Για πολλά ζευγάρια, η συγκατοίκηση σηματοδοτεί ένα μεγάλο βήμα στη σχέση τους.
Παραδοσιακά, αυτό σήμαινε γάμο, αν και σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι συγκατοικούν πριν παντρευτούν ή χωρίσουν. Υπάρχει όμως και μια τρίτη επιλογή: η χωριστή συμβίωση. Όχι μόνο είναι εκπληκτικά συνηθισμένη πρακτική στις μέρες μας, αλλά το να ζει κανείς χωριστά ενώ βρίσκεται σε σχέση, θεωρείται όλο και περισσότερο ως ένας νέος και καλύτερος τρόπος ζωής για τα σύγχρονα ζευγάρια. Ακόμα και πολλοί που αυτοπροσδιορίζονται ως «εργένηδες» ή «single», έχουν στην πραγματικότητα έναν στενό σύντροφο – απλώς ζουν χώρια.
Το να ζει κανείς χωριστά ενώ βρίσκεται σε σχέση υποτίθεται ότι δίνει στους ανθρώπους όλα τα πλεονεκτήματα της αυτονομίας – να κάνει ό,τι θέλει στο δικό του χώρο, να διατηρεί προϋπάρχουσες ρυθμίσεις της ζωής του και φιλίες – καθώς παράλληλα και τις απολαύσεις της οικειότητας με έναν σύντροφο. Ορισμένοι μάλιστα το βλέπουν ως «ανατροπή των έμφυλων προτύπων» – ή τουλάχιστον ότι οι γυναίκες μπορούν να ξεφύγουν από τον παραδοσιακό καταμερισμό εργασίας.
Αλλά η προσωπική μου εμπειρία, καθώς και ορισμένων φίλων που ρωτήσαμε, φανερώνει ένα πιο σκοτεινό κίνητρο – οι άνθρωποι μπορεί να καταλήξουν να ζουν χωριστά επειδή αισθάνονται ανήσυχοι, ευάλωτοι, ακόμη και φοβισμένοι για τη συμβίωση με έναν σύντροφο. Και, παρά το γεγονός ότι ζουν χωριστά ενώ βρίσκονται σε σχέση, οι γυναίκες εξακολουθούν συχνά να εκτελούν τους παραδοσιακούς ρόλους.
Σχέσεις εξ αποστάσεως
Ενώ ορισμένοι που ζουν χωριστά έχουν σχέσεις εξ αποστάσεως, οι περισσότεροι ζουν κοντά ο ένας στον άλλο, ακόμη και στον ίδιο δρόμο, και είναι μαζί τον περισσότερο καιρό. Σχεδόν όλοι βρίσκονται σε συνεχή επαφή μέσω γραπτών μηνυμάτων, Facebook, Facetime, Instagram και άλλων πλατφορμών ανταλλαγής μηνυμάτων. Και σχεδόν όλοι παραμένουν πιστοί σε μονογαμικές σχέσεις.
Υπάρχουν τρεις διαφορετικοί τύποι ζευγαριών που ζουν χωριστά ενώ βρίσκονται σε σχέση. Πρώτα είναι εκείνοι που αισθάνονται ότι είναι «πολύ νωρίς» ή ότι «δεν είναι έτοιμοι» να ζήσουν μαζί ακόμα – κυρίως νέοι άνθρωποι που βλέπουν τη συμβίωση ως το επόμενο στάδιο στη ζωή τους. Στη συνέχεια, υπάρχουν τα ζευγάρια που πράγματι θέλουν να ζήσουν μαζί, αλλά κάτι τους εμποδίζει από το να το κάνουν. Δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά ένα κοινό σπίτι, ή ένας σύντροφος έχει δουλειά κάπου αλλού. Μερικές φορές μπορεί να ευθύνεται η αντίθεση της οικογένειας για έναν σύντροφο.
Η τρίτη είναι μια ομάδα αποτελείται από ζευγάρια που ζουν χωριστά μακροπρόθεσμα. Πρόκειται κυρίως για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που έχουν παντρευτεί ή συμβιώσει στο παρελθόν. Είναι αυτή η ομάδα που υποτίθεται ότι θα χρησιμοποιήσει τη χωριστή συμβίωση για να δημιουργήσει έναν διαφορετικό και καλύτερο τρόπο ζωής.
