Μήπως η αποφυγή των πτήσεων είναι η απάντηση στην κλιματική κρίση;
Τα κινήματα που ξεκίνησαν στην Σουηδία δημιουργώντας μια τάση για χρήση άλλων μεταφορικών μέσων αντί αεροπλάνου και οι μελέτες που δείχνουν πόσο επιβαρύνει το περιβάλλον μια πτήση.
Μήπως η αποφυγή των πτήσεων είναι η απάντηση στην κλιματική κρίση;
Σας έχουμε μιλήσει για την Αρκτική που «πρασινίζει» επικίνδυνα, για τους πάγους στην Γροιλανδία που λιώνουν πιο γρήγορα απ’ ότι είχαμε υπολογίσει, για τους κλιματικούς μετανάστες, για τα προβλήματα ξηρασίας, τα ποτάμια που στερεύουν και για άλλες ενδείξεις-αποδείξεις για τους ταχύτατους ρυθμούς ανάπτυξης της κλιματικής κρίσης και πως η περιβαλλοντική (ολική) καταστροφή πλησιάζει όλο και περισσότερο την πόρτα μας. Πριν ακούσουμε το κουδούνι να χτυπάει – ήδη σε κάποιες χώρες βαράνε καμπάνες και όχι απλά κουδούνια, υπάρχει ίσως ένα τρόπος να επιβραδύνουμε την κατάσταση.
Η αποφυγή μιας πτήσης λοιπόν, φαίνεται να είναι περισσότερο βοηθητική και βιώσιμη, απ’ το να τρώμε λιγότερο κρέας, να χρησιμοποιούμε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, να παίρνουμε το ποδήλατο αντί για το αμάξι, να χρησιμοποιούμε χάρτινο ανακυκλώσιμο καλαμάκι αντί πλαστικού. Το να ζούμε βιώσιμα με οικολογικές πρακτικές, αλλά ταυτόχρονα να ανεβαίνουμε σε αεροπλάνα, είναι αδύνατο και αναιρεί κάθε «πράσινη» προσπάθεια μας.
Η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, είναι πλέον ξεκάθαρα ζωτικής σημασίας για την αποφυγή της κατάρρευσης του κλίματος στον πλανήτη μας. Και για να καταλάβουμε το μέγεθος της καταστροφής που οφείλεται στις αεροπορικές πτήσεις, αρκεί το εξής παράδειγμα: μελέτες δείχνουν πως μια πτήση (και με επιστροφή) απ’ το Λονδίνο προς τη Μόσχα, είναι αρκετή για να «καταναλώσουμε» το 1/5 απ’ τον ατομικό «προϋπολογισμό» που μας αναλογεί για εκπομπές άνθρακα μέσα σε ένα έτος. Αν αποφύγουμε αυτό το 1/5, αυτή την πτήση, μέχρι το 2030, τότε υπάρχει η πιθανότητα να αποφύγουμε την περαιτέρω υπερθέρμανση του πλανήτη. Κάνοντας το ίδιο ταξίδι με τρένο, θα χρησιμοποιούσαμε περίπου το 1/50 του ετήσιου ατομικού «προϋπολογισμού» μας.
Η βιομηχανία του τουρισμού, οι εταιρείες κατασκευής των αεροπλάνων, τα Μέσα, οι διαφημίσεις ανέκαθεν παρουσίαζαν τα αεροπορικά ταξίδια ως την «απόλυτη» ταξιδιωτική εμπειρία και ανθρώπινη επιθυμία. Ωστόσο, αυτό δεν είναι κάτι παραπάνω από μια άκρως επιτυχημένη στρατηγική μάρκετινγκ. Όπως όταν μας πλασάρανε τον χυμό πορτοκάλι.
Στην Σουηδία, απ’ το 2016, η αποφυγή πτήσεων έχει βρει αρκετούς υποστηρικτές και όλα ξεκίνησαν από εκεί. To “Flygskam” δεν είναι κάποιο κομοδίνο της IKEA, αλλά η Σουηδική ονομασία του κινήματος, που στα αγγλικά μεταφράζεται ως “Flight same”[σ.σ. όπου same ίσον ντροπή]. Η επιρροή που άσκησε μέσω περιβαλλοντικών οργανώσεων ήταν καταλυτική, προκειμένου να δημιουργηθεί μια Ευρωπαϊκή τάση προς αυτή την κατεύθυνση.
