Από πολύ μικρή με ενδιέφερε ο συμβολισμός των λουλουδιών. Για τον 10χρονο εαυτό μου, τίποτα δεν ακουγόταν πιο έξυπνο από το να δίνω το όνομα ενός λουλουδιού στις κούκλες μου που συμβόλιζε την προσωπικότητα της καθεμιάς. Ακόμα και τώρα, είμαι κατά καιρούς ένοχη για αυτό. Και ποιος μπορεί να με κατηγορήσει; Ο συνδυασμός όμορφα ηχητικών ονομάτων με απίστευτα διαφορετικούς συμβολισμούς είναι μια πολύ καλή ιδέα για όποιον έχει αντιμετωπίσει την αγωνία της ονοματοδοσίας. Βιολέτα για κάποια που κουβαλάει πολύ πόνο ή θλίψη, Βαλέρια για κάποιαν που θεωρείται η θεραπεύτρια της ομάδας, Μαργαρίτα για κάποιαν που η αθωότητά της μπορεί και να αποδειχθεί αυτοκαταστροφική, και Ren (ιαπωνικά για τον λωτό) για έναν χαρακτήρα που πρέπει να περάσει από ένα είδος αναγέννησης για να επιστρέψει πιο δυνατός. Η χρήση των ονομάτων των λουλουδιών για ανθρώπους εμφανίζεται σε πολλούς πολιτισμούς και γλώσσες, δημιουργώντας ένα ευρύ φάσμα δυνατοτήτων, καθώς υπάρχει ένα για σχεδόν κάθε είδος χαρακτήρα που μπορείτε να σκεφτείτε.
Αυτό που με ώθησε να ασχοληθώ με τη γλώσσα των λουλουδιών ήταν μια σχολική εργασία στο μάθημα της γεωγραφίας. Μας είχε ανατεθεί να μαζέψουμε λουλούδια, στη συνέχεια να τα αποξηράνουμε και να τα παρουσιάσουμε σε ένα μεγάλο τετράδιο, συνοδευόμενα από το όνομα και την ιστορία του καθενός. Ήταν άνοιξη θυμάμαι κι έσερνα τον πατέρα μου σε αγρούς και χωράφια για να βρούμε τα πιο όμορφα και χρωματιστά άνθη, με αποτέλεσμα να μας τσακίσει η αλλεργία, τα φταρνίσματα και τα πρησμένα κολλώδη μάτια. Εν τέλει, η ρινοεπιπεφυκίτιδα και η αλλεργική ρινίτιδα άξιζαν αμφότερες τον κόπο αφού κατόρθωσα να συγκεντρώσω μια μεγάλη και πλούσια συλλογή δειγμάτων. Μεγαλώνοντας, το ενδιαφέρον μου για τα άνθη εντάθηκε.
Εξαιτίας αυτού, έπεσα πάνω στον όρο «φυτολογία» ο οποίος αναφέρεται στη γλώσσα των λουλουδιών. Έγινε δημοφιλής στην ανώτερη τάξη της βικτωριανής Αγγλίας, όπου η εκμάθηση του του κρυφού νοήματος των λουλουδιών έγινε δημοφιλές χόμπι. Ήταν ένας τρόπος να στέλνονται διακριτικά μηνύματα σε μια κοινωνία όπου οι άνθρωποι περιορίζονταν συνεχώς από τα αυστηρά κοινωνικά πρωτόκολλα. Ακόμα και ο τρόπος παράδοσης των λουλουδιών μπορούσε να στείλει ένα μήνυμα. Αν για παράδειγμα κάποιος έδινε ένα λουλούδι με το δεξί χέρι σήμαινε «ναι», ενώ αν το έδινε με το αριστερό χέρι σήμαινε «όχι». Πολλοί από τους συμβολισμούς πίσω από τα λουλούδια που διαδόθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής εξακολουθούν να είναι σημαντικοί, όπως για παράδειγμα στις γαμήλιες ανθοδέσμες.
Ένα νυφικό μπουκέτο που περιλαμβάνει τριαντάφυλλα, ανεμώνες και γαρύφαλλα. Τα τριαντάφυλλα συμβολίζουν την αθωότητα και την αληθινή αγάπη, οι ανεμώνες την αιώνια αγάπη και την καλή τύχη, ενώ τα γαρύφαλλα την πίστη: η τέλεια επιλογή για έναν γάμο.
