Ελλάδα 1995… Αργά το βράδυ… Οι περισσότεροι Έλληνες, θύματα της οικονομικής κρίσης, κουρασμένοι από την τρεχάλα της ημέρας πίσω από το ύψιστο αγαθό της εποχής το «χρήμα», ανίκανοι να βγουν μια βόλτα στη «Φαντασία», στο «Μερσέντες» ή σε κάποιο άλλο κλαμπ, κατευθύνονται βαριεστημένα μπροστά στη μικρή τετράγωνη οικοσυσκευή και χαζεύουν έναν «κύριο» με μακριά μαύρα μαλλιά και καπέλο να ρωτάει «κυρίες» που τον παίρνουν στο τηλέφωνο για να εξομολογηθούν τι κάνουν με τον άντρα τους, το παιδί τους, τον εραστή τους την αδελφή τους, τον αδελφό τους, τον πατέρα τους και τη μητέρα τους… όταν μένουν χωρίς ρούχα. Οι κουρασμένοι «κυνηγοί» του χρήματος, του καλύτερου αυτοκινήτου, του εξοχικού με πισίνα και βάλε, με μάτια που με δυσκολία τα κρατούν ανοιχτά και με αφτιά στην «τσίτα», ακούνε ξαπλωμένοι στα κρεββάτια τους ή αραγμένοι στις αναπαυτικές πολυθρόνες τους ιδιωτικές σεξουαλικές ιστορίες τρίτων και συγκρίνουν τις «επιδόσεις» τους, τη σεξουαλική φαντασία τους, την «πρωτοτυπία» των επιλογών τους… Μια σεξουαλική «επανάσταση» έχει ξεσπάσει στην Ελλάδα του 1995 όπως καλά καταλαβαίνετε… Σύνθημα της : «Επιτέλους, τα λέμε όλα από την τηλεόραση», «χωρίς φόβο και χωρίς πάθος», συμπληρώνω εγώ… Θα με ρωτήσετε τι μ΄ έπιασε κυριακάτικα και τα λέω όλα αυτά… Απλώς, για μια ακόμη φορά, χαζεύοντας τα υπό έκδοση βιβλία των εκδοτικών οίκων αυτής της χώρας, ανακαλύπτω ότι οι «επαναστάσεις» στην Ελλάδα είναι πάντα καθυστερημένες! Ποτέ στην ώρα τους… Στην καλύτερη περίπτωση, μια επανάσταση θα έρθει στην Ελλάδα με καθυστέρηση δέκα χρόνων! Και όταν φθάσει επιτέλους, έχει ήδη εκφυλισθεί! Αν σκεφθεί κανείς ότι οι τηλεφωνικές αυτές συνομιλίες του τηλεφωνικού «καουμπόι» με τους «καουμπόηδες» και τις «καουμπόισσες» της χώρας δεν καταφέρνουν τίποτα άλλο από το να σκοτώνουν «την αδυναμία μας να απολαύσουμε τη νύχτα», καταλαβαίνουμε γιατί η επερχόμενη καθυστερημένα σεξουαλική επανάσταση μέσω της τηλεόρασης στη χώρα μας έχει πριν καλά – καλά αρχίσει εκφυλισθεί!
Σήμερα, στο σαλόνι του «Βήματος», είπαμε αντί για συνέντευξης να φιλοξενήσουμε συνομιλίες – «αντίστοιχες» με αυτές που φιλοξενούνται αργά το βράδυ στην ελληνική τηλεόραση – οι οποίες έγιναν στο Παρίσι του ΄30 και στις οποίες συμμετείχαν ο Αντρέ Μπρετόν, ο Λουί Αραγκόν, ο Μαξ Έρνστ, ο Μαξ Μορίζ, ο Μαρσέλ Νολ, ο Μπεντζαμέν Περέ, ο Ζακ Πρεβέρ, ο Ρεμόν, Κενό, ο Ύβ Τανγκί, ο Μαν Ρέι, ο Αντονέν Αρτό, ο Πολ Ελυάρ και αρκετοί ακόμη που συμμετείχαν ή είχαν κάποια σχέση με το κίνημα του υπερρεαλισμού! Οι συνομιλίες αυτές είναι αποσπάσματα από το βιβλίο που πρόκειται να εκδοθεί σύντομα από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τίτλο «Τα Υπερρεαλιστικά Αρχεία της Σεξουαλικότητας», έρευνες με θέμα τη σεξουαλικότητα που έγιναν με πρωτοβουλία του Αντρέ Μπρετόν και δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά στο περιοδικό «Σουρεαλιστική Επανάσταση» από το 1928 ως το 1932!
Για τον οργασμό
– Αντρέ Μπρετόν: Ο άνδρας μπορεί να προσποιηθεί οργασμό;
– Πιερ Ουνίκ: Προφανώς, αφού υπάρχουν περιπτώσεις που η γυναίκα κάνει λάθος, χωρίς μάλιστα ο άνδρας να προσποιηθεί.
– Λουί Αραγκόν: Σε επίπεδο προσποιητού οργασμού υπάρχουν σίγουρα επαγγελματίες. Εγώ νομίζω ότι μια γυναίκα δεν μπορεί να διαπιστώσει με σίγουρο τρόπο τον οργασμό ενός άνδρα μόνο από συγγενείς ενδείξεις, εκτός αν διαπιστώσει μέσω της αφής ότι όντως υπήρξε εκσπερμάτωση.
– Ζακ-Α. Μπουαφάρ: Μπορούμε να πούμε ότι υπήρξε οργασμός του άνδρα βασιζόμενοι στην απλή διαπίστωση της εκσπερμάτωσης.
– Λουί Αραγκόν: Για μένα η εκσπερμάτωση συνοδεύεται από οργασμό.
– Ρεμόν Κενό: Για μένα όχι αναγκαστικά.
– Ζακ Πρεβέρ: Ούτε για μένα.
– Υβ Τανγκί: Καθόλου.
– Αντρέ Μπρετόν: Πρόκειται μάλλον για παθολογικές περιπτώσεις.
– Λουί Αραγκόν: Θέλω να επισημάνω ότι κατά τη διάρκεια αυτής της συζήτησης είναι η πρώτη φορά που η λέξη «παθολογία» μπαίνει στο παιχνίδι. Κάτι τέτοιο φαίνεται να εμπλέκει εκ μέρους ορισμένων από μας την έννοια του υγιούς ατόμου. Αντιτίθεμαι στη έννοια αυτή.
Διαμαρτυρίες των Μπρετόν, Μπαρόν, Ντυαμέλ και Περέ. Διάφορες επιδοκιμασίες.
– Αντρέ Μπρετόν: θα ήμουν περίεργος να μάθω την εξήγηση που δίνει ο Αραγκόν στο φαινόμενο του μη οργασμού.
– Λουί Αραγκόν: Καμία. Δεν γνωρίζω το εν λόγο γεγονός. Από την άλλη πλευρά, αν ο άνδρας δεν διαθέτει τον παραμικρό ρεαλιστικό τρόπο για να διαπιστώσει τον οργασμό της γυναίκας, υπάρχουν προφανώς υποκειμενικοί τρόποι που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση κάποιων δεδομένων έναντι των οποίων αντιτίθεμαι. Προσωπικά, θα μου ήταν αδύνατον να κάνω έρωτα με μια γυναίκα που θα πίστευα ότι προσποιείται.
– Αντρέ Μπρετόν: Τι είναι αυτό που εμποδίζει έναν άνδρα να διακρίνει σε υλική βάση τον οργασμό της γυναίκας;
– Μαρσέλ Νολ: Δεν ξέρω.
– Ζακ Πρεβέρ: Αυτός που γνωρίζει καλύτερα τον οργασμό του άνδρα είναι ο άνδρας. Και αυτός που γνωρίζει καλυτέρα τον οργασμό της γυναίκας είναι η γυναίκα.
– Αντρέ Μπρετόν: Εμποδίζεται από λόγους καθαρά υλικούς: είναι αδύνατον για τον άνδρα να διακρίνει μεταξύ της δικής του έκκρισης και των διάφορων εκκρίσεων της γυναίκας ή ακόμη και μόνο μεταξύ των διαφόρων εκκρίσεων της γυναίκας.
– Πιερ Ουνίκ: Από ότι φαίνεται λοιπόν συμπερασματικά, υπάρχουν μόνο υποκειμενικές ενδείξεις, εκτός του τοπικού ελέγχου στον οποίο μπορεί να επαφίεται η γυναίκα.
– Λουί Αραγκόν: Ας κάνουμε την ίδια ερώτηση με προχθές: Πρώτον, σε ποιον βαθμό μπορεί να λειτουργήσει η εμπιστοσύνη αυτή: Δεύτερον, τι πιστεύουμε για τη νομιμότητα της προσποίησης.
– Μαρσέλ Ντυαμέλ: Πρώτον, είναι αποτέλεσμα προφανώς αμοιβαίας επιθυμίας. Δεύτερον, απολύτως τίποτα.
– Ζακ Πρεβέρ: Πρώτον, δεν βρίσκω ότι έχει καμία σχέση. Δεύτερον, θα πιστεύω πάντα στη νομιμότητα της προσποίησης.
– Αντρέ Μπρετόν: Έχω ήδη απαντήσει στην πρώτη ερώτηση. Δεύτερον, ευκαιριακά δεν αντιτίθεμαι στην εν λόγω προσποίηση.
– Λουί Αραγκόν: Κενό;
– Ρεμόν Κενό: Πρώτον, δεν έχω εμπιστοσύνη σε κανέναν, κυρίως σε μια γυναίκα. Δεύτερον, βρίσκω νόμιμη την οποιαδήποτε προσποίηση.
– Μπενζαμέν Περέ: Διαμαρτύρομαι εντόνως. Θα έχω πάντα εμπιστοσύνη σε μια γυναίκα που αγαπώ. Βρίσκω μόνιμη την προσποίηση, αν και δεν νιώθω την ανάγκη να επιδοθώ σε κάτι τέτοιο.
