Θυμάμαι όταν ήμουν πολύ μικρή, άνοιγα την πόρτα κι έβρισκα κάρτες που έγραφαν σε όλες τις γλώσσες «ευχαριστώ». Μαζί με τις κάρτες τη μια μέρα έβρισκα μανταρίνια στο χαλάκι της πόρτας, την άλλη κάτι μανιτάρια με χώματα, την άλλη σαλιγκάρια, την άλλη πατάτες. Ένας κύριος μου έδωσε πίτες που ζύμωνε ο ίδιος και μπισκότα βουτύρου, λουλούδια, σύκα, παιδικές ζωγραφιές και κάρτες. Μια κυρία μου έδωσε κεντήματα στο χέρι και ένα ζευγάρι από τον Λίβανο δύο κούτες γλυκά. Μια κυρία έναν πίνακα που ζωγράφισε η ίδια, ένας ηλικιωμένος δημοσιογράφος το βιβλίο του υπογεγραμμένο, ενώ κάποια μακρινά Χριστούγεννα, ένας κύριος Τουρκοκύπριος μας άφησε μια φάτνη με αληθινά κοτοπουλάκια και φεύγοντας είπε:

«Ο πατέρας σου είναι πολύ καλός γιατρός, αλλά πάνω από όλα, πολύ καλός άνθρωπος».

Η ευγνωμοσύνη που έδειχναν όλοι αυτοί οι άνθρωποι μέσα στα χρόνια, πέρα από αναγνώριση, αποτελούσε πάντα κι ένα συνεχές κίνητρο να συνεχίζεις να τους δικαιώνεις με την προσφορά σου. Με τις καλύτερες δυνατές υπηρεσίες, με υπερβάσεις από τα απλά διεκπεραιωτικά καθήκοντα, και να υπηρετήσεις αυτό που αποκαλούμε «λειτούργημα» και όχι δουλειά. Και για όλα αυτά αρκούσε μια απλή χειρονομία ευγνωμοσύνης. Ένα απλό «ευχαριστώ».

Όλα τα θετικά συναισθήματα τρέφονται από την ενέργεια της ευγνωμοσύνης. Αυτός είναι κι ο λόγος που ο Κικέρων είπε: «Μία καρδιά γεμάτη ευγνωμοσύνη δεν αποτελεί μόνο την μεγαλύτερη αρετή, αλλά και τη μητέρα όλων των άλλων αρετών», ενώ σύμφωνα με τους Μύθους του Αισώπου, «η ευγνωμοσύνη είναι το σημάδι των ευγενών ψυχών».  ‘Έτσι λοιπόν και στο παρόν άρθρο θα δούμε γιατί πρέπει να επαναφέρουμε το να λέμε «ευχαριστώ» στην καθημερινότητά μας.

Επαναφέροντας τη στοιχειώδη ευγένεια στη σύγχρονη εποχή

Από πολλές απόψεις, είμαι αυτό που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε ντεμοντέ– πλέον μπορώ να αποδεχτώ περήφανα αυτόν τον χαρακτηρισμό. Είμαι τόσο ντεμοντέ που στο σπίτι μου έχω ένα συρτάρι γεμάτο με κάρτες. Κάρτες χριστουγεννιάτικες, και κάρτες για γάμους και γενέθλια, αλλά κυρίως κάρτες ευχαριστήριες. Με αυτόν τον τρόπο, είμαι πάντα «εξοπλισμένη» και σε ετοιμότητα για όποτε χρειαστεί να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου σε κάποιον που έχει καταφέρει να αγγίξει τη ψυχή μου. Επίσης, μερικές φορές αγοράζω από τους διάφορους καλλιτέχνες της οδού Αρεοπαγίτου, δημιουργικές ευχαριστήριες κάρτες για ακόμη πιο ιδιαίτερες ευχαριστίες για όσους το αξίζουν, συνοδευόμενες από μερικά από τα σπιτικά μου σαπούνια ή, ή κάποια χειροποίητα αρώματα που φτιάχνει μια φίλη μου, ή αν μου έρθει η όρεξη, φτιάχνω και τους προσφέρω μια απλή μηλόπιτα που ανακάλυψα στο διαδίκτυο, που όπως καταλαβαίνω από τις αντιδράσεις, «μετράει».