Διασημότητες, κάποιοι δημοσιογράφοι, ακτιβιστές και ακαδημαϊκοί, άρχισαν να συζητούν δημόσια για τις επιπτώσεις που έχουν στο περιβάλλον οι αεροπορικές πτήσεις. Μια απ’ τις πρώτες ανοιχτές τοποθετήσεις, είχε έρθει απ’ την Malena Ernman, διάσημη τραγουδίστρια όπερας και μητέρα της Greta Thunberg.
Έτσι, παρουσιάστηκαν και τα πρώτα άρθρα τα οποία συζητούσαν την ιδέα της ανάληψης «ατομικής ευθύνης» (που δεν την εφηύρε ο τωρινός Πρωθυπουργός μας) για το κλιματικό κόστος των πτήσεων. Σταδιακά, οι αερομεταφορές φάνηκαν να μην είναι τόσο κοινωνικά αποδεκτές. Τα Μέσα ξεκίνησαν να καλύπτουν αυτή την κοινωνική αλλαγή, η οποία αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη παγκόσμια ανησυχία για την σημασία μιας άμεσης αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης.
Το ”flight same” κίνημα δεν αφορά μόνο την αποφυγή των πτήσεων, αλλά έχει επίσης να κάνει και με τις εμπειρίες που προσφέρουν άλλοι τρόποι ταξιδιών, πιο «αργοί». Ταυτόχρονα, οι οργανώσεις γύρω απ’ το κίνημα, τονίζουν πως ενώ η «ντροπή» [σ.σ. same] είναι ένας πολύ αρνητικός όρος, ο σκοπός είναι θετικός. Δεν πρόκειται να κατηγορηθεί κάποιος και να ζήσει στιγμές σαν αυτές της Cersei Lannister στο Game Of Thrones, στο διάσημο “Walk of shame” στο Κings Landing, αλλά στοχεύουν στην αλλαγή των ταξιδιωτικών μας συνηθειών.
Η αυξανόμενη «αντίσταση» στις αερομεταφορές, σε Ευρωπαϊκό επίπεδο τουλάχιστον, έχει αναζωογονήσει τα ταξίδια με τρένο. Το να είμαστε πιο επιλεκτικοί στα αεροπορικά μας ταξίδια ή να τα αποφεύγουμε τελείως, δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να ταξιδέψουμε. Η μετάβαση απ’ την μία χώρα στην άλλη, εντός Ευρώπης, είναι στις περισσότερες περιπτώσεις εφικτή και ιδιαίτερα μαγευτική σαν εμπειρία. Επίσης, σε αρκετές περιπτώσεις, το αεροπλάνο δεν είναι η φθηνότερη επιλογή, ούτε η ταχύτερη. Οι ταχύτητες των σύγχρονων τρένων φτάνουν σε υψηλά επίπεδα και έχει αποδειχθεί ότι αυτές οι σιδηροδρομικές γραμμές μπορούν να μειώσουν τις αεροπορικές μεταφορές, έως και 80%, στις ίδιες διαδρομές.
Ο Roger Tyers, κοινωνιολόγος που ασχολείται με το περιβάλλον, έκανε ένα ταξίδι χωρίς πτήσεις στην Κίνα, το οποίο του πήρε δύο εβδομάδες με το τρένο. Ο ενθουσιασμός του είναι ενδεικτικός των συναισθημάτων που δημιουργεί ένα τέτοιο ταξίδι. «Ήταν ένα συναρπαστικό ταξίδι. Είδα απίστευτα πράγματα, που απλά δεν θα τα έβλεπα μπαίνοντας σε ένα αεροπλάνο». Τόνισε επίσης πως υπήρξαν και άλλα πλεονεκτήματα, όπως η ψηφιακή αποτοξίνωση (που βέβαια δεν σε εμποδίζει κανείς απ’ το να είσαι όλη μέρα στο Instagram και να χαζεύεις όσο είσαι στο τρένο), το διάβασμα, η γνωριμία με άλλους ανθρώπους συνταξιδιώτες και η απώλεια jetlag. «Εκτίμησα επίσης το μέγεθος του πλανήτης μας και το πόσο διαφορετικός είναι σε κάθε γωνιά του», συμπλήρωσε για την εμπειρία του.
Στην Σουηδία, από εκεί που ξεκίνησαν όλα, το “flight same” έχει πλέον μετρήσιμο αντίκτυπο στις συνήθειες των πολιτών της χώρας. Η Swedavia AB που είναι ο φορέας εκμετάλλευσης των αεροδρομίων, ανέφερε μείωση του αριθμού των επιβατών το 2019 και αναφέρει πως η πτώση κατά 3% του 2018 για τις πτήσεις εσωτερικού προήλθε απ’ την συζήτηση γύρω απ’ την επίδραση τους στην κλιματική κρίση. Η WWF αναφέρει πως το 2018, το 23% των Σουηδών μείωσε συνολικά τα αεροπορικά ταξίδια του.