Φυσικά, οι Βικτωριανοί δεν ήταν οι πρώτοι που ενδιαφέρθηκαν να αποδώσουν νόημα στα λουλούδια (δεν ήταν καν οι πρώτοι στην Αγγλία: Ο Σαίξπηρ απέδιδε έναν συμβολισμό στα λουλούδια που συμπεριλαμβάνονταν στα έργα του). Η φυτολογία ασκείται από πολλούς πολιτισμούς εδώ και χιλιάδες χρόνια. Για παράδειγμα, στην Αρχαία Αίγυπτο ο λωτός θεωρούνταν ότι συμβόλιζε το ταξίδι μεταξύ θανάτου και μετεμψύχωσης στη μετά θάνατον ζωή, καθώς και τον αιώνιο κύκλο του θεού του Ηλίου Ρα στον ουρανό. Αυτό συνέβαινε επειδή τα άνθη του λωτού έκλειναν κάθε βράδυ για να ανοίξουν ξανά το επόμενο πρωί.
Οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν επίσης πολλούς μύθους που συνδέονταν με ορισμένα λουλούδια, όπως η διάσημη ιστορία του Νάρκισσου, ο οποίος ερωτεύτηκε το είδωλό του και μετατράπηκε σε νάρκισσο όταν πέθανε- ή του Υάκινθου, εραστή του Απόλλωνα, ο οποίος σκοτώθηκε από ζήλια και μετά το θάνατό του μετατράπηκε σε υάκινθο. Από την Αρχαία Ελλάδα προήλθε επίσης το περίφημο σύμβολο της νίκης, το δάφνινο στεφάνι. Απονέμονταν στους νικητές μουσικών, ποιητικών και αθλητικών διαγωνισμών- για παράδειγμα, στους Αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες. Φυσικά η δάφνη δεν είναι ακριβώς λουλούδι, αλλά υπάρχουν πολλά φυτά, ακόμη και δέντρα, που κατέχουν τον ίδιο συμβολισμό με τα λουλούδια. Οι μηλιές και τα μήλα, για παράδειγμα, εμφανίζονται σε πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς ως συμβολισμοί της καρποφορίας και της αθανασίας.
Διάφοροι ασιατικοί πολιτισμοί επίσης αποδίδουν νόημα σε ορισμένα λουλούδια και φυτά εδώ και αιώνες. Στην Κίνα, το λευκό συμβολίζει τον θάνατο και τα λευκά λουλούδια σε αντίθεση με τον δυτικό πολιτισμό που χρησιμοποιούνται σε νυφικά μπουκέτα, τα χρησιμοποιούν σε κηδείες. Οι κινεζικοί γάμοι διακοσμούνται συχνά με κόκκινα και ροζ λουλούδια, τα οποία αντιπροσωπεύουν τη ζωή και τον εορτασμό. Για το λόγο αυτό, το κόκκινο χρώμα χρησιμοποιείται εκτενώς κατά τη διάρκεια του σεληνιακού νέου έτους. Οι λωτοί έχουν επίσης σημασία στην Κίνα, αλλά αντί να αντιπροσωπεύουν την αναγέννηση, αποτελούν σύμβολο της τελειότητας και της καθαρότητας της καρδιάς και του μυαλού, γεγονός που εκεί τους καθιστά ένα πολύ δημοφιλές γαμήλιο λουλούδι.
Από την Κίνα, η απόδοση νοήματος στα λουλούδια μεταφέρθηκε στην Ιαπωνία, όπου ονομάζεται «Hanakotoba» που κυριολεκτικά πάει να πει «οι λέξεις των λουλουδιών». Στην ιαπωνική κουλτούρα, τα λουλούδια έχουν κάπως μεγαλύτερη σημασία από ό,τι στους περισσότερους δυτικούς πολιτισμούς σήμερα. Παρά το γεγονός ότι η γλώσσα των λουλουδιών εισήχθη στην Ιαπωνία μόλις στα τέλη του 19ου αιώνα, το «Ikebana», η τέχνη της οργάνωσης λουλουδιών, είναι διαδεδομένη στην Ιαπωνία εδώ και πολλούς αιώνες. Φυσικά, παρά το γεγονός ότι η Hanakotoba εισήχθη σχετικά πρόσφατα, τα λουλούδια δεν ήταν εντελώς χωρίς νόημα πριν στην Ιαπωνία. Αρκετά συμβολικά λουλούδια μπορούν, για παράδειγμα, να βρεθούν σε παραδοσιακά μοτίβα σε κιμονό, όπως η καμέλια, που αντιπροσωπεύει την ελπίδα, τα άνθη κερασιάς, που αντιπροσωπεύουν νέα ξεκινήματα και την ομορφιά, και οι παιώνιες -τις οποίες κρατούσε η αδερφή μου που παντρεύτηκε πρόσφατα (όχι στην Ιαπωνία, αλλά στην Κύπρο)- που συμβολίζουν την τύχη, την ευγένεια και την αγάπη.
