Εμείς οι άνθρωποι μπορεί να αποφεύγουμε την γυμναστική όπως ο διάβολος το λιβάνι. Προτιμούμε τις κυλιόμενες σκάλες αντί για τις σκάλες, το ασανσέρ από τις σκάλες, και πολλές φορές στην άρνησή μας να περπατήσουμε δυο βήματα να πάμε στο περίπτερο παίρνουμε το αμάξι. Άλλες φορές παραγγέλνουμε από το σουβλατζίδικο που είναι στη γωνία. Αντί να χρησιμοποιήσουμε το ποδήλατο, παίρνουμε ταξί. Αν πάλι δε αναφερθούμε στη γυμναστική, απαντάμε αστειευόμενοι ότι κάνουμε ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών του στόματος όταν τρώμε πίτσες. Ο καναπές γίνεται ο πιο καλός μας φίλος. Θυμηθείτε πάλι στο σχολείο πως επικαλούμασταν ένα κάρο ευφάνταστες δικαιολογίες για να απαλλαγούμε από αυτόν τον εβδομαδιαίο βραχνά που άκουγε στο όνομα “μάθημα φυσικής αγωγής”. Που οφείλεται όμως όλη αυτή η ακραία οκνηρία που μας καταβάλλει;

Αν τα οφέλη της σωματικής δραστηριότητας μπορούσαν να κλειστούν σε ένα χάπι, όλοι θα το παίρναμε. Μελέτες δείχνουν ότι η γυμναστική βελτιώνει σχεδόν κάθε τομέα της υγείας: βελτιώνει τον ύπνο, τη σωματική και ψυχική ευεξία, ενώ μειώνει τον κίνδυνο χρόνιων παθήσεων και πρόωρου θανάτου. Επιπλέον, οι μελέτες δείχνουν ότι η άσκηση έχει θετικό αντίκτυπο ακόμη και όταν γίνεται σε ήπιο βαθμό, 2-3 φορές την εβδομάδα και χωρίς να απαιτείται εξοπλισμός.

Παρόλα αυτά, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ασκούνται αρκετά. Σύμφωνα με μια ευρωπαϊκή έρευνα του 2022 7 στους 10 Έλληνες δηλώνουν ότι δεν αθλούνται ποτέ, σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο. Συγκεκριμένα, το 53% των Ελλήνων δηλώνει ότι ούτε καν έχει κάποια μέτρια σωματική δραστηριότητα, όπως είναι το να κάνει ποδήλατο, να είναι σε ομάδα χορού ή να ασχολείται με την κηπουρική. Όπως αναφέρει η έρευνα, σχεδόν 2/10 των Ελλήνων περνούν τουλάχιστον 8,5 ώρες ημερησίως καθιστοί.

Γιατί είναι τόσο δύσκολο να πείσουμε τους ανθρώπους να κάνουν κάτι που γίνεται τόσο εύκολα και θα βελτίωνε τόσο πολύ τη ζωή τους; Οι φυσικοί περιορισμοί, η έλλειψη χρόνου και τα προβλήματα υγείας είναι σίγουρα ένας παράγοντας για πολλούς ανθρώπους. Η σύγχρονη ζωή έχει επίσης μεγάλο μέρος της ευθύνης, με τις ατέλειωτες ώρες καθιστικής εργασίας και τις υποδομές στην Αθήνα που συχνά καθιστούν ευκολότερο να μπει κανείς στο αμάξι παρά να περπατήσει. Πόσω μάλλον να κάνει και ποδηλασία. Μπορεί επιπλέον να ευθύνονται οι καιρικές συνθήκες, κάποιος τραυματισμός, ή και τα χρήματα που απαιτεί η συνδρομή σε κάποιο γυμναστήριο -που βέβαια ποικίλλουν.