– Ρεμόν Κενό: Ακόμη κι αν την αγαπώ δεν της έχω εμπιστοσύνη, κυρίως σ’ αυτό το επίπεδο.
– Λουί Αραγκόν: Προσωπικά την ημέρα που θα πάψω να έχω εμπιστοσύνη σε μια γυναίκα δεν θα την αγαπώ. Απεχθάνομαι την προσποίηση της γυναίκας την οποία θεωρητικά βρίσκω νόμιμη. Όσο για μένα, θα ήθελα να μπορώ να προσποιηθώ στον τομέα αυτόν, σωματικά όμως είμαι εντελώς ανίκανος.
– Ζακ Μπαρόν: Δείχνω απόλυτη εμπιστοσύνη σε μια γυναίκα που αγαπώ και πιστεύω ότι με αγαπάει.
– Ζορζ Σαντούλ: Επιδοκιμάζω τη δήλωση αυτή.
– Ζακ Μπαρόν: Δεν είμαι εχθρός της προσποίησης, αλλά πιστεύω ότι πρόκειται για απάτη έναντι στον έρωτα.
– Πιερ Ουνίκ: Πιστεύω ότι η προσποίηση είναι νόμιμη και όχι απάτη στην περίπτωση που η γυναίκα προσποιείται για να προκαλέσει τον οργασμό του άνδρα, αν τον επιθυμεί.
– Μπενζαμέν Περέ: Αποδέχεται ο Ντυαμέλ το ενδεχόμενο να κάνει έρωτα με μια γυναίκα αν αγαπάει μια άλλη;
– Μαρσέλ Ντυαμέλ: Μου φαίνεται πολύ πιθανό.
– Μαρσέλ Νολ: Δεν υπάρχει θέμα. Όταν αγαπώ μια γυναίκα δεν κοιτάζω τις άλλες γυναίκες.
– Ρεμόν Κενό: θα ήθελα απλώς να ρωτήσω τον Περέ και τον Νολ τι εννοούν όταν λένε ότι αγαπούν μια γυναίκα;
– Μαρσέλ Νολ: Λέω ότι δεν με ενδιαφέρει να κάνω έρωτα με μια γυναίκα όταν αγαπώ μια άλλη.
– Ρεμόν Κενό: Τι σημαίνει αγαπώ μια γυναίκα;
– Μπενζαμέν Περέ: Δεν μπορείτε να μου ζητάτε στο άψε-σβήσε έναν τέτοιον ορισμό.
– Μαρσέλ Νολ: Επειδή δεν είμαι ερωτευμένος προς το παρόν, δεν μπορώ να πω τι σημαίνει να αγαπάς μια γυναίκα. Δεν επαφίεμαι στις αναμνήσεις.
– Αντρέ Μπρετόν: Παρατηρώ με περιέργεια ότι κανείς εδώ δεν μπορεί να πει τι σημαίνει να αγαπάς μια γυναίκα.
– Λουί Αραγκόν: Ναι εγώ. Να αγαπάς μια γυναίκα σημαίνει ότι την θεωρείς τη μοναδική ενασχόληση της ζωής σου, ενασχόληση έναντι της οποίας η οποιαδήποτε άλλη εξαλείφεται.
– Μπενζαμέν Περέ: Μπαρόν, ενδέχεται να κάνετε έρωτα με μια γυναίκα και όταν αγαπάτε κάποια άλλη;
– Ζακ Μπαρόν: Θα απαντήσω όπως ο Νολ. Δεν με ενδιαφέρει. Δεν βλέπω άλλη γυναίκα.
– Λουί Αραγκόν: Είμαι ικανός, υπό την προϋπόθεση ότι αυτή η απλά περιστασιακή πράξη εγγράφεται στη διαδικασία διάρκεια μιας γενικότερης περιπέτειας που δεν έχει προκληθεί από μένα αλλά από τη γυναίκα που αγαπώ(θυμός).
Έχετε συναντήσει τη γυναίκα των ονείρων σας;
– Μαξίμ Αλεξάντρ: Θα μπορούσαμε να πούμε σαφέστερα: «Έχετε συναντήσει τη γυναίκα των ονείρων σας;». Εγώ τη συνάντησα.
– Μαρσέλ Ντυαμέλ: Πιστεύω ότι είναι αδύνατον να απαντήσω.
– Όλοι: Γιατί;
– Μαρσέλ Ντυαμέλ: (Σιωπά).
– Ρεμόν Κενό: Προς το παρόν δεν έχω συναντήσει καμιά γυναίκα που θα μπορούσα να ζήσω μαζί της. Μπορεί να μου συμβεί, είμαι όμως απολύτως βέβαιος ότι δεν πρόκειται να συναντήσω ποτέ καμιά.
– Ζακ Πρεβέρ: Κανείς δεν μπορεί να αντιταχθεί σε κάτι τέτοιο.
– Αντρέ Μπρετόν: Εγώ!
– Μαξίμ Αλεξάντρ: Κι εγώ επίσης.
– Αντρέ Μπρετόν: Δεν ξέρω αν έχω συναντήσει μια τέτοια γυναίκα. Αν την συνάντησα, θα την ξαναβρώ. Διαφορετικά είμαι βέβαιος ότι θα τη συναντήσω.
– Μαξίμ Αλεξάντρ: Την συνάντησα και είμαι σίγουρος ότι την έχασα.
– Μπενζαμέν Περέ: Δεν την έχω συναντήσει, εύχομαι με όλες μου τις δυνάμεις να την συναντήσω.
– Ρεμόν Κενό: Συγχαρητήρια για την αισιοδοξία του Περέ.
– Αντρέ Μπρετόν: Συλλυπητήρια για την απαισιοδοξία του Κενό.
– Μπενζαμέν Περέ: Είναι για το μόνο που αισιοδοξώ.
– Μαρσέλ Νολ: Είμαι απολύτως βέβαιος ότι θα την συναντήσω. Όλες μου οι πράξεις υπαγορεύονται από αυτή την ελπίδα μου.
– Ζορζ Σαντούλ: Πιστεύω ότι την συνάντησα και την έχασα. Η μόνη μου ελπίδα είναι να την ξαναβρώ στο πρόσωπο μιας άλλης. (Δεν μπόρεσα να της το εκφράσω).
– Μαξίμ Αλεξάντρ: Για να απαντήσω όπως ο Νολ, εγώ λέω ότι όλες μου οι πράξεις υπαγορεύονται από αυτόν της το χαμό.
– Μαξ Ερνστ: Αναρωτιέμαι για ποιόν λόγο ζουν ακόμη μερικοί, ο Κενό για παράδειγμα. Ευχαρίστως θα τους έκανα δώρο λίγο σχοινί.
– Ρεμόν Κενό: Ευχαρίστως θα πέθαινα για τον έρωτα ή την επανάσταση, ξέρω όμως πολύ καλά ότι δεν θα συναντήσω ούτε το ένα ούτε το άλλο.
– Αντρέ Μπρετόν: Αυτό κι αν είναι πρότυπο αντί-επαναστατικού λόγου και λόγος εναντίον του ερωτικού προτύπου.
– Πιέρ Ουνίκ: Δεν πιστεύω ότι μπορούμε να μιλήσουμε για θετικισμό στα λόγια του Κενό.
– Ρεμόν Κενό: Η οποιαδήποτε εμπιστοσύνη στη ζωή μου φαίνεται αντι-υπερρεαλιστική.
– Αντρέ Μπρετόν: Εν τοιαύτη περιπτώση, είμαι εναντίον του υπερρεαλισμού όπως τον εννοεί ο Κενό.
– Μπενζαμέν Περέ: Είμαι απολύτως σύμφωνος με τον Μπρεντόν, πρόκειται για τη μοναδική έννοια που αποδίδω στον υπερρεαλισμό.
– Μαξίμ Αλεξάντρ: Πιστεύω το αντίθετο από αυτό που πιστεύει ο Κενό.
– Αντρέ Μπρετόν: Η ερώτηση τέθηκε μάλλον λάθος. Το θέμα δεν είναι να έχουμε εμπιστοσύνη στη ζωή. Ο αντι-κομφορμισμός μας το αποδεικνύει κατά κάποιο τρόπο. Παρ΄ όλα αυτά, υπάρχει μόνο ένα πράγμα που δεν μας είναι σφαλισμένο και απαγορευμένο, ο έρωτας.
– Ζακ Πρεβέρ: Αντίθετος.
– Μαρξ Ερνστ: Και η ελπίδα στη συγκίνηση.
– Ζακ Πρεβέρ: Δεν υπάρχει τίποτα, αυτό προσπαθώ να εξηγήσω.
– Μπενζαμέν Περέ: Νταντά.
– Ζακ Πρεβέρ: Σκατά
– Αντρέ Μπρετόν: Διαμαρτύρομαι ακόμη μία φορά για τον τρόπο της συζήτησης.
– Πιερ Ουνίκ: Διαμαρτύρομαι για τη λέξη νταντά. Είναι πολύ εύκολο.
– Μαρσέλ Ντυαμέλ: Εν τοιαύτη περιπτώση, είμαι ντανταϊστής από αντίθεση στον Περέ.
– Αντρέ Μπρετόν: Επιδοκιμάζω εξ ολοκλήρου τον Περέ, παρέμβαση άκρας λεπτότητας και η οποία είναι απολύτως σωστή.
Συμφωνούν οι Μαξ Ερνστ και Μαξίμ Αλεξάντρ.
– Ρεμόν Κενό: Αντιτίθεμαι. Η αισιοδοξία που βασιλεύει σε ορισμένες προσωπικότητες του υπερρεαλισμού με ξεπερνάει απολύτως. Εγώ θα απελπιζόμουν με το οτιδήποτε. Αλλά για να απαντήσω…
– Μαξίμ Αλεξάντρ: Άντε πάλι το νταντά!
