Prog-rock: όταν η ψυχεδελική μουσική των τελών της δεκαετίας του ’60 συνάντησε τη free jazz και το avant garde των σύγχρονων κλασσικών σύνθετων (Karlheinz Stockhausen, John Cage κτλ), το υβρίδιο που προέκυψε ήταν μια προοδευτική μορφή της ροκ με έμφαση στους σουρεαλιστικούς, ενίοτε φαντασιακούς στίχους, τις μεγαλόπνοες και χρονικά «τραβηγμένες» συνθέσεις πέραν της τετράλεπτης ποπ φόρμας και τη γέννηση του «concept album» γύρω από ένα κεντρικό, επικό, μυθολογικό ή άλλο, θέμα.
Το κίνημα διήρκεσε μεταξύ 1967-1977, χονδρικά μιλώντας, αφού οι Marillion στα ‘80s, οι Radiohead στα ‘90s και οι Mars Volt ή οι Muse στα ‘00s θεωρείται πως μετεξέλιξαν το είδος. Από το «prog rock» προέκυψε μια σειρά από υποείδη, όπως art-rock, avant-garde, avant-rock, symphonic rock, instrumental και Canterbury rock.
Ακολουθούν τα 25 τραγούδια που καθόρισαν το prog-rock στις διάφορες χρονικές υπο-φάσεις του:
King Crimson – “21st Century Schizoid Man”
Οι Crimson ηχογραφούν το άλμπουμ που ορίζει το είδος. Περιέχει αυτό εδώ το τραγούδι, ένα κομμάτι εφιαλτικό και δυσοίωνο. Τραγικά επίκαιρο, επίσης.
Άλμπουμ: In the Court of the Crimson King 1969
YES – “Close To the Edge”
Το magnum opus μιας μπάντας που ταυτίστηκε όσο λίγες με το prog. Ονειρικά ηχοτόπια μπολιασμένα με τα τερτίπια της κιθάρας του Steve Howe.
Άλμπουμ: Close To the Edge 1972
Jethro Tull – “Thick As A Brick”
Όταν οι άλλοι progrock-αδες αναλώνονταν σε φιοριτούρες και φιγούρες, κάποιοι έγραφαν τους πιο ουσιαστικούς (αν και παιγνιώδεις και ειρωνικούς) στίχους μιας ολόκληρης καριέρας με folk-rock μουσικό φόντο.
Άλμπουμ: Thick As A Brick 1972
Pink Floyd – “Echoes”
Το πρώτο σπουδαίο τραγούδι του συγκροτήματος. Μεγάλο credit στον Gilmour που είχε τη φαεινή ιδέα να κάνει την κιθάρα του να ακούγεται σαν… γλαρόνι.
Άλμπουμ: Meddle 1971
Frank Zappa – “Peaches En Regalia”
Ο ίδιος ο Frank δεν ήξερε πως έγραφε ένα τραγούδι «προοδευτικής» μουσικής, παρόλο που είχε γαλουχηθεί με την μουσική των ομοίων της, John Cage και τα συναφή.
Άλμπουμ: Hot Rats 1969
Genesis – “Supper’s Ready”
Για 23 λεπτά αναρωτιέσαι που βρίσκεσαι: στη Γη να ακούς τις θεϊκές μελωδίες ή κάπου στο Διάστημα (ή στη Μέση Γη), εκεί που σε μεταφέρουν οι στίχοι του Gabriel;
Άλμπουμ: Foxtrot 1972
Rush – “2112”
Το πρώτο πραγματικά power trio της prog-rock ιστορίας (και αφήστε τους άλλους να σας πιπιλάνε τα αυτιά με τους Cream ή τους ELP) στο καλύτερο τραγούδι της καριέρας του.
Άλμπουμ: 2112 1976
Pink Floyd – “Shine On You Crazy Diamond”
Μια αφιερωματική ωδή στον πρώην φίλο τους καταλήγει ένα από τα σπουδαιότερα prog rock κομμάτια της ιστορίας. Ένα τραγούδι που αγγίζει μπόλικες κορυφές –και ισάριθμους «πάτους».
Άλμπουμ: Wish You Were Here 1975
Genesis – “The Musical Box”
Ποτέ άλλοτε ένα folk rock τραγούδι δεν κατάφερε να μετατραπεί τόσο γοητευτικά σε έναν hard rock δυναμίτη α λά-Who. Η μελωδία στο «Play me my song, here it comes again» εξακολουθεί να συγκινεί όσο λίγες.