Η ποικιλομορφία της χρήσης της φυτολογίας πάει ακόμα παραπέρα από τον θετικό τους συμβολισμό. Όταν χαρίζουμε λουλούδια, εκτός από δηλώσεις αγάπης, θα μπορούσε και να αποτελέσει έναν ευγενικό τρόπο για να πεις σε κάποιον ότι τον μισείς. Σε αυτό το μπουκέτο θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται μαύρες ντάλιες, που συμβολίζουν την ανεντιμότητα και την προδοσία- κίτρινα γαρύφαλλα, που συμβολίζουν την περιφρόνηση και την απογοήτευση- πορτοκαλί κρίνοι για μίσος- μαύρα τριαντάφυλλα που συμβολίζουν τον θάνατο- ή το ανάτσετο, που στη βικτοριανή φυτολογία σήμαιναν κυριολεκτικά «σου κηρύσσω τον πόλεμο». Ενώ στην ελληνική μυθολογία ο ασφόδελος συνδέεται με τους νεκρούς και τον κάτω κόσμο. Ο Όμηρος στην Οδύσσεια αναφέρει ότι οι ψυχές των νεκρών στον Άδη πήγαιναν σε «ασφοδελόν λειμώνα» όπου και τρέφονταν με τις κονδυλώδεις ρίζες του.
Κάτι άλλο στο οποίο η φυτολογία έχει εξέχουσα θέση είναι η ιστορία της queer κουλτούρας. Σε μια εποχή όπου οι άνθρωποι διώκονταν επειδή ήταν queer, ορισμένα λουλούδια φορέθηκαν για να υποδηλώσουν διακριτικά την ταυτότητά τους σε άλλους queer ανθρώπους. Ένα από αυτά είναι το γαρύφαλλο, που έγινε δημοφιλές από τον Όσκαρ Ουάιλντ και φορέθηκε από ομοφυλόφιλους άνδρες στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα. Οι βιολέτες χρησιμοποιούνταν συχνά από την Aρχαία Ελληνίδα ποιήτρια Σαπφώ και ανά τους αιώνες παρέμειναν σύμβολο της λεσβιακής αγάπης και στοργής. Η λεβάντα συνδέεται τόσο με τους ομοφυλόφιλους άνδρες όσο και με τις γυναίκες και τα τριαντάφυλλα συνδέονται μερικές φορές με την τρανς κοινότητα.
Αν επρόκειτο να συμπεριλάβουμε όλες τις διαφορετικές γλώσσες λουλουδιών σε διάφορους πολιτισμούς ανά τον κόσμο, αυτό το άρθρο δεν θα τελείωνε ποτέ. Ωστόσο, αν δεν έχετε πειστεί ακόμα από το πόσο απίστευτα πλούσια και συναρπαστική είναι η φυτολογία, επιτρέψτε μου να σας υπενθυμίσω ότι αν και σήμερα αυτή η γλώσσα επικοινωνίας έχει πέσει σε αχρηστία, εξακολουθούμε να διατηρούμε κάτι από αυτήν όταν σκεφτόμαστε να χαρίσουμε λουλούδια σε κάποιον. Για παράδειγμα, τα κόκκινα τριαντάφυλλα εξακολουθούν να συνδέονται με τη ρομαντική και παθιασμένη αγάπη ή τα κίτρινα με τη φιλία. Ίσως αν το ξανασκεφτόμασταν να τα επανεντάξουμε στην επικοινωνία μας με τους άλλους να έκανε τη ζωή μας λίγο πιο όμορφη, συναρπαστική και πολύχρωμη, γιατί όπως λέει και ο Φερνάντο Πεσσόα, «Όποιος έχει λουλούδια ανάγκη τον Θεό δεν έχει», και μάλλον δεν έχει καθόλου άδικο.