– Ρεμόν Kενό: …στην κατηγορία του ντανταϊσμού, ο υπερρεαλισμός, ο έρωτας και η επανάσταση μου φαίνονται ότι καλύτερο στον κόσμο.
– Μαξ Ερνστ: Πιάνω επ΄ αυτοφώρω τον Κενό να αντιφάσκει…
– Ρεμόν Κενό: Απολύτως όχι.
– Μαξ Eρνστ: …ο οποίος από τη μια συμφωνεί με τον αστικό σκεπτικισμό που αντιτίθεται στον έρωτα (που για μένα είναι το ίδιο πράγμα με την επανάσταση), αλλά από την άλλη επιφυλάσσεται αισιοδοξώντας για τον έρωτα.
– Ρεμόν Κενό: Το να με κατηγορούν από τη μια για αστικό σκεπτικισμό και από την άλλη για κάποια αισιοδοξία στον έρωτα μου φαίνεται σαν να κατηγορούν μια συγκεκριμένη εμπιστοσύνη στην αστική λογική.
– Αντρέ Μπρετόν: Αναρωτιέμαι με ποια λογική θέλει ο Κενό να αντικαταστήσει την αστική λογική.
– Ρεμόν Κενό: Με καμία.
– Αντρέ Μπρετόν: Πως λοιπόν μπορείτε να απαντάτε αλόγιστα σε ένα τέτοιο ερωτηματολόγιο;
– Ρεμόν Κενό: Εμπιστευόμενος κάποιους ανθρώπους που θεωρώ φίλους μου, χωρίς τον παραμικρό συναισθηματισμό.
– Αντρέ Μπρετόν: Αυτό είναι αδύνατον.
– Ρεμόν Κενό: Καταλαβαίνω τη φιλία με την έννοια που δίνω στον έρωτα. Αντιλαμβάνομαι τον έρωτα έξω από κάθε πεπρωμένο που θα επιθυμούσε κάποιος να μου επιβάλει.
– Μαξ Ερνστ: Ποιος είναι ο «κάποιος»; Ο Θεός;
– Ρεμόν Κενό:Δεν ξέρω. Τέθηκαν ερωτήματα για το πεπρωμένο στον έρωτα που ούτε θέλω να καταλάβω.
– Αντρέ Μπρετόν: Είναι ακόμη μια φορά θέμα λεξιλογίου: αντί για «πεπρωμένο» μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε άλλη λέξη. Ποιος πιστεύει ο Κενό ότι είναι ο σκοπός του έρωτα, ο έρωτας του έρωτα ή ο έρωτας μιας ύπαρξης;
– Ρεμόν Κενό: Κατ΄εμέ, ο έρωτας μιας ύπαρξης.
– Mαξ Ερνστ: Αντιφατικό.
– Αντρέ Μπρετόν: Είναι ύπαρξη πραγματική.
– Ρεμόν Κενό: Το πιστεύω. Βέβαια δεν θα την συναντήσω ποτέ.
– Πιέρ Ουνίκ: Η άποψη αυτή μου φαίνεται ότι δεν έχει την παραμικρή σχέση με τον θετικισμό.
– Αντρέ Μπρετόν: Δεν προσάψαμε ποτέ στον Κενό ολοκληρωτικό θετικισμό. Του απαντήσαμε επειδή κατηγόρησε την αισιοδοξία ελαφρά τη καρδία.
Ο καταλύτης Αντονέν Αρτό
– Αντονέν Αρτό: Έχω την τάση να θεωρώ τον σεξουαλικό τομέα ως προσωπικό, ως κάτι το όλως ιδιαίτερο και ατομικό. Επιδίδομαι όπως και στις υπόλοιπες εμπειρίες της ζωής,χωρίς όμως να περιμένω κάτι. Τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγω μου φαίνονται ωφελιμότερα ή θα ήταν ωφελιμότερα για τους τρίτους συναρτήσει των περιστάσεων και του τρόπου με τον οποίο θα τα εξέφραζα, αν χρειαζόταν. Στις περισσότερες από τις ανάλογες έρευνες μοιραία εμπλέκετε και κάποια επιδεικτικότητα. Μπορεί όμως μια παρόμοια έρευνα να επιτρέψει τον διαχωρισμό των σοβαρών από τους μη σοβαρούς ανθρώπους; Το σεξ αυτό καθαυτό μου προκαλεί αποστροφή. Θα αντιτασσόμουν ευχαρίστως. Θα ήθελα να φτάσουν σε αυτό το σημείο όλοι οι άνθρωποι. Με ξεπερνάει το γεγονός ότι θα πρέπει να είμαι σκλάβος των μιαρών αυτών παρεκκλίσεων. Παρ΄ όλα αυτά, αναγνωρίζω ότι σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούμε να του παραδοθούμε όπως σε ένα είδος θανάτου, πρέπει όμως να είναι μια μορφή απελπισίας που συνιστάται ελάχιστα. Περέ, η σεξουαλικότητα έχει μεγάλη σημασία για σας; Το πνεύμα σας έχει λίγο-πολύ προσβληθεί;
– Μπενζαμέν Περέ: Έχει πολύ μεγάλη σημασία για μένα και επηρεάζει πολύ την εξέλιξη των ιδεών μου.
– Αντονέν Αρτό: Θα ήταν ικανή να σας αποτρέψει από ένα αντικείμενο, από μια πράξη; Μεταξύ μιας σεξουαλικής πρόκλησης και μιας σημαντικής πρόκλησης διαφορετικής υφής ποια θα διαλέγατε, συμφωνώντας βέβαια ότι θα ελάμβαναν χώρα την ίδια στιγμή;
– Μπενζαμέν Περέ: Για μένα η σεξουαλική πρόκληση έχει ενδιαφέρον μόνο αν συνοδεύεται από έρωτα και σε αυτή την περίπτωση τα παρατάω όλα για τον έρωτα.
– Αντονέν Αρτό: Πηδάτε σε άλλο θέμα.
– Μπενζαμέν Περέ: Είναι και τα δύο συνδεδεμένα.
– Αντονέν Αρτό: Αν ανακατεύουμε τον έρωτα σε μια έρευνα για τη σεξουαλικότητα, η εν λόγω έρευνα δεν έχει λόγο ύπαρξης.
– Αντρέ Μπρετόν: Γιατί θέλετε να τα διαχωρίσετε;
– Αντονέν Αρτό: Γιατί τότε μπερδεύουμε τα πάντα. Η ερώτηση μου στόχευε αποκλειστικά στη σεξουαλικότητα. Ξαναθέτω το ερώτημα: Στην περίπτωση που δεν μπαίνει θέμα του έρωτα και όπου θα συναντούσαμε παράλληλα μια καθαρά σεξουαλική πρόκληση και μια πρόκληση διαφορετικής υφής, ποια από τις δυο θα επέλεγε ο Μπρετόν;
– Αντρέ Μπρετόν: Προφανώς τη δεύτερη. Παρ΄ όλα αυτά, είμαι της γνώμης να αρχίσουμε συνδέοντας τη σεξουαλικότητα με τον έρωτα. Όλη αυτή η έρευνα έχει ως στόχο να αποδώσει στη σεξουαλικότητα, στο πλαίσιο του έρωτα, το μερίδιο που της ανήκει.
– Αντονέν Αρτό: Δεν σας έτυχε ποτέ στη ζωή σας, έστω μια μόνο περίπτωση, να αισθανθείτε για μια γυναίκα, χωρίς να υπάρχει το παραμικρό ίχνος έρωτα, ίσως από ελαφρά επιρρέπεια πιθανά φυσιογνωμικής υφής, μια έντονη σεξουαλικής ηδονής.
– Αντρέ Μπρετόν: Δεν αισθάνθηκα ποτέ, για να το πω σεξουαλική «ηδονή». Κάθε φορά που έκανα έρωτα με μια γυναίκα, ίσως να μην ήμουν σίγουρος ότι την αγαπώ, αλλά ήμουν ακόμη λιγότερο βέβαιος ότι δεν την αγαπώ.
– Αντονέν Αρτό: Μπρετόν, μιλώντας για σεξουαλική ηδονή, εννοείτε μόνο τη σαρκική πλευρά ή δεν σκέπτεστε ποτέ τη σαρκική πλευρά ή μήπως η ηθική ευχαρίστηση που αισθάνεστε περιλαμβάνει τα πάντα;
– Αντρέ Μπρετόν: Δεν αντιλαμβάνομαι άλλου είδους ηδονή εκτός της φυσιολογικής.
– Αντονέν Αρτό: Η εν λόγω απάντηση μου φαίνεται αυθαίρετη, τείνει προς μόνο μια κατεύθυνση.
– Αντρέ Μπρετόν: Γατί;
– Αντονέν Αρτό: Δεν συμφωνούμε σε καμία από τις λέξεις που προφέρουμε. Εκτιμώ ότι είναι απαραίτητη η ανάλυση της κάθε λέξης που προφέρουμε. Η συζήτηση γίνεται αδύνατη.
– Αντρε Μπρετόν: Υπήρξε μάλλον παρεξήγηση σχετικά με τη λέξη ηδονή. Αν πρόκειται για τον οργασμό, δεν αρνούμαι να τοποθετηθώ στο πλέον αντικειμενικό επίπεδο.
– Ζακ Πρεβέρ: Πόσο καιρό πιστεύεται ότι μπορείτε να μείνετε χωρίς να κάνετε έρωτα;
– Αντονέν Αρτό: Χρόνια.
– Ζακ Πρεβέρ: Συμφωνώ απολύτως.
– Υβ Τανγκί: Και εγώ το ίδιο.
– Μπενζαμέν Περέ: Εμένα θα μου ήταν αδύνατον.
– Αντρέ Μπρετόν: Άρα για σένα δεν επεισέρχεται απαραίτητα ο έρωτας αφού υπακούς σε ψυχολογικές παρορμήσεις.
