Από τις αρχές του μήνα στο Instagram, αλλά κυρίως στην πλατφόρμα του TikTok έχουν ξεκινήσει διαδικτυακές καμπάνιες που καλούν τους χρήστες να μπλοκάρουν διάσημους και influencers, οι οποίοι δεν έχουν μιλήσει ακόμα για τον πόλεμο στη Γάζα στους προσωπικούς τους λογαριασμούς.

Το “Blockout” και η “ψηφιακή λαιμητόμος“, οι δύο καμπάνιες που τρέχουν αυτή την περίοδο με σκοπό το μπλοκάρισμα των αμέτοχων influencers εκτινάχθηκαν σε δημοτικότητα όταν μία influencer, η Haley Kalil, ανέβασε ένα βίντεο στον λογαριασμό της @haleyybaylee στο TikTok στις 6 Μαΐου -την ίδια ημέρα που το Ισραήλ εξαπέλυσε επίθεση στη Ράφα, την πόλη στην οποία πολλοί Παλαιστίνιοι διέφυγαν μετά τον αποδεκατισμό της βόρειας Γάζας.

Στο βίντεο έδειξε χαρούμενη την εμφάνιση που επέλεξε για το Met Gala συγχρονίζοντας τα χείλη της με έναν ήχο από την ταινία “Marie Antoinette” του 2006 σε σκηνοθεσία Sofia Coppola. Στον ήχο ακουγόταν η φράση «let them eat cake» ή στα ελληνικά «αφήστε τους να φάνε παντεσπάνι», με την οποία λέγεται ότι απάντησε η Γαλλίδα βασίλισσα Μαρία Αντουανέτα όταν έμαθε ότι οι αγρότες στη Γαλλία του 18ου αιώνα πεινούσαν και δεν είχαν άλλο ψωμί να φάνε. Βέβαια, πολλοί ιστορικοί έχουν αμφισβητήσει αν το είπε πραγματικά, αλλά αυτό δεν θα μας απασχολήσει στο παρόν κείμενο.

Αυτό όμως που απασχόλησε εμάς, αλλά και τους χρήστες του διαδικτύου ήταν ότι το συγκεκριμένο βίντεο που τραβήχτηκε σε ένα λαμπερό, ασφαλές περιβάλλον συνοδευόμενο από τον ήχο με την προαναφερθείσα σημασιολογία, όχι μόνο ήταν εκτός τόπου και χρόνου, αλλά δεν έδειξε κανένα σεβασμό στους εκτοπισμένους της Γάζας που έχουν αποκλειστεί στη Ράφα χωρίς να έχουν καμία διέξοδο διαφυγής.

Να υπενθυμίσουμε ότι ο πόλεμος που μαίνεται έχει μειώσει δραστικά τις προμήθειες νερού, ηλεκτρισμού και τροφής και έκοψε την πρόσβαση σε ζωτικής σημασίας ανθρωπιστική βοήθεια, με αποτέλεσμα παιδιά, γυναίκες και άνδρες να πεθαίνουν καθημερινά και από την πείνα. Μάλιστα, το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών προειδοποίησε πρόσφατα ότι περίπου 300.000 άνθρωποι στη βόρεια Γάζα υποφέρουν από «πλήρη» λιμό, ενώ ολόκληρος ο πληθυσμός των 2,3 εκατομμυρίων της Γάζας βιώνει καταστροφικά επίπεδα πείνας.

«Είσαι έξω στο Met Gala, χρησιμοποιώντας αυτόν τον ήχο και ουσιαστικά λες “Λοιπόν, λυπάμαι που υποφέρεις, είμαι εδώ έξω και να περνάω υπέροχα”», σχολίασε ένας χρήστης κάτω από το βίντεο της Haley Kalil, αλλά δεν ήταν το μοναδικό επικριτικό σχόλιο που έλαβε. Σύμφωνα με τα ξένα μέσα, ο αριθμος των αρνητικών σχολίων ήταν τόσο μεγάλος που η δημιουργός περιεχομένου αναγκάστηκε να κατεβάσει το βίντεο.

Αργότερα η Kalil ανέβασε ένα απολογητικό βίντεο χαρακτηρίζοντας τον εαυτό της «ανόητη» επειδή δεν συνειδητοποίησε πώς θα μπορούσε να ερμηνευτεί υπό αυτόν τον τρόπο ο ήχος που επέλεξε εν μέσω του συνεχιζόμενου πολέμου Ισραήλ-Χαμάς.

