Το να έχεις προνόμια, δε σημαίνει ότι δεν έχεις προβλήματα στη ζωή σου, απλά σημαίνει ότι κάποια πράγματα στη ζωή έρχονται πιο εύκολα, πιο αβίαστα. Όλοι έχουμε ακούσει για τον τύπο ανθρώπου που στην κοινωνία που ζούμε είναι ο πιο προνομιούχος. Ο λευκός, στρέιτ άντρας. Είναι τα χαρακτηριστικά αυτά που του δίνουν ξεκάθαρα και σιωπηρά πλεονεκτήματα στην κοινωνία και κάνουν τη ζωή του πιο εύκολη από την άποψη ότι δεν έχει να παλέψει με το ρατσισμό του χρώματος, του σεξουαλικού προσανατολισμού ή του φύλου στη δουλειά, τις παρέες, την καθημερινότητά του. Σε όλα αυτά νομίζω ότι αξίζει να προστεθεί και το λεπτός, όπως λέγεται στα αγγλικά “Thin privilege” (Το προνόμιο του να είσαι αδύνατος/ λεπτός Το προνόμιο του αδύνατου σώματος)
Σε μία κοινωνία που βασίζεται αρκετά στο φαίνεσθαι, που τα social media έχουν κάνει την εικόνα υπερδύναμη, και που η μόδα θέλει το skinny να είναι ελκυστικό και υγειές, η εμμονή με το τέλειο σώμα φαίνεται να ταλαιπωρεί πολλούς ανθρώπους. Πράγματι, δεκαετίες έρευνας αποδεικνύουν ότι η έκθεση σε στενά πρότυπα ομορφιάς συσχετίζεται με ανησυχίες για την εικόνα του σώματος ειδικά σε νέους και εφήβους.
Σε μία τέτοια κοινωνία, το να έχεις παραπάνω κιλά είναι απαγορευτικό και συχνά δημιουργεί κοινωνικούς αποκλεισμούς και ανισότητες, καθώς υποσεινήδητα, είναι περασμένο στις πεποιθήσεις του κόσμου, ότι η παχυσαρκία, ή μία διαφορετική εικόνα σώματος, αυτόματα σημαίνει και παραίτηση και αδιαφορία.
Σίγουρα η διατήρηση ενός υγιούς σώματος συμβάλλει στην ευεξία μας. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι το πιο παχύ σώμα πρέπει να δαιμονοποιείται και αυτόματα ο άνθρωπος μέσα σε αυτό να κρίνεται αρνητικά απλά και μόνο λόγω εικόνας.
Τι ακριβώς είναι το «προνόμιο του αδύνατου σώματος»;
Το προνόμιο του να είναι κανείς λεπτός αντιπροσωπεύει όλα τα κοινωνικά, οικονομικά και πρακτικά οφέλη που αποκομίζει ένα άτομο επειδή είναι αδύνατο ή έχει σχετικά μικρότερο σώμα, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Όπως όλες οι μορφές προνομίων, το άτομο που το έχει μπορεί να μην συνειδητοποιεί ότι έχει κάποιο πλεονέκτημα, γιατί είναι απλώς φυσιολογικό για εκείνον να μην χρειάζεται, ας πούμε, να σκέφτεται αν χωράει ανάμεσα σε τραπέζια σε ένα μικροσκοπικό μπιστρό, αν η αγορά έχει ρούχα στο μέγεθός του ή αν μπορεί να φάει δημόσια χωρίς να τους κοιτούν επίμονα.
Οι δημόσιοι χώροι και τα έπιπλα – καρέκλες, θέσεις στο αεροπλάνο, παγκάκια, τραπέζια, θέσεις λεωφορείων και θεάτρων – έχουν σχεδιαστεί με γνώμονα μικρότερα άτομα και κρίνουμε εσφαλμένα ο ένας τον άλλον από το μέγεθος και το σχήμα του σώματος σαν να ήταν ένα μέτρο της ηθικής επιτυχίας ή αποτυχίας ενός ατόμου.
