Όλοι μας κατά καιρούς κάνουμε λάθη που πληγώνουν τους γύρω μας. Ευτυχώς, μια ειλικρινής συγγνώμη μπορεί να καταπραΰνει τα συναισθήματα, να ξαναχτίσει την εμπιστοσύνη και να εμφυσήσει αγάπη, σεβασμό και ενσυναίσθηση σε μια σχέση.
Ένας ναρκισσιστής όμως σπάνια θα εκφράσει μια αυθεντική και εγκάρδια συγγνώμη.
Σας έχει τύχει ποτέ κάποιος να σας πλησιάσει για να σας ζητήσει κάτι σαν συγγνώμη και τελικά δε νιώσατε καλύτερα; Τίποτα δεν είχε λυθεί και η κατανόηση έμοιαζε να λείπει, αλλά δεν μπορούσατε να εξηγήσετε αυτό ακριβώς που έφταιγε ή γιατί δεν αισθανθήκατε την ανακούφιση που συνήθως συνοδεύει τέτοιες στιγμές.
Μάλλον ακούσατε μια “κούφια” απολογία.
Η προσοχή στα συναισθήματα των άλλων και το χτίσιμο εμπιστοσύνης δεν είναι γενικά οι κορυφαίες προτεραιότητες των ναρκισσιστών. Απεχθάνονται να παραδέχονται τα λάθη τους και επικεντρώνονται στη διατήρηση της καλής εικόνας τους. Αποφεύγουν καταστάσεις που τους προκαλούν δυσφορία – ασχέτως αν η στάση τους ενοχλεί ή πληγώνει τους άλλους.
Οι συγγνώμες που ξεκινούν με φράσεις όπως «Λυπάμαι αλλά» ή «Συγγνώμη αν» συχνά στερούνται αυθεντικότητας. Με τέτοιες ψεύτικες συγγνώμες επιδιώκουν να δικαιολογήσουν τον εαυτό τους, να υποβαθμίσουν ό,τι έγινε, να ακυρώσουν τα συναισθήματά σας και να αποποιηθούν τις ευθύνες τους.
Πολλοί από μας μπορεί να έχουμε δώσει κάποια “κούφια” συγγνώμη, αυτό δε σημαίνει ότι είμαστε όλοι ναρκισσιστές. Ένα χαρακτηριστικό των ναρκισσιστών είναι η τάση τους να αρνούνται συστηματικά να ζητήσουν συγγνώμη κι ακόμη κι όταν απολογούνται συνήθως κάνουν τον άλλον να νιώθει ακόμη χειρότερα.
Ακολουθούν 13 ψεύτικες συγγνώμες που χρησιμοποιούν συχνά οι ναρκισσιστές, με παραδείγματα.
Υποβαθμίζουν αυτό που συνέβη
«Συγγνώμη, ήμουν απλώς πολύ εκνευρισμένος»
«Μια πλάκα έκανα»
«Απλώς προσπαθούσα να βοηθήσω»
«Απλώς έκανα τον δικηγόρο του διαβόλου»
Η υποτίμηση των λεγόμενων και των πράξεών τους και επομένως η ελαχιστοποίηση της συγγνώμης τους, προσπαθεί να πείσει ότι η προσβλητική συμπεριφορά των ναρκισσιστών είναι άκακη ή καλοήθης.
Αποποίηση ευθυνών
«Λυπάμαι αν νιώθεις ότι έκανα κάτι λάθος»
«Συγγνώμη αν είπα κάτι που σε πρόσβαλε»
«Λυπάμαι αν αυτό θεωρείς για μένα»
Όταν τη συγγνώμη ακολουθεί ένα «αν», μάλλον δεν είναι ειλικρινής. Αυτές οι κενές συγγνώμες θέτουν το βάρος της ευθύνης στο άτομο που πληγώθηκε, παρουσιάζοντάς τον ως το πρόβλημα. Όταν ζητάμε συγγνώμη, απολογούμαστε για τις πράξεις ή τα λεγόμενά μας κι όχι για το πώς ένιωσε το άλλο άτομο.
Αν θεωρούμε ότι ξεπεράσαμε τα όρια και είπαμε κάτι λάθος, ζητάμε συγγνώμη έτσι κι αλλιώς για αυτό – δεν απολογούμαστε μόνο «αν» ο άλλος πληγώθηκε. Το «συγγνώμη αν» είναι μια απολογία υπό όρους. Οι συγγνώμες υπό όρους υπολείπονται της πλήρους μεταμέλειας, υποδηλώνοντας μόνο ότι κάτι μπορεί να πήγε στραβά.
Η Απολογία Deja-Vu
«Είπα ήδη ότι λυπάμαι»
«Έχω ζητήσει συγγνώμη για αυτό 100 φορές»
Τέτοιες δηλώσεις δεν περιέχουν πραγματική συγγνώμη. Υπονοούν ότι το θέμα έχει κλείσει.
Η συγγνώμη – φάντασμα
«Λυπάμαι που ένιωσες αναστατωμένος»
«Λυπάμαι που έγιναν λάθη»
Η λύπη είναι συναίσθημα. Η συγγνώμη είναι πράξη. Το να λέτε σε κάποιον ότι απλά λυπάστε για αυτό που συνέβη, δεν συνιστά απολογία αφού με αυτόν τον τρόπο δεν παίρνετε τις ευθύνες που σας αναλογούν.
«Μάλλον, ίσως, μπορεί»
«Μάλλον δεν έπρεπε να το κάνω αυτό»
«Ίσως έπρεπε να σε ρωτήσω πρώτα»
«Μπορεί να είναι έτσι τα πράγματα, τι να πω;»
Τέτοιες συγγνώμες ελαχιστοποιούν κάθε κακό που έχουν προκαλέσει, “σβήνοντας” τον εαυτό τους από την κατάσταση, χωρίς να αναφέρονται στις συνέπειες.
Δεν έχουν λόγο να ζητήσουν συγγνώμη
«Ξέρεις ότι δεν θα σε πλήγωνα ποτέ»
«Ξέρεις ότι λυπάμαι»
«Ξέρεις ότι δεν το εννοούσα»
Αυτές οι συγγνώμες υποδηλώνουν ότι δε θα έπρεπε να στεναχωριέστε. Προσπαθούν δηλαδή να σας απομακρύνουν από τα συναισθήματά σας.
Η αόρατη απολογία
«Υποθέτω ότι σου χρωστάω μια συγγνώμη»
«Μάλλον πρέπει να πω ότι λυπάμαι»
Αυτά υποδηλώνουν την ανάγκη για συγγνώμη, χωρίς στην πραγματικότητα να απολογούνται.
«Θα ζητήσω συγγνώμη αν…»
«Θα ζητήσω συγγνώμη αν αυτό θέλεις»
«Θα σου πω συγγνώμη αν συμφωνήσουμε ότι δε θα το αναφέρεις ποτέ ξανά»
«Αν σου πω συγγνώμη, θα με συγχωρέσεις;»
Οι ναρκισσιστές είναι συναλλακτικοί – θα κάνουν κάτι για σας, αν κάνετε κάτι για αυτούς. Αυτές δεν είναι καθαρές, ελεύθερες κι αυθεντικές απολογίες. Είναι μια απόπειρα για ένα quid pro quo.
Απολογία μέσω τρίτων
«Η μητέρα σου μου είπε να σου ζητήσω συγγνώμη»
«Η αδερφή μου πιστεύει ότι πρέπει να σου πω ότι λυπάμαι»
Τέτοιες συγγνώμες υποδηλώνουν ότι το άτομο ζητά συγγνώμη μόνο επειδή το πρότεινε κάποιος άλλος. Μένεις να αναρωτιέσαι αν ο ναρκισσιστής πιστεύει όντως ότι έκανε κάτι λάθος.
«Συγννώμη, αλλά…»
«Συγγνώμη, αλλά οι άλλοι θεώρησαν ότι αυτό που είπα ήταν αστείο»
«Συγγνώμη, αλλά εσύ το ξεκίνησες»
«Λυπάμαι, αλλά με προκάλεσες»
«Συγγνώμη που στεναχωρήθηκες, αλλά εγώ την αλήθεια είπα»
Το «συγγνώμη αλλά» μπορεί να είναι χειρότερο από το να μη ζητήσουν καθόλου συγγνώμη, καθώς εξακολουθούν να ρίχνουν λάδι στη φωτιά και να σας προσβάλλουν.
One-Size-Fits-All συγγνώμη
«Συγγνώμη για όλες τις φορές που σου έχω φωνάξει»
«Λυπάμαι για όλα τα πράγματα που έκανα και σε στεναχώρησαν»
«Ζητώ συγγνώμη για κάθε κακό που έχω κάνει»
Οι γενικές συγγνώμες επιδιώκουν να καθαρίσουν το “μητρώο” ενός ναρκισσιστή, αλλά δεν προσφέρουν καμία ένδειξη ότι έχει καταλάβει ακριβώς τον λόγο για τον οποίο απολογείται. Όταν κάποιος νιώθει πραγματική μεταμέλεια και θέλει να ζητήσει συγγνώμη, αναφέρεται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις στις οποίες θεωρεί ότι έσφαλε.
Συγγνώμη-άντε-να-τελειώνουμε
«Καλά! Συγγνώμη, εντάξει τώρα;»
«Πωω με κούρασες, συγγνώμη, οκ;»
«Ας κάνουμε ένα διάλειμμα, συγγνώμη, εντάξει;»
«Τι θέλεις να κάνω, να πεθάνω;»
Είτε με τα λόγια του είτε με τον τόνο του, τέτοιες συγγνώμες δεν προσφέρουν τίποτα απολύτως. Συχνά μπορεί να μοιάζουν μέχρι και απειλητικές
Στις προσπάθειες τους να αποφύγουν τις ευθύνες, οι ναρκισσιστές συχνά συνδυάζουν πολλές ψεύτικες συγγνώμες ταυτόχρονα, όπως: «Συγγνώμη αν είπα κάτι που σε πρόσβαλε, αλλά κι εγώ είμαι λίγο ξεροκέφαλη. Ίσως εσύ είσαι πολύ ευαίσθητος» ή «Ίσως πρέπει να σου ζητήσω συγγνώμη. Αλλά ξέρεις ότι δεν θα σου έκανα ποτέ κακό εσκεμμένα. Εγώ απλά προσπαθούσα να βοηθήσω και δεν είχα σκοπό να σε στεναχωρήσω».
The #narcissist expects you to apologize to them for the way they treat you. 🤔🤭🥺
— SILENT~NOISE 🍂 (@CookieKL) October 27, 2022
Πώς μοιάζει μια αληθινή συγγνώμη;
Μια αληθινή συγγνώμη, αντίθετα, έχει τα περισσότερα ή όλα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
- Δε δίνεται υπό όρους ούτε ελαχιστοποιεί αυτό που έγινε
- Δείχνει ότι το άτομο που ζητά συγγνώμη κατανοεί τι έχει συμβεί και τι έχει κάνει λάθος. Έχει ενσυναίσθηση για την εμπειρία και τα συναισθήματα του ατόμου που προσβλήθηκε.
- Νιώθει τύψεις.
- Σας εγγυάται ότι δε θα ξανασυμβεί και σας αναφέρει τι ακριβώς θα αλλάξει στη συμπεριφορά τους έτσι ώστε να μην την επαναλάβει στο μέλλον.
- Προσφέρεται να διορθώσει ό,τι κακό προκάλεσε και να “πληρώσει τα σπασμένα”
Για να ζητήσει κανείς συγγνώμη, πρέπει να ακούσει με σεβασμό, υπομονή και ειλικρίνεια τι συνέβη από τη σκοπιά του άλλου και να συνειδητοποιήσει πώς τον επηρέασε. Αλλά οι ναρκισσιστές τείνουν να μην ενδιαφέρονται να ακούν τους άλλους, ιδιαίτερα αν η συζήτηση “λερώνει” την εικόνα τους και τους παρουσιάζει αρνητικά.