Η Alice Larkin, επιστήμονας του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, υποστηρίζει πως και οι εταιρείες θα πρέπει να αλλάξουν σχετικά με τον τρόπο που επιδιώκουν οι υπάλληλοί τους να χρησιμοποιήσουν αεροπλάνο. «Μπορώ να φανταστώ έναν κόσμο 20 χρόνια μετά, όπου θα γελάμε με το γεγονός ότι πετούσαμε στην άλλη άκρη του κόσμου για να παραστούμε σε ένα μίτινγκ», σχολίασε.
Όπως ανέφερα και παραπάνω, δεν είναι μόνο η Σουηδία που «αλλάζει», και το κίνημα έχει κερδίσει κόσμο από διάφορες χώρες της Ευρώπης. Το Ηνωμένο Βασίλειο το 2020 έτρεξε την εκστρατεία “Flight Free”, και ακολούθησαν πρωτοβουλίες σε Βέλγιο, Γαλλία και Καναδά. Φέτος, η Γερμανία προχώρησε στην έκδοση ενός μηνιαίου εισιτηρίου με κόστος 9 ευρώ, το οποίο επέτρεπε τις μετακινήσεις σε όλη την επικράτειά της με τρένα, μετρό, τραμ και λεωφορεία. Αυτό διήρκησε Ιούνιο μέχρι Αύγουστο και είχε ως στόχο να συμβάλει στον κρατικό πληθωρισμό της χώρας, εν μέσω των αυξήσεων στις τιμές ενέργειας και των καυσίμων. Το «πείραμα» αποδείχθηκε πετυχημένο. Το εισιτήριο των 9 ευρώ, απέτρεψε την εκπομπή 1,8 εκατομμυρίων τόνων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, επειδή ο κόσμος επέλεξε να ταξιδέψει για παράδειγμα με τρένο αντί για αυτοκίνητο.
Πηγή: Flight Free UK
Σε αρκετά μέρη του κόσμου, οι σιδηροδρομικές συνδέσεις/διαδρομές και οι ακτοπλοϊκές γραμμές, βρισκόντουσαν σε καλύτερα κατάσταση απ’ ότι τα τελευταία χρόνια. Οι πτήσεις και τα αεροδρόμια έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στο να αναπτυχθούν πεσμένες οικονομίες και να αναγεννηθούν κράτη. Ο κόσμος πείστηκε – και σε κάποιες περιπτώσεις, ok, το χρειαζόταν – πως πρέπει να ταξιδεύει γρήγορα. Όταν άλλωστε η καθημερινότητα σου είναι ένας αγώνας σπριντ, πως το ταξίδι σου να είναι σε ρυθμούς βάδην;
Αυτό όμως φαίνεται να αλλάζει σιγά σιγά. Και η πάλι, η «απάντηση» έρχεται μέσω Σουηδίας με το “Tagskryt”, το οποίο «όχι», δεν είναι κάποιο χαλάκι των Jysk, αλλά μεταφράζεται στα αγγλικά ως “train bragging”. Σε μια ελεύθερη εννοιολογική προσέγγιση, μπορούμε να πούμε πως πρόκειται για το αίσθημα υπερηφάνειας που μπορεί να νιώσει κάποιος χρησιμοποιώντας το τρένο αντί αεροπλάνου και έτσι δεν επιβάρυνε το περιβάλλον.
Και όντως, το “train bragging” φαίνεται να είναι αποτελεσματικό, αφού οι μεταμεσονύχτιες διαδρομές με τρένο βιώνουν μια αναγέννηση και όλο και περισσότερες πρωτοβουλίες ξεπηδούν, οι οποίες απαιτούν έναν βιώσιμο τρόπο ταξιδιού.
Και επειδή πάντα με το τέλος του καλοκαιριού, φανταζόμαστε το επόμενο ταξίδι μας, μήπως αυτή την φορά να φορέσουμε το backpack μας και να ανέβουμε σ’ ένα βαγόνι;
Εμείς και οι συνεργάτες μας αποθηκεύουμε ή/και έχουμε πρόσβαση σε πληροφορίες σε μια συσκευή, όπως cookies και επεξεργαζόμαστε προσωπικά δεδομένα, όπως μοναδικά αναγνωριστικά και τυπικές πληροφορίες που αποστέλλονται από μια συσκευή για εξατομικευμένες διαφημίσεις και περιεχόμενο, μέτρηση διαφημίσεων και περιεχομένου, καθώς και απόψεις του κοινού για την ανάπτυξη και βελτίωση προϊόντων.