Όμως το ποτήρι φαίνεται να ξεχείλισε για τους χρήστες όταν η δημιουργός δικαιολόγησε τον εαυτό της λέγοντας ότι δεν μιλάει για τη Γάζα επειδή «δεν είναι αρκετά ενημερωμένη για να μιλήσει γι’ αυτό με ουσιαστικό και εκπαιδευτικό τρόπο». Πόσο μεγάλη ενημέρωση μπορεί να χρειάζεται κάποιος για ξέρει ότι στη Γάζα συντελείται μία γενοκτονία και ότι οι άνθρωποι εκεί καθημερινά δολοφονούνται και πεθαίνουν από την πείνα;

Απαντώντας στο απολογητικό βίντεο της influencer με τους 9.9 εκατ. ακολούθους, η Rae με τον λογαριασμό @ladyfromtheoutside στο TikTok επινόησε τον όρο “digitine”, ο οποίος είναι ένας συνδυασμός των λέξεων “ψηφιακή γκιλοτίνα” (digital guillotine) και αναφέρεται στη τιμωρία της Μαρίας Αντουανέτας να αποκεφαλιστεί για τα λεγόμενα εγκλήματά της κατά του λαού της Γαλλίας. Είπε: «Είναι καιρός να μπλοκάρουμε όλες τις διασημότητες, τους influencers και τους πλούσιους κοινωνικούς παράγοντες που δε χρησιμοποιούν τους πόρους τους για να βοηθήσουν όσους έχουν απόλυτη ανάγκη».

@ladyfromtheoutside #greenscreen #greenscreenvideo #digitine #digitalguillotine #haleyybaylee ♬ original sound – Meagan

Ένας άλλος λογαριασμός, @Blockout2024, που εμφανίστηκε επίσης τον Μάιο, ενθάρρυνε τους χρήστες να αρχίσουν να μπλοκάρουν διάσημους και influencers με στόχο να διαταράξουν τα έσοδα που λαμβάνουν μέσω διαφημίσεων και συμφωνιών με εμπορικά σήματα χάρη στους στο μέγεθος των ακολούθων τους. Στη συνέχεια εμφανίστηκαν και άλλοι λογαριασμοί με παρόμοια ονόματα στο TikTok με σκοπό τιμωρηθούν μέσω του μπλοκαρίσματος οι διασημότητες που έχουν θεωρηθεί ότι δε χρησιμοποιούν τον πλούτο και την επιρροή τους κατάλληλα για να βοηθήσουν τους εκτοπισμένους της Γάζας και όσους έχουν γενικά ανάγκη.

Στο TikTok συνεχίζονται οι διαδικτυακές καμπάνιες μπλοκαρίσματος των influencers που δεν έχουν κάνει καμία αναφορά στον πόλεμο της Γάζας. Μετά από έρευνες των χρηστών που εντοπίζουν ποιος έχει πάρει θέση και ποιος όχι, καθημερινά δημιουργούνται εξατομικευμένες λίστες αποκλεισμού χρησιμοποιώντας το hashtag #Blockout2024, στις οποίες υπάρχουν μέχρι τώρα διασημότητες όπως: η Taylor Swift, η Beyoncé, η Kim Kardashian, η Zendaya κ.α..

Τις τελευταίες μέρες οι συγκεκριμένες καμπάνιες έχουν αρχίσει να διαδίδονται και στην ελληνική κοινότητα του TikTok με πολλούς influencers να σπεύδουν να ανεβάσουν κάποιο σχετικό βίντεο για τον πόλεμο της Γάζας προκειμένου να γλιτώσουν το μπλοκάρισμα από τους χρήστες όπως αναφέρει η Sissy Fragho σε σχετικό βίντεο που ανέβασε στον ομώνυμο λογαριασμό της στο TikTok.

@sissyfragho♬ original sound – Sissy Fragho

Μάλιστα μία influencer την οποία αποκαλεί grifter (σ.σ. αυτός που εκμεταλλεύεται τον πόνο του άλλου) και δεν αποκαλύπτει το όνομα της, αρκέστηκε απλά να ανεβάσει ένα βίντεο με σχετικό φίλτρο κατά του πολέμου της Γάζας και μάλλον πέτυχε τον σκοπό της. Από κάτω, όπως λέει η Sissy Fragho καταχειροκροτήθηκε από τους ακολούθους της και απ’ ό,τι φαίνεται δεν θα μπει σε κάποια λίστα αποκλεισμού, παρόλο που όλους τους προηγούμενους μήνες ανέβαζε βίντεο μόνο από χαρούμενα στιγμιότυπα της ζωής της, όπως τονίζει η δημιουργός του βίντεο, στο τέλος τους οποίοι κοινοποίησε τη δική BlockOut λίστα με ονόματα Ελλήνων διασημοτήτων και influencers που δεν έχουν κάνει καμία αναφορά στον πόλεμο ή έχουν ταχθεί υπέρ του Ισραήλ.

