Στις «Ήσυχες μέρες του Αυγούστου», τη δραματική σπονδυλωτή ταινία του 1991, σε σκηνοθεσία και σενάριο Παντελή Βούλγαρη, παρουσιάζεται μια άδεια και ήσυχη Αθήνα τον μήνα Αύγουστο, μέσα από τρεις διαφορετικές ιστορίες, οι οποίες δεν συνδέονται.
Η μία ιστορία αφορά έναν τραπεζικό υπάλληλο, που αναπτύσσει τηλεφωνικές σχέσεις με μία άγνωστη, η δεύτερη αφορά μία ηλικιωμένη γυναίκα που αναπτύσσει φιλικές σχέσεις με μία νεαρή κοπέλα που μόλις μετακόμισε στη γειτονιά της και η τρίτη αφορά έναν άντρα που περιθάλπει μία γυναίκα που μόλις έχασε τον άντρα της, όταν λιποθυμά μέσα στο τρένο.
Η γνωστή (λαϊκή, αλλά και αμιγώς δημοσιογραφική) σοφία υποστηρίζει ότι τίποτα δεν συμβαίνει τον Αύγουστο.
Είναι η αντίστοιχη Κυριακή των μηνών: τεμπέλικη, βαρετή, ράθυμη, σχεδόν… κοιμήσικη.
Εμείς οι δημοσιογράφοι αποκαλούμε τον Αύγουστο ως «τον χαζομήνα», την αδιάφορη εκείνη εποχή / μήνα του χρόνου που, ελλείψει πραγματικών εξελίξεων, τα site και οι εφημερίδες ψάχνουν για αξιόλογα νέα και «διαβαστερές» ειδήσεις… με το τουφέκι.
«Ελλείψει πραγματικών εξελίξεων», είπαμε;
Και κάνουμε λάθος. Γιατί ο Αύγουστος κάθε άλλο παρά ήσυχος είναι, όπως το υποστηρίζει η ομώνυμη ταινία του Παντελή Βούλγαρη.
Απεναντίας, ο Αύγουστος – κάπου ενδιάμεσα στη βραδινή λιτανεία των γρύλων και των τριζονιών που τραγουδούν τη θλίψη της φύσης καθώς πλησιάζει το φθινόπωρο – αποτελεί έναν δυσοίωνο μήνα, γεμάτο σκοτεινές ημέρες και καταστροφικά γεγονότα.
Eναν μήνα που γίνονται… πραγματάκια καθώς η χρονική συγκυρία ευνοεί όσους (κακόβουλους) επιθυμούν να εκμεταλλευτούν το γεγονός ότι τα 3/4 του πληθυσμού λιάζεται σε παραλίες και ακρογιαλιές, ενώ το υπόλοιπο 1/4 απλώς… δεν δίνει δεκάρα τσακιστή ως προς τι συμβαίνει γύρω του.
Η βόμβα που έπεσε στη Χιροσίμα στις 6 Αυγούστου και κατόπιν και στο Ναγκασάκι δεν είναι τυχαία, ούτε και οι στρατιωτικές προετοιμασίες και κινητοποιήσεις του «Μεγάλου Πολέμου», του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου δηλαδή, την 1η Αυγούστου 1914.
Όλοι – Ιάπωνες και Ευρωπαίοι – πιάστηκαν εξαπίνης.
Αλλά και στα δικά μας, στην Ελλάδα, αρχές Αυγούστου του 1936 ήταν (στις 4 του μήνα συγκεκριμένα) που ο Ιωάννης Μεταξάς και ο βασιλιάς Γεώργιος ο Β’ έπιασαν στον ύπνο τη χώρα και επέβαλλαν το δικτατορικό καθεστώς που έμεινε στην ιστορία με τον όρο «Καθεστώς της 4ης Αυγούστου» και εμφάνιζε πολλές ομοιότητες με φασιστικά καθεστώτα της ίδιας περιόδου.
Το πρώτο έγκλημα του Τζακ του Αντεροβγάλτη είναι στις 30 Αυγούστου του 1888.
Η «Οικογένεια» του Charles Manson προέβη στο αιματηρό μακελειό της κατά της Σάρον Τέιτ και των φίλων της τον μήνα Αύγουστο.