Υπάρχει όμως κι ένα άλλο εμπόδιο που μας επηρεάζει όλους: ο εγκέφαλός μας δεν θέλει να γυμναζόμαστε

Στο μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης, οι άνθρωποι έπρεπε να είναι σωματικά δραστήριοι για να επιτελούν τις βασικές λειτουργίες της ζωής, όπως η εύρεση ή η καλλιέργεια τροφής. Οι άνθρωποι εξελίχθηκαν ώστε να μπορούν να ανταπεξέλθουν σε ένα υψηλό επίπεδο δραστηριότητας -αλλά και να ξεκουράζονται όταν αυτό είναι εφικτό, ώστε να εξοικονομούν ενέργεια για τις στιγμές που είναι απαραίτητη, εξηγεί ο Daniel Lieberman, εξελικτικός βιολόγος και συγγραφέας του βιβλίου Exercised: Why Something We Never Evolved to Do is Healthy and Rewarding.

Με άλλα λόγια, οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες δεν έκαναν τζόκινγκ για να κάψουν επιπλέον θερμίδες. Από εξελικτική άποψη, «αυτό θα ήταν χαζό», λέει ο Lieberman. «Σπαταλάτε ενέργεια σε κάτι που δεν πρόκειται να σας δώσει κανένα απολύτως όφελος».

Ως κοινωνία, δεν κινούμαστε πλέον πολύ κατά τη διάρκεια της καθημερινής μας ζωής, αλλά το εξελικτικό ένστικτο της εξοικονόμησης ενέργειας παραμένει, λέει ο Lieberman. «Αυτή η άρνηση, αυτή η απροθυμία, αυτή η φωνή που λέει: «Δεν θέλω να γυμναστώ», είναι απολύτως φυσιολογική και φυσική», λέει.

Ο ερευνητής σωματικής άσκησης Matthieu Boisgontier, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα, ανέδειξε αυτό το φαινόμενο σε μια μελέτη του 2018. Όσο ήταν συνδεδεμένοι με οθόνες εγκεφαλικής δραστηριότητας, δόθηκε στους συμμετέχοντες η δυνατότητα ελέγχου ενός ψηφιακού άβαταρ. Τους είπαν να μετακινήσουν το άβαταρ μακριά από εικόνες καθιστικής συμπεριφοράς που εμφανίζονταν στην οθόνη του υπολογιστή τους, προς εικόνες σωματικής άσκησης. Ο Boisgontier και οι συνάδελφοί του διαπίστωσαν ότι η αποφυγή της καθιστικής συμπεριφοράς απαιτούσε περισσότερη εγκεφαλική ισχύ, γεγονός που υποδηλώνει ότι «έχουμε μια αυτόματη τάση» να επιλέγουμε τη χαλάρωση αντί της κίνησης, λέει.

Αυτό το συμπέρασμα εμφανίζεται επανειλημμένα στην έρευνα. Μελέτες δείχνουν, για παράδειγμα, ότι οι άνθρωποι επιλέγουν συστηματικά να παίρνουν τις κυλιόμενες σκάλες αντί για τις σκάλες. Αυτό το φυσικό ένστικτο δεν είναι εγγενώς κακό – απλώς η σύγχρονη ζωή μας δίνει τόσες πολλές ευκαιρίες να ενδώσουμε στην προτίμησή μας για ξεκούραση, ώστε «έχουμε φτάσει σε ένα ακραίο σημείο που δεν είναι πλέον ωφέλιμο για την υγεία μας», λέει ο Boisgontier.

Πολλοί άνθρωποι υποσυνείδητα τρέφουν επίσης αρνητικά συναισθήματα απέναντι στην άσκηση που ανάγονται στην παιδική ηλικία, λέει η Jackie Hargreaves, ανώτερη λέκτορας ψυχολογίας του αθλητισμού και της άσκησης στο Πανεπιστήμιο Leeds Beckett του Ηνωμένου Βασιλείου. Μια αμηχανία στο γυμναστήριο ή μια δυσάρεστη εμπειρία με μια νεανική αθλητική ομάδα μπορεί να κάνει ένα άτομο να αποφεύγει τη γυμναστική μέχρι και την ενηλικίωση, λέει η Hargreaves.