Φόβοι και ανασφάλειες
Ορισμένα ζευγάρια αντί να αναζητούν μια νέα και καλύτερη μορφή σχέσης μέσω της χωριστής συμβίωσης, το ιδανικό παρέμεινε η «σωστή» οικογένεια – συμβίωση, γάμος και οικογενειακή εστία. Όμως οι ερωτηθέντες συχνά φοβόντουσαν αυτό το ιδανικό στην πράξη και έτσι επέλεξαν να ζήσουν χωριστά ως τον καλύτερο τρόπο να αντιμετωπίσουν αυτούς τους φόβους, διατηρώντας παράλληλα μια σχέση. Συχνά είχαν πληγωθεί βαθιά σε προηγούμενες σχέσεις συμβίωσης, τόσο οικονομικά όσο και συναισθηματικά. Επίσης ορισμένες γυναίκες βίωσαν κακοποίηση. Όπως μου εξηγεί η Βασιλική*:
«Δεν θέλω να χάσω τον δικό μου προσωπικό χώρο που έφτιαξα με τόσο κόπο, δεν θέλω να νιώσω ότι γίνομαι ιδιοκτησία κάποιου, και αν κάτι πάει στραβά ότι βρίσκομαι στον «αέρα», και δεν θα ήθελα να με χτυπήσει ξανά κάποιος που υποτίθεται ότι με αγαπάει».
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Βασιλική έχει «χτίσει έναν πολύ συμπαγή τοίχο» με τον τωρινό σύντροφό της. Η ζωή χώρια στη παρούσα σχέση της τής παρέχει μια μορφή ασφάλειας. Ένας άλλος που ρώτησα, ο Γιώργος, είχε βιώσει μια «απίστευτα αγχωτική περίοδο» μετά τον χωρισμό από τη σύζυγό του, καθώς δεν είχε «πουθενά να ζήσει και χωρίς χρήματα ή άλλη καβάτζα». Έτσι, η χωριστή διαβίωση αποτελεί γι’αυτόν πλέον ένα «είδος αυτοσυντήρησης».
Η Μαρία είχε ζήσει με τον σύντροφό της, αλλά διαπίστωσε ότι «όταν έπινε μεταμορφωνόταν σε κάτι άλλο… Ήταν καταπιεστικός τόσο προς εμένα όσο και προς το γιο μου», λέει.
Η λύση ήταν να συνεχίσουν τη σχέση αλλά χωρίς να ζουν στο ίδιο σπίτι. Η Μαργαρίτα απωθήθηκε από τον «σκληροπυρηνικό» πράσινο τρόπο ζωής του συντρόφου της: η απουσία πλυντηρίου της δυσκόλευε τη ζωή, η σποραδική χρήση στο καζανάκι της τουαλέτας και η έλλειψη θέρμανσης (την οποία χρειαζόταν για ιατρικούς λόγους). Ένιωθε επίσης ότι ο σύντροφός της την υποτιμούσε ως πνευματικά κατώτερη. Έτσι, το να ζουν χωριστά αποτέλεσε «την καλύτερη λύση» ώστε να συντηρηθεί ο γάμος τους. Επίσης ορισμένοι άνδρες βρίσκουν απειλητική και μόνο την ιδέα της συμβίωσης με μια γυναίκα. Για έναν φίλο, που όπως ο ίδιος λέει «δεν το’χει και πολύ με τις δεσμεύσεις», το να ζει χωριστά με τη σύντροφό του, είναι τουλάχιστον «ασφαλές».
Με δεδομένους αυτούς τους φόβους, τις ανησυχίες και τις αποστροφές, γιατί αυτοί οι άνθρωποι παραμένουν τελικά με τους συντρόφους τους; Η απάντηση είναι η επιθυμία για αγάπη και οικειότητα. Όπως είπε η Βασιλική:
«Τον αγαπώ… και θα ήθελα πολύ να είμαι μαζί του, αν ήταν ο άνθρωπος που είναι όταν δεν πίνει».
Ακόμη και η Μαργαρίτα, η οποία πίστευε ότι η κοινή συμβίωση θα της έδινε δύναμη και ασφάλεια, βρέθηκε στην άβολη θέση όπου έκανε όλες τις δουλειές του σπιτιού «όλα τα πλυντήρια και το μαγείρεμα».
Για ορισμένα ζευγάρια, λοιπόν, η επιλογή να ζήσουν χωριστά δεν έχει να κάνει τόσο με την προσπάθεια δημιουργίας ενός διαφορετικού και καλύτερου τρόπου ερωτικής συνύπαρξης, όσο με την ευαλωτότητα, το άγχος, ακόμη και τον φόβο, ενώ αντίθετα η επιλογή του να ζήσουν χώρια προσφέρει μια σημαντική δικλείδα ασφαλείας και προστασίας.
*Το παρόν άρθρο χρησιμοποιεί φανταστικά ονόματα ώστε να προστατευτούν τα προσωπικά δεδομένα των ερωτωμένων.