Προσωπικά θεωρώ ότι το να λέω ευχαριστώ δεν αποτελεί μόνο μια μορφή ευγένειας, αλλά μια αυξανόμενη ανάγκη σε έναν κόσμο όπου οι ανθρώπινες επαφές ολοένα και φθίνουν. Σήμερα, φαίνεται ότι αυτή η πρακτική έχει καταντήσει κατάλοιπο μιας περασμένης εποχής, καθώς η τεχνολογία διαμεσολαβεί όλο και περισσότερο στις συναναστροφές μας, προσθέτοντας ένα ακόμη εμπόδιο που πολλοί απλώς δεν μπαίνουν στον κόπο να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους.

Η ανθρώπινη επικοινωνία ξεθωριάζει -ή μήπως εγώ απλά γερνάω;

Ας συζητήσουμε για αυτό το φαινόμενο που πεθαίνει, για να καταλάβουμε πώς και γιατί πρέπει να επαναφέρουμε το «ευχαριστώ» στη ζωή μας.

Ας επαναφέρουμε τη μαγεία του να λέμε «ευχαριστώ»

Τελευταία βοήθησα (ανιδιοτελώς) κάποια παιδιά με ορισμένα project και διάφορα άλλα. Ωστόσο, ίσως λόγω του ότι μεγαλώνω ή επειδή απλά αισθάνομαι ότι με θεωρούν δεδομένη, παρατήρησα ότι ο κόσμος έχει σταματήσει να λέει «ευχαριστώ». Αυτή η έλλειψη αναγνώρισης με έχει απογοητεύσει, οδηγώντας σε μια παραίτηση από το να περιμένω οποιαδήποτε ευγνωμοσύνη για προσπάθειες που απορροφούν σημαντικό χρόνο από τη ζωή μου.

Αυτό φυσικά και δεν αφορά μόνο εμένα. Μια φίλη που βρεθήκαμε πρόσφατα για καφέ, εξέφρασε επίσης την απογοήτευσή της για το ίδιο ζήτημα, την έλλειψη ευγνωμοσύνης. Συζητήσαμε πόσο εκτός τόπου και χρόνου αισθανόμαστε μερικές φορές στη σημερινή πραγματικότητα. Θυμηθήκαμε τις ξεθωριασμένες εθιμοτυπίες που κάποτε ήταν κοινός τόπος μεταξύ των συνομηλίκων μας (της Γενιάς Χ και των Millennials). Η φίλη μου ανέφερε ακόμη και τον δισταγμό της να προσλάβει στη δουλειά της άτομα από νεότερες γενιές -ένα συναίσθημα που μπορεί να φαίνεται ακραίο, αλλά είναι όλο και πιο κοινό μεταξύ εκείνων που βρίσκονται σε αντίθεση με τους εξελισσόμενους κανόνες επαγγελματικής συμπεριφοράς και της ουσιαστικής ευγένειας.

Ο χρόνος των άλλων δεν αποτελεί υποχρέωση -θα πρέπει να θεωρείται δώρο. Έτσι κι εγώ αποφάσισα ότι χρόνος μου θα διατίθεται αποκλειστικά για ομοϊδεάτες, άτομα με καλούς τρόπους που θεωρούν, όπως και εγώ, ότι η ευγένεια δεν μπορεί να είναι ποτέ ντεμοντέ.