Άλμπουμ: Nursery Cryme 1971
Jethro Tull – “Aqualung”
Ένας δριμύς φιλιππικός εναντίον του Θεού και της οργανωμένης θρησκείας. Η μουσική δεν σπάει τους κανόνες: οι στίχοι όμως είναι ικανοί να σε οδηγήσουν στο πυρ το εξώτερον.
Άλμπουμ: Aqualung 1971
Queen – “Bohemian Rhapsody”
Αν υπήρχε ένας ανεπίσημος εθνικός ύπνος του κινήματος, θα ήταν αυτό εδώ το κομμάτι που καταφέρνει να πλέξει μέσα σε 5 λεπτά και 54 δευτερόλεπτα πάνω από 10 διαφορετικά μουσικά είδη, από ροκ μέχρι όπερα.
Άλμπουμ: A Night At The Opera 1975
Supertramp – “School”
Πέντε και βάλε χρόνια πριν οι Floyd βγάλουν τα παιδιά στους δρόμους εναντίον των δασκάλων τους, το έκανε (καλύτερα, αν θέλετε τη γνώμη μου) ένα κουιντέτο συμπατριωτών τους.
Άλμπουμ: Crime Of The Century 1974
Aphrodite’s Child – “The Four Horsemen”
Το φαλτσέτο του Ντέμη Ρούσσου οδηγεί σε άγνωστη, αλλά μαζί τόσο οικεία, κατεύθυνση τις μουσικές του Βαγγέλη Παπαθανασίου, του Αργύρη Κουλούρη και του Λουκά Σιδερά. Ίσως ο καλύτερος ελληνικός ψυχεδελικός δίσκος όλων των εποχών.
Άλμπουμ: 666 1972
Van Der Graaf Generator – “Killer”
Ο Peter Hammill φαντάζεται πως είναι ένα ψάρι που είναι τόσο αχόρταγο (για φαγητό αλλά και εξουσία) που καταβροχθίζει τα άλλα ψάρια γύρω του και τελικά καταλήγει να μείνει μόνο του. Σημειολογικά και στιχουργικά υπέροχο.
Άλμπουμ: H To He Who Am The Only One 1970
Sparks – “This Town Ain’t Big Enough For Both Of Us”
Τραγικά υποτιμημένοι, τα δυο αδέλφια από το Λος Άντζελες ήταν από τους λίγους αμερικανούς που τίμησαν την prog rock. Στίχοι για ζωολογικούς κήπους, ρινόκερους, τίγρεις και λοιπά σουρεάλ.
Άλμπουμ: Kimono My House 1974
YES – “Yours Is No Disgrace”
Μέχρι το σημείο εκείνο οι YES ψάχνονταν: όταν όμως από τα ηχεία ξεπήδησαν οι πρώτες νότες του κομματιού αυτού, όλοι ήξεραν πως είχαν γίνει αυτήκοοι μάρτυρες ενός από τα διαχρονικότερα τραγούδια του prog rock.
Άλμπουμ: The YES Album 1971
Emerson Lake & Palmer – “Karn Evil 9”
Το «Tarkus» είναι μεγάλο και ελαφρώς κουραστικό (ποιος είπε πως η prog rock δεν ήταν ΚΑΙ βαρετή;), οπότε αυτό εδώ το τραγούδι, μια φουτουριστική sci fi όπερα, αποτελεί την καλύτερη πρώτη επαφή με το φαινόμενο EL&P.
Άλμπουμ: Brain Salad Surgery 1973
Focus – “Hocus Pocus”
Ένα αριστούργημα της ηλεκτρικής κιθάρας (ήταν το πρώτο κομμάτι που βαφτίστηκε ως «powerchord anthem») που έμεινε ες αεί στην ιστορία λόγω του μανιακού yodel του τραγουδιστή Thijs Van Leer.
Άλμπουμ: Moving Waves 1971
Camel – “Rhayader / Rhayader Goes To Town”
Το παιδικό παραμύθι του Paul Gallico γίνεται πλαστελίνη στα χέρια των βρετανών. Baroque-rock (ή μπα-ροκ) που συνυπάρχει με μια μικρή ορχήστρα δωματίου με τα φλάουτα και το κλαρινέτο να δίνουν το γενικό πρόσταγμα.
Άλμπουμ: The Snow Goose 1975
Curved Air – “Back Street Luv”
H Sonja Kristina Linwood συνεχίζει, μετά την Grace Slick, την παράδοση των ωραίων γυναικών στη ροκ και το συγκρότημα της παραδίδει μαθήματα μεστού, prog-rock παιξίματος. Έμειναν στην ιστορία ως οι πρώτοι που έκαναν picture-disc βινίλιο.