Στις 23η Αυγούστου του 1939, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Γιόαχιμ φον Ρίμπεντροπ, πέταξε αεροπορικά στη Μόσχα για να υπογράψει ένα «σύμφωνο μη επίθεσης» με τη Σοβιετική Ένωση [το γνωστό «Μολότοφ-Ρίμπερντροπ»], το οποίο άνοιξε το δρόμο για την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία, τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων.
«Ελλείψει πραγματικών εξελίξεων», είπαμε;
«Τι συμβαίνει με τον Αύγουστο;», διερωτήθηκε απέναντι στους συμβούλους του ένας εξοργισμένος αμερικανός πρόεδρος Τζορτζ Μπους, αφού οι δεύτερες συνεχόμενες καλοκαιρινές διακοπές του διακόπηκαν από μια παγκόσμια κρίση. Μετά την πρώτη περίπτωση – την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ το 1990 – ο Μπους έπρεπε να πάει στο Λευκό Οίκο και για το σοβιετικό πραξικόπημα του 1991.
Το περίφημο «What is it about August?» του Μπους θα μπορούσε κάλλιστα να είχε ειπωθεί από τον οποιονδήποτε προκάτοχό του: από τον Γούντροου Γουίλσον όταν ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος πήρε παγκόσμιες διαστάσεις τον Αύγουστο του 1914 αλλά και από τον Τζον Φ. Κένεντι όταν η Ανατολική Γερμανία άρχισε να κατασκευάζει το Τείχος του Βερολίνου τον Αύγουστο του 1961.
Η πιο φημισμένη καταστροφή στην ιστορία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας συνέβη επίσης τον Αύγουστο, όταν ο Βεζούβιος εξερράγη και έθαψε την Πομπηία το 79 μ.Χ.
Τον Αύγουστο του 1968, η Σοβιετική Ένωση εισέβαλε στην Τσεχοσλοβακία.
Στις 8 Αυγούστου του 1974, ο Ρίτσαρντ Νίξον παραιτήθηκε από την προεδρία.
Τα δύο μεγαλύτερα είδωλα της αμερικανικής σώουμπιζ, η Μέριλιν Μονρόε και ο Έλβις Πρίσλεϊ, πέθαναν τον μήνα Αύγουστο.
Και η τελευταία συναυλία των Beatles δόθηκε τον Αύγουστο του 1966.
Οι σκοτεινές μελαγχολίες του Αυγούστου
Ο Αύγουστος ενδεχομένως για κάποιους να είναι μια ψυχοσωματική «κόλαση».
Δεχόμενοι a priori ότι το ημερολόγιο και οι ημέρες δεν είναι παρά ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα και ότι ο καιρός δεν είναι απαραίτητα τόσο διαφορετικός μεταξύ 15-30 Ιουλίου, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι με την άφιξη της 1ης Αυγούστου, έρχεται μαζί της μια σχεδόν αβάσταχτη ανία που κρατάει μέχρι τον Σεπτέμβριο.
Προσωπικά μιλώντας, τον Αύγουστο νιώθω κάτι οξύμωρο: αφενός γουστάρω να ζω και να κινούμαι στην άδεια Αθήνα, αλλά την ίδια στιγμή έχω πάντα μια σχεδόν απελπισμένη επιθυμία να πάω κάπου αλλού. ΟΠΟΥΔΗΠΟΤΕ αλλού εκτός της Αθήνας.
Ενα επαμφοτερίζον συναίσθημα που συνήθως κρατάει, ω του θαύματος, 30 ημερολογιακές ημέρες. Ούτε μια λιγότερη, ούτε μια περισσότερη.