Αναλογιζόμενη αυτές τις περιπτώσεις, είναι σαφές ότι το χάσμα των γενεών στην έκφραση ευγνωμοσύνης δεν αποτελεί απλώς μια επουσιώδη ενόχληση -αντιπροσωπεύει μια σημαντική πολιτισμική στροφή που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Το να λέμε «ευχαριστώ» είναι κάτι παραπάνω από «καλοί τρόποι» -έχει να κάνει με την αναγνώριση του χρόνου, της προσπάθειας και, μερικές φορές, της προσωπικής θυσίας που κάνουν οι άλλοι για λογαριασμό μας. Έχει να κάνει με την έκφραση ευγνωμοσύνης και την ενίσχυση της αίσθησης της κοινότητας και του αλληλοσεβασμού.

Σήμερα, που η απλή πράξη του να λες «ευχαριστώ» συχνά παραβλέπεται, η παρακμή της καθημερινής εθιμοτυπίας παρουσιάζει επίσης βαθιές συνέπειες για τις ανθρώπινες σχέσεις και την κοινωνική συνοχή. Πηγές όπως το Choosing Civility της P.M. Forni και το The Art of Thank You της Connie Leas τονίζουν τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η ευγνωμοσύνη στη διατήρηση των κοινωνικών δεσμών και του αμοιβαίου σεβασμού. Στο βιβλίο, η Forni αναφέρει ότι η ευγένεια και η ευγνωμοσύνη είναι αλληλένδετες, υποδηλώνοντας ότι η διάβρωση αυτών των βασικών συμπεριφορών ευγένειας μπορεί να οδηγήσει σε μια πιο απρόσωπη και αλλοτριωμένη κοινωνία.

Από την άλλη η Leas, εστιάζει στη δύναμη ενός ευχαριστήριου σημειώματος που μπορεί να γεφυρώσει τα χάσματα μεταξύ γενεών και πολιτισμών, υπογραμμίζοντας την άποψη ότι η ευγνωμοσύνη είναι μια παγκόσμια γλώσσα που ενισχύει τις ανθρώπινες σχέσεις.

Και τα δύο βιβλία, από κοινού, υποστηρίζουν ότι η αναβίωση αυτών των πρακτικών είναι απαραίτητη όχι μόνο για την προσωπική ολοκλήρωση αλλά και για την ευημερία των κοινωνιών μας.

Ειδικά στις μέρες μας, είναι καιρός να επαναφέρουμε το ευχαριστώ στις καθημερινές μας συναναστροφές και να εκτιμήσουμε όλους εκείνους που επιμένουν να να υποστηρίζουν αυτή την πολύτιμη πρακτική. Κανονικοποιώντας την ευγνωμοσύνη, μπορούμε να δημιουργήσουμε μια πιο αρμονική, γεμάτη αλληλοσεβασμό και δεμένη κοινωνία. Ας μην επιτρέψουμε στις απλές αλλά ταυτόχρονα σημαντικές λέξεις όπως το «ευχαριστώ» να καταντήσουν μια ντεμοντέ πρακτική. Αντίθετα, ας την κάνουμε σήμα κατατεθέν της επικοινωνίας μας, φάρο του σεβασμού που δείχνουμε ο ένας προς στον άλλον. Ας ξαναθυμηθούμε την χαμένη μας ανθρωπιά.

Σε έναν κόσμο όπου τα πάντα κινούνται ταχύρρυθμα και οι σχέσεις ενδέχεται να γίνονται όλο και πιο επιφανειακές, ένα εγκάρδιο ευχαριστώ μπορεί να κάνει κάποιον να νιώσει πραγματικά όμορφα.

Ένας καλός τόπος για να ξεκινήσετε είναι από τον τομέα των υπηρεσιών – είτε πρόκειται για ταμίες, είτε για οδοκαθαριστές, είτε για νοσηλευτές που φροντίζουν για τις συλλογικές κοινωνικές μας ανάγκες. Γίνετε η αλλαγή που όλοι επιθυμούμε να δούμε σε αυτόν τον κόσμο. Παραφράζοντας τον υπέροχο Χρόνη Μίσσιο, θα κλείσω λέγοντας, «Πες ευχαριστώ Ρε, τι σου ζητάνε;»

Σας ευχαριστώ για την ανάγνωση!