (βλ. “Dunkirk”, “All Quiet on the Western Front” κ.α.) και ντοκιμαντέρ, όπως το “Οι Σημαντικότερες Στιγμές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου με Χρώμα” του Netflix.

Ωστόσο, στα μάτια μου, τίποτα από τα παραπάνω -και όσα δεν αναφέρθηκαν- δεν είναι αντάξιο του “Band of Brothers”, της πρώτης προσπάθειας του διδύμου Spielberg – Hanks να μας αφηγηθούν αμερικανικές ηρωικές ιστορίες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ξεκινώντας με αυτή του Λόχου Easy (Easy Company), του 2ου Τάγματος του 506ου Συντάγματος Αλεξιπτωτιστών Πεζικού των ΗΠΑ.

Και σίγουρα, προς το παρόν τουλάχιστον, εξίσου δεν τα έχει καταφέρει και το “Masters of the Air”.

Η σειρά “Masters of the Air”

Το “Masters of the Air” είναι η νέα μίνι τηλεοπτική σειρά της Apple TV+ που δημιουργήθηκε από τους John Shiban και John Orloff, βασισμένη στο βιβλίο του 2007 “Masters of the Air: America’s Bomber Boys Who Fought the Air War Against Nazi Germany” του Donald L. Miller. Το πολεμικό δράμα, που χαρακτηρίστηκε και ως «ο πνευματικός διάδοχος του “Band of Brothers”», ακολουθεί την ιστορία της 100ής Μοίρας Βομβαρδιστικών των ΗΠΑ (100th Air Refueling Wing) με το παρατσούκλι «Ματωμένη 100ή», μιας μονάδας βαρέων βομβαρδιστικών Boeing B-17 Flying Fortress της Όγδοης Πολεμικής Αεροπορίας (Eighth Air Force) που πήγε στην ανατολική Αγγλία κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου για να βοηθήσει τους Συμμάχους.

Παραγωγός της σειράς είναι η Apple Studios, σε συνεργασία με την Playtone και την Amblin Television, ενώ από το καστ παρελαύνουν οι Austin Butler (“Elvis”), Callum Turner (“The Boys in the Boat”), Anthony Boyle (“Tetris”), Barry Keoghan (“Saltburn”), Ncuti Gatwa (“Sex Education”) και άλλοι. Οι Steven Spielberg, Tom Hanks και Gary Goetzman είναι εκτελεστικοί παραγωγοί, ενώ ο John Orloff είναι ξανά μαζί τους ως συν-εκτελεστικός παραγωγός. Η σειρά έκανε πρεμιέρα στις 26 Ιανουαρίου 2024 στο Apple TV+ και μέχρι στιγμής έχουν προβληθεί τα πρώτα 4 επεισόδια [σ.σ. σήμερα, 16 Φεβρουαρίου, θα προβληθεί το 5ο].

Λίγα λόγια για την «Ματωμένη 100ή»

Η 100ή Πτέρυγα Ανεφοδιασμού Αεροσκαφών (100th ARW), όπως ονομάζεται επίσημα, ιδρύθηκε το 1992. Ωστόσο, η 100η ARW προέκυψε από την 100ή Μοίρα Βομβαρδιστικών, η οποία συγκροτήθηκε την 1η Ιουνίου 1942, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Γνωστή και ως «Ματωμένη 100ή», ήταν μια μονάδα μαχητικών αεροσκαφών B-17 Flying Fortress, «Φρούρια» όπως τα αποκαλούν στη σειρά, που είχε μεγάλες απώλειες κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Ήταν 25 Ιουνίου 1943, όταν η 100ή Μοίρα Βομβαρδιστικών ξεκίνησε την πρώτη της πολεμική αποστολή, στοχεύοντας τα ναυπηγεία γερμανικών υποβρυχίων στη Βρέμη, μια κομβική στιγμή που σηματοδοτεί τη γένεση της «Ματωμένης 100ής». Η ομάδα, κατά τη διάρκεια των αποστολών της, βομβάρδισε τα γερμανικά αεροδρόμια, τις βιομηχανικές και ναυτικές εγκαταστάσεις των Γερμανών σε διάφορα ευρωπαϊκά κράτη, όπως στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Πολωνία, την Ολλανδία, τη Νορβηγία, τη Ρουμανία και την Ουκρανία. Το παρατσούκλι της αποδόθηκε από άλλες ομάδες βομβαρδιστικών, λόγω των διαρκών μεγάλων απωλειών της ομάδας σε πολλαπλές αποστολές στο διάστημα μεταξύ του καλοκαιριού και του φθινοπώρου του 1943.