Όταν σκεφτόμαστε την εποχιακή κατάθλιψη, συνήθως σκεφτόμαστε τον χειμώνα, αλλά τι γίνεται με τους ανθρώπους που βρίσκουν άλλες εποχές του χρόνου πιο δύσκολες; Υπάρχει, ας πούμε, κάτι αντίστοιχο όπως η εποχική κατάθλιψη του Αυγούστου;
«Κάποιες διακυμάνσεις στη διάθεση και την ψυχική ευεξία από εποχή σε εποχή είναι συνηθισμένες, αλλά για να διαγνωστεί κάποιος με εποχιακή συναισθηματική διαταραχή, πρέπει να πληροί ορισμένα πολύ συγκεκριμένα κριτήρια», τονίζει ο Στίβεν Φεράντο, διευθυντής ψυχιατρικής στο Ιατρικό Κέντρο του Γουέστσεστερ στις ΗΠΑ. Και προσθέτει:
«Για να διαγνωστείτε με διαταραχή της διάθεσης, πρέπει να έχετε τουλάχιστον δύο εβδομάδες αρκετά επίμονων συμπτωμάτων που δεν βελτιώνονται πραγματικά».
Οπότε, από ένα σημείο και μετά, το ζήτημα του κατά πόσο κάποιος έχει πέσει σε μια βαθιά αυγουστιάτικη μελαγχολία, είναι καθαρά και ξάστερα θέμα της προσωπικής του οπτικής (και διάθεσης).
Το μόνο σίγουρο είναι ο Αύγουστος, ως μήνας που αποτελεί το τέλος μιας εποχής και την αρχή μιας άλλης (και του σχολικού έτους, όπως το μάθαμε από μικροί), σίγουρα αποτελεί έναν μήνα ξεχωριστής ψυχολογικής σημασίας για όλους μας.
Και για να κλείσουμε το παρόν άρθρο με μια ευχάριστη νότα, να σας ενημερώσουμε ως προς το εξής αισιόδοξο: οι επιστήμονες της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης των ΗΠΑ εξέδωσαν προ μερικών μηνών μια προειδοποίηση ότι υπάρχει μια «μικρή αλλά μη αμελητέα πιθανότητα» ένας νεοανακαλυφθείς κομήτης να συγκρουστεί με τη Γη.
Ξέρετε πότε το υπολόγισαν ότι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί; Όχι τον Απρίλιο, ούτε τον Νοέμβριο, αλλά τον Αύγουστο του 2126.
Στις 14 του μήνα, για την ακρίβεια.
Στις «Ήσυχες μέρες του Αυγούστου», τη δραματική σπονδυλωτή ταινία του 1991, σε σκηνοθεσία και σενάριο Παντελή Βούλγαρη, παρουσιάζεται μια άδεια και ήσυχη Αθήνα τον μήνα Αύγουστο, μέσα από τρεις διαφορετικές ιστορίες, οι οποίες δεν συνδέονται.
Η μία ιστορία αφορά έναν τραπεζικό υπάλληλο, που αναπτύσσει τηλεφωνικές σχέσεις με μία άγνωστη, η δεύτερη αφορά μία ηλικιωμένη γυναίκα που αναπτύσσει φιλικές σχέσεις με μία νεαρή κοπέλα που μόλις μετακόμισε στη γειτονιά της και η τρίτη αφορά έναν άντρα που περιθάλπει μία γυναίκα που μόλις έχασε τον άντρα της, όταν λιποθυμά μέσα στο τρένο.
Η γνωστή (λαϊκή, αλλά και αμιγώς δημοσιογραφική) σοφία υποστηρίζει ότι τίποτα δεν συμβαίνει τον Αύγουστο.
Είναι η αντίστοιχη Κυριακή των μηνών: τεμπέλικη, βαρετή, ράθυμη, σχεδόν… κοιμήσικη.
Εμείς οι δημοσιογράφοι αποκαλούμε τον Αύγουστο ως «τον χαζομήνα», την αδιάφορη εκείνη εποχή / μήνα του χρόνου που, ελλείψει πραγματικών εξελίξεων, τα site και οι εφημερίδες ψάχνουν για αξιόλογα νέα και «διαβαστερές» ειδήσεις… με το τουφέκι.
«Ελλείψει πραγματικών εξελίξεων», είπαμε;
Και κάνουμε λάθος. Γιατί ο Αύγουστος κάθε άλλο παρά ήσυχος είναι, όπως το υποστηρίζει η ομώνυμη ταινία του Παντελή Βούλγαρη.