– Μπενζαμέν Περέ: Για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα μου φαίνεται ακατόρθωτο. Δεν θεωρώ a priori ότι μπορώ να μείνω τόσο πολύ χωρίς να κάνω έρωτα. Δεν αποζητώ τον έρωτα, αποζητώ τη γυναίκα.
– Ζακ Πρεβέρ: Το ίδιο πράγμα είναι.
– Αντρέ Μπρετόν: Δεν είναι το ίδιο πράγμα. Η επιλογή που ηγείται του έρωτα μπορεί να ασκηθεί πρακτικά μόνο σε τέτοιες περιστάσεις.
– Αντονέν Αρτό:Ο Περέ μπορεί να ορκιστεί, όντας απολύτως ειλικρινής με τον εαυτό του, ότι αυτό που τον ωθεί προς την οποιαδήποτε γυναίκα δεν είναι κάποια σεξουαλικήσκέψη;
– Μπενζαμέν Περέ: Αυτό που με ωθεί να γνωρίσω μια γυναίκα που συναντώ είναι πάντα η ελπίδα.
– Αντρέ Μπρετόν: Ότι πιο αόριστο. Μπορούμε να απαντήσουμε στον Αρτό ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι απολύτως αδιάφορο αν είναι η σεξουαλικότητα που σας ωθεί, τόσο αδιάφορο δε όσο και το να γνωρίζεις αν οι υπόλοιπες πράξεις της ζωής σου κινητοποιούνται από την αρχή της διατήρησης του ατόμου ή της διαιώνισης του είδους.
– Μπενζαμέν Περέ: Κρίνω a posteriori και δεν ξέρω τι πιστεύω πάνω στη στιγμ. Υπακούω σε ένα είδος έλξης.
– Αντονέν Αρτό: Η απάντηση του Περέ και αυτή του Μπρετόν παρέκκλιναν εντελώς από την πορεία του το ερώτημα που έθεσα. Δεν μίλησα για παρορμήσεις καταχωνιασμένες στους προθαλάμους ενός είδους με το οποίο έχω συνειδητά διακόψει, στον γνωστό τομέα, και εκτιμώ ότι μπορούμε πάντα να εμπλέξουμε μεταξύ των καθαρά σεξουαλικών παραστάσεων∙ σε αυτό άλλωστε στόχευε και η ερώτηση μου.
– Αντρέ Μπρετόν: Δεν υπάρχει κατάσταση σεξουαλικού εθισμού ανάλογη με αυτήν που δημιουργεί το οινόπνευμα, ο καπνός, τα ναρκωτικά.
– Αντονέν Αρτό: Υπάρχει ανάλογη αισχρή ανάγκη. Μεταξύ μιας σεξουαλικής πρόκλησης που συνοδεύεται από ερωτικά αισθήματα, την οποία έχετε την πιθανότητα να ικανοποιήσετε αμέσως, και μιας διανοητικά υψηλού επιπέδου πρόκλησης, ο προορισμός της οποίας θα ήταν να σας δώσει μια πνευματική ικανοποίηση καθοριστική, ποια θα επιλέγατε;
– Μπενζαμέν Περέ: Προφανώς θα επέλεγα την πρώτη διότι θα ήταν το παν για μένα.
– Αντρέ Μπρετόν: Γιατί η πρόκληση που συνοδεύεται από ερωτικά αισθήματα είναι η μόνη ικανή να μου προκαλέσει καθοριστική πνευματική ικανοποίηση.
– Αντονέν Αρτό: Πρεβέρ;
– Ζακ Πρεβέρ: Για μένα είναι αδύνατον να υπάρξει πρόκληση υψηλού διανοητικά επιπέδου που να μου παρέχει καθοριστική πνευματική ικανοποίηση.
– Υβ Ταγκά: Την πρώτη φυσικά. Είμαι εντελώς ανίκανος να πραγματοποιήσω τη δεύτερη.
– Πιέρ Ουνίκ: Ο Μπρετόν εξέφρασε άριστα τα όσα είχα να πω.
– Αντονέν Αρτό: Ήξερα πολύ καλά ότι όλοι οι παρευρισκόμενοι ήταν ικανοί να απαντήσουν σε μια παρόμοια ερώτηση. Την έκανα για να έχω την ευκαιρία να εκφράσω την προσωπική μου αίσθηση επί του θέματος. Πιστεύω ότι η ικανοποίηση που μπορεί να προσφέρει ο έρωτας είναι άπιαστου επιπέδου και δεν εμπεριέχει κανένα είδος βεβαιότητας. Πιστεύω ακράδαντα σε ικανοποιήσεις επιπέδου διανόησης το οποίο είναι αντίθετο και ανώτερο από το πρώτο επειδή εμπεριέχει μια ιδέα κτητικότατας περισσότερο οικείας και πιο ολοκληρωμένης. Στον έρωτα υπάρχει ένα στοιχείο υποταγής και αποπροσωποποίησης που μου είναι ανυπόφορο και πιστεύω ότι εγώ ο ίδιος μπορώ να γοητεύσω τον εαυτό μου σε ανάλογο βαθμό με εκείνον που προκαλεί ο έρωτας στους άλλους.
– Αντρέ Μπρετόν: Απαντώντας προηγουμένως στην ερώτηση του Αρτό προσπέρασα, δύσκολα εξάλλου, τη λέξη ικανοποίηση που χρησιμοποίησε. Η λέξη αυτή καταμαρτυρά ανησυχίες πραγματολογικές τις οποίες δεν συμμερίζομαι σε κανέναν βαθμό. Αν βάζω πάνω από όλα τον έρωτα, είναι γιατί προσωπικά βρίσκω ότι είναι από τα πλέον απελπισμένα και απελπιστικά πράγματα που υπάρχουν. Η αποπροσωποποίηση μου στον τομέα αυτόν είναι ότι καλύτερο έχω να ελπίζω. Όσο για την υποταγή μου είναι τόσο αναμενόμενη με υπεροχή που της δίνομαι καθ΄ ολοκληρίαν. Έχω επιτέλους την αίσθηση ότι δεν είμαι ελεύθερος χωρίς λόγο.
– Αντονέν Αρτό: Επιφυλάσσομαι για τον όρο που χρησιμοποίησα στην ευρύτερη του έννοια και στον οποίο σώνει και καλά πρέπει να δώσουν μια έννοια άκρως ιδιάζουσα. Αρνούμαι γενικότερα και συνειδητά ότι η απελπισία είναι το συναίσθημα που υπερισχύει στον έρωτα, αν το σκεφτούμε και το ψάξουμε, και όπως και να έχει, εκτιμώ ότι το πνεύμα θεωρημένο στην ολότητά του έχει αποθέματα πολύ πιο απελπισμένα απ’ ότι ο έρωτας.
– Αντρέ Μπρετόν: Δεν είπα ποτέ ότι η απελπισία υπερισχύει στον έρωτα, πολύ λιγότερο δε ότι υποκινεί. Είναι όμως ο «στόχος» αυτής της απελπισίας και συνεπώς πέρα από τα οποιαδήποτε αποθέματα του πνεύματος για τα οποία μιλάτε.
– Αντονέν Αρτό: Θέλω να παρατηρήσω στον Μπερτόν πως είπε προηγουμένως ότι έβαζε τον έρωτα πάνω απ’ όλα διότι ήταν γι’ αυτόν από τα πιο απελπισμένα και απελπιστικά πράγματα που υπάρχουν και συνεπώς έχω δίκιο να του απαντώ ότι βάζει την απελπισία πάνω από τον έρωτα.
– Αντρέ Μπρετόν: Αυτό ακριβώς είπα αλλά δεν την βάζω πάνω από τον έρωτα. Αυτό οφείλεται στο ότι εδώ εκφράζομαι χωρίς έρωτα και με απελπισία για τον έρωτα αυτό. Είναι, αν θέλετε, εντελώς υποκειμενικό.
– Αντονέν Αρτό: Συνεπώς θα μπορούσα να κάνω λάθος…
– Ρεμόν Κενό: Την τελευταία φορά με ρώτησε κάποιος: « Πιστεύετε ότι υπάρχει μια γυναίκα που προορίζεται για εσάς;». Τι πιστεύει ο Αρτό;
– Αντονέν Αρτό: Πάντα το πίστευα. Νομίζω ότι είναι πολύ πιθανό να μη την συναντήσω ποτέ.
– Αντρέ Μπρετόν: Τι σόι ιδέα του πεπρωμένου είναι αυτή; Αν δεν πρόκειται να συναντήσετε ποτέ αυτή τη γυναίκα, πως μπορεί να λέτε ότι προορίζετε για εσάς;
– Αντονέν Αρτό: Θα την συναντήσω αναγκαστικά, ίσως όχι στην παρούσα ζωή. Θα συμπλήρωνα ότι πιστεύω τα μύρια κακά για αυτή τη γυναίκα αυτή.
– Αντρέ Μπρετόν: Εγω πιστεύω τα μύρια κακά, επειδή δεν πιστεύω ότι είμαι ελεύθερο άτομο.
– Αντονέν Αρτό: Όταν αναπολείτε τις σχέσεις που είχατε με μια γυναίκα που έχει πεθάνει, σας κάνει να εξαίρετε ή να ελαχιστοποιείτε την ιδέα του έρωτα; Σας εμπλουτίζει, το αίσθημα της απελπισίας που αναζητάτε στον έρωτα;
– Αντρέ Μπρετόν: Δεν είχα ποτέ σχέσεις με γυναίκες που από ότι ξέρω έχει πεθάνει.
– Αντονέν Αρτό: Είχε κάποιος σεξουαλικές σχέσεις με μια γυναίκα που έχει πεθάνει έκτοτε;
– Υβ Τανγκί: Ναι.
– Αντονέν Αρτό: Σας δημιούργησε ενοχές αυτό;
– Υβ Τανγκί: Α, όχι…
– Αντονέν Αρτό: Σας διαβεβαιώνω ότι αυτό τρομοκράτησε και με παρέλυσε για όλη μου τη ζωή.
