Όταν τέθηκε πρώτη φορά σε ισχύ το λοκντάουν την άνοιξη του 2020 ώστε να αποτραπεί η εξάπλωση του κορονοϊού, παρατηρήθηκε μια εκτόξευση της ενασχόλησης με την κηπουρική σε παγκόσμιο επίπεδο. Φυτά, λουλούδια, λαχανικά και βότανα άρχισαν να φυτρώνουν σε αυλές και μπαλκόνια σε όλο τον κόσμο.

Τα δεδομένα επιβεβαιώνουν την αφήγηση: Μια ανάλυση των Google Trends και των στατιστικών στοιχείων για την πανδημία διαπίστωσε ότι κατά τους πρώτους μήνες της πανδημίας COVID-19, το ενδιαφέρον για την κηπουρική ανά χώρα, από την Ιταλία έως την Ινδία, έτεινε να κορυφώνεται ακριβώς κατ’ αναλογία της κορύφωσης της επιδημίας.

Γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι άρχισαν ξαφνικά να έλκονται από την γη κατά την περίοδο της πανδημίας και τι είδους επίδραση είχε η κηπουρική σε αυτούς;

Σε μια νέα μελέτη που διεξήχθη με μια ομάδα μελετητών του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, αναδείχθηκε ο βαθμός στον οποίο η κηπουρική μετατράπηκε σε μηχανισμό διαχείρισης της απομόνωσης κατά τις πρώτες ημέρες της πανδημίας.

Χώμα, ιδρώτας, γαλήνη

Για τη διεξαγωγή της μελέτης αυτής, χρησιμοποιήθηκε ένα διαδικτυακό ερωτηματολόγιο για να εξετάσουμε περισσότερους από 3.700 ερωτηθέντες που ζούσαν κυρίως στις ΗΠΑ, τη Γερμανία και την Αυστραλία. Η ομάδα περιλάμβανε έμπειρους κηπουρούς και εκείνους που ήταν νέοι στην ενασχόληση με την κηπουρική.

Περισσότεροι από τους μισούς από αυτούς που ρωτήθηκαν δήλωσαν ότι κατά τις πρώτες ημέρες της πανδημίας ένιωσαν απομονωμένοι, ανήσυχοι και ότι είχαν τάσεις κατάθλιψης. Ωστόσο, πάνω από το 75% την ίδια περίοδο, δήλωσαν ότι βρήκαν επίσης τεράστια παρηγοριά στην κηπουρική. Είτε αυτό συνέβαινε στις πόλεις είτε στην εξοχή, η κηπουρική περιγράφηκε σχεδόν καθολικά ως ένας τρόπος είτε για να χαλαρώσουν, είτε για να κοινωνικοποιηθούν, είτε για να συνδεθούν με τη φύση, αλλά και για να παραμείνουν δραστήριοι.

Περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες ανέφεραν ότι αυξήθηκε σημαντικά ο χρόνος που είχαν να διαθέσουν στην κηπουρική. Άλλοι ερωτηθέντες βρήκαν νόημα στο να καλλιεργούν τα δικά τους τρόφιμα, και μια μικρότερη μερίδα το έκανε για οικονομικούς λόγους.

Αντίθετα, οι περισσότεροι ερωτηθέντες είδαν την κηπουρική ως έναν τρόπο να συνδεθούν με την κοινότητά αλλά και ως ευκαιρία για να γυμναστούν.

Τα άτομα που αντιμετώπιζαν περισσότερες προσωπικές δυσκολίες λόγω του COVID-19, όπως η ανεργία ή η καθημερινή φροντίδα των παιδιών, ήταν πιο πιθανό να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο στην κηπουρική στον ελεύθερο χρόνο τους χρόνο, παρά στο παρελθόν.

Ο κήπος ως καταφύγιο

Κατά την ανάλυση των γραπτών απαντήσεων της έρευνας, οι περισσότεροι ερασιτέχνες κηπουροί φάνηκε να βιώνουν μια έντονη αίσθηση χαράς και γαλήνης, είτε αισθάνονταν πιο αρμονικά με τον κόσμο της φύσης. Αυτό φάνηκε να έχει θετικά θεραπευτικά και ψυχολογικά οφέλη, ανεξάρτητα από την ηλικία ή την τοποθεσία του καθενός.

