Οι σύμβουλοι σχέσεων το λένε “Sleep Divorce“. Ο όρος αναφέρεται σε ζευγάρια που επιλέγουν συνειδητά να κοιμούνται σε ξεχωριστά κρεβάτια, παρόλο που μένουν κάτω από την ίδια στέγη. Όχι, αυτή η απόφαση δεν έρχεται απαραίτητα επειδή εμφανίζουν προβλήματα στη σχέση τους ή είναι στα χωρίσματα. Τα κίνητρα πίσω από αυτήν την τάση είναι συχνά θετικά και στηρίζονται στην πρακτικότητα και την επιστήμη.

Επιπλέον, τα ζευγάρια δεν κοιμόντουσαν πάντοτε μαζί σε διπλά και υπέρδιπλα κρεβάτια. Για την ακρίβεια, η συνήθεια αυτή είναι πολύ πιο καινούργια από ότι νομίζουμε. Σε αυτό το κείμενο θα εξετάσουμε την ιστορία του κοινού κρεβατιού και την επιστήμη πίσω από το sleep divorce. 

Η πρώτη φορά που άκουσα για μια τέτοια περίπτωση στην Ελλάδα ήταν χρόνια πριν όταν η ηθοποιός, Δήμητρα Παπαδήμα δήλωσε σε συνέντευξη ότι όχι απλά δεν κοιμάται στο ίδιο κρεβάτι με τον επί δεκαετίες σύζυγό της, Γιάννη Μποσταντζόγλου, αλλά επιπλέον μένουν σε διαφορετικά σπίτια. Ο λόγος που επέλεξαν αυτήν την λύση είναι για να έχει ο καθένας τον προσωπικό του χώρο και να αποφεύγουν την τριβή που φέρνει συχνά η ρουτίνα της καθημερινότητας. Ήταν κάτι αρκετά αμφιλεγόμενο για τα ελληνικά δεδομένα (αγαπημένη έκφραση), για αυτό και για χρόνια στις συνεντεύξεις της την ρωτούσαν για αυτήν την επιλογή.

ζευγάρια κοιμούνται ξεχωριστά

Πότε τα ζευγάρια ξεκίνησαν να κοιμούνται στο ίδιο κρεβάτι;

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο άνθρωπος…ο οποίος κοιμόταν μαζί με όλο του το σόι. Αρχικά σε σπήλαια κι αργότερα σε σπίτια, οι άνθρωποι κοιμόντουσαν όλοι μαζί, πριν τα ξυπνητήρια και την κεντρική θέρμανση. Ολόκληρες οικογένειες (και οι μουσαφιραίοι) έπεφταν για ύπνο στο ίδιο στρώμα και στα πανδοχεία συνήθως οι ταξιδιώτες κοιμόντουσαν μαζί. Τα κρεβάτια εφευρέθηκαν μόλις τον 15ο αιώνα – μέχρι τότε κοιμόντουσαν πάνω σε κουβέρτες ή στρώματα γεμισμένα με σανό ή φύλλα (τα πούπουλα ήρθαν αργότερα). Ακόμα και μετά το 15 αι. μόνο τα πλουσιότερα νοικοκυριά διέθεταν κρεβάτια, τα οποία ήταν πανάκριβα, οπότε όλη η οικογένεια συνέχισε να κοιμάται μαζί.

Η βικτωριανή εποχή έβαλε τέλος σε αυτήν την συνήθεια: αριστοκράτες και υπηρέτες κοιμούνταν πλέον σε ξεχωριστά δωμάτια και σε κάποιες περιπτώσεις κάθε μέλος της οικογένειας είχε δικό του υπνοδωμάτιο. Σταδιακά η ιδέα ότι ο ύπνος σε κοινά κρεβάτια ήταν ανήθικος επικράτησε, περνώντας και στα κατώτερα στρώματα. Για πρώτη φορά δόθηκε έμφαση στον προσωπικό χώρο και χρόνο – μέχρι τότε οι άνθρωποι έκαναν σχεδόν τα πάντα με την οικογένειά τους: κοιμόντουσαν και ξυπνούσαν μαζί, έτρωγαν μαζί, δούλευαν μαζί στα χωράφια, διασκέδαζαν μαζί, κλπ. Τώρα όμως τα πράγματα είχαν αλλάξει και ακόμη και τα ζευγάρια κοιμόντουσαν σε διαφορετικά δωμάτια, για λόγους ευρέπειας και ασθενείας.