Από πολύ μικρή με ενδιέφερε ο συμβολισμός των λουλουδιών. Για τον 10χρονο εαυτό μου, τίποτα δεν ακουγόταν πιο έξυπνο από το να δίνω το όνομα ενός λουλουδιού στις κούκλες μου που συμβόλιζε την προσωπικότητα της καθεμιάς. Ακόμα και τώρα, είμαι κατά καιρούς ένοχη για αυτό. Και ποιος μπορεί να με κατηγορήσει; Ο συνδυασμός όμορφα ηχητικών ονομάτων με απίστευτα διαφορετικούς συμβολισμούς είναι μια πολύ καλή ιδέα για όποιον έχει αντιμετωπίσει την αγωνία της ονοματοδοσίας. Βιολέτα για κάποια που κουβαλάει πολύ πόνο ή θλίψη, Βαλέρια για κάποιαν που θεωρείται η θεραπεύτρια της ομάδας, Μαργαρίτα για κάποιαν που η αθωότητά της μπορεί και να αποδειχθεί αυτοκαταστροφική, και Ren (ιαπωνικά για τον λωτό) για έναν χαρακτήρα που πρέπει να περάσει από ένα είδος αναγέννησης για να επιστρέψει πιο δυνατός. Η χρήση των ονομάτων των λουλουδιών για ανθρώπους εμφανίζεται σε πολλούς πολιτισμούς και γλώσσες, δημιουργώντας ένα ευρύ φάσμα δυνατοτήτων, καθώς υπάρχει ένα για σχεδόν κάθε είδος χαρακτήρα που μπορείτε να σκεφτείτε.
Αυτό που με ώθησε να ασχοληθώ με τη γλώσσα των λουλουδιών ήταν μια σχολική εργασία στο μάθημα της γεωγραφίας. Μας είχε ανατεθεί να μαζέψουμε λουλούδια, στη συνέχεια να τα αποξηράνουμε και να τα παρουσιάσουμε σε ένα μεγάλο τετράδιο, συνοδευόμενα από το όνομα και την ιστορία του καθενός. Ήταν άνοιξη θυμάμαι κι έσερνα τον πατέρα μου σε αγρούς και χωράφια για να βρούμε τα πιο όμορφα και χρωματιστά άνθη, με αποτέλεσμα να μας τσακίσει η αλλεργία, τα φταρνίσματα και τα πρησμένα κολλώδη μάτια. Εν τέλει, η ρινοεπιπεφυκίτιδα και η αλλεργική ρινίτιδα άξιζαν αμφότερες τον κόπο αφού κατόρθωσα να συγκεντρώσω μια μεγάλη και πλούσια συλλογή δειγμάτων. Μεγαλώνοντας, το ενδιαφέρον μου για τα άνθη εντάθηκε.
Εξαιτίας αυτού, έπεσα πάνω στον όρο «φυτολογία» ο οποίος αναφέρεται στη γλώσσα των λουλουδιών. Έγινε δημοφιλής στην ανώτερη τάξη της βικτωριανής Αγγλίας, όπου η εκμάθηση του του κρυφού νοήματος των λουλουδιών έγινε δημοφιλές χόμπι. Ήταν ένας τρόπος να στέλνονται διακριτικά μηνύματα σε μια κοινωνία όπου οι άνθρωποι περιορίζονταν συνεχώς από τα αυστηρά κοινωνικά πρωτόκολλα. Ακόμα και ο τρόπος παράδοσης των λουλουδιών μπορούσε να στείλει ένα μήνυμα. Αν για παράδειγμα κάποιος έδινε ένα λουλούδι με το δεξί χέρι σήμαινε «ναι», ενώ αν το έδινε με το αριστερό χέρι σήμαινε «όχι». Πολλοί από τους συμβολισμούς πίσω από τα λουλούδια που διαδόθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής εξακολουθούν να είναι σημαντικοί, όπως για παράδειγμα στις γαμήλιες ανθοδέσμες.
Ένα νυφικό μπουκέτο που περιλαμβάνει τριαντάφυλλα, ανεμώνες και γαρύφαλλα. Τα τριαντάφυλλα συμβολίζουν την αθωότητα και την αληθινή αγάπη, οι ανεμώνες την αιώνια αγάπη και την καλή τύχη, ενώ τα γαρύφαλλα την πίστη: η τέλεια επιλογή για έναν γάμο.