Για πολλά ζευγάρια, η συγκατοίκηση σηματοδοτεί ένα μεγάλο βήμα στη σχέση τους.
Παραδοσιακά, αυτό σήμαινε γάμο, αν και σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι συγκατοικούν πριν παντρευτούν ή χωρίσουν. Υπάρχει όμως και μια τρίτη επιλογή: η χωριστή συμβίωση. Όχι μόνο είναι εκπληκτικά συνηθισμένη πρακτική στις μέρες μας, αλλά το να ζει κανείς χωριστά ενώ βρίσκεται σε σχέση, θεωρείται όλο και περισσότερο ως ένας νέος και καλύτερος τρόπος ζωής για τα σύγχρονα ζευγάρια. Ακόμα και πολλοί που αυτοπροσδιορίζονται ως «εργένηδες» ή «single», έχουν στην πραγματικότητα έναν στενό σύντροφο – απλώς ζουν χώρια.
Το να ζει κανείς χωριστά ενώ βρίσκεται σε σχέση υποτίθεται ότι δίνει στους ανθρώπους όλα τα πλεονεκτήματα της αυτονομίας – να κάνει ό,τι θέλει στο δικό του χώρο, να διατηρεί προϋπάρχουσες ρυθμίσεις της ζωής του και φιλίες – καθώς παράλληλα και τις απολαύσεις της οικειότητας με έναν σύντροφο. Ορισμένοι μάλιστα το βλέπουν ως «ανατροπή των έμφυλων προτύπων» – ή τουλάχιστον ότι οι γυναίκες μπορούν να ξεφύγουν από τον παραδοσιακό καταμερισμό εργασίας.
Αλλά η προσωπική μου εμπειρία, καθώς και ορισμένων φίλων που ρωτήσαμε, φανερώνει ένα πιο σκοτεινό κίνητρο – οι άνθρωποι μπορεί να καταλήξουν να ζουν χωριστά επειδή αισθάνονται ανήσυχοι, ευάλωτοι, ακόμη και φοβισμένοι για τη συμβίωση με έναν σύντροφο. Και, παρά το γεγονός ότι ζουν χωριστά ενώ βρίσκονται σε σχέση, οι γυναίκες εξακολουθούν συχνά να εκτελούν τους παραδοσιακούς ρόλους.
Σχέσεις εξ αποστάσεως
Ενώ ορισμένοι που ζουν χωριστά έχουν σχέσεις εξ αποστάσεως, οι περισσότεροι ζουν κοντά ο ένας στον άλλο, ακόμη και στον ίδιο δρόμο, και είναι μαζί τον περισσότερο καιρό. Σχεδόν όλοι βρίσκονται σε συνεχή επαφή μέσω γραπτών μηνυμάτων, Facebook, Facetime, Instagram και άλλων πλατφορμών ανταλλαγής μηνυμάτων. Και σχεδόν όλοι παραμένουν πιστοί σε μονογαμικές σχέσεις.
Υπάρχουν τρεις διαφορετικοί τύποι ζευγαριών που ζουν χωριστά ενώ βρίσκονται σε σχέση. Πρώτα είναι εκείνοι που αισθάνονται ότι είναι «πολύ νωρίς» ή ότι «δεν είναι έτοιμοι» να ζήσουν μαζί ακόμα – κυρίως νέοι άνθρωποι που βλέπουν τη συμβίωση ως το επόμενο στάδιο στη ζωή τους. Στη συνέχεια, υπάρχουν τα ζευγάρια που πράγματι θέλουν να ζήσουν μαζί, αλλά κάτι τους εμποδίζει από το να το κάνουν. Δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά ένα κοινό σπίτι, ή ένας σύντροφος έχει δουλειά κάπου αλλού. Μερικές φορές μπορεί να ευθύνεται η αντίθεση της οικογένειας για έναν σύντροφο.
Η τρίτη είναι μια ομάδα αποτελείται από ζευγάρια που ζουν χωριστά μακροπρόθεσμα. Πρόκειται κυρίως για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που έχουν παντρευτεί ή συμβιώσει στο παρελθόν. Είναι αυτή η ομάδα που υποτίθεται ότι θα χρησιμοποιήσει τη χωριστή συμβίωση για να δημιουργήσει έναν διαφορετικό και καλύτερο τρόπο ζωής.