Το προνόμιο του να είσαι αδύνατος σε προστατεύει από κρίση, ντροπή ή προκαταλήψεις σχετικά με την υγεία, την ευημερία και την αυτοεκτίμηση
Αυτή η διάχυτη πίεση ενισχύεται από τη συνεχιζόμενη κατακραυγή για τη δημόσια υγεία από πρωτοβουλίες που επιδιώκουν να καταπολεμήσουν την επιδημία της παχυσαρκίας, που θεωρεί πλέον υπέρβαρο άνθρωποι που απλά ξεπερνάει κατά 2,3 κιλά το δείκτη μάζας σώματος . Αυτός ο συνδυασμός έχει καλλιεργήσει φόβο για το πάχος, προκατάληψη βάρους, διακρίσεις και κακή εικόνα σώματος.
Οι ερευνητές συμφωνούν ότι η διάκριση βάρους δημιουργεί εγγενώς μια κουλτούρα όπου το να είναι κανείς αδύνατος έχει οφέλη, ενώ το να μην είναι αδύνατος υποβάλλει ένα άτομο σε προκαταλήψεις.
Μελέτες έχουν δείξει ότι όσοι θεωρούνται «παχύσαρκοι» υφίστανται εκφοβισμό, διακρίσεις στην αγορά εργασίας και λαμβάνουν χαμηλότερης ποιότητας ιατρική περίθαλψη.
Συχνά, οι χοντροί άνθρωποι στον κινηματογράφο και την τηλεόραση παρουσιάζονται ως αγενείς, επιθετικοί και αντιδημοφιλείς, ενσταλάζοντας αρνητικά στερεότυπα στην ψυχή μας. «Το να είσαι παχύς θεωρείται ως έκφραση δυσλειτουργίας ή ανεύθυνου τρόπου ζωής», λέει ο Jürgen Martschukat, Ph.D., καθηγητής Βορειοαμερικανικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Ερφούρτης
Το λανθασμένο συμπέρασμα του ότι οι παχύσαρκοι άνθρωποι θεωρούνται ότι έχουν κάθε είδους αρνητικά χαρακτηριστικά βασίζεται, φυσικά, στην πεποίθηση ότι οι αδύνατοι άνθρωποι είναι παράδειγμα ενάρετης ζωής και απολαμβάνουν τους καρπούς των προσπαθειών τους. Το πρόβλημα είναι ότι αυτές είναι απλώς υποθέσεις που κάνουμε με βάση τις προκαταλήψεις μας. Υπάρχει μια πληθώρα παλαιότερων ερευνών που δείχνει ότι ακόμη και τα παιδιά αντιλαμβάνονται τους αδύνατους συνομηλίκους τους ως πιο ευγενικούς, πιο έξυπνους και πιο φιλικούς. Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι μια προσομοίωση ενόρκων θεωρούσε τους αδύνατους ενάγοντες λιγότερο υπεύθυνους για ατυχήματα από τους χοντρούς ενάγοντες.
Για περισσότερες από δύο δεκαετίες, οι οικονομολόγοι έχουν παρατηρήσει ότι η παχυσαρκία έχει σημαντικό αντίκτυπο στο εισόδημα, ιδιαίτερα για τις γυναίκες. Μια πολύ γνωστή μελέτη του 2004, για παράδειγμα, διαπίστωσε ότι μια αύξηση 30 κιλών στο βάρος μιας γυναίκας σχετίζεται με μείωση των μισθών κατά 9%.
Η έρευνα έχει επικεντρωθεί σε τρεις πιθανές εξηγήσεις. Η πρώτη δείχνει το δάχτυλο στην ίδια την υπάλληλο. Λέει ότι οι παχύσαρκες γυναίκες επιλέγουν να εργαστούν σε δουλειές που τυχαίνει να πληρώνουν λιγότερο και μέρος της εξήγησης οφείλεται στην πεσμένη αυτοπεποίθηση που δεν τους επιτρέπει να αναζητήσουν μία καλύτερη θέση εργασίας.
Οι άλλες δύο εξηγήσεις επικεντρώνονται στον εργοδότη. Υπάρχει η πεποίθηση ότι οι εργοδότες πληρώνουν λιγότερο τις παχύσαρκες γυναίκες επειδή είναι λιγότερο παραγωγικές ή μπορεί να πιστεύουν ότι οι πελάτες τους δε θα θέλουν να εξυπηρετούνται από μία εύσωμη γυναίκα.