Στα μέσα του 19ου αι., υπήρχαν πολλές ανησυχίες για τη δημόσια υγεία και οι άνθρωποι πίστευαν ότι οι ασθένειες “κολλάνε” από το βρώμικο νερό και τον αέρα σε κλειστούς χώρους – ειδικά σε κρεβατοκάμαρες. Το 1880, ο Βρετανός ιατρός B. W. Richardson προειδοποιεί τους γονείς να μην κοιμούνται στο ίδιο κρεβάτι με τα παιδιά τους, γιατί οι ενήλικες ρουφούν τη «ζωτική ενέργεια» των βρεφών. Το να έχεις το δικό σου κρεβάτι, θεωρήθηκε τόσο αυτονόητο όσο να έχεις το δικό σου ποτήρι ή πιάτο. Τα διαφορετικά κρεβάτια θεωρήθηκαν σύμβολο μοντερνισμού.

Τα ξεχωριστά δωμάτια συνέβαλαν στην γυναικεία αυτονομία στα σπίτια της μεσαίας τάξης, αφού οι γυναίκες μπορούσαν πλέον πιο εύκολα να θέσουν τα δικά τους σεξουαλικά όρια. Επιπλέον, το να κοιμούνται σε ξεχωριστά κρεβάτια -συνήθως ίδιου μεγέθους- θεωρήθηκε πιο ισότιμο από το να στριμώχνονται στο ίδιο στρώμα. Ακόμη και όταν δεν μπορούσαν να έχουν ξεχωριστά δωμάτια, κοιμούνταν σε διαφορετικά κρεβάτια.

Ξεχωριστά κρεβάτια τον 19ο αιώνα

Στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με τους άντρες να γυρνάνε σπίτι από το μέτωπο και τις γυναίκες να μπαίνουν στην αγορά εργασίας, η ανάγκη για ζεστασιά και εγγύτητα μεταξύ των ζευγαριών ήταν γεγονός. Το πιο συνηθισμένο ήταν τα ζευγάρια να μοιράζονται το κρεβάτι αν και στα 50s και στα 60s, τα καταστήματα εξακολούθησαν να πουλάνε ξεχωριστά κρεβάτια για τα παντρεμένα ζευγάρια. Τη δεκαετία του ’70, όμως, η συνήθεια αυτή ήταν πλέον εντελώς ξεπερασμένη.

Γιατί ένα ζευγάρι να κοιμάται χωριστά;

Πρόσφατη έρευνα από το Πανεπιστήμιο Ryerson στο Τορόντο υποστηρίζει ότι τα ζευγάρια κοιμούνται καλύτερα όταν κοιμούνται χώρια. Στον Καναδά, εκτιμάται ότι το 30 έως 40% των ζευγαριών ασπάζονται αυτήν την ιδέα. Όμως το στίγμα των ξεχωριστών κρεβατιών παραμένει έντονο.

Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να έχουν συγκεκριμένες συνήθειες ύπνου, που άμεσα επηρεάζουν την ποιότητα ύπνου του συντρόφου τους. Τέτοια ζητήματα μπορεί να είναι:

  • Δυνατό ροχαλητό: Το συνεχές ροχαλητό του ενός συντρόφου μπορεί να κρατήσει τον άλλο ξύπνιο, οδηγώντας σε στέρηση ύπνου. (1 στα 5 ζευγάρια στις ΗΠΑ κοιμάται χωριστά εξαιτίας αυτού)
  • Διαφορετικά προγράμματα ύπνου: Όταν ο ένας σύντροφος είναι “νυχτόβιος” ενώ ο άλλος ξυπνά νωρίς, αυτό μπορεί να διαταράξει τον ύπνο και των δύο.
  • Ανήσυχος ύπνος: Ένας σύντροφος που στριφογυρίζει, σηκώνεται συχνά ή έχει “σύνδρομο ανήσυχων ποδιών” μπορεί να διαταράξει τον ύπνο του άλλου.
  • Άπνοια ύπνου: Οι σύντροφοι που έχουν άπνοια ύπνου όχι μόνο ροχαλίζουν δυνατά αλλά μπορεί επίσης να έχουν ακανόνιστα μοτίβα αναπνοής, προκαλώντας ανησυχία και αναστάτωση στον άλλον.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, η επιλογή ξεχωριστών κρεβατιών ή ακόμη και ξεχωριστών δωματίων θα μπορούσε να είναι το κλειδί για τη βελτίωση όχι μόνο της ποιότητας του ύπνου αλλά και της ποιότητας της σχέσης. Μια μελέτη του 2014 που δημοσιεύτηκε στο Social Psychological and Personality Science τόνισε τη βαθιά σχέση μεταξύ του ύπνου και της δυναμικής των ζευγαριών. Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι ακόμη και ο κακός ύπνος ενός συντρόφου μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένες συγκρούσεις. Μετά από ανήσυχες νύχτες, τα ζευγάρια ανέφεραν περισσότερες διαφωνίες, με αισθητή μείωση στις θετικές αλληλεπιδράσεις.