Μερικές φορές είναι επίσης θέμα αυτοπεποίθησης. Σύμφωνα με έρευνες, οι άνθρωποι που θεωρούν τον εαυτό τους ικανό για άσκηση είναι πιο πιθανό να είναι συνεπείς σε μια ρουτίνα, ενώ οι άνθρωποι που πιστεύουν το αντίθετο μπορεί να δυσκολεύονται να βρουν σταθερά κίνητρα, λέει η Stefanie Williams, επιστήμονας συμπεριφοράς που συνεργάζεται με έναν οργανισμό υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου.

Πώς να ξεγελάσετε τον εγκέφαλό σας ώστε να γυμναστείτε

Το να αισθάνεστε καλά με τις ικανότητές σας είναι ζωτικής σημασίας για να βρείτε το κίνητρο να ασκηθείτε, λέει ο Sam Zizzi, ψυχολόγος άσκησης στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Βιρτζίνια. Συστήνει να ξεκινήσετε από μικρά βήματα -ίσως να περπατάτε στην αρχή μόνο λίγα λεπτά την ημέρα- και να ενισχύσετε την πρόοδο αυτή με την πάροδο του χρόνου. Η παρατήρηση ενός γνωστού σας που κάνει αυτό που θα θέλατε να κάνετε, ιδίως αν έχει την ίδια ηλικία, το ίδιο φύλο ή την ίδια κατάσταση υγείας με εσάς, μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να πιστέψετε ότι μπορείτε να το πετύχετε κι εσείς, λέει ο Williams.

Ένας παράδοξος τρόπος για να αντλείσετε αυτοπεποίθηση, προσθέτει ο Lieberman, είναι να αναγνωρίσετε τους τρόπους με τους οποίους ο εγκέφαλός σας σας προετοιμάζει για να αποτύχετε. «Όταν οι άνθρωποι δυσκολεύονται να γυμναστούν, τους αποκαλούν τεμπέληδες και τους λένε ότι κάτι δεν πάει καλά με αυτούς», ενώ αντιθέτως, στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι που γυμνάζονται είναι αυτοί που ενεργούν ενάντια στα φυσικά τους ένστικτα, λέει η Lieberman. Η αντικατάσταση της ενοχής και της ντροπής με αυτοκατανόηση -και η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου- μπορεί να βοηθήσει πολύ.

Το ίδιο μπορεί να γίνει και με την αναθεώρηση του τι μετράει ως άσκηση. Δεν χρειάζεται να ξοδεύετε μια ώρα σηκώνοντας βάρη στο γυμναστήριο- όπως δείχνουν πολλές μελέτες ακόμη και λίγα λεπτά την ημέρα χορού στην κουζίνα σας ή να ξεχορταριάσετε τον κήπο είναι πολύ ωφέλιμο για το μυαλό και το σώμα σας. «Δεν χρειάζεται να βγεις έξω, ούτε να αγοράσεις ακριβό εξοπλισμό ή να κάνεις ένα έντονο, κοπιαστικό, ανταγωνιστικό άθλημα», λέει ο Hargreaves. «Το θέμα είναι να κινείσαι» και να βρίσκεις τρόπους να κινείσαι που είναι πραγματικά ευχάριστοι.

Τέλος, ο Zizzi προτείνει να προσαρμόσετε την άσκηση στο να «εξυπηρετεί διπλό σκοπό» – κανονίζοντας ίσως μια βόλτα για ποδηλασία με φίλους, ώστε η προπόνησή σας είναι παράλληλα και μια ευχάριστη κοινωνική έξοδος, ή προγραμματίζοντας μια συνάντηση μετά τη δουλειά με έναν φίλο για βόλτα και συζήτηση. Ειδικά τώρα που η μέρα μεγαλώνει, είναι πραγματικά μια απολαυστική επιλογή. Η ανάμειξη της άσκησης με κάτι που ήδη θέλετε ή πρέπει να κάνετε, μπορεί να σας βοηθήσει να παραβλέψετε το μοτίβο εκείνο του εγκεφάλου σας που σας λέει ότι είναι καλύτερα να αράξετε στον καναπέ.

Με πληροφορίες από: Time

Δείτε επίσης: Η ξεχωριστή μας σχέση με τον καναπέ

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News