Άλμπουμ: Single 1971
Mike Oldfield – “Tubular Bells (Part 1)”
Ένας 20χρονος uber-talented πολυοργανίστας μπαίνει σε ένα στούντιο, παίζει όλα τα όργανα και συνθέτει ένα έργο εκτυφλωτικής ομορφιάς -και κυρίως τόσο δύσκολο στη σύνθεση του, με όλες αυτές τις απανωτές αλλαγές σε ρυθμούς και ύφος.
Άλμπουμ: Tubular Bells 1973
Procol Harum – “Conquistador”
Άθελα τους οι συμφωνικοί rockers δίνουν το εναρκτήριο λάκτισμα στην υπόθεση prog rock με αυτό κλασικότροπο κομμάτι γεμάτο έγχορδα και στιχουργικό θέμα τις σφαγές των Iσπανών στη Νότια Αμερική τον 16ο αιώνα.
Άλμπουμ: Procol Harum 1967
Barclay James Harvest – “Mocking Bird”
Οι συμφωνικές φιλοδοξίες της βρετανικής μπάντας συναντούν το prog rock δημιουργώντας ένα τελικό αποτέλεσμα που μένει μέχρι σήμερα παραγνωρισμένο. Τυχαία ονομάστηκαν οι «Moody Blues των φτωχών»;
Άλμπουμ: Once Again 1971
Roxy Music – “Remake Remodel”
Το κάθε όργανο σφαγιάζεται με το διπλανό του με σκοπό την ηχητική πρωτοκαθεδρία. Το εναρκτήριο κομμάτι στο ντεμπούτο άλμπουμ των Roxy έδειχνε την μελλοντική κατεύθυνση του art rock.
Άλμπουμ: Roxy Music 1972
Electric Light Orchestra – “10538 Overture”
Ο Jeff Lynne αφήνει πίσω του τους ψυχεδελο-glam Move και δημιουργεί την πρώτη συμφωνική ροκ μπάντα. Η απόπειρά του κρίνεται επιτυχημένη από τις πρώτες κιόλας νότες του τραγουδιού αυτού.
Άλμπουμ: The Electric Light Orchestra 1971
Prog-rock: όταν η ψυχεδελική μουσική των τελών της δεκαετίας του ’60 συνάντησε τη free jazz και το avant garde των σύγχρονων κλασσικών σύνθετων (Karlheinz Stockhausen, John Cage κτλ), το υβρίδιο που προέκυψε ήταν μια προοδευτική μορφή της ροκ με έμφαση στους σουρεαλιστικούς, ενίοτε φαντασιακούς στίχους, τις μεγαλόπνοες και χρονικά «τραβηγμένες» συνθέσεις πέραν της τετράλεπτης ποπ φόρμας και τη γέννηση του «concept album» γύρω από ένα κεντρικό, επικό, μυθολογικό ή άλλο, θέμα.
Το κίνημα διήρκεσε μεταξύ 1967-1977, χονδρικά μιλώντας, αφού οι Marillion στα ‘80s, οι Radiohead στα ‘90s και οι Mars Volt ή οι Muse στα ‘00s θεωρείται πως μετεξέλιξαν το είδος. Από το «prog rock» προέκυψε μια σειρά από υποείδη, όπως art-rock, avant-garde, avant-rock, symphonic rock, instrumental και Canterbury rock.
Ακολουθούν τα 25 τραγούδια που καθόρισαν το prog-rock στις διάφορες χρονικές υπο-φάσεις του:
King Crimson – “21st Century Schizoid Man”
Οι Crimson ηχογραφούν το άλμπουμ που ορίζει το είδος. Περιέχει αυτό εδώ το τραγούδι, ένα κομμάτι εφιαλτικό και δυσοίωνο. Τραγικά επίκαιρο, επίσης.
Άλμπουμ: In the Court of the Crimson King 1969
YES – “Close To the Edge”
Το magnum opus μιας μπάντας που ταυτίστηκε όσο λίγες με το prog. Ονειρικά ηχοτόπια μπολιασμένα με τα τερτίπια της κιθάρας του Steve Howe.
Άλμπουμ: Close To the Edge 1972
Jethro Tull – “Thick As A Brick”
Όταν οι άλλοι progrock-αδες αναλώνονταν σε φιοριτούρες και φιγούρες, κάποιοι έγραφαν τους πιο ουσιαστικούς (αν και παιγνιώδεις και ειρωνικούς) στίχους μιας ολόκληρης καριέρας με folk-rock μουσικό φόντο.
