Το ξέρατε ότι κατά μέσο όρο κάνουμε 20.000 αναπνοές την ημέρα; Οποιαδήποτε απάντηση κι αν δώσατε, δεν έχει σημασία, γιατί το καίριο ερώτημα είναι σε πόσες από αυτές δίνετε σημασία. Από όλες τις λειτουργίες στις οποίες δίνουμε τη λιγότερη προσοχή, αλλά τις χρησιμοποιούμε πιο συχνά, η αναπνοή βρίσκεται μάλλον στην κορυφή της λίστας. Σπάνια σταματάμε για να εστιάσουμε στην πράξη της αναπνοής. Η αναπνοή είναι μια αυτόματη λειτουργία του σώματος που ελέγχεται από το αναπνευστικό κέντρο του εγκεφάλου.
Ο πρωταρχικός ρόλος της αναπνοής είναι η απορρόφηση του οξυγόνου και η αποβολή του διοξειδίου του άνθρακα μέσω της κίνησης των πνευμόνων. Οι μύες που ελέγχουν την κίνηση των πνευμόνων είναι το διάφραγμα και οι μύες που υπάρχουν μεταξύ των πλευρών. Σε κατάσταση πίεσης, το μοτίβο της αναπνοής αλλάζει. Συνήθως, όταν είμαστε αγχωμένοι παίρνουμε μικρές, ρηχές αναπνοές, χρησιμοποιώντας τους ώμους του και όχι το διάφραγμά που μετακινεί τον αέρα μέσα και έξω από τους πνεύμονές. Αυτός ο τρόπος αναπνοής διαταράσσει την ισορροπία των αερίων στο σώμα.
Σε μία τέτοια συνθήκη είναι πολύ πιθανό να σας έχουν παροτρύνει να αναπνεύσετε. Ναι, ήδη το κάνετε, όμως με τον λάθος τρόπο. Ουσιαστικά, θέλουν να σας πουν να εστιάσετε στην πράξη της αναπνοής, μέχρι να την κάνετε σωστά. Πώς θα το καταλάβετε; Όταν νιώσετε ότι σώμα σας ηρεμεί. Δυστυχώς, πολλοί άνθρωποι είναι κολλημένοι σε αυτό το ελαττωματικό, ρηχό, προσανατολισμένο στο άνω μέρος του στήθους αναπνευστικό πρότυπο. Όταν συμβαίνει αυτό, η αναπνοή -που υπό άλλες συνθήκες σας ευνοεί- μπορεί να λειτουργήσει εναντίον σας, αφού θα εντείνει τα συναισθήματα της διέγερσης και του άγχους.
Η αναπνοή ως αποφόρτιση
Περνώντας μία περίοδο έντονου άγχους με ρώτησαν: «αναπνέεις καθόλου;». Έκανα μία τεράστια παύση, από αυτές που αγγίζουν τα όρια της αγένειας που νιώθεις ότι συνομιλητής σε αγνοεί και προσπαθεί να αλλάξει θέμα μέσω αυτής της παύσης, προσπάθησα να κάνω μία μικρή αναδρομή, η οποία δεν έφερε κάποιο αποτέλεσμα, για να καταλήξω στο «δεν θυμάμαι από πότε έχω να αναπνεύσω». Το ξέρω ότι πήγε στράφι η μεγάλη παύση και το σασπένς που μπορεί να είχε δημιουργηθεί, αλλά αυτή ήταν η αλήθεια, δεν θυμόμουν.
Την επόμενη μέρα μετά από αυτή τη συζήτηση, σχολώντας από τη δουλειά θυμήθηκα να αναπνεύσω. Βγήκα στην Πανόρμου, στάθηκα απέναντι από τον ουρανοξύστη και κοιτώντας αυτόν και τα σύννεφα που υπήρχαν από πίσω του -που κινούνταν σα να με καλούσαν να τα προσέξω και νατους δώσω λίγη σημασία- άρχισα να εστιάζω στην αναπνοή μου. Δεν είχα δοκιμάσει κάποια άσκηση, ούτε είχα κατεβάσει κάποια εφαρμογή για να με καθοδηγήσει (ναι, υπάρχουν πολλές), μόνη μου, ερασιτεχνικά, προσπάθησω να ανακαλύψω τον κόσμο αυτής της αυτόματης παραμελημένης λειτουργίας του σώματος.