Ελλάδα 1995… Αργά το βράδυ… Οι περισσότεροι Έλληνες, θύματα της οικονομικής κρίσης, κουρασμένοι από την τρεχάλα της ημέρας πίσω από το ύψιστο αγαθό της εποχής το «χρήμα», ανίκανοι να βγουν μια βόλτα στη «Φαντασία», στο «Μερσέντες» ή σε κάποιο άλλο κλαμπ, κατευθύνονται βαριεστημένα μπροστά στη μικρή τετράγωνη οικοσυσκευή και χαζεύουν έναν «κύριο» με μακριά μαύρα μαλλιά και καπέλο να ρωτάει «κυρίες» που τον παίρνουν στο τηλέφωνο για να εξομολογηθούν τι κάνουν με τον άντρα τους, το παιδί τους, τον εραστή τους την αδελφή τους, τον αδελφό τους, τον πατέρα τους και τη μητέρα τους… όταν μένουν χωρίς ρούχα. Οι κουρασμένοι «κυνηγοί» του χρήματος, του καλύτερου αυτοκινήτου, του εξοχικού με πισίνα και βάλε, με μάτια που με δυσκολία τα κρατούν ανοιχτά και με αφτιά στην «τσίτα», ακούνε ξαπλωμένοι στα κρεββάτια τους ή αραγμένοι στις αναπαυτικές πολυθρόνες τους ιδιωτικές σεξουαλικές ιστορίες τρίτων και συγκρίνουν τις «επιδόσεις» τους, τη σεξουαλική φαντασία τους, την «πρωτοτυπία» των επιλογών τους… Μια σεξουαλική «επανάσταση» έχει ξεσπάσει στην Ελλάδα του 1995 όπως καλά καταλαβαίνετε… Σύνθημα της : «Επιτέλους, τα λέμε όλα από την τηλεόραση», «χωρίς φόβο και χωρίς πάθος», συμπληρώνω εγώ… Θα με ρωτήσετε τι μ΄ έπιασε κυριακάτικα και τα λέω όλα αυτά… Απλώς, για μια ακόμη φορά, χαζεύοντας τα υπό έκδοση βιβλία των εκδοτικών οίκων αυτής της χώρας, ανακαλύπτω ότι οι «επαναστάσεις» στην Ελλάδα είναι πάντα καθυστερημένες! Ποτέ στην ώρα τους… Στην καλύτερη περίπτωση, μια επανάσταση θα έρθει στην Ελλάδα με καθυστέρηση δέκα χρόνων! Και όταν φθάσει επιτέλους, έχει ήδη εκφυλισθεί! Αν σκεφθεί κανείς ότι οι τηλεφωνικές αυτές συνομιλίες του τηλεφωνικού «καουμπόι» με τους «καουμπόηδες» και τις «καουμπόισσες» της χώρας δεν καταφέρνουν τίποτα άλλο από το να σκοτώνουν «την αδυναμία μας να απολαύσουμε τη νύχτα», καταλαβαίνουμε γιατί η επερχόμενη καθυστερημένα σεξουαλική επανάσταση μέσω της τηλεόρασης στη χώρα μας έχει πριν καλά – καλά αρχίσει εκφυλισθεί!
Σήμερα, στο σαλόνι του «Βήματος», είπαμε αντί για συνέντευξης να φιλοξενήσουμε συνομιλίες – «αντίστοιχες» με αυτές που φιλοξενούνται αργά το βράδυ στην ελληνική τηλεόραση – οι οποίες έγιναν στο Παρίσι του ΄30 και στις οποίες συμμετείχαν ο Αντρέ Μπρετόν, ο Λουί Αραγκόν, ο Μαξ Έρνστ, ο Μαξ Μορίζ, ο Μαρσέλ Νολ, ο Μπεντζαμέν Περέ, ο Ζακ Πρεβέρ, ο Ρεμόν, Κενό, ο Ύβ Τανγκί, ο Μαν Ρέι, ο Αντονέν Αρτό, ο Πολ Ελυάρ και αρκετοί ακόμη που συμμετείχαν ή είχαν κάποια σχέση με το κίνημα του υπερρεαλισμού! Οι συνομιλίες αυτές είναι αποσπάσματα από το βιβλίο που πρόκειται να εκδοθεί σύντομα από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τίτλο «Τα Υπερρεαλιστικά Αρχεία της Σεξουαλικότητας», έρευνες με θέμα τη σεξουαλικότητα που έγιναν με πρωτοβουλία του Αντρέ Μπρετόν και δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά στο περιοδικό «Σουρεαλιστική Επανάσταση» από το 1928 ως το 1932!
Για τον οργασμό
– Αντρέ Μπρετόν: Ο άνδρας μπορεί να προσποιηθεί οργασμό;
– Πιερ Ουνίκ: Προφανώς, αφού υπάρχουν περιπτώσεις που η γυναίκα κάνει λάθος, χωρίς μάλιστα ο άνδρας να προσποιηθεί.
– Λουί Αραγκόν: Σε επίπεδο προσποιητού οργασμού υπάρχουν σίγουρα επαγγελματίες. Εγώ νομίζω ότι μια γυναίκα δεν μπορεί να διαπιστώσει με σίγουρο τρόπο τον οργασμό ενός άνδρα μόνο από συγγενείς ενδείξεις, εκτός αν διαπιστώσει μέσω της αφής ότι όντως υπήρξε εκσπερμάτωση.
– Ζακ-Α. Μπουαφάρ: Μπορούμε να πούμε ότι υπήρξε οργασμός του άνδρα βασιζόμενοι στην απλή διαπίστωση της εκσπερμάτωσης.
– Λουί Αραγκόν: Για μένα η εκσπερμάτωση συνοδεύεται από οργασμό.
– Ρεμόν Κενό: Για μένα όχι αναγκαστικά.
– Ζακ Πρεβέρ: Ούτε για μένα.
– Υβ Τανγκί: Καθόλου.
– Αντρέ Μπρετόν: Πρόκειται μάλλον για παθολογικές περιπτώσεις.
– Λουί Αραγκόν: Θέλω να επισημάνω ότι κατά τη διάρκεια αυτής της συζήτησης είναι η πρώτη φορά που η λέξη «παθολογία» μπαίνει στο παιχνίδι. Κάτι τέτοιο φαίνεται να εμπλέκει εκ μέρους ορισμένων από μας την έννοια του υγιούς ατόμου. Αντιτίθεμαι στη έννοια αυτή.
Διαμαρτυρίες των Μπρετόν, Μπαρόν, Ντυαμέλ και Περέ. Διάφορες επιδοκιμασίες.
– Αντρέ Μπρετόν: θα ήμουν περίεργος να μάθω την εξήγηση που δίνει ο Αραγκόν στο φαινόμενο του μη οργασμού.
– Λουί Αραγκόν: Καμία. Δεν γνωρίζω το εν λόγο γεγονός. Από την άλλη πλευρά, αν ο άνδρας δεν διαθέτει τον παραμικρό ρεαλιστικό τρόπο για να διαπιστώσει τον οργασμό της γυναίκας, υπάρχουν προφανώς υποκειμενικοί τρόποι που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση κάποιων δεδομένων έναντι των οποίων αντιτίθεμαι. Προσωπικά, θα μου ήταν αδύνατον να κάνω έρωτα με μια γυναίκα που θα πίστευα ότι προσποιείται.
– Αντρέ Μπρετόν: Τι είναι αυτό που εμποδίζει έναν άνδρα να διακρίνει σε υλική βάση τον οργασμό της γυναίκας;
– Μαρσέλ Νολ: Δεν ξέρω.
– Ζακ Πρεβέρ: Αυτός που γνωρίζει καλύτερα τον οργασμό του άνδρα είναι ο άνδρας. Και αυτός που γνωρίζει καλυτέρα τον οργασμό της γυναίκας είναι η γυναίκα.
– Αντρέ Μπρετόν: Εμποδίζεται από λόγους καθαρά υλικούς: είναι αδύνατον για τον άνδρα να διακρίνει μεταξύ της δικής του έκκρισης και των διάφορων εκκρίσεων της γυναίκας ή ακόμη και μόνο μεταξύ των διαφόρων εκκρίσεων της γυναίκας.
– Πιερ Ουνίκ: Από ότι φαίνεται λοιπόν συμπερασματικά, υπάρχουν μόνο υποκειμενικές ενδείξεις, εκτός του τοπικού ελέγχου στον οποίο μπορεί να επαφίεται η γυναίκα.
– Λουί Αραγκόν: Ας κάνουμε την ίδια ερώτηση με προχθές: Πρώτον, σε ποιον βαθμό μπορεί να λειτουργήσει η εμπιστοσύνη αυτή: Δεύτερον, τι πιστεύουμε για τη νομιμότητα της προσποίησης.
– Μαρσέλ Ντυαμέλ: Πρώτον, είναι αποτέλεσμα προφανώς αμοιβαίας επιθυμίας. Δεύτερον, απολύτως τίποτα.
– Ζακ Πρεβέρ: Πρώτον, δεν βρίσκω ότι έχει καμία σχέση. Δεύτερον, θα πιστεύω πάντα στη νομιμότητα της προσποίησης.
– Αντρέ Μπρετόν: Έχω ήδη απαντήσει στην πρώτη ερώτηση. Δεύτερον, ευκαιριακά δεν αντιτίθεμαι στην εν λόγω προσποίηση.
– Λουί Αραγκόν: Κενό;
– Ρεμόν Κενό: Πρώτον, δεν έχω εμπιστοσύνη σε κανέναν, κυρίως σε μια γυναίκα. Δεύτερον, βρίσκω νόμιμη την οποιαδήποτε προσποίηση.
– Μπενζαμέν Περέ: Διαμαρτύρομαι εντόνως. Θα έχω πάντα εμπιστοσύνη σε μια γυναίκα που αγαπώ. Βρίσκω μόνιμη την προσποίηση, αν και δεν νιώθω την ανάγκη να επιδοθώ σε κάτι τέτοιο.