Φόβοι και ανασφάλειες
Ορισμένα ζευγάρια αντί να αναζητούν μια νέα και καλύτερη μορφή σχέσης μέσω της χωριστής συμβίωσης, το ιδανικό παρέμεινε η «σωστή» οικογένεια – συμβίωση, γάμος και οικογενειακή εστία. Όμως οι ερωτηθέντες συχνά φοβόντουσαν αυτό το ιδανικό στην πράξη και έτσι επέλεξαν να ζήσουν χωριστά ως τον καλύτερο τρόπο να αντιμετωπίσουν αυτούς τους φόβους, διατηρώντας παράλληλα μια σχέση. Συχνά είχαν πληγωθεί βαθιά σε προηγούμενες σχέσεις συμβίωσης, τόσο οικονομικά όσο και συναισθηματικά. Επίσης ορισμένες γυναίκες βίωσαν κακοποίηση. Όπως μου εξηγεί η Βασιλική*:
«Δεν θέλω να χάσω τον δικό μου προσωπικό χώρο που έφτιαξα με τόσο κόπο, δεν θέλω να νιώσω ότι γίνομαι ιδιοκτησία κάποιου, και αν κάτι πάει στραβά ότι βρίσκομαι στον «αέρα», και δεν θα ήθελα να με χτυπήσει ξανά κάποιος που υποτίθεται ότι με αγαπάει».
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Βασιλική έχει «χτίσει έναν πολύ συμπαγή τοίχο» με τον τωρινό σύντροφό της. Η ζωή χώρια στη παρούσα σχέση της τής παρέχει μια μορφή ασφάλειας. Ένας άλλος που ρώτησα, ο Γιώργος, είχε βιώσει μια «απίστευτα αγχωτική περίοδο» μετά τον χωρισμό από τη σύζυγό του, καθώς δεν είχε «πουθενά να ζήσει και χωρίς χρήματα ή άλλη καβάτζα». Έτσι, η χωριστή διαβίωση αποτελεί γι’αυτόν πλέον ένα «είδος αυτοσυντήρησης».
Η Μαρία είχε ζήσει με τον σύντροφό της, αλλά διαπίστωσε ότι «όταν έπινε μεταμορφωνόταν σε κάτι άλλο… Ήταν καταπιεστικός τόσο προς εμένα όσο και προς το γιο μου», λέει.
Η λύση ήταν να συνεχίσουν τη σχέση αλλά χωρίς να ζουν στο ίδιο σπίτι. Η Μαργαρίτα απωθήθηκε από τον «σκληροπυρηνικό» πράσινο τρόπο ζωής του συντρόφου της: η απουσία πλυντηρίου της δυσκόλευε τη ζωή, η σποραδική χρήση στο καζανάκι της τουαλέτας και η έλλειψη θέρμανσης (την οποία χρειαζόταν για ιατρικούς λόγους). Ένιωθε επίσης ότι ο σύντροφός της την υποτιμούσε ως πνευματικά κατώτερη. Έτσι, το να ζουν χωριστά αποτέλεσε «την καλύτερη λύση» ώστε να συντηρηθεί ο γάμος τους. Επίσης ορισμένοι άνδρες βρίσκουν απειλητική και μόνο την ιδέα της συμβίωσης με μια γυναίκα. Για έναν φίλο, που όπως ο ίδιος λέει «δεν το’χει και πολύ με τις δεσμεύσεις», το να ζει χωριστά με τη σύντροφό του, είναι τουλάχιστον «ασφαλές».
Με δεδομένους αυτούς τους φόβους, τις ανησυχίες και τις αποστροφές, γιατί αυτοί οι άνθρωποι παραμένουν τελικά με τους συντρόφους τους; Η απάντηση είναι η επιθυμία για αγάπη και οικειότητα. Όπως είπε η Βασιλική:
«Τον αγαπώ… και θα ήθελα πολύ να είμαι μαζί του, αν ήταν ο άνθρωπος που είναι όταν δεν πίνει».
Ακόμη και η Μαργαρίτα, η οποία πίστευε ότι η κοινή συμβίωση θα της έδινε δύναμη και ασφάλεια, βρέθηκε στην άβολη θέση όπου έκανε όλες τις δουλειές του σπιτιού «όλα τα πλυντήρια και το μαγείρεμα».
Για ορισμένα ζευγάρια, λοιπόν, η επιλογή να ζήσουν χωριστά δεν έχει να κάνει τόσο με την προσπάθεια δημιουργίας ενός διαφορετικού και καλύτερου τρόπου ερωτικής συνύπαρξης, όσο με την ευαλωτότητα, το άγχος, ακόμη και τον φόβο, ενώ αντίθετα η επιλογή του να ζήσουν χώρια προσφέρει μια σημαντική δικλείδα ασφαλείας και προστασίας.
*Το παρόν άρθρο χρησιμοποιεί φανταστικά ονόματα ώστε να προστατευτούν τα προσωπικά δεδομένα των ερωτωμένων.