Μια επιδρομή στο Münster στις 10 Οκτωβρίου 1943, ήταν η επιτομή των ματωμένων εμπειριών της ομάδας. Δεκαοκτώ αεροσκάφη από την 100ή Μοίρα Βομβαρδιστικών ξεκίνησαν για την αποστολή, με 5 να ματαιώνουν πριν καν φτάσουν στο στόχο. Τα 12 από τα 13 αεροσκάφη που έφτασαν στο Münster καταρρίφθηκαν σχετικά γρήγορα. Ο μοναδικός επιζών που κατάφερε να ολοκληρώσει την αποστολή ήταν το Royal Flush (B-17F-45-VE 42-6087), με κυβερνήτη τον Robert Rosenthal, o οποίος κάνει την εμφάνισή του στο 4ο επεισόδιο του “Masters of the Air” και τον ενσαρκώνει ο Nate Mann. Παρά το γεγονός ότι το συγκεκριμένο «Φρούριο» επέστρεψε σοβαρά κατεστραμμένο και με αρκετά μέλη του πληρώματος τραυματισμένα, έγινε το μοναδικό B-17 της 100ής Μοίρας που έφτασε και επέστρεψε από το Münster.

Το τίμημα ήταν βαρύ για την 100ή Μοίρα Βομβαρδιστικών, καθώς μόνο 4 από τους 38 αρχικούς συγκυβερνήτες που είχαν τοποθετηθεί στην «Ματωμένη 100ή» ολοκλήρωσαν επιτυχώς τις προβλεπόμενες 25 αποστολές τους -ένας αριθμός ορόσημο, αφού, όπως μαθαίνουμε στη σειρά, όποιος κατάφερνε να ολοκληρώσει και τις 25 αποστολές μπορούσε να επιστρέψει στις ΗΠΑ. Η συνολική ιστορία της 100ής Μοίρα Βομβαρδιστικών, και όχι μόνο το εναέριο μακελειό στο Münster, αντικατοπτρίζει τις θυσίες και τις ηρωικές στιγμές των ανθρώπων της κατά τη διάρκεια μιας κρίσιμης περιόδου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Στις 20 Απριλίου 1945, η Μοίρα ανέλαβε την τελευταία της αποστολή. Τον επόμενο μήνα, τα πληρώματά της ανέλαβαν χρέη ανθρωπιστικής βοήθειας, παραδίδοντας είδη πρώτης ανάγκης στους κατοίκους των δυτικών περιοχών της Ολλανδίας. Τον ερχόμενο Ιούνιο, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη μεταφορά Γάλλων πρώην αιχμαλώτων πολέμου από την Αυστρία στην πατρίδα τους. Καθώς το 1945 πλησίαζε στο τέλος του, τον Δεκέμβριο, η «Ματωμένη 100ή» επέστρεψε στις ΗΠΑ και έπαψε να υφίσταται επίσημα στο Kilmer Camp του Νιου Τζέρσεϊ στις 21 Δεκεμβρίου 1945.

Τότε μπήκε το τέλος του πολεμικού έπους της 100ής, μια οδυνηρή κατάληξη μιας Μοίρας Βομβαρδιστικών που έδωσε σκληρές μάχες στον αέρα, βοήθησε άμαχο πληθυσμό και διαλύθηκε στο έδαφος.

Τι (δεν) βλέπουμε στη σειρά της Apple TV+

Η μαγεία των πολεμικών ταινιών/σειρών δεν είναι η επιδειξιομανία του εκάστοτε σκηνοθέτη ή η εκρηκτική δράση που εξελίσσεται μπροστά στα μάτια μας κάθε λεπτό. Είναι, κυρίως, η ομορφιά που αναδύεται από το χάος. Μεταξύ πυροβολισμών, βομβαρδισμών, ατελείωτων μαχών, αίματος και κομμένων άκρων, οι (καλές) πολεμικές ταινίες αναδεικνύουν έναν ρομαντισμό που αποφεύγουμε, συχνά, να παραδεχόμαστε ότι υπάρχει. Τον ρομαντισμό της αλληλεγγύης μεταξύ ανθρώπων που βρίσκονται σε πρώτο πλάνο σε εμπόλεμες ζώνες, και ενώ φαινομενικά είναι «κακοί», αφού βρέθηκαν εκεί για να σκοτώσουν, κάνουν τα πάντα για να προστατεύσουν τον διπλανό τους. Ο ένας έχει μόνο τον άλλον και τίποτα άλλο δε μετράει.