– Ρεμόν Κενό: Ακόμη κι αν την αγαπώ δεν της έχω εμπιστοσύνη, κυρίως σ’ αυτό το επίπεδο.
– Λουί Αραγκόν: Προσωπικά την ημέρα που θα πάψω να έχω εμπιστοσύνη σε μια γυναίκα δεν θα την αγαπώ. Απεχθάνομαι την προσποίηση της γυναίκας την οποία θεωρητικά βρίσκω νόμιμη. Όσο για μένα, θα ήθελα να μπορώ να προσποιηθώ στον τομέα αυτόν, σωματικά όμως είμαι εντελώς ανίκανος.
– Ζακ Μπαρόν: Δείχνω απόλυτη εμπιστοσύνη σε μια γυναίκα που αγαπώ και πιστεύω ότι με αγαπάει.
– Ζορζ Σαντούλ: Επιδοκιμάζω τη δήλωση αυτή.
– Ζακ Μπαρόν: Δεν είμαι εχθρός της προσποίησης, αλλά πιστεύω ότι πρόκειται για απάτη έναντι στον έρωτα.
– Πιερ Ουνίκ: Πιστεύω ότι η προσποίηση είναι νόμιμη και όχι απάτη στην περίπτωση που η γυναίκα προσποιείται για να προκαλέσει τον οργασμό του άνδρα, αν τον επιθυμεί.
– Μπενζαμέν Περέ: Αποδέχεται ο Ντυαμέλ το ενδεχόμενο να κάνει έρωτα με μια γυναίκα αν αγαπάει μια άλλη;
– Μαρσέλ Ντυαμέλ: Μου φαίνεται πολύ πιθανό.
– Μαρσέλ Νολ: Δεν υπάρχει θέμα. Όταν αγαπώ μια γυναίκα δεν κοιτάζω τις άλλες γυναίκες.
– Ρεμόν Κενό: θα ήθελα απλώς να ρωτήσω τον Περέ και τον Νολ τι εννοούν όταν λένε ότι αγαπούν μια γυναίκα;
– Μαρσέλ Νολ: Λέω ότι δεν με ενδιαφέρει να κάνω έρωτα με μια γυναίκα όταν αγαπώ μια άλλη.
– Ρεμόν Κενό: Τι σημαίνει αγαπώ μια γυναίκα;
– Μπενζαμέν Περέ: Δεν μπορείτε να μου ζητάτε στο άψε-σβήσε έναν τέτοιον ορισμό.
– Μαρσέλ Νολ: Επειδή δεν είμαι ερωτευμένος προς το παρόν, δεν μπορώ να πω τι σημαίνει να αγαπάς μια γυναίκα. Δεν επαφίεμαι στις αναμνήσεις.
– Αντρέ Μπρετόν: Παρατηρώ με περιέργεια ότι κανείς εδώ δεν μπορεί να πει τι σημαίνει να αγαπάς μια γυναίκα.
– Λουί Αραγκόν: Ναι εγώ. Να αγαπάς μια γυναίκα σημαίνει ότι την θεωρείς τη μοναδική ενασχόληση της ζωής σου, ενασχόληση έναντι της οποίας η οποιαδήποτε άλλη εξαλείφεται.
– Μπενζαμέν Περέ: Μπαρόν, ενδέχεται να κάνετε έρωτα με μια γυναίκα και όταν αγαπάτε κάποια άλλη;
– Ζακ Μπαρόν: Θα απαντήσω όπως ο Νολ. Δεν με ενδιαφέρει. Δεν βλέπω άλλη γυναίκα.
– Λουί Αραγκόν: Είμαι ικανός, υπό την προϋπόθεση ότι αυτή η απλά περιστασιακή πράξη εγγράφεται στη διαδικασία διάρκεια μιας γενικότερης περιπέτειας που δεν έχει προκληθεί από μένα αλλά από τη γυναίκα που αγαπώ(θυμός).
Έχετε συναντήσει τη γυναίκα των ονείρων σας;
– Μαξίμ Αλεξάντρ: Θα μπορούσαμε να πούμε σαφέστερα: «Έχετε συναντήσει τη γυναίκα των ονείρων σας;». Εγώ τη συνάντησα.
– Μαρσέλ Ντυαμέλ: Πιστεύω ότι είναι αδύνατον να απαντήσω.
– Όλοι: Γιατί;
– Μαρσέλ Ντυαμέλ: (Σιωπά).
– Ρεμόν Κενό: Προς το παρόν δεν έχω συναντήσει καμιά γυναίκα που θα μπορούσα να ζήσω μαζί της. Μπορεί να μου συμβεί, είμαι όμως απολύτως βέβαιος ότι δεν πρόκειται να συναντήσω ποτέ καμιά.
– Ζακ Πρεβέρ: Κανείς δεν μπορεί να αντιταχθεί σε κάτι τέτοιο.
– Αντρέ Μπρετόν: Εγώ!
– Μαξίμ Αλεξάντρ: Κι εγώ επίσης.
– Αντρέ Μπρετόν: Δεν ξέρω αν έχω συναντήσει μια τέτοια γυναίκα. Αν την συνάντησα, θα την ξαναβρώ. Διαφορετικά είμαι βέβαιος ότι θα τη συναντήσω.
– Μαξίμ Αλεξάντρ: Την συνάντησα και είμαι σίγουρος ότι την έχασα.
– Μπενζαμέν Περέ: Δεν την έχω συναντήσει, εύχομαι με όλες μου τις δυνάμεις να την συναντήσω.
– Ρεμόν Κενό: Συγχαρητήρια για την αισιοδοξία του Περέ.
– Αντρέ Μπρετόν: Συλλυπητήρια για την απαισιοδοξία του Κενό.
– Μπενζαμέν Περέ: Είναι για το μόνο που αισιοδοξώ.
– Μαρσέλ Νολ: Είμαι απολύτως βέβαιος ότι θα την συναντήσω. Όλες μου οι πράξεις υπαγορεύονται από αυτή την ελπίδα μου.
– Ζορζ Σαντούλ: Πιστεύω ότι την συνάντησα και την έχασα. Η μόνη μου ελπίδα είναι να την ξαναβρώ στο πρόσωπο μιας άλλης. (Δεν μπόρεσα να της το εκφράσω).
– Μαξίμ Αλεξάντρ: Για να απαντήσω όπως ο Νολ, εγώ λέω ότι όλες μου οι πράξεις υπαγορεύονται από αυτόν της το χαμό.
– Μαξ Ερνστ: Αναρωτιέμαι για ποιόν λόγο ζουν ακόμη μερικοί, ο Κενό για παράδειγμα. Ευχαρίστως θα τους έκανα δώρο λίγο σχοινί.
– Ρεμόν Κενό: Ευχαρίστως θα πέθαινα για τον έρωτα ή την επανάσταση, ξέρω όμως πολύ καλά ότι δεν θα συναντήσω ούτε το ένα ούτε το άλλο.
– Αντρέ Μπρετόν: Αυτό κι αν είναι πρότυπο αντί-επαναστατικού λόγου και λόγος εναντίον του ερωτικού προτύπου.
– Πιέρ Ουνίκ: Δεν πιστεύω ότι μπορούμε να μιλήσουμε για θετικισμό στα λόγια του Κενό.
– Ρεμόν Κενό: Η οποιαδήποτε εμπιστοσύνη στη ζωή μου φαίνεται αντι-υπερρεαλιστική.
– Αντρέ Μπρετόν: Εν τοιαύτη περιπτώση, είμαι εναντίον του υπερρεαλισμού όπως τον εννοεί ο Κενό.
– Μπενζαμέν Περέ: Είμαι απολύτως σύμφωνος με τον Μπρεντόν, πρόκειται για τη μοναδική έννοια που αποδίδω στον υπερρεαλισμό.
– Μαξίμ Αλεξάντρ: Πιστεύω το αντίθετο από αυτό που πιστεύει ο Κενό.
– Αντρέ Μπρετόν: Η ερώτηση τέθηκε μάλλον λάθος. Το θέμα δεν είναι να έχουμε εμπιστοσύνη στη ζωή. Ο αντι-κομφορμισμός μας το αποδεικνύει κατά κάποιο τρόπο. Παρ΄ όλα αυτά, υπάρχει μόνο ένα πράγμα που δεν μας είναι σφαλισμένο και απαγορευμένο, ο έρωτας.
– Ζακ Πρεβέρ: Αντίθετος.
– Μαρξ Ερνστ: Και η ελπίδα στη συγκίνηση.
– Ζακ Πρεβέρ: Δεν υπάρχει τίποτα, αυτό προσπαθώ να εξηγήσω.
– Μπενζαμέν Περέ: Νταντά.
– Ζακ Πρεβέρ: Σκατά
– Αντρέ Μπρετόν: Διαμαρτύρομαι ακόμη μία φορά για τον τρόπο της συζήτησης.
– Πιερ Ουνίκ: Διαμαρτύρομαι για τη λέξη νταντά. Είναι πολύ εύκολο.
– Μαρσέλ Ντυαμέλ: Εν τοιαύτη περιπτώση, είμαι ντανταϊστής από αντίθεση στον Περέ.
– Αντρέ Μπρετόν: Επιδοκιμάζω εξ ολοκλήρου τον Περέ, παρέμβαση άκρας λεπτότητας και η οποία είναι απολύτως σωστή.
Συμφωνούν οι Μαξ Ερνστ και Μαξίμ Αλεξάντρ.
– Ρεμόν Κενό: Αντιτίθεμαι. Η αισιοδοξία που βασιλεύει σε ορισμένες προσωπικότητες του υπερρεαλισμού με ξεπερνάει απολύτως. Εγώ θα απελπιζόμουν με το οτιδήποτε. Αλλά για να απαντήσω…
– Μαξίμ Αλεξάντρ: Άντε πάλι το νταντά!