Με την άδειά σας, εμείς και οι συνεργάτες μας ενδέχεται να χρησιμοποιήσουμε ακριβή δεδομένα γεωγραφικής τοποθεσίας και ταυτοποίησης μέσω σάρωσης συσκευών. Μπορείτε να κάνετε κλικ για να συναινέσετε στην επεξεργασία από εμάς και τους συνεργάτες μας όπως περιγράφεται παραπάνω. Εναλλακτικά, μπορείτε να αποκτήσετε πρόσβαση σε πιο λεπτομερείς πληροφορίες και να αλλάξετε τις προτιμήσεις σας πριν συναινέσετε ή να αρνηθείτε να συναινέσετε.
Λάβετε υπόψη ότι κάποια επεξεργασία των προσωπικών σας δεδομένων ενδέχεται να μην απαιτεί τη συγκατάθεσή σας, αλλά έχετε το δικαίωμα να αρνηθείτε αυτήν την επεξεργασία. Οι προτιμήσεις σας θα ισχύουν μόνο για αυτόν τον ιστότοπο. Μπορείτε πάντα να αλλάξετε τις προτιμήσεις σας επιστρέφοντας σε αυτόν τον ιστότοπο ή επισκεπτόμενοι την πολιτική απορρήτου μας.
Εμείς και οι συνεργάτες μας αποθηκεύουμε ή έχουμε πρόσβαση σε πληροφορίες σε συσκευές, όπως cookies και επεξεργαζόμαστε προσωπικά δεδομένα, όπως μοναδικά αναγνωριστικά και τυπικές πληροφορίες που αποστέλλονται από μια συσκευή για τους σκοπούς που περιγράφονται παρακάτω. Μπορείτε να κάνετε κλικ για να συναινέσετε στην επεξεργασία από εμάς και τους συνεργάτες μας για τους εν λόγω σκοπούς. Εναλλακτικά, μπορείτε να κάνετε κλικ για να αρνηθείτε να συναινέστε ή να αποκτήσετε πρόσβαση σε πιο λεπτομερείς πληροφορίες και να αλλάξετε τις προτιμήσεις σας πριν συναινέσετε. Οι προτιμήσεις σας θα ισχύουν μόνο για αυτόν τον ιστότοπο. Λάβετε υπόψη ότι κάποια επεξεργασία των προσωπικών σας δεδομένων ενδέχεται να μην απαιτεί τη συγκατάθεσή σας, αλλά έχετε το δικαίωμα να αρνηθείτε αυτήν την επεξεργασία. Μπορείτε πάντα να αλλάξετε τις προτιμήσεις σας επιστρέφοντας σε αυτόν τον ιστότοπο ή επισκεπτόμενοι την πολιτική απορρήτου μας.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
Cookie
Duration
Description
cookielawinfo-checkbox-advertisement
1 year
Set by the GDPR Cookie Consent plugin, this cookie is used to record the user consent for the cookies in the "Advertisement" category .
cookielawinfo-checkbox-analytics
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checkbox-functional
11 months
The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checkbox-necessary
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-others
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-performance
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
CookieLawInfoConsent
1 year
Records the default button state of the corresponding category & the status of CCPA. It works only in coordination with the primary cookie.
viewed_cookie_policy
11 months
The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Cookie
Duration
Description
_ga
2 years
The _ga cookie, installed by Google Analytics, calculates visitor, session and campaign data and also keeps track of site usage for the site's analytics report. The cookie stores information anonymously and assigns a randomly generated number to recognize unique visitors.
_gat_gtag_UA_222713851_1
1 minute
Set by Google to distinguish users.
_gid
1 day
Installed by Google Analytics, _gid cookie stores information on how visitors use a website, while also creating an analytics report of the website's performance. Some of the data that are collected include the number of visitors, their source, and the pages they visit anonymously.
CONSENT
2 years
YouTube sets this cookie via embedded youtube-videos and registers anonymous statistical data.
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.
Cookie
Duration
Description
advanced_ads_browser_width
1 month
This cookie is set by Advanced ads plugin.This cookie is used to measure and store the user browser width for adverts.
VISITOR_INFO1_LIVE
5 months 27 days
A cookie set by YouTube to measure bandwidth that determines whether the user gets the new or old player interface.
YSC
session
YSC cookie is set by Youtube and is used to track the views of embedded videos on Youtube pages.
yt-remote-connected-devices
never
YouTube sets this cookie to store the video preferences of the user using embedded YouTube video.
yt-remote-device-id
never
YouTube sets this cookie to store the video preferences of the user using embedded YouTube video.