Η πρωτοβάθμια εκπαίδευση είναι ένα κρίσιμο στάδιο στην ανάπτυξη της συμπεριφοράς, της κοινωνικής συνείδησης και της ανιδιοτέλειας ενός ατόμου. Στο σχολείο μαθαίνουμε αξίες και συμπεριφορές που θα μείνουν μαζί μας σε όλη την ενήλικη ζωή μας και θα καθορίζουν ποιοι είμαστε. Αυτό είναι που κάνει τόσο σημαντικό να κεντρίσουμε το ενδιαφέρον για τη φροντίδα και την προστασία του περιβάλλοντος όσο τα παιδιά είναι ακόμα στο σχολείο.

Η  οικολογική συνείδηση και η υιοθέτηση ΄περιβαλλοντικών πρακτικών είναι σημαντικό να ξεκινά από μικρή ηλικία. « Διδάσκοντάς στα παιδιά για τη σημασία της προστασίας του περιβάλλοντος και της περιβαλλοντικής διαχείρισης, μπορούμε να εμπνεύσουμε την επόμενη γενιά ηγετών με οικολογική συνείδηση» υπογραμμίζει  Μαρία Σαχπατζίδου.

Σύμφωνα με την UNESCO η περιβαλλοντική εκπαίδευση προωθεί την  δυνατότητα απόκτησης γνώσεων, αξιών, στάσεων, αφοσίωσης και δεξιοτήτων που χρειάζεται κάθε παιδί και ενήλικας για να προστατεύσει και να καλυτερεύσει το περιβάλλον. Συμβάλλει στη δημιουργία νέων προτύπων συμπεριφοράς, ατόμων, ομάδων, κοινωνιών προς το περιβάλλον.  Βοηθά έτσι τα παιδιά να κατανοήσουν γιατί το περιβάλλον είναι σημαντικό και τους παρέχει τα δομικά στοιχεία που χρειάζονται για να συμβάλλουν ενεργά σε ένα καλύτερο, πιο βιώσιμο κόσμο.

«Όλο και περισσότεροι εκπαιδευτικοί εντάσσουν στο καθημερινό τους πρόγραμμα τη διδασκαλία της οικολογικής συνείδησης εφόσον το σχολείο είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες παραγωγής κουλτούρας » υπογραμμίζει  Μαρία Σαχπατζίδου. «Δεν πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε πως οι έννοιες “βουρτσίζω τα δόντια μου”, “παιδική διατροφή για την παιδική παχυσαρκία”, “κάνω ανακύκλωση” ξεκίνησαν να γίνονται γνωστά στα παιδιά μέσω του σχολείου και μέσω του προγράμματος Αγωγής Υγείας.»

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να αντιληφθούν τα παιδιά τη σημασία της οικολογικής συνείδησης. Είναι πολύ σημαντικό όμως η διαδικασία μάθησης να γίνεται διασκεδαστική και ελκυστική για τα παιδιά. Για να γίνει όμως η περιβαλλοντική συνείδηση τρόπος ζωής και κτήμα, η διδασκαλία αυτή είναι σημαντικό να γίνεται όχι μόνο μέσω θεωρίας αλλά και με βιωματικές ασκήσεις και παιχνίδια όπως αυτά που μας πρότεινε η κ. Σαχπατζίδου:

• Μείωση, Επαναχρησιμοποίηση, Ανακύκλωση.  Διδάσκουμε στα παιδιά να προσέχουν τα σκουπίδια που δημιουργούν, να σκέφτονται δύο φορές πριν πετάξουν πράγματα και ποια είναι αυτά. Μπορούμε να τα ενθαρρύνουμε να επαναχρησιμοποιούν αντικείμενα και όποτε είναι δυνατόν, να ανακυκλώνουν υλικά όπως χαρτί, πλαστικό και μέταλλο. Πλέον και απαραίτητα από την αρχή της σχολικής χρονιάς, έχουμε σακούλα ανακύκλωσης και μπορούν να ορίζονται υπεύθυνοι που θα αναλαμβάνουν να πηγαίνουν τα σκουπίδια στην ανακύκλωση τοποθετώντας τα στους σωστούς κάδους.
• Εξοικονομούμε έδαφος και νερό. Μιλάμε στα παιδιά χρησιμοποιώντας αληθινό οπτικοακουστικό υλικό ώστε να δουν πραγματικές εικόνες, για τη σημασία του υγιούς εδάφους και του καθαρού νερού και τους δείχνουμε πώς μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση αυτών των πολύτιμων πόρων. Τους διδάσκουμε να κλείνουν τη βρύση όταν βουρτσίζουν τα δόντια τους, να κάνουν πιο σύντομα ντους και φυσικά να μην αφήνουν βρύσες ανοιχτές στα σχολεία μας.
• Μπορούμε να φτιάξουμε τη δική μας καθαρή μικροκοινωνία: Μπορούμε να φτιάξουμε το δικό μας μποστάνι σε κάποια μεριά του σχολείου, να δούμε και να δουλέψουμε εμείς οι ίδιοι ώστε να παράγουμε φρούτα λαχανικά και λουλούδια αλλά μπορούμε και να τους μάθουμε πώς να κομποστοποιούν υπολείμματα τροφών τόσο στο σχολείο όσο και στο σπίτι. Μία επίσης ωραία ιδέα από το νηπιαγωγείο ακόμη, είναι πως μέσα στις τάξεις χρησιμοποιούμε κατά πλειοψηφία βιώσιμα υλικά. Μπορούμε να φτιάξουμε τα πάντα από υλικά που βρίσκουμε στη φύση. Έχουμε φτιάξει από μουσικά όργανα μέχρι τα πιάτα και τα πιρούνια που τρώνε τα παιδιά τα φαγητά τους.
• Φτιάχνουμε περιβαλλοντικές ομάδες και λαμβάνουμε μέρος σε προσπάθειες καθαρισμού και άλλες πρωτοβουλίες που συμβάλλουν στην προστασία του πλανήτη μας. Συμμετέχουμε σε δραστηριότητες φιλικές προς το περιβάλλον όπως η φύτευση δέντρων ή η συλλογή απορριμμάτων με την απαραίτητη προστασία και υγιεινή.
• Οι εκδρομές στη φύση ώστε να δούμε από κοντά τις ομορφιές της, ευρωπαϊκά προγράμματα σχετιζόμενα με τη προστασία του περιβάλλοντος, συνεργατικά projects με άλλα σχολεία τόσο εντός ή εκτός Ελλάδος, είναι μερικές ιδέες ώστε να κάνουμε τα παιδιά να δουν τη συγκεκριμένη θεματική με άλλη υπευθυνότητα.