– Ρεμόν Kενό: …στην κατηγορία του ντανταϊσμού, ο υπερρεαλισμός, ο έρωτας και η επανάσταση μου φαίνονται ότι καλύτερο στον κόσμο.
– Μαξ Ερνστ: Πιάνω επ΄ αυτοφώρω τον Κενό να αντιφάσκει…
– Ρεμόν Κενό: Απολύτως όχι.
– Μαξ Eρνστ: …ο οποίος από τη μια συμφωνεί με τον αστικό σκεπτικισμό που αντιτίθεται στον έρωτα (που για μένα είναι το ίδιο πράγμα με την επανάσταση), αλλά από την άλλη επιφυλάσσεται αισιοδοξώντας για τον έρωτα.
– Ρεμόν Κενό: Το να με κατηγορούν από τη μια για αστικό σκεπτικισμό και από την άλλη για κάποια αισιοδοξία στον έρωτα μου φαίνεται σαν να κατηγορούν μια συγκεκριμένη εμπιστοσύνη στην αστική λογική.
– Αντρέ Μπρετόν: Αναρωτιέμαι με ποια λογική θέλει ο Κενό να αντικαταστήσει την αστική λογική.
– Ρεμόν Κενό: Με καμία.
– Αντρέ Μπρετόν: Πως λοιπόν μπορείτε να απαντάτε αλόγιστα σε ένα τέτοιο ερωτηματολόγιο;
– Ρεμόν Κενό: Εμπιστευόμενος κάποιους ανθρώπους που θεωρώ φίλους μου, χωρίς τον παραμικρό συναισθηματισμό.
– Αντρέ Μπρετόν: Αυτό είναι αδύνατον.
– Ρεμόν Κενό: Καταλαβαίνω τη φιλία με την έννοια που δίνω στον έρωτα. Αντιλαμβάνομαι τον έρωτα έξω από κάθε πεπρωμένο που θα επιθυμούσε κάποιος να μου επιβάλει.
– Μαξ Ερνστ: Ποιος είναι ο «κάποιος»; Ο Θεός;
– Ρεμόν Κενό:Δεν ξέρω. Τέθηκαν ερωτήματα για το πεπρωμένο στον έρωτα που ούτε θέλω να καταλάβω.
– Αντρέ Μπρετόν: Είναι ακόμη μια φορά θέμα λεξιλογίου: αντί για «πεπρωμένο» μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε άλλη λέξη. Ποιος πιστεύει ο Κενό ότι είναι ο σκοπός του έρωτα, ο έρωτας του έρωτα ή ο έρωτας μιας ύπαρξης;
– Ρεμόν Κενό: Κατ΄εμέ, ο έρωτας μιας ύπαρξης.
– Mαξ Ερνστ: Αντιφατικό.
– Αντρέ Μπρετόν: Είναι ύπαρξη πραγματική.
– Ρεμόν Κενό: Το πιστεύω. Βέβαια δεν θα την συναντήσω ποτέ.
– Πιέρ Ουνίκ: Η άποψη αυτή μου φαίνεται ότι δεν έχει την παραμικρή σχέση με τον θετικισμό.
– Αντρέ Μπρετόν: Δεν προσάψαμε ποτέ στον Κενό ολοκληρωτικό θετικισμό. Του απαντήσαμε επειδή κατηγόρησε την αισιοδοξία ελαφρά τη καρδία.
Ο καταλύτης Αντονέν Αρτό
– Αντονέν Αρτό: Έχω την τάση να θεωρώ τον σεξουαλικό τομέα ως προσωπικό, ως κάτι το όλως ιδιαίτερο και ατομικό. Επιδίδομαι όπως και στις υπόλοιπες εμπειρίες της ζωής,χωρίς όμως να περιμένω κάτι. Τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγω μου φαίνονται ωφελιμότερα ή θα ήταν ωφελιμότερα για τους τρίτους συναρτήσει των περιστάσεων και του τρόπου με τον οποίο θα τα εξέφραζα, αν χρειαζόταν. Στις περισσότερες από τις ανάλογες έρευνες μοιραία εμπλέκετε και κάποια επιδεικτικότητα. Μπορεί όμως μια παρόμοια έρευνα να επιτρέψει τον διαχωρισμό των σοβαρών από τους μη σοβαρούς ανθρώπους; Το σεξ αυτό καθαυτό μου προκαλεί αποστροφή. Θα αντιτασσόμουν ευχαρίστως. Θα ήθελα να φτάσουν σε αυτό το σημείο όλοι οι άνθρωποι. Με ξεπερνάει το γεγονός ότι θα πρέπει να είμαι σκλάβος των μιαρών αυτών παρεκκλίσεων. Παρ΄ όλα αυτά, αναγνωρίζω ότι σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούμε να του παραδοθούμε όπως σε ένα είδος θανάτου, πρέπει όμως να είναι μια μορφή απελπισίας που συνιστάται ελάχιστα. Περέ, η σεξουαλικότητα έχει μεγάλη σημασία για σας; Το πνεύμα σας έχει λίγο-πολύ προσβληθεί;
– Μπενζαμέν Περέ: Έχει πολύ μεγάλη σημασία για μένα και επηρεάζει πολύ την εξέλιξη των ιδεών μου.
– Αντονέν Αρτό: Θα ήταν ικανή να σας αποτρέψει από ένα αντικείμενο, από μια πράξη; Μεταξύ μιας σεξουαλικής πρόκλησης και μιας σημαντικής πρόκλησης διαφορετικής υφής ποια θα διαλέγατε, συμφωνώντας βέβαια ότι θα ελάμβαναν χώρα την ίδια στιγμή;
– Μπενζαμέν Περέ: Για μένα η σεξουαλική πρόκληση έχει ενδιαφέρον μόνο αν συνοδεύεται από έρωτα και σε αυτή την περίπτωση τα παρατάω όλα για τον έρωτα.
– Αντονέν Αρτό: Πηδάτε σε άλλο θέμα.
– Μπενζαμέν Περέ: Είναι και τα δύο συνδεδεμένα.
– Αντονέν Αρτό: Αν ανακατεύουμε τον έρωτα σε μια έρευνα για τη σεξουαλικότητα, η εν λόγω έρευνα δεν έχει λόγο ύπαρξης.
– Αντρέ Μπρετόν: Γιατί θέλετε να τα διαχωρίσετε;
– Αντονέν Αρτό: Γιατί τότε μπερδεύουμε τα πάντα. Η ερώτηση μου στόχευε αποκλειστικά στη σεξουαλικότητα. Ξαναθέτω το ερώτημα: Στην περίπτωση που δεν μπαίνει θέμα του έρωτα και όπου θα συναντούσαμε παράλληλα μια καθαρά σεξουαλική πρόκληση και μια πρόκληση διαφορετικής υφής, ποια από τις δυο θα επέλεγε ο Μπρετόν;
– Αντρέ Μπρετόν: Προφανώς τη δεύτερη. Παρ΄ όλα αυτά, είμαι της γνώμης να αρχίσουμε συνδέοντας τη σεξουαλικότητα με τον έρωτα. Όλη αυτή η έρευνα έχει ως στόχο να αποδώσει στη σεξουαλικότητα, στο πλαίσιο του έρωτα, το μερίδιο που της ανήκει.
– Αντονέν Αρτό: Δεν σας έτυχε ποτέ στη ζωή σας, έστω μια μόνο περίπτωση, να αισθανθείτε για μια γυναίκα, χωρίς να υπάρχει το παραμικρό ίχνος έρωτα, ίσως από ελαφρά επιρρέπεια πιθανά φυσιογνωμικής υφής, μια έντονη σεξουαλικής ηδονής.
– Αντρέ Μπρετόν: Δεν αισθάνθηκα ποτέ, για να το πω σεξουαλική «ηδονή». Κάθε φορά που έκανα έρωτα με μια γυναίκα, ίσως να μην ήμουν σίγουρος ότι την αγαπώ, αλλά ήμουν ακόμη λιγότερο βέβαιος ότι δεν την αγαπώ.
– Αντονέν Αρτό: Μπρετόν, μιλώντας για σεξουαλική ηδονή, εννοείτε μόνο τη σαρκική πλευρά ή δεν σκέπτεστε ποτέ τη σαρκική πλευρά ή μήπως η ηθική ευχαρίστηση που αισθάνεστε περιλαμβάνει τα πάντα;
– Αντρέ Μπρετόν: Δεν αντιλαμβάνομαι άλλου είδους ηδονή εκτός της φυσιολογικής.
– Αντονέν Αρτό: Η εν λόγω απάντηση μου φαίνεται αυθαίρετη, τείνει προς μόνο μια κατεύθυνση.
– Αντρέ Μπρετόν: Γατί;
– Αντονέν Αρτό: Δεν συμφωνούμε σε καμία από τις λέξεις που προφέρουμε. Εκτιμώ ότι είναι απαραίτητη η ανάλυση της κάθε λέξης που προφέρουμε. Η συζήτηση γίνεται αδύνατη.
– Αντρε Μπρετόν: Υπήρξε μάλλον παρεξήγηση σχετικά με τη λέξη ηδονή. Αν πρόκειται για τον οργασμό, δεν αρνούμαι να τοποθετηθώ στο πλέον αντικειμενικό επίπεδο.
– Ζακ Πρεβέρ: Πόσο καιρό πιστεύεται ότι μπορείτε να μείνετε χωρίς να κάνετε έρωτα;
– Αντονέν Αρτό: Χρόνια.
– Ζακ Πρεβέρ: Συμφωνώ απολύτως.
– Υβ Τανγκί: Και εγώ το ίδιο.
– Μπενζαμέν Περέ: Εμένα θα μου ήταν αδύνατον.
– Αντρέ Μπρετόν: Άρα για σένα δεν επεισέρχεται απαραίτητα ο έρωτας αφού υπακούς σε ψυχολογικές παρορμήσεις.