Για πολλούς ανθρώπους, η κηπουρική έγινε ένα είδος safe space – ένα καταφύγιο από τις καθημερινές σκοτούρες. Ένας Γερμανός κηπουρός άρχισε να βλέπει τόσο πολύ τον κήπο του ως καταφύγιο, που όπως δήλωσε, ακόμη και «τα πουλιά ακούγονταν σα να κελαηδούν πιο δυνατά».

«Η κηπουρική ήταν η σωτηρία μου», ανέφερε ένας ερωτώμενος από τις ΗΠΑ. «Είμαι πολύ ευγνώμων που είχα τη δυνατότητα να έχω την κηπουρική ως ανάχωμα στις καταθλιπτικές ειδήσεις που έφερνε κάθε μέρα η πανδημία». Ένας άλλος αρχάριος κηπουρός από την Γερμανία έγραψε ότι ο κήπος του έγινε το «μικρό ασφαλές σύμπαν του σε μια πολύ αβέβαιη και κάπως επικίνδυνη εποχή. … Μάθαμε να εκτιμούμε ακόμη περισσότερο την μέχρι τώρα πολύ υψηλή αξία του ”δική μας γη, δικό μας καταφύγιο”».

Μια πράσινη συνταγή

Καθώς η ζωή επιστρέφει στην κανονικότητα, η εργασία εντατικοποιείται και οι υποχρεώσεις αυξάνονται, αναρωτιέμαι πόσοι από τους κήπους της πανδημίας έχουν τώρα παραμεληθεί.

Θα υποχωρήσει άραγε στο παρασκήνιο ένα χόμπι που γεννήθηκε μέσα από μοναδικές συνθήκες;

Ελπίζω πως όχι. Η κηπουρική δεν θα έπρεπε να είναι μια δραστηριότητα με την οποία καταπιανόμαστε μόνο σε περιόδους κρίσεων. Αν μη τι άλλο, η πανδημία έδειξε πώς οι κήπος εξυπηρετεί την ανάγκη της δημόσιας υγείας – ότι δεν είναι μόνο τόπος ομορφιάς ή πηγή τροφής, αλλά συνάμα αποτελεί και μέθοδο θεραπείας.

Στην πραγματικότητα, αρκετές χώρες, όπως η Νέα Ζηλανδία, ο Καναδάς και ορισμένες Ευρωπαϊκές χώρες, επιτρέπουν πλέον τις «πράσινες συνταγές» ως εναλλακτική λύση στη φαρμακευτική αγωγή. Πρόκειται για οδηγίες από τους γιατρούς προς τους ασθενείς, να περνούν ορισμένο χρόνο στην ύπαιθρο κάθε μέρα- αναγνωρίζοντας τα τρομερά οφέλη που η εξόρμηση στη φύση μπορεί να επιφέρει στην  υγεία, από τη μείωση του άγχους μέχρι την βελτίωση του ύπνου και της μνήμης.

Σκέφτομαι επίσης τους ανθρώπους που δεν είχαν ποτέ τη δυνατότητα να ασχοληθούν με τον κήπο κατά τη διάρκεια της πανδημίας, καθώς δεν έχουν όλοι αυλή ή μπορεί να μην διαθέτουν όλοι την οικονομική ευχέρεια να αγοράσουν φυτά ή εργαλεία κηπουρικής. Η δυνατότητα μεγαλύτερης πρόσβασης σε οικιακούς κήπους, αστικούς χώρους πρασίνου και δημοτικούς κήπους θα μπορούσε να είναι ένας σημαντικός τρόπος για την ενίσχυση της ευεξίας και της υγείας.

Το να συμπεριλάβετε τη δραστηριότητα της σποράς, τη φύτευσης, του κλαδέματος και τη συγκομιδής στην καθημερινή σας ρουτίνα απ’ ότι φαίνεται θα έχει πολλές περισσότερες βελτιωτικά αποτελέσματα στη ζωή σας.

«Ποτέ στο παρελθόν δεν είχα το χρόνο να αφοσιωθώ και να αγαπήσω κήπο», μας είπε ένας πρωτάρης κηπουρός, «αλλά πήρα τόσο μεγάλη ικανοποίηση κι ευτυχία βλέποντας τα φυτά μου να μεγαλώνουν και να ανθίζουν. Αυτό υπήρξε καταλύτης για να κάνω κι άλλες θετικές αλλαγές στη ζωή μου».