Ειδικά στην Αμερική, οι διακρίσεις είναι ένα ζήτημα συστημικό. Σε μία χώρα που η ασφάλιση είναι ιδιωτική, οι άνθρωποι με παραπάνω κιλά, καλούνται να πληρώσουν παραπάνω χρήματα για να ασφαλιστούν. Συχνά η ασφάλιση είναι κάτι που επιβαρύνεται ο εργοδότης, επομένως, προτιμούν να πάρουν κάποιον με τυπικό βάρος για να αποφύγουν τις παραπάνω χρεώσεις από τις ασφαλιστικές εταιρείες.
Οι άνθρωποι με πιο λεπτό, αδύνατο σώμα δεν χρειάζεται να αντιμετωπίσουν τίποτα από αυτά.
Και ενώ οι κοινωνίες εξελίσσονται και προχωράνε, και πολλές οργανώσεις και κοινωνικές δομές εργάζονται σχολαστικά στην κατάρριψη των στερεοτύπων και των μεροληψιών, μεγάλα τμήματα της κοινωνίας αδυνατούν να αλλάξουν αντιμετώπιση.
Ένα τεστ “ασυνείδητης προκατάληψης” που διεξάγεται από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ ζητάει από τους εξεταζόμενους να συσχετίσουν άτομα διαφορετικής φυλής, φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού ή βάρους με λέξεις όπως καλό ή κακό. Γενικά τα ευρήματα τείνουν προς θετική κατεύθυνση—οι διακρίσεις με βάση τη φυλή και το φύλο έχουν μειωθεί την τελευταία δεκαετία. Οι αρνητικές ενώσεις ομοφυλόφιλων έχουν μειωθεί κατά το ένα τρίτο. Το βάρος όμως,είναι η εξαίρεση – καθώς αποδεικνύεται ότι οι στάσεις απέναντι στα βαριά άτομα έχουν γίνει πολύ πιο αρνητικές.
Η έρευνα και η ανάλυση του προνομίου του να είσαι λεπτός έχει σκοπό να τονίσει αυτή τη συστημική ανισότητα και να τονίσει το γεγονός ότι η αξιοπρέπεια και ο σεβασμός και η δίκαιη μεταχείριση δεν πρέπει να είναι προνόμια που εξαρτώνται από το βάρος του καθενός. Πρέπει να είναι καθολικά δικαιώματα που παρέχονται σε όλους, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους.
Με πληροφορίες από: Economist, National Geographic, Very Well Fit
Το να έχεις προνόμια, δε σημαίνει ότι δεν έχεις προβλήματα στη ζωή σου, απλά σημαίνει ότι κάποια πράγματα στη ζωή έρχονται πιο εύκολα, πιο αβίαστα. Όλοι έχουμε ακούσει για τον τύπο ανθρώπου που στην κοινωνία που ζούμε είναι ο πιο προνομιούχος. Ο λευκός, στρέιτ άντρας. Είναι τα χαρακτηριστικά αυτά που του δίνουν ξεκάθαρα και σιωπηρά πλεονεκτήματα στην κοινωνία και κάνουν τη ζωή του πιο εύκολη από την άποψη ότι δεν έχει να παλέψει με το ρατσισμό του χρώματος, του σεξουαλικού προσανατολισμού ή του φύλου στη δουλειά, τις παρέες, την καθημερινότητά του. Σε όλα αυτά νομίζω ότι αξίζει να προστεθεί και το λεπτός, όπως λέγεται στα αγγλικά “Thin privilege” (Το προνόμιο του να είσαι αδύνατος/ λεπτός Το προνόμιο του αδύνατου σώματος)
Σε μία κοινωνία που βασίζεται αρκετά στο φαίνεσθαι, που τα social media έχουν κάνει την εικόνα υπερδύναμη, και που η μόδα θέλει το skinny να είναι ελκυστικό και υγειές, η εμμονή με το τέλειο σώμα φαίνεται να ταλαιπωρεί πολλούς ανθρώπους. Πράγματι, δεκαετίες έρευνας αποδεικνύουν ότι η έκθεση σε στενά πρότυπα ομορφιάς συσχετίζεται με ανησυχίες για την εικόνα του σώματος ειδικά σε νέους και εφήβους.
Σε μία τέτοια κοινωνία, το να έχεις παραπάνω κιλά είναι απαγορευτικό και συχνά δημιουργεί κοινωνικούς αποκλεισμούς και ανισότητες, καθώς υποσεινήδητα, είναι περασμένο στις πεποιθήσεις του κόσμου, ότι η παχυσαρκία, ή μία διαφορετική εικόνα σώματος, αυτόματα σημαίνει και παραίτηση και αδιαφορία.