Η μελέτη έδειξε επίσης πως ο κακός ύπνος μείωσε και κάτι άλλο: την ενσυναίσθηση. Και οι δύο σύντροφοι επέδειξαν μειωμένη ενσυναίσθηση, καθιστώντας δυσκολότερη την κατανόηση των συναισθημάτων του άλλου. Αυτό υποδηλώνει ότι ακόμη και περιστασιακές διαταραχές του ύπνου θα μπορούσαν να κλιμακώσουν μικρές διαφωνίες, θέτοντας τη σχέση σε κίνδυνο.

Εάν σκέφτεστε να ζητήσετε κάτι τέτοιο από τον σύντροφό σας, είναι σημαντικό να προσεγγίσετε τη συζήτηση με ανοιχτό μυαλό, κατανόηση και ενσυναίσθηση. Ακολουθούν δύο στρατηγικές που μπορείτε να υιοθετήσετε εσείς και ο σύντροφός σας για να κάνετε αυτή τη νέα συνήθεια να πετύχει.

Ξεχωριστά κρεβάτια τις καθημερινές – Ύπνος μαζί το σαββατοκύριακο

Τις καθημερινές, όταν οι ρουτίνες είναι αυστηρές και το άγχος της δουλειάς έντονο, το να έχετε ξεχωριστά κρεβάτια μπορεί να είναι σωτήριο. Εξασφαλίζει ότι και οι δύο σύντροφοι κοιμούνται καλά, ειδικά εάν οι καθημερινές ρουτίνες τους διαφέρουν. Ωστόσο, τα Σαββατοκύριακα μπορούν να προσφέρουν μια ευκαιρία στα ζευγάρια να επανασυνδεθούν. Το να κοιμάστε μαζί τα σαββατοκύριακα, μπορεί να χρησιμεύσει ως μια μίνι επανένωση, μια στιγμή για να εκτιμήσετε την εγγύτητα και την οικειότητα του να μοιράζεστε ένα κρεβάτι.

Κοινές ρουτίνες πριν τον ύπνο

Οι “τελετουργίες” πριν από τον ύπνο είναι βασικές ρουτίνες που σηματοδοτούν στον εγκέφαλο ότι είναι ώρα να ξεκουραστεί. Εάν σκέφτεστε να κοιμηθείτε χωριστά, είναι καλή ιδέα να αφιερώσετε χρόνο μαζί και να χτίσετε μια κοινή ρουτίνα, πριν πάει ο καθένας στο κρεβάτι του.

Μπορεί πριν τον ύπνο να κάθεστε μαζί για να δείτε την αγαπημένη σας σειρά, να παίξετε ένα επιτραπέζιο, να μοιραστείτε πώς ήταν η μέρα σας, να φάτε μαζί ή ακόμα και να ακολουθήσετε μια κοινή ρουτίνα διαλογισμού ή χαλάρωσης. Αυτό το κοινό τελετουργικό όχι μόνο παρέχει μια ευκαιρία για δέσιμο, αλλά διασφαλίζει επίσης ότι και οι δύο σύντροφοι είναι νοητικά προετοιμασμένοι για ξεκούραση. Μόλις ολοκληρωθεί το τελετουργικό, ο καθένας μπορεί να αποσυρθεί στο κρεβάτι του.

Ο καθορισμός τέτοιων συνηθειών ενισχύει την εγγύτητα και διασφαλίζει ότι, αν και κοιμάστε χωριστά, η συναισθηματική σύνδεση παραμένει άθικτη.