Ένας πολύ όμορφος και αποτελεσματικός τρόπος να απορροφήσουν γνώση τα παιδιά είναι μέσα από εικονογραφημένα βιβλία και παραμύθια. Οι φανταστικές ιστορίες και οι κόσμοι που δημιουργούν δεν στοχεύουν μόνο στην ψυχαγωγία. Ακολουθώντας τους πολύχρωμους ήρωές τους, τα παιδιά ανακαλύπτουν την εσωτερική τους φύση, τις ηθικές και πνευματικές της δυνατότητες,  και με έναν τρόπο καθοδηγούνται με ασφάλεια στην ωριμότητα.

Ζήτησα από την  Μαρία Σαχπατζίδου να μας προτείνει κάποια βιβλία για παιδιά που έχει ξεχωρίσει σχετικά με το περιβάλλον και την προστασία του.

«Υπάρχουν τόσα πολλά βιβλία που μπορούμε να δουλέψουμε με τα παιδιά μέσα στη τάξη, και μας μαθαίνουν πως να προστατεύουμε τον πλανήτη μας, την αξία που έχει η συνεργατικότητα για έναν κοινό σκοπό, τη δημιουργική ανακύκλωση και να καλλιεργήσουν οικολογική συνείδηση.»

“10 τρόποι για να προστατέψω κι εγώ το περιβάλλον” από τις Εκδόσεις Σαββάλας.

Ένα υπέροχο βιβλίο, κατασκευασµένο από ανακυκλωµένο χαρτί. Η πολύχρωµη εικονογράφηση και το κατάλληλο για τις µικρές ηλικίες κείµενο κάνουν αυτό το βιβλίο ιδανικό για την ευαισθητοποίηση των µικρών παιδιών πάνω στους τρόπους µε τους οποίους ο καθένας µας µπορεί να βοηθήσει στην προστασία του περιβάλλοντος.

“Η Έλλα και το μεγάλο ξεκαθάρισμα” από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.

Μια απολαυστική ιστορία για τη δημιουργική ανακύκλωση, την επαναχρησιμοποίηση και τη συνεργασία, από δύο βραβευμένες δημιουργούς

“Γιατί σβήσαμε το γράμμα Β” από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.

Μια τρυφερή οικολογική ιστορία από τη γνωστή περιβαλλοντολόγο και βραβευµένη µε το Κρατικό Βραβείο συγγραφέα Ελένη Ανδρεάδη.

“Μια θάλασσα πλαστικά” από τις Εκδόσεις Διόπτρα.

Ένα βιβλίο για την προστασία του πλανήτη και την αξία της συνεργασίας για έναν κοινό σκοπό.

«Καθώς γιορτάζουμε την ημέρα της γης και ανανεώνουμε τη δέσμευσή μας για την προστασία του περιβάλλοντος, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι όλοι έχουμε να παίξουμε έναν ρόλο στη δημιουργία ενός πιο βιώσιμου μέλλοντος. Κάθε μικρή ενέργεια μετράει και μαθαίνοντας στα παιδιά μας από τις πιο μικρές ηλικίες, να είναι υπεύθυνοι διαχειριστές και προστάτες του περιβάλλοντος, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα καλύτερο μέλλον για εμάς και τις επόμενες γενιές. Φυσικά σε αυτή την προσπάθεια που κάνει το σχολείο, οι βασικοί υποστηρικτές πρέπει να είναι οι γονείς τους οι οποίοι θα συνεχίζουν το έργο αυτό μέσα στο σπίτι ώστε να δώσουν το παράδειγμα και  να γίνει βίωμα».