Σίγουρα η διατήρηση ενός υγιούς σώματος συμβάλλει στην ευεξία μας. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι το πιο παχύ σώμα πρέπει να δαιμονοποιείται και αυτόματα ο άνθρωπος μέσα σε αυτό να κρίνεται αρνητικά απλά και μόνο λόγω εικόνας.
Τι ακριβώς είναι το «προνόμιο του αδύνατου σώματος»;
Το προνόμιο του να είναι κανείς λεπτός αντιπροσωπεύει όλα τα κοινωνικά, οικονομικά και πρακτικά οφέλη που αποκομίζει ένα άτομο επειδή είναι αδύνατο ή έχει σχετικά μικρότερο σώμα, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Όπως όλες οι μορφές προνομίων, το άτομο που το έχει μπορεί να μην συνειδητοποιεί ότι έχει κάποιο πλεονέκτημα, γιατί είναι απλώς φυσιολογικό για εκείνον να μην χρειάζεται, ας πούμε, να σκέφτεται αν χωράει ανάμεσα σε τραπέζια σε ένα μικροσκοπικό μπιστρό, αν η αγορά έχει ρούχα στο μέγεθός του ή αν μπορεί να φάει δημόσια χωρίς να τους κοιτούν επίμονα.
Οι δημόσιοι χώροι και τα έπιπλα – καρέκλες, θέσεις στο αεροπλάνο, παγκάκια, τραπέζια, θέσεις λεωφορείων και θεάτρων – έχουν σχεδιαστεί με γνώμονα μικρότερα άτομα και κρίνουμε εσφαλμένα ο ένας τον άλλον από το μέγεθος και το σχήμα του σώματος σαν να ήταν ένα μέτρο της ηθικής επιτυχίας ή αποτυχίας ενός ατόμου.
Το προνόμιο του να είσαι αδύνατος σε προστατεύει από κρίση, ντροπή ή προκαταλήψεις σχετικά με την υγεία, την ευημερία και την αυτοεκτίμηση
Αυτή η διάχυτη πίεση ενισχύεται από τη συνεχιζόμενη κατακραυγή για τη δημόσια υγεία από πρωτοβουλίες που επιδιώκουν να καταπολεμήσουν την επιδημία της παχυσαρκίας, που θεωρεί πλέον υπέρβαρο άνθρωποι που απλά ξεπερνάει κατά 2,3 κιλά το δείκτη μάζας σώματος . Αυτός ο συνδυασμός έχει καλλιεργήσει φόβο για το πάχος, προκατάληψη βάρους, διακρίσεις και κακή εικόνα σώματος.
Οι ερευνητές συμφωνούν ότι η διάκριση βάρους δημιουργεί εγγενώς μια κουλτούρα όπου το να είναι κανείς αδύνατος έχει οφέλη, ενώ το να μην είναι αδύνατος υποβάλλει ένα άτομο σε προκαταλήψεις.
Μελέτες έχουν δείξει ότι όσοι θεωρούνται «παχύσαρκοι» υφίστανται εκφοβισμό, διακρίσεις στην αγορά εργασίας και λαμβάνουν χαμηλότερης ποιότητας ιατρική περίθαλψη.
Συχνά, οι χοντροί άνθρωποι στον κινηματογράφο και την τηλεόραση παρουσιάζονται ως αγενείς, επιθετικοί και αντιδημοφιλείς, ενσταλάζοντας αρνητικά στερεότυπα στην ψυχή μας. «Το να είσαι παχύς θεωρείται ως έκφραση δυσλειτουργίας ή ανεύθυνου τρόπου ζωής», λέει ο Jürgen Martschukat, Ph.D., καθηγητής Βορειοαμερικανικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Ερφούρτης
Το λανθασμένο συμπέρασμα του ότι οι παχύσαρκοι άνθρωποι θεωρούνται ότι έχουν κάθε είδους αρνητικά χαρακτηριστικά βασίζεται, φυσικά, στην πεποίθηση ότι οι αδύνατοι άνθρωποι είναι παράδειγμα ενάρετης ζωής και απολαμβάνουν τους καρπούς των προσπαθειών τους. Το πρόβλημα είναι ότι αυτές είναι απλώς υποθέσεις που κάνουμε με βάση τις προκαταλήψεις μας. Υπάρχει μια πληθώρα παλαιότερων ερευνών που δείχνει ότι ακόμη και τα παιδιά αντιλαμβάνονται τους αδύνατους συνομηλίκους τους ως πιο ευγενικούς, πιο έξυπνους και πιο φιλικούς. Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι μια προσομοίωση ενόρκων θεωρούσε τους αδύνατους ενάγοντες λιγότερο υπεύθυνους για ατυχήματα από τους χοντρούς ενάγοντες.