«Η μόνη ελπίδα που έχεις είναι να αποδεχτείς το γεγονός ότι είσαι ήδη νεκρός. Όσο πιο γρήγορα το αποδεχτείς αυτό, τόσο πιο γρήγορα θα μπορέσεις να λειτουργήσεις όπως πρέπει να λειτουργεί ένας στρατιώτης: χωρίς έλεος, χωρίς συμπόνια, χωρίς τύψεις. Όλος ο πόλεμος εξαρτάται από αυτό.» – Ronald Spiers (Matthew Settle), Band of Brothers

Πιστεύω πως ο πόλεμος αν ήταν τέχνη, θα ήταν ποίηση. Ο εκκωφαντικός θόρυβος από τα πεδία της μάχης δίνει τη θέση του σε σιωπηλές λυρικές σκηνές, τη στιγμή που οι ήρωες προσπαθούν, χωρίς πάντα να τα καταφέρνουν, να συνειδητοποιήσουν το βάθος της ανθρώπινης ψυχής. Και αυτή η καθηλωτική ομορφιά είναι γεμάτη αντιφάσεις. Ο θάνατος απλώνεται παντού, στο έδαφος, στη στεριά, στη θάλασσα, ενώ η ζωή προσπαθεί να ανθίσει ανάμεσα σε ερείπια, ναυάγια και φθαρμένα φτερά αεροσκαφών. Ο πόνος της απώλειας ενός στρατιώτη-αδερφού είναι τεράστιος, αλλά η ζωή θα προχωρήσει, είτε μιλάμε για νικητές είτε για χαμένους.

«Εκείνο το βράδυ, ευχαρίστησα τον Θεό που με είδε να καταφέρνω εκείνη την ημέρα και προσευχήθηκα να τα καταφέρω στη συνέχεια. Υποσχέθηκα επίσης ότι αν με κάποιο τρόπο μπορούσα να επιστρέψω στο σπίτι μου, θα έβρισκα μια ωραία ήσυχη πόλη και θα περνούσα το υπόλοιπο της ζωής μου ειρηνικά.» – Richard Winters (Damian Lewis), Band of Brothers

Δυστυχώς τίποτα απ’ όλα αυτά δεν έχουμε δει, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, στο “Masters of the Air”.

Η σκηνοθετική άποψη είναι η δημιουργία όμορφων κάδρων που θα μπορούσαν άνετα να λειτουργήσουν ως εντυπωσιακά wallpapers στην οθόνη του υπολογιστή μας. Εικόνες και στιγμές που ναι μεν είναι εντυπωσιακές παραμένουν όμως εκτός τόπου και χρόνου. Γιατί η ιστορία διαδραματίζεται σε έναν συγκεκριμένο τόπο και μια πολύ συγκεκριμένη περίοδο, όπου τα αψεγάδιαστα χρώματα -που “φωνάζουν” Apple- θαμπώνουν την αλήθεια και δεν την αφήνουν να λάμψει.

Η αλήθεια του “Masters of the Air” δε θα έπρεπε να είναι ο εντυπωσιασμός, αλλά ο ρεαλισμός. Κάτι που ακολούθησε πιστά το “Pacific”, με έναν ωμό τρόπο, παίρνοντας τη σκυτάλη από το “Band of Brothers”. Η νέα προσπάθεια των Spielberg – Hanks – Orloff, όχι μόνο δεν καταφέρνει να σε πείσει πως οι πρωταγωνιστές έχουν συναισθήματα αλλά ακόμη και οι εναέριες μάχες είναι σχετικά αδιάφορες.