Φυσικά, οι Βικτωριανοί δεν ήταν οι πρώτοι που ενδιαφέρθηκαν να αποδώσουν νόημα στα λουλούδια (δεν ήταν καν οι πρώτοι στην Αγγλία: Ο Σαίξπηρ απέδιδε έναν συμβολισμό στα λουλούδια που συμπεριλαμβάνονταν στα έργα του). Η φυτολογία ασκείται από πολλούς πολιτισμούς εδώ και χιλιάδες χρόνια. Για παράδειγμα, στην Αρχαία Αίγυπτο ο λωτός θεωρούνταν ότι συμβόλιζε το ταξίδι μεταξύ θανάτου και μετεμψύχωσης στη μετά θάνατον ζωή, καθώς και τον αιώνιο κύκλο του θεού του Ηλίου Ρα στον ουρανό. Αυτό συνέβαινε επειδή τα άνθη του λωτού έκλειναν κάθε βράδυ για να ανοίξουν ξανά το επόμενο πρωί.
Οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν επίσης πολλούς μύθους που συνδέονταν με ορισμένα λουλούδια, όπως η διάσημη ιστορία του Νάρκισσου, ο οποίος ερωτεύτηκε το είδωλό του και μετατράπηκε σε νάρκισσο όταν πέθανε- ή του Υάκινθου, εραστή του Απόλλωνα, ο οποίος σκοτώθηκε από ζήλια και μετά το θάνατό του μετατράπηκε σε υάκινθο. Από την Αρχαία Ελλάδα προήλθε επίσης το περίφημο σύμβολο της νίκης, το δάφνινο στεφάνι. Απονέμονταν στους νικητές μουσικών, ποιητικών και αθλητικών διαγωνισμών- για παράδειγμα, στους Αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες. Φυσικά η δάφνη δεν είναι ακριβώς λουλούδι, αλλά υπάρχουν πολλά φυτά, ακόμη και δέντρα, που κατέχουν τον ίδιο συμβολισμό με τα λουλούδια. Οι μηλιές και τα μήλα, για παράδειγμα, εμφανίζονται σε πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς ως συμβολισμοί της καρποφορίας και της αθανασίας.
Διάφοροι ασιατικοί πολιτισμοί επίσης αποδίδουν νόημα σε ορισμένα λουλούδια και φυτά εδώ και αιώνες. Στην Κίνα, το λευκό συμβολίζει τον θάνατο και τα λευκά λουλούδια σε αντίθεση με τον δυτικό πολιτισμό που χρησιμοποιούνται σε νυφικά μπουκέτα, τα χρησιμοποιούν σε κηδείες. Οι κινεζικοί γάμοι διακοσμούνται συχνά με κόκκινα και ροζ λουλούδια, τα οποία αντιπροσωπεύουν τη ζωή και τον εορτασμό. Για το λόγο αυτό, το κόκκινο χρώμα χρησιμοποιείται εκτενώς κατά τη διάρκεια του σεληνιακού νέου έτους. Οι λωτοί έχουν επίσης σημασία στην Κίνα, αλλά αντί να αντιπροσωπεύουν την αναγέννηση, αποτελούν σύμβολο της τελειότητας και της καθαρότητας της καρδιάς και του μυαλού, γεγονός που εκεί τους καθιστά ένα πολύ δημοφιλές γαμήλιο λουλούδι.
Από την Κίνα, η απόδοση νοήματος στα λουλούδια μεταφέρθηκε στην Ιαπωνία, όπου ονομάζεται «Hanakotoba» που κυριολεκτικά πάει να πει «οι λέξεις των λουλουδιών». Στην ιαπωνική κουλτούρα, τα λουλούδια έχουν κάπως μεγαλύτερη σημασία από ό,τι στους περισσότερους δυτικούς πολιτισμούς σήμερα. Παρά το γεγονός ότι η γλώσσα των λουλουδιών εισήχθη στην Ιαπωνία μόλις στα τέλη του 19ου αιώνα, το «Ikebana», η τέχνη της οργάνωσης λουλουδιών, είναι διαδεδομένη στην Ιαπωνία εδώ και πολλούς αιώνες. Φυσικά, παρά το γεγονός ότι η Hanakotoba εισήχθη σχετικά πρόσφατα, τα λουλούδια δεν ήταν εντελώς χωρίς νόημα πριν στην Ιαπωνία. Αρκετά συμβολικά λουλούδια μπορούν, για παράδειγμα, να βρεθούν σε παραδοσιακά μοτίβα σε κιμονό, όπως η καμέλια, που αντιπροσωπεύει την ελπίδα, τα άνθη κερασιάς, που αντιπροσωπεύουν νέα ξεκινήματα και την ομορφιά, και οι παιώνιες -τις οποίες κρατούσε η αδερφή μου που παντρεύτηκε πρόσφατα (όχι στην Ιαπωνία, αλλά στην Κύπρο)- που συμβολίζουν την τύχη, την ευγένεια και την αγάπη.
Η ποικιλομορφία της χρήσης της φυτολογίας πάει ακόμα παραπέρα από τον θετικό τους συμβολισμό. Όταν χαρίζουμε λουλούδια, εκτός από δηλώσεις αγάπης, θα μπορούσε και να αποτελέσει έναν ευγενικό τρόπο για να πεις σε κάποιον ότι τον μισείς. Σε αυτό το μπουκέτο θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται μαύρες ντάλιες, που συμβολίζουν την ανεντιμότητα και την προδοσία- κίτρινα γαρύφαλλα, που συμβολίζουν την περιφρόνηση και την απογοήτευση- πορτοκαλί κρίνοι για μίσος- μαύρα τριαντάφυλλα που συμβολίζουν τον θάνατο- ή το ανάτσετο, που στη βικτοριανή φυτολογία σήμαιναν κυριολεκτικά «σου κηρύσσω τον πόλεμο». Ενώ στην ελληνική μυθολογία ο ασφόδελος συνδέεται με τους νεκρούς και τον κάτω κόσμο. Ο Όμηρος στην Οδύσσεια αναφέρει ότι οι ψυχές των νεκρών στον Άδη πήγαιναν σε «ασφοδελόν λειμώνα» όπου και τρέφονταν με τις κονδυλώδεις ρίζες του.
Κάτι άλλο στο οποίο η φυτολογία έχει εξέχουσα θέση είναι η ιστορία της queer κουλτούρας. Σε μια εποχή όπου οι άνθρωποι διώκονταν επειδή ήταν queer, ορισμένα λουλούδια φορέθηκαν για να υποδηλώσουν διακριτικά την ταυτότητά τους σε άλλους queer ανθρώπους. Ένα από αυτά είναι το γαρύφαλλο, που έγινε δημοφιλές από τον Όσκαρ Ουάιλντ και φορέθηκε από ομοφυλόφιλους άνδρες στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα. Οι βιολέτες χρησιμοποιούνταν συχνά από την Aρχαία Ελληνίδα ποιήτρια Σαπφώ και ανά τους αιώνες παρέμειναν σύμβολο της λεσβιακής αγάπης και στοργής. Η λεβάντα συνδέεται τόσο με τους ομοφυλόφιλους άνδρες όσο και με τις γυναίκες και τα τριαντάφυλλα συνδέονται μερικές φορές με την τρανς κοινότητα.
Αν επρόκειτο να συμπεριλάβουμε όλες τις διαφορετικές γλώσσες λουλουδιών σε διάφορους πολιτισμούς ανά τον κόσμο, αυτό το άρθρο δεν θα τελείωνε ποτέ. Ωστόσο, αν δεν έχετε πειστεί ακόμα από το πόσο απίστευτα πλούσια και συναρπαστική είναι η φυτολογία, επιτρέψτε μου να σας υπενθυμίσω ότι αν και σήμερα αυτή η γλώσσα επικοινωνίας έχει πέσει σε αχρηστία, εξακολουθούμε να διατηρούμε κάτι από αυτήν όταν σκεφτόμαστε να χαρίσουμε λουλούδια σε κάποιον. Για παράδειγμα, τα κόκκινα τριαντάφυλλα εξακολουθούν να συνδέονται με τη ρομαντική και παθιασμένη αγάπη ή τα κίτρινα με τη φιλία. Ίσως αν το ξανασκεφτόμασταν να τα επανεντάξουμε στην επικοινωνία μας με τους άλλους να έκανε τη ζωή μας λίγο πιο όμορφη, συναρπαστική και πολύχρωμη, γιατί όπως λέει και ο Φερνάντο Πεσσόα, «Όποιος έχει λουλούδια ανάγκη τον Θεό δεν έχει», και μάλλον δεν έχει καθόλου άδικο.