Απεναντίας, ο Αύγουστος – κάπου ενδιάμεσα στη βραδινή λιτανεία των γρύλων και των τριζονιών που τραγουδούν τη θλίψη της φύσης καθώς πλησιάζει το φθινόπωρο – αποτελεί έναν δυσοίωνο μήνα, γεμάτο σκοτεινές ημέρες και καταστροφικά γεγονότα.
Eναν μήνα που γίνονται… πραγματάκια καθώς η χρονική συγκυρία ευνοεί όσους (κακόβουλους) επιθυμούν να εκμεταλλευτούν το γεγονός ότι τα 3/4 του πληθυσμού λιάζεται σε παραλίες και ακρογιαλιές, ενώ το υπόλοιπο 1/4 απλώς… δεν δίνει δεκάρα τσακιστή ως προς τι συμβαίνει γύρω του.
Η βόμβα που έπεσε στη Χιροσίμα στις 6 Αυγούστου και κατόπιν και στο Ναγκασάκι δεν είναι τυχαία, ούτε και οι στρατιωτικές προετοιμασίες και κινητοποιήσεις του «Μεγάλου Πολέμου», του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου δηλαδή, την 1η Αυγούστου 1914.
Όλοι – Ιάπωνες και Ευρωπαίοι – πιάστηκαν εξαπίνης.
Αλλά και στα δικά μας, στην Ελλάδα, αρχές Αυγούστου του 1936 ήταν (στις 4 του μήνα συγκεκριμένα) που ο Ιωάννης Μεταξάς και ο βασιλιάς Γεώργιος ο Β’ έπιασαν στον ύπνο τη χώρα και επέβαλλαν το δικτατορικό καθεστώς που έμεινε στην ιστορία με τον όρο «Καθεστώς της 4ης Αυγούστου» και εμφάνιζε πολλές ομοιότητες με φασιστικά καθεστώτα της ίδιας περιόδου.
Το πρώτο έγκλημα του Τζακ του Αντεροβγάλτη είναι στις 30 Αυγούστου του 1888.
Η «Οικογένεια» του Charles Manson προέβη στο αιματηρό μακελειό της κατά της Σάρον Τέιτ και των φίλων της τον μήνα Αύγουστο.
Στις 23η Αυγούστου του 1939, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Γιόαχιμ φον Ρίμπεντροπ, πέταξε αεροπορικά στη Μόσχα για να υπογράψει ένα «σύμφωνο μη επίθεσης» με τη Σοβιετική Ένωση [το γνωστό «Μολότοφ-Ρίμπερντροπ»], το οποίο άνοιξε το δρόμο για την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία, τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων.
«Ελλείψει πραγματικών εξελίξεων», είπαμε;
«Τι συμβαίνει με τον Αύγουστο;», διερωτήθηκε απέναντι στους συμβούλους του ένας εξοργισμένος αμερικανός πρόεδρος Τζορτζ Μπους, αφού οι δεύτερες συνεχόμενες καλοκαιρινές διακοπές του διακόπηκαν από μια παγκόσμια κρίση. Μετά την πρώτη περίπτωση – την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ το 1990 – ο Μπους έπρεπε να πάει στο Λευκό Οίκο και για το σοβιετικό πραξικόπημα του 1991.
Το περίφημο «What is it about August?» του Μπους θα μπορούσε κάλλιστα να είχε ειπωθεί από τον οποιονδήποτε προκάτοχό του: από τον Γούντροου Γουίλσον όταν ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος πήρε παγκόσμιες διαστάσεις τον Αύγουστο του 1914 αλλά και από τον Τζον Φ. Κένεντι όταν η Ανατολική Γερμανία άρχισε να κατασκευάζει το Τείχος του Βερολίνου τον Αύγουστο του 1961.
Η πιο φημισμένη καταστροφή στην ιστορία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας συνέβη επίσης τον Αύγουστο, όταν ο Βεζούβιος εξερράγη και έθαψε την Πομπηία το 79 μ.Χ.
Τον Αύγουστο του 1968, η Σοβιετική Ένωση εισέβαλε στην Τσεχοσλοβακία.
Στις 8 Αυγούστου του 1974, ο Ρίτσαρντ Νίξον παραιτήθηκε από την προεδρία.
Τα δύο μεγαλύτερα είδωλα της