Τα πρώτα δευτερόλεπτα ήταν αμήχανα, ο κόσμος να περνάει συνεχώς από δίπλα μου (όχι, ότι μου έδινε σημασία), με εμένα να παραμένω εκεί, ακίνητη, σα να κάνω performance. Η αλήθεια είναι ότι είχα διαλέξει ένα ήσυχο σημείο, για να μην τραβήξω τα βλέμματα. Συνεχίζοντας τις αναπνοές, ξέχασα που ήμουν. Τα αυτοκίνητα, οι άνθρωποι και ο θόρυβος μπορεί να ήταν εκεί, μπροστά στα μάτια μου, αλλά πλέον εγώ δεν μπορούσα να τα δω. Το μόνο που έβλεπα ήταν τα σύννεφα, να χορεύουν, να αγκαλιάζονται, να ερωτοτροπούν, να κάνουν όλα όσα είχα επιθυμήσει. Δεν ξέρω αν ήμουν η μόνη θεατής αυτής της “παράστασης”, πάντως σίγουρα άξιζε να είναι sold-out.
Οι σειρήνες του ασθενοφόρου που βρισκόταν στο αντίθετο ρεύμα, με επανέφεραν στην πραγματικότητα. Η θέαση των σύννεφων και η εστίαση στις αναπνοές μπορεί να κράτησαν μόλις μερικά λεπτά, αλλά ήταν αρκετά για να νιώσω την ανακούφιση στο σώμα μου. Δεν ξέρω σε ποιο ποσοστό έφυγε η ένταση, αλλά ήταν αρκετό ώστε να λειτουργήσω τις επόμενες ώρες με πιο χαλαρούς ρυθμούς. Η βιασύνη εξαφανίστηκε για το υπόλοιπο της ημέρας και άρχισα να δίνω προσοχή και σε άλλες εικόνες τις οποίες θα προσπερνούσε το βλέμμα μου, υπό κανονικές συνθήκες (άγχους και στρες). Στους μήνες που μεσολάβησαν από εκείνη τη μέρα, νιώθω ότι έχω αποκτήσει επίγνωση των μοτίβων της αναπνοής μου και πολύ μεγαλύτερη συνείδηση των στιγμών που δεν την κάνω σωστά.
Ευτυχώς, έχουμε τη δύναμη να αλλάξουμε σκόπιμα την αναπνοή μας. Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει μια σύνδεση και ίσως μια αμοιβαία σχέση μεταξύ των ρυθμών της αναπνοής και των συναισθηματικών, συμπεριφορικών και γνωστικών λειτουργιών. Όπως ακριβώς ο εγκέφαλος ρυθμίζει το ρυθμό και το ρυθμό της αναπνοής σας, έτσι και η αναπνοή σας προφανώς επηρεάζει πολλές δραστηριότητες στον εγκέφαλο, όπως αυτές που επηρεάζουν τα συναισθήματα και τη νόηση. Για παράδειγμα, αν διαπιστώσετε ότι παίρνετε μια βαθιά ρινική αναπνοή πριν ή κατά τη διάρκεια μιας νοητικής εργασίας που περιλαμβάνει τη μνήμη, την επίλυση προβλημάτων, τη συλλογιστική ή τη λήψη αποφάσεων, αυτή η αναπνοή μπορεί να βοηθήσει το μυαλό σας να λειτουργήσει καλύτερα.
Ζούμε σε μία καθημερινότητα γεμάτη από ρουτίνες, το να προσθέσουμε άλλη μία -ειδικά κάποια που θα σας ωφελήσει- δεν είναι τόσο μεγάλος κόπος. Αν βιώνετε κρίσεις άγχους σίγουρα το “βίωμα” της αναπνοής θα σας βοηθήσει να τις αντιμετωπίσετε πιο εύκολα, ίσως και να μειωθούν. Ακόμα κι αν δεν έχετε, θα δείτε και πάλι αρκετά οφέλη τόσο στο σώμα σας, όσο και στον τρόπο που αντιμετωπίζετε τα πράγματα. Μπορεί στην αρχή να είναι δύσκολο να βάλετε τον εαυτό σας σε αυτή τη διαδικασία, αλλά το κέρδος αξίζει τον κόπο.