Η δύναμη του TikTok

Ακόμα δεν ξέρουμε αν το TikTok έχει τη δύναμη να σταματήσει ένα πόλεμο, ίσως το μάθουμε σύντομα, αλλά μέχρι στιγμής πολλές έρευνες έχουν αποδείξει ότι έχει την ικανότητα να διαμορφώνει τη κοινή γνώμη, ειδικά των νεότερων γενεών, όπως είναι η GenZ.

Δεν είναι τυχαίο ότι χρησιμοποιείται από τους πολιτικούς αρχηγούς τόσο της Ελλάδας, όσο και ξένων κρατών, για να γίνουν αρεστοί και να κερδίσουν ψήφους σε μελλοντικές εκλογές. Γιατί κάθε χρήστης αποτελεί μία πιθανή ψήφο.

Αντίστοιχα, όταν το TikTok χρησιμοποιείται από τους influencers οι οποίοι έχουν συνήθως εκατοντάδες χιλιάδες ή εκατομμύρια ακόλουθους αν μιλάμε γι’ αυτούς που έχουν παγκόσμιο αντίκτυπο, καταφέρνουν να διαμορφώσουν τάσεις και χάρη στη δημοφιλία τους έχουν την ευκαιρία να δημιουργήσουν σημαντικές αλλαγές στον κόσμο.

Αυτό το ξέρουν πάρα πολύ καλά οι διάσημοι και οι influencers του TikTok, οι οποίοι δε διστάζουν να χρησιμοποιήσουν τη δύναμή του αν αυτή μπορεί να αυξήσει τον αριθμό του τραπεζικού τους λογαριασμού ή να αυξήσουν τις πωλήσεις των προϊόντων τους αν έχουν δική τους εταιρεία.

Ωστόσο δεν έχουν επίγνωση μόνο τον αντίκτυπο της ορατότητας, αλλά και της αορατότητας. Μερικές φορές οι επικοινωνιακοί σύμβουλοι λένε ότι η ουδέτερη στάση ή η απουσία σχολίου μπορεί να λειτουργήσει υπέρ σου -να μη διχάσεις το κοινό σου και να διατηρήσεις ακέραια τη θετική δημοφιλία σου, αλλά σε μία γενοκτονία με πάνω από 35.000 νεκρούς από την αρχή του πολέμου, μόνο κατά μπορεί να λειτουργήσει όπως αποδεικνύεται.

Η σιωπή σε πολλές περιπτώσεις είναι συνενοχή και μάλλον αυτό θεωρούν οι χρήστες του TikTok για τους διάσημους και τους influencers που δεν έχουν κάνει κανένα δημόσιο σχόλιο για τον πόλεμο στη Γάζα και απλά ανεβάζουν βίντεο από τις ευτυχισμένες και γεμάτες προνόμια ζωές τους.

Η Παλαιστίνη έφερε στο προσκήνιο την απολιτίκ κουλτούρα των influencers οι οποίοι θέλουν να επηρεάζουν το κοινό τους μόνο για την ενίσχυση του εγώ και της τσέπης τους. Η έννοια της αλληλεγγύης δεν εντοπίζεται ούτε στο λεξιλόγιο ούτε στις πράξεις τους με τους χρήστες να δείχνουν απηυδισμένοι με τη στάση τους ειδικά σε μία τόσο κρίσιμη στιγμή του πολέμου.

Τα καρφιά έχουν αρχίσει να μπαίνουν εδώ και καιρό από κάποιους χρήστες στο φέρετρο των grifters, εγωκεντρικών, φιλοχρήματων και χωρίς ενσυναίσθηση influencers, οι οποίοι θέλουν καταπιάνονται μόνο με πιο ανάλαφρα lifestyle θέματα, ενώ γύρω μας ο κόσμος καίγεται. Τώρα με τον πόλεμο στη Γάζα το τελευταίο καρφί, το μεγαλύτερο απ’ όλα τα προηγούμενα, μπαίνει αργά και σταθερά σε αυτό το αστραφτερό φέρετρο και ελπίζουμε μέσα από αυτόν τον “θάνατο” να γεννηθούν/αναδυθούν πραγματικοί influencers που θα επηρεάζουν τον κόσμο περνώντας μηνύματα αλληλεγγύης, αφύπνισης και ενσυνειδητότητας.

Με στοιχεία από το Time Magazine.