– Μπενζαμέν Περέ: Για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα μου φαίνεται ακατόρθωτο. Δεν θεωρώ a priori ότι μπορώ να μείνω τόσο πολύ χωρίς να κάνω έρωτα. Δεν αποζητώ τον έρωτα, αποζητώ τη γυναίκα.
– Ζακ Πρεβέρ: Το ίδιο πράγμα είναι.
– Αντρέ Μπρετόν: Δεν είναι το ίδιο πράγμα. Η επιλογή που ηγείται του έρωτα μπορεί να ασκηθεί πρακτικά μόνο σε τέτοιες περιστάσεις.
– Αντονέν Αρτό:Ο Περέ μπορεί να ορκιστεί, όντας απολύτως ειλικρινής με τον εαυτό του, ότι αυτό που τον ωθεί προς την οποιαδήποτε γυναίκα δεν είναι κάποια σεξουαλικήσκέψη;
– Μπενζαμέν Περέ: Αυτό που με ωθεί να γνωρίσω μια γυναίκα που συναντώ είναι πάντα η ελπίδα.
– Αντρέ Μπρετόν: Ότι πιο αόριστο. Μπορούμε να απαντήσουμε στον Αρτό ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι απολύτως αδιάφορο αν είναι η σεξουαλικότητα που σας ωθεί, τόσο αδιάφορο δε όσο και το να γνωρίζεις αν οι υπόλοιπες πράξεις της ζωής σου κινητοποιούνται από την αρχή της διατήρησης του ατόμου ή της διαιώνισης του είδους.
– Μπενζαμέν Περέ: Κρίνω a posteriori και δεν ξέρω τι πιστεύω πάνω στη στιγμ. Υπακούω σε ένα είδος έλξης.
– Αντονέν Αρτό: Η απάντηση του Περέ και αυτή του Μπρετόν παρέκκλιναν εντελώς από την πορεία του το ερώτημα που έθεσα. Δεν μίλησα για παρορμήσεις καταχωνιασμένες στους προθαλάμους ενός είδους με το οποίο έχω συνειδητά διακόψει, στον γνωστό τομέα, και εκτιμώ ότι μπορούμε πάντα να εμπλέξουμε μεταξύ των καθαρά σεξουαλικών παραστάσεων∙ σε αυτό άλλωστε στόχευε και η ερώτηση μου.
– Αντρέ Μπρετόν: Δεν υπάρχει κατάσταση σεξουαλικού εθισμού ανάλογη με αυτήν που δημιουργεί το οινόπνευμα, ο καπνός, τα ναρκωτικά.
– Αντονέν Αρτό: Υπάρχει ανάλογη αισχρή ανάγκη. Μεταξύ μιας σεξουαλικής πρόκλησης που συνοδεύεται από ερωτικά αισθήματα, την οποία έχετε την πιθανότητα να ικανοποιήσετε αμέσως, και μιας διανοητικά υψηλού επιπέδου πρόκλησης, ο προορισμός της οποίας θα ήταν να σας δώσει μια πνευματική ικανοποίηση καθοριστική, ποια θα επιλέγατε;
– Μπενζαμέν Περέ: Προφανώς θα επέλεγα την πρώτη διότι θα ήταν το παν για μένα.
– Αντρέ Μπρετόν: Γιατί η πρόκληση που συνοδεύεται από ερωτικά αισθήματα είναι η μόνη ικανή να μου προκαλέσει καθοριστική πνευματική ικανοποίηση.
– Αντονέν Αρτό: Πρεβέρ;
– Ζακ Πρεβέρ: Για μένα είναι αδύνατον να υπάρξει πρόκληση υψηλού διανοητικά επιπέδου που να μου παρέχει καθοριστική πνευματική ικανοποίηση.
– Υβ Ταγκά: Την πρώτη φυσικά. Είμαι εντελώς ανίκανος να πραγματοποιήσω τη δεύτερη.
– Πιέρ Ουνίκ: Ο Μπρετόν εξέφρασε άριστα τα όσα είχα να πω.
– Αντονέν Αρτό: Ήξερα πολύ καλά ότι όλοι οι παρευρισκόμενοι ήταν ικανοί να απαντήσουν σε μια παρόμοια ερώτηση. Την έκανα για να έχω την ευκαιρία να εκφράσω την προσωπική μου αίσθηση επί του θέματος. Πιστεύω ότι η ικανοποίηση που μπορεί να προσφέρει ο έρωτας είναι άπιαστου επιπέδου και δεν εμπεριέχει κανένα είδος βεβαιότητας. Πιστεύω ακράδαντα σε ικανοποιήσεις επιπέδου διανόησης το οποίο είναι αντίθετο και ανώτερο από το πρώτο επειδή εμπεριέχει μια ιδέα κτητικότατας περισσότερο οικείας και πιο ολοκληρωμένης. Στον έρωτα υπάρχει ένα στοιχείο υποταγής και αποπροσωποποίησης που μου είναι ανυπόφορο και πιστεύω ότι εγώ ο ίδιος μπορώ να γοητεύσω τον εαυτό μου σε ανάλογο βαθμό με εκείνον που προκαλεί ο έρωτας στους άλλους.
– Αντρέ Μπρετόν: Απαντώντας προηγουμένως στην ερώτηση του Αρτό προσπέρασα, δύσκολα εξάλλου, τη λέξη ικανοποίηση που χρησιμοποίησε. Η λέξη αυτή καταμαρτυρά ανησυχίες πραγματολογικές τις οποίες δεν συμμερίζομαι σε κανέναν βαθμό. Αν βάζω πάνω από όλα τον έρωτα, είναι γιατί προσωπικά βρίσκω ότι είναι από τα πλέον απελπισμένα και απελπιστικά πράγματα που υπάρχουν. Η αποπροσωποποίηση μου στον τομέα αυτόν είναι ότι καλύτερο έχω να ελπίζω. Όσο για την υποταγή μου είναι τόσο αναμενόμενη με υπεροχή που της δίνομαι καθ΄ ολοκληρίαν. Έχω επιτέλους την αίσθηση ότι δεν είμαι ελεύθερος χωρίς λόγο.
– Αντονέν Αρτό: Επιφυλάσσομαι για τον όρο που χρησιμοποίησα στην ευρύτερη του έννοια και στον οποίο σώνει και καλά πρέπει να δώσουν μια έννοια άκρως ιδιάζουσα. Αρνούμαι γενικότερα και συνειδητά ότι η απελπισία είναι το συναίσθημα που υπερισχύει στον έρωτα, αν το σκεφτούμε και το ψάξουμε, και όπως και να έχει, εκτιμώ ότι το πνεύμα θεωρημένο στην ολότητά του έχει αποθέματα πολύ πιο απελπισμένα απ’ ότι ο έρωτας.
– Αντρέ Μπρετόν: Δεν είπα ποτέ ότι η απελπισία υπερισχύει στον έρωτα, πολύ λιγότερο δε ότι υποκινεί. Είναι όμως ο «στόχος» αυτής της απελπισίας και συνεπώς πέρα από τα οποιαδήποτε αποθέματα του πνεύματος για τα οποία μιλάτε.
– Αντονέν Αρτό: Θέλω να παρατηρήσω στον Μπερτόν πως είπε προηγουμένως ότι έβαζε τον έρωτα πάνω απ’ όλα διότι ήταν γι’ αυτόν από τα πιο απελπισμένα και απελπιστικά πράγματα που υπάρχουν και συνεπώς έχω δίκιο να του απαντώ ότι βάζει την απελπισία πάνω από τον έρωτα.
– Αντρέ Μπρετόν: Αυτό ακριβώς είπα αλλά δεν την βάζω πάνω από τον έρωτα. Αυτό οφείλεται στο ότι εδώ εκφράζομαι χωρίς έρωτα και με απελπισία για τον έρωτα αυτό. Είναι, αν θέλετε, εντελώς υποκειμενικό.
– Αντονέν Αρτό: Συνεπώς θα μπορούσα να κάνω λάθος…
– Ρεμόν Κενό: Την τελευταία φορά με ρώτησε κάποιος: « Πιστεύετε ότι υπάρχει μια γυναίκα που προορίζεται για εσάς;». Τι πιστεύει ο Αρτό;
– Αντονέν Αρτό: Πάντα το πίστευα. Νομίζω ότι είναι πολύ πιθανό να μη την συναντήσω ποτέ.
– Αντρέ Μπρετόν: Τι σόι ιδέα του πεπρωμένου είναι αυτή; Αν δεν πρόκειται να συναντήσετε ποτέ αυτή τη γυναίκα, πως μπορεί να λέτε ότι προορίζετε για εσάς;
– Αντονέν Αρτό: Θα την συναντήσω αναγκαστικά, ίσως όχι στην παρούσα ζωή. Θα συμπλήρωνα ότι πιστεύω τα μύρια κακά για αυτή τη γυναίκα αυτή.
– Αντρέ Μπρετόν: Εγω πιστεύω τα μύρια κακά, επειδή δεν πιστεύω ότι είμαι ελεύθερο άτομο.
– Αντονέν Αρτό: Όταν αναπολείτε τις σχέσεις που είχατε με μια γυναίκα που έχει πεθάνει, σας κάνει να εξαίρετε ή να ελαχιστοποιείτε την ιδέα του έρωτα; Σας εμπλουτίζει, το αίσθημα της απελπισίας που αναζητάτε στον έρωτα;
– Αντρέ Μπρετόν: Δεν είχα ποτέ σχέσεις με γυναίκες που από ότι ξέρω έχει πεθάνει.
– Αντονέν Αρτό: Είχε κάποιος σεξουαλικές σχέσεις με μια γυναίκα που έχει πεθάνει έκτοτε;
– Υβ Τανγκί: Ναι.
– Αντονέν Αρτό: Σας δημιούργησε ενοχές αυτό;
– Υβ Τανγκί: Α, όχι…
– Αντονέν Αρτό: Σας διαβεβαιώνω ότι αυτό τρομοκράτησε και με παρέλυσε για όλη μου τη ζωή.