Για περισσότερες από δύο δεκαετίες, οι οικονομολόγοι έχουν παρατηρήσει ότι η παχυσαρκία έχει σημαντικό αντίκτυπο στο εισόδημα, ιδιαίτερα για τις γυναίκες. Μια πολύ γνωστή μελέτη του 2004, για παράδειγμα, διαπίστωσε ότι μια αύξηση 30 κιλών στο βάρος μιας γυναίκας σχετίζεται με μείωση των μισθών κατά 9%.
Η έρευνα έχει επικεντρωθεί σε τρεις πιθανές εξηγήσεις. Η πρώτη δείχνει το δάχτυλο στην ίδια την υπάλληλο. Λέει ότι οι παχύσαρκες γυναίκες επιλέγουν να εργαστούν σε δουλειές που τυχαίνει να πληρώνουν λιγότερο και μέρος της εξήγησης οφείλεται στην πεσμένη αυτοπεποίθηση που δεν τους επιτρέπει να αναζητήσουν μία καλύτερη θέση εργασίας.
Οι άλλες δύο εξηγήσεις επικεντρώνονται στον εργοδότη. Υπάρχει η πεποίθηση ότι οι εργοδότες πληρώνουν λιγότερο τις παχύσαρκες γυναίκες επειδή είναι λιγότερο παραγωγικές ή μπορεί να πιστεύουν ότι οι πελάτες τους δε θα θέλουν να εξυπηρετούνται από μία εύσωμη γυναίκα.
Ειδικά στην Αμερική, οι διακρίσεις είναι ένα ζήτημα συστημικό. Σε μία χώρα που η ασφάλιση είναι ιδιωτική, οι άνθρωποι με παραπάνω κιλά, καλούνται να πληρώσουν παραπάνω χρήματα για να ασφαλιστούν. Συχνά η ασφάλιση είναι κάτι που επιβαρύνεται ο εργοδότης, επομένως, προτιμούν να πάρουν κάποιον με τυπικό βάρος για να αποφύγουν τις παραπάνω χρεώσεις από τις ασφαλιστικές εταιρείες.
Οι άνθρωποι με πιο λεπτό, αδύνατο σώμα δεν χρειάζεται να αντιμετωπίσουν τίποτα από αυτά.
Και ενώ οι κοινωνίες εξελίσσονται και προχωράνε, και πολλές οργανώσεις και κοινωνικές δομές εργάζονται σχολαστικά στην κατάρριψη των στερεοτύπων και των μεροληψιών, μεγάλα τμήματα της κοινωνίας αδυνατούν να αλλάξουν αντιμετώπιση.
Ένα τεστ “ασυνείδητης προκατάληψης” που διεξάγεται από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ ζητάει από τους εξεταζόμενους να συσχετίσουν άτομα διαφορετικής φυλής, φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού ή βάρους με λέξεις όπως καλό ή κακό. Γενικά τα ευρήματα τείνουν προς θετική κατεύθυνση—οι διακρίσεις με βάση τη φυλή και το φύλο έχουν μειωθεί την τελευταία δεκαετία. Οι αρνητικές ενώσεις ομοφυλόφιλων έχουν μειωθεί κατά το ένα τρίτο. Το βάρος όμως,είναι η εξαίρεση – καθώς αποδεικνύεται ότι οι στάσεις απέναντι στα βαριά άτομα έχουν γίνει πολύ πιο αρνητικές.
Η έρευνα και η ανάλυση του προνομίου του να είσαι λεπτός έχει σκοπό να τονίσει αυτή τη συστημική ανισότητα και να τονίσει το γεγονός ότι η αξιοπρέπεια και ο σεβασμός και η δίκαιη μεταχείριση δεν πρέπει να είναι προνόμια που εξαρτώνται από το βάρος του καθενός. Πρέπει να είναι καθολικά δικαιώματα που παρέχονται σε όλους, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους.
Με πληροφορίες από: Economist, National Geographic, Very Well Fit
