Μια νέα μελέτη έρχεται να προστεθεί σε έναν αυξανόμενο όγκο ερευνών που δείχνουν ότι η βιολογική μας ηλικία – ένα μέτρο που διαφέρει από τη χρονολογική ηλικία ενός ατόμου – θα μπορούσε να είναι αναστρέψιμη. Μια διεθνής ομάδα ερευνητών διαπίστωσε δείκτες βιολογικής γήρανσης που φάνηκε να αυξάνονται μετά από γεγονότα που περιλαμβάνουν στρες, όπως μια μεγάλη χειρουργική επέμβαση, μια εγκυμοσύνη ή μια σοβαρή λοίμωξη. Στη συνέχεια, κατάφερναν να επιστρέφουν στα βασικά επίπεδα μετά από μια περίοδο αποκατάστασης από αυτούς τους στρεσογόνους παράγοντες.

Η επιβράδυνση, πόσο μάλλον η αντιστροφή, των επιπτώσεων της γήρανσης είναι κάτι σαν όνειρο θερινής νυκτός για τους επιχειρηματίες της ιατρικής και της υγείας. Η αυξανόμενη κατανόησή μας για τη φυσική πλαστικότητα του DNA, στο οποίο προστίθενται ή αφαιρούνται χημικές ετικέτες από τα κύτταρα, αλλάζοντας τον τρόπο έκφρασης των γονιδίων, προσελκύει την έρευνα στον τομέα αυτό.

Αυτές οι λεγόμενες επιγενετικές αλλαγές μπορεί να αντικατοπτρίζουν την έκθεση ενός ατόμου στον τρόπο ζωής και σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως ο υποσιτισμός, η μόλυνση ή το στρες, στην παιδική ηλικία ή στη μετέπειτα ζωή. Με αυτόν τον τρόπο, οι επιγενετικές αλλαγές σηματοδοτούν το πέρασμα του χρόνου και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μοριακό “ρολόι” για την εκτίμηση της βιολογικής ηλικίας των ιστών και των οργάνων σε σύγκριση με τη χρονολογική ηλικία του ατόμου. Οι επιστήμονες μπορούν, επίσης, να εκτιμήσουν τη βιολογική ηλικία μετρώντας το μήκος των τελομερών, δηλαδή των προστατευτικών καλυμμάτων στα άκρα των χρωμοσωμάτων που μικραίνουν κάθε φορά που τα κύτταρα διαιρούνται. Μελέτες που εξετάζουν τα τελομερή έχουν δείξει πώς το άγχος των νέων γιατρών ή οι πολλαπλές εγκυμοσύνες μπορούν να γεράσουν τα κύτταρα πέρα από τα χρόνια τους.

Οι προηγούμενες έρευνες για τη μακροζωία διερευνούσαν συνήθως τρόπους επιμήκυνσης των τελομερών ως μέσο παράτασης της διάρκειας ζωής των ζώων. Ωστόσο, ο εντοπισμός τρόπων επαναφοράς των επιγενετικών ρολογιών έχει γίνει πιο πρόσφατη εστίαση. “Παρά την ευρεία αναγνώριση ότι η βιολογική ηλικία είναι τουλάχιστον κάπως εύπλαστη, ο βαθμός στον οποίο η βιολογική ηλικία υφίσταται αναστρέψιμες αλλαγές κατά τη διάρκεια της ζωής και τα γεγονότα που προκαλούν αυτές τις αλλαγές παραμένουν άγνωστα“, εξηγεί ο μοριακός βιολόγος της Ιατρικής Σχολής του Harvard, Vadim Gladyshev, ο οποίος συνέγραψε τη νέα μελέτη. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι επιστήμονες δεν έχουν πέσει στο παρελθόν σε εκπληκτικά αποτελέσματα που υποδηλώνουν ότι η βιολογική ηλικία είναι αναστρέψιμη, ακόμη και στον άνθρωπο.

Οι έρευνες δείχνουν ότι, τα κύτταρα μίας μητέρας φαίνονται “νεότερα” κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης από ό,τι δείχνει η χρονολογική της ηλικία. Το 2019, οι ερευνητές διεξήγαν μια μικρή κλινική δοκιμή και συνειδητοποίησαν ότι ένα κοκτέιλ τριών κοινών φαρμάκων μπορεί να χάσει μερικά χρόνια από τη βιολογική ηλικία ενός ατόμου. Αυτή η νέα μελέτη, η οποία χρησιμοποίησε πολλαπλά επιγενετικά ρολόγια για να μετρήσει τον τρόπο με τον οποίο η βιολογική ηλικία μεταβάλλεται ως απάντηση στο στρες σε ζωικά μοντέλα και σε σύνολα ανθρώπων. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι οι προκαλούμενες από το στρες εξάρσεις γήρανσης μπορεί να είναι μόνο προσωρινές. “Ένα σαφές μοτίβο που προέκυψε κατά τη διάρκεια των μελετών μας είναι ότι η έκθεση στο στρες αυξάνει τη βιολογική ηλικία“, γράφουν οι ερευνητές στη δημοσιευμένη εργασία τους. “Όταν το στρες ανακουφιζόταν, η βιολογική ηλικία μπορούσε να αποκατασταθεί πλήρως ή εν μέρει. Αυτό αποδεικνύεται ίσως πιο ξεκάθαρα από την ανάλυσή μας των αλλαγών της βιολογικής ηλικίας ως απόκριση σε μείζονες χειρουργικές επεμβάσεις“.

Δείγματα αίματος από ηλικιωμένους ασθενείς με τραύμα που υποβλήθηκαν σε επείγουσα χειρουργική επέμβαση έδειξαν αύξηση των δεικτών βιολογικής ηλικίας, ενώ επέστρεψαν στην αρχική τους τιμή μια εβδομάδα μετά την επέμβαση. Το μοτίβο αυτό αντανακλούσε τα αποτελέσματα από ποντίκια που είχαν ενωθεί χειρουργικά και στη συνέχεια χωρίσει. Ωστόσο, οι ασθενείς που επέλεξαν την εκλεκτική χειρουργική επέμβαση, δεν εμφάνισαν σημάδια επιταχυνόμενης γήρανσης.

Η εύρεση ενός σήματος μέσα στο θόρυβο εκατομμυρίων κυττάρων που σφύζουν από δραστηριότητα είναι δύσκολη, γι’ αυτό και οι ερευνητές συνέκριναν πολλαπλά επιγενετικά ρολόγια. Είναι ενδιαφέρον ότι σε ορισμένα δεν ανιχνεύθηκαν αλλαγές. Ακόμα κι έτσι, οι ερευνητές πιστεύουν ότι τα ευρήματά τους υποδηλώνουν ότι το σώμα είναι ικανό να αντιστρέψει τις βιολογικές διαδικασίες γήρανσης. Αλλά είναι άλλο πράγμα να παρατηρεί κανείς τις διακυμάνσεις στις σωματικές διεργασίες και εντελώς διαφορετικό πράγμα να προσπαθεί να τις αξιοποιήσει θεραπευτικά για να αντιστρέψει τις επιπτώσεις της γήρανσης.

Το σώμα είναι ικανό για πολλά αξιοσημείωτα πράγματα που η σύγχρονη ιατρική μπορεί μετά βίας να αναπαραγάγει, και δεν γνωρίζουμε ακόμη αν αυτές οι φευγαλέες αλλαγές στην κυτταρική γήρανση έχουν μόνιμες ή ανιχνεύσιμες επιπτώσεις στην υγεία.

Πηγή: Science Alert