Το καστ, με αποκορύφωμα τον Austin “Elvis” Butler, κινείται με cool ύφος και easy rider στάση σε τέτοιο βαθμό που καταντάει εκνευριστικό -αν όχι αφόρητο. Θες να τους φωνάξεις, «Ε, να σου πω. Είσαι στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, πρόκειται να βομβαρδίσεις Γερμανούς και ταυτόχρονα να τους αντιμετωπίσεις στον ουρανό. Σοβαρέψου». Αλλά τα λαμπερά δερμάτινα jacket που φοράνε τους κάνουν να νιώθουν άτρωτοι, εικάζω. Οι περισσότεροι, ίσως εκτός του Barry Keoghan, φαίνεται να ενδιαφέρονται περισσότερο για την εικόνα τους παρά για τον ρόλο τους, όπως ο Butler, ο οποίος όπου βρει γέρνει προς τα πίσω αραχτός, κρεμάει το ένα χέρι πίσω από την πλάτη του καθίσματος, το άλλο το αφήνει ελεύθερο να κρέμεται και περιφέρεται ως σιωπηλός σοφιστικέ ροκ σταρ. Αν κάποιος μου έλεγε ότι οι πρωταγωνιστές της σειράς είχαν θέσει ως προϋπόθεση συμμετοχής να μη λερωθούν με γράσα και αίματα αλλά και να μη δείξουν ίχνος συναισθήματος, θα τον πίστευα.

Ωστόσο, σίγουρα δεν ευθύνονται μόνο οι ηθοποιοί γι’ αυτό αλλά και οι υπεύθυνοι της παραγωγής. Οι οποίοι το μόνο εντυπωσιακό που έχουν να επιδείξουν στο “Masters of the Air” είναι τα μαχητικά αεροσκάφη της «Ματωμένης 100ής», όταν αυτά επιστρέφουν στη βάση τους και μοιάζουν με ξεσκισμένα ρούχα. Όσα συμβαίνουν στο έδαφος είναι άνευρα και άγευστα, ενώ όσα διαδραματίζονται στον εναέριο χώρο της Ευρώπης δημιουργούν μια εσωτερική ένταση και ανεβάζουν στιγμιαία την αδρεναλίνη. Ωστόσο, οτιδήποτε θετικό σε αυτή τη σειρά κρατάει για λίγο -η μάχη κάθε επεισοδίου δεν πρέπει να διαρκεί περισσότερο από ένα τσιγάρο ή τρεις χούφτες ποπ κορν.

Σε αντίθεση με τους προκατόχους του, νιώθεις ότι στο “Masters of the Air” η κάμερα δεν καταγράφει την κάθε σημαντική στιγμή, και ενώ ως θεατής δε θες απλά να παρακολουθείς, αλλά να είσαι εκεί, στο επίκεντρο του πολέμου, η σειρά, σαν να το κάνει επίτηδες, σε κρατάει μια απόσταση. Στο τέλος κάθε επεισοδίου, αντί να έχεις βιώσει μια έκρηξη συναισθημάτων που εκτοξεύθηκαν σαν πυροτεχνήματα, μένεις να απορείς αν αξίζει να συνεχίσεις τη σειρά. Ίσως να είμαι πολύ αυστηρός, μπορεί ο πήχης να έχει ανέβει αρκετά, αλλά όταν παρακολουθείς μια πολεμική ταινία/σειρά το ζητούμενο είναι να σου δημιουργήσει την αίσθηση ότι βίωσες κάτι μεγαλύτερο απ’ τον εαυτό σου και απ’ αυτό που ζεις. Και ενώ σίγουρα το μέγεθος των πολεμικών αεροσκαφών είναι πολύ μεγαλύτερα από εμάς, οι άνθρωποι της σειράς, οι ρόλοι ουσιαστικά και όχι εκείνοι που πολέμησαν στη «Ματωμένη 100η», είναι “μικροί” για να μας εμπνεύσουν -πολύ πιο “μικροί” και απ’ τους Γερμανούς του “Band of Brothers”. Ας ελπίσουμε ότι στα επόμενα επεισόδια θα υπάρξουν βελτιώσεις.

«Άνδρες, ήταν ένας μακρύς πόλεμος, ήταν ένας σκληρός πόλεμος. Πολεμήσατε γενναία, περήφανα για την πατρίδα σας. Είστε μια ξεχωριστή ομάδα. Βρήκατε ο ένας στον άλλον έναν δεσμό, που υπάρχει μόνο στη μάχη, μεταξύ αδελφών. Μοιραστήκατε τα χαρακώματα, κρατηθήκατε ο ένας στον άλλο σε δύσκολες στιγμές. Είδατε το θάνατο και υποφέρατε μαζί. Είμαι περήφανος που υπηρέτησα με τον καθένα από εσάς. Αξίζετε όλοι σας μια μακρά και ευτυχισμένη ζωή εν ειρήνη.» – Γερμανός αξιωματικός, Band of Brothers

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News