Άλμπουμ: Thick As A Brick 1972
Pink Floyd – “Echoes”
Το πρώτο σπουδαίο τραγούδι του συγκροτήματος. Μεγάλο credit στον Gilmour που είχε τη φαεινή ιδέα να κάνει την κιθάρα του να ακούγεται σαν… γλαρόνι.
Άλμπουμ: Meddle 1971
Frank Zappa – “Peaches En Regalia”
Ο ίδιος ο Frank δεν ήξερε πως έγραφε ένα τραγούδι «προοδευτικής» μουσικής, παρόλο που είχε γαλουχηθεί με την μουσική των ομοίων της, John Cage και τα συναφή.
Άλμπουμ: Hot Rats 1969
Genesis – “Supper’s Ready”
Για 23 λεπτά αναρωτιέσαι που βρίσκεσαι: στη Γη να ακούς τις θεϊκές μελωδίες ή κάπου στο Διάστημα (ή στη Μέση Γη), εκεί που σε μεταφέρουν οι στίχοι του Gabriel;
Άλμπουμ: Foxtrot 1972
Rush – “2112”
Το πρώτο πραγματικά power trio της prog-rock ιστορίας (και αφήστε τους άλλους να σας πιπιλάνε τα αυτιά με τους Cream ή τους ELP) στο καλύτερο τραγούδι της καριέρας του.
Άλμπουμ: 2112 1976
Pink Floyd – “Shine On You Crazy Diamond”
Μια αφιερωματική ωδή στον πρώην φίλο τους καταλήγει ένα από τα σπουδαιότερα prog rock κομμάτια της ιστορίας. Ένα τραγούδι που αγγίζει μπόλικες κορυφές –και ισάριθμους «πάτους».
Άλμπουμ: Wish You Were Here 1975
Genesis – “The Musical Box”
Ποτέ άλλοτε ένα folk rock τραγούδι δεν κατάφερε να μετατραπεί τόσο γοητευτικά σε έναν hard rock δυναμίτη α λά-Who. Η μελωδία στο «Play me my song, here it comes again» εξακολουθεί να συγκινεί όσο λίγες.
Άλμπουμ: Nursery Cryme 1971
Jethro Tull – “Aqualung”
Ένας δριμύς φιλιππικός εναντίον του Θεού και της οργανωμένης θρησκείας. Η μουσική δεν σπάει τους κανόνες: οι στίχοι όμως είναι ικανοί να σε οδηγήσουν στο πυρ το εξώτερον.
Άλμπουμ: Aqualung 1971
Queen – “Bohemian Rhapsody”
Αν υπήρχε ένας ανεπίσημος εθνικός ύπνος του κινήματος, θα ήταν αυτό εδώ το κομμάτι που καταφέρνει να πλέξει μέσα σε 5 λεπτά και 54 δευτερόλεπτα πάνω από 10 διαφορετικά μουσικά είδη, από ροκ μέχρι όπερα.
Άλμπουμ: A Night At The Opera 1975
Supertramp – “School”
Πέντε και βάλε χρόνια πριν οι Floyd βγάλουν τα παιδιά στους δρόμους εναντίον των δασκάλων τους, το έκανε (καλύτερα, αν θέλετε τη γνώμη μου) ένα κουιντέτο συμπατριωτών τους.
Άλμπουμ: Crime Of The Century 1974
Aphrodite’s Child – “The Four Horsemen”
Το φαλτσέτο του Ντέμη Ρούσσου οδηγεί σε άγνωστη, αλλά μαζί τόσο οικεία, κατεύθυνση τις μουσικές του Βαγγέλη Παπαθανασίου, του Αργύρη Κουλούρη και του Λουκά Σιδερά. Ίσως ο καλύτερος ελληνικός ψυχεδελικός δίσκος όλων των εποχών.
Άλμπουμ: 666 1972
Van Der Graaf Generator – “Killer”
Ο Peter Hammill φαντάζεται πως είναι ένα ψάρι που είναι τόσο αχόρταγο (για φαγητό αλλά και εξουσία) που καταβροχθίζει τα άλλα ψάρια γύρω του και τελικά καταλήγει να μείνει μόνο του. Σημειολογικά και στιχουργικά υπέροχο.
Άλμπουμ: H To He Who Am The Only One 1970
Sparks – “This Town Ain’t Big Enough For Both Of Us”
Τραγικά υποτιμημένοι, τα δυο αδέλφια από το Λος Άντζελες ήταν από τους λίγους αμερικανούς που τίμησαν την prog rock. Στίχοι για ζωολογικούς κήπους, ρινόκερους, τίγρεις και λοιπά σουρεάλ.
Άλμπουμ: Kimono My House 1974
YES – “Yours Is No Disgrace”
Μέχρι το σημείο εκείνο οι YES ψάχνονταν: όταν όμως από τα ηχεία ξεπήδησαν οι πρώτες νότες του κομματιού αυτού, όλοι ήξεραν πως είχαν γίνει αυτήκοοι μάρτυρες ενός από τα διαχρονικότερα τραγούδια του prog rock.
Άλμπουμ: The YES Album 1971
Emerson Lake & Palmer – “Karn Evil 9”
Το «Tarkus» είναι μεγάλο και ελαφρώς κουραστικό (ποιος είπε πως η prog rock δεν ήταν ΚΑΙ βαρετή;), οπότε αυτό εδώ το τραγούδι, μια φουτουριστική sci fi όπερα, αποτελεί την καλύτερη πρώτη επαφή με το φαινόμενο EL&P.
Άλμπουμ: Brain Salad Surgery 1973
Focus – “Hocus Pocus”
Ένα αριστούργημα της ηλεκτρικής κιθάρας (ήταν το πρώτο κομμάτι που βαφτίστηκε ως «powerchord anthem») που έμεινε ες αεί στην ιστορία λόγω του μανιακού yodel του τραγουδιστή Thijs Van Leer.
Άλμπουμ: Moving Waves 1971
Camel – “Rhayader / Rhayader Goes To Town”
Το παιδικό παραμύθι του Paul Gallico γίνεται πλαστελίνη στα χέρια των βρετανών. Baroque-rock (ή μπα-ροκ) που συνυπάρχει με μια μικρή ορχήστρα δωματίου με τα φλάουτα και το κλαρινέτο να δίνουν το γενικό πρόσταγμα.
Άλμπουμ: The Snow Goose 1975
Curved Air – “Back Street Luv”
H Sonja Kristina Linwood συνεχίζει, μετά την Grace Slick, την παράδοση των ωραίων γυναικών στη ροκ και το συγκρότημα της παραδίδει μαθήματα μεστού, prog-rock παιξίματος. Έμειναν στην ιστορία ως οι πρώτοι που έκαναν picture-disc βινίλιο.
Άλμπουμ: Single 1971
Mike Oldfield – “Tubular Bells (Part 1)”
Ένας 20χρονος uber-talented πολυοργανίστας μπαίνει σε ένα στούντιο, παίζει όλα τα όργανα και συνθέτει ένα έργο εκτυφλωτικής ομορφιάς -και κυρίως τόσο δύσκολο στη σύνθεση του, με όλες αυτές τις απανωτές αλλαγές σε ρυθμούς και ύφος.
Άλμπουμ: Tubular Bells 1973
Procol Harum – “Conquistador”
Άθελα τους οι συμφωνικοί rockers δίνουν το εναρκτήριο λάκτισμα στην υπόθεση prog rock με αυτό κλασικότροπο κομμάτι γεμάτο έγχορδα και στιχουργικό θέμα τις σφαγές των Iσπανών στη Νότια Αμερική τον 16ο αιώνα.
Άλμπουμ: Procol Harum 1967
Barclay James Harvest – “Mocking Bird”
Οι συμφωνικές φιλοδοξίες της βρετανικής μπάντας συναντούν το prog rock δημιουργώντας ένα τελικό αποτέλεσμα που μένει μέχρι σήμερα παραγνωρισμένο. Τυχαία ονομάστηκαν οι «Moody Blues των φτωχών»;
Άλμπουμ: Once Again 1971
Roxy Music – “Remake Remodel”
Το κάθε όργανο σφαγιάζεται με το διπλανό του με σκοπό την ηχητική πρωτοκαθεδρία. Το εναρκτήριο κομμάτι στο ντεμπούτο άλμπουμ των Roxy έδειχνε την μελλοντική κατεύθυνση του art rock.
Άλμπουμ: Roxy Music 1972
Electric Light Orchestra – “10538 Overture”
Ο Jeff Lynne αφήνει πίσω του τους ψυχεδελο-glam Move και δημιουργεί την πρώτη συμφωνική ροκ μπάντα. Η απόπειρά του κρίνεται επιτυχημένη από τις πρώτες κιόλας νότες του τραγουδιού αυτού.
Άλμπουμ: The Electric Light Orchestra 1971