Το ξέρατε ότι κατά μέσο όρο κάνουμε 20.000 αναπνοές την ημέρα; Οποιαδήποτε απάντηση κι αν δώσατε, δεν έχει σημασία, γιατί το καίριο ερώτημα είναι σε πόσες από αυτές δίνετε σημασία. Από όλες τις λειτουργίες στις οποίες δίνουμε τη λιγότερη προσοχή, αλλά τις χρησιμοποιούμε πιο συχνά, η αναπνοή βρίσκεται μάλλον στην κορυφή της λίστας. Σπάνια σταματάμε για να εστιάσουμε στην πράξη της αναπνοής. Η αναπνοή είναι μια αυτόματη λειτουργία του σώματος που ελέγχεται από το αναπνευστικό κέντρο του εγκεφάλου.
Ο πρωταρχικός ρόλος της αναπνοής είναι η απορρόφηση του οξυγόνου και η αποβολή του διοξειδίου του άνθρακα μέσω της κίνησης των πνευμόνων. Οι μύες που ελέγχουν την κίνηση των πνευμόνων είναι το διάφραγμα και οι μύες που υπάρχουν μεταξύ των πλευρών. Σε κατάσταση πίεσης, το μοτίβο της αναπνοής αλλάζει. Συνήθως, όταν είμαστε αγχωμένοι παίρνουμε μικρές, ρηχές αναπνοές, χρησιμοποιώντας τους ώμους του και όχι το διάφραγμά που μετακινεί τον αέρα μέσα και έξω από τους πνεύμονές. Αυτός ο τρόπος αναπνοής διαταράσσει την ισορροπία των αερίων στο σώμα.
Σε μία τέτοια συνθήκη είναι πολύ πιθανό να σας έχουν παροτρύνει να αναπνεύσετε. Ναι, ήδη το κάνετε, όμως με τον λάθος τρόπο. Ουσιαστικά, θέλουν να σας πουν να εστιάσετε στην πράξη της αναπνοής, μέχρι να την κάνετε σωστά. Πώς θα το καταλάβετε; Όταν νιώσετε ότι σώμα σας ηρεμεί. Δυστυχώς, πολλοί άνθρωποι είναι κολλημένοι σε αυτό το ελαττωματικό, ρηχό, προσανατολισμένο στο άνω μέρος του στήθους αναπνευστικό πρότυπο. Όταν συμβαίνει αυτό, η αναπνοή -που υπό άλλες συνθήκες σας ευνοεί- μπορεί να λειτουργήσει εναντίον σας, αφού θα εντείνει τα συναισθήματα της διέγερσης και του άγχους.
Η αναπνοή ως αποφόρτιση
Περνώντας μία περίοδο έντονου άγχους με ρώτησαν: «αναπνέεις καθόλου;». Έκανα μία τεράστια παύση, από αυτές που αγγίζουν τα όρια της αγένειας που νιώθεις ότι συνομιλητής σε αγνοεί και προσπαθεί να αλλάξει θέμα μέσω αυτής της παύσης, προσπάθησα να κάνω μία μικρή αναδρομή, η οποία δεν έφερε κάποιο αποτέλεσμα, για να καταλήξω στο «δεν θυμάμαι από πότε έχω να αναπνεύσω». Το ξέρω ότι πήγε στράφι η μεγάλη παύση και το σασπένς που μπορεί να είχε δημιουργηθεί, αλλά αυτή ήταν η αλήθεια, δεν θυμόμουν.
Την επόμενη μέρα μετά από αυτή τη συζήτηση, σχολώντας από τη δουλειά θυμήθηκα να αναπνεύσω. Βγήκα στην Πανόρμου, στάθηκα απέναντι από τον ουρανοξύστη και κοιτώντας αυτόν και τα σύννεφα που υπήρχαν από πίσω του -που κινούνταν σα να με καλούσαν να τα προσέξω και νατους δώσω λίγη σημασία- άρχισα να εστιάζω στην αναπνοή μου. Δεν είχα δοκιμάσει κάποια άσκηση, ούτε είχα κατεβάσει κάποια εφαρμογή για να με καθοδηγήσει (ναι, υπάρχουν πολλές), μόνη μου, ερασιτεχνικά, προσπάθησω να ανακαλύψω τον κόσμο αυτής της αυτόματης παραμελημένης λειτουργίας του σώματος.
Τα πρώτα δευτερόλεπτα ήταν αμήχανα, ο κόσμος να περνάει συνεχώς από δίπλα μου (όχι, ότι μου έδινε σημασία), με εμένα να παραμένω εκεί, ακίνητη, σα να κάνω performance. Η αλήθεια είναι ότι είχα διαλέξει ένα ήσυχο σημείο, για να μην τραβήξω τα βλέμματα. Συνεχίζοντας τις αναπνοές, ξέχασα που ήμουν. Τα αυτοκίνητα, οι άνθρωποι και ο θόρυβος μπορεί να ήταν εκεί, μπροστά στα μάτια μου, αλλά πλέον εγώ δεν μπορούσα να τα δω. Το μόνο που έβλεπα ήταν τα σύννεφα, να χορεύουν, να αγκαλιάζονται, να ερωτοτροπούν, να κάνουν όλα όσα είχα επιθυμήσει. Δεν ξέρω αν ήμουν η μόνη θεατής αυτής της “παράστασης”, πάντως σίγουρα άξιζε να είναι sold-out.
Οι σειρήνες του ασθενοφόρου που βρισκόταν στο αντίθετο ρεύμα, με επανέφεραν στην πραγματικότητα. Η θέαση των σύννεφων και η εστίαση στις αναπνοές μπορεί να κράτησαν μόλις μερικά λεπτά, αλλά ήταν αρκετά για να νιώσω την ανακούφιση στο σώμα μου. Δεν ξέρω σε ποιο ποσοστό έφυγε η ένταση, αλλά ήταν αρκετό ώστε να λειτουργήσω τις επόμενες ώρες με πιο χαλαρούς ρυθμούς. Η βιασύνη εξαφανίστηκε για το υπόλοιπο της ημέρας και άρχισα να δίνω προσοχή και σε άλλες εικόνες τις οποίες θα προσπερνούσε το βλέμμα μου, υπό κανονικές συνθήκες (άγχους και στρες). Στους μήνες που μεσολάβησαν από εκείνη τη μέρα, νιώθω ότι έχω αποκτήσει επίγνωση των μοτίβων της αναπνοής μου και πολύ μεγαλύτερη συνείδηση των στιγμών που δεν την κάνω σωστά.
Ευτυχώς, έχουμε τη δύναμη να αλλάξουμε σκόπιμα την αναπνοή μας. Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει μια σύνδεση και ίσως μια αμοιβαία σχέση μεταξύ των ρυθμών της αναπνοής και των συναισθηματικών, συμπεριφορικών και γνωστικών λειτουργιών. Όπως ακριβώς ο εγκέφαλος ρυθμίζει το ρυθμό και το ρυθμό της αναπνοής σας, έτσι και η αναπνοή σας προφανώς επηρεάζει πολλές δραστηριότητες στον εγκέφαλο, όπως αυτές που επηρεάζουν τα συναισθήματα και τη νόηση. Για παράδειγμα, αν διαπιστώσετε ότι παίρνετε μια βαθιά ρινική αναπνοή πριν ή κατά τη διάρκεια μιας νοητικής εργασίας που περιλαμβάνει τη μνήμη, την επίλυση προβλημάτων, τη συλλογιστική ή τη λήψη αποφάσεων, αυτή η αναπνοή μπορεί να βοηθήσει το μυαλό σας να λειτουργήσει καλύτερα.
Ζούμε σε μία καθημερινότητα γεμάτη από ρουτίνες, το να προσθέσουμε άλλη μία -ειδικά κάποια που θα σας ωφελήσει- δεν είναι τόσο μεγάλος κόπος. Αν βιώνετε κρίσεις άγχους σίγουρα το “βίωμα” της αναπνοής θα σας βοηθήσει να τις αντιμετωπίσετε πιο εύκολα, ίσως και να μειωθούν. Ακόμα κι αν δεν έχετε, θα δείτε και πάλι αρκετά οφέλη τόσο στο σώμα σας, όσο και στον τρόπο που αντιμετωπίζετε τα πράγματα. Μπορεί στην αρχή να είναι δύσκολο να βάλετε τον εαυτό σας σε αυτή τη διαδικασία, αλλά το κέρδος αξίζει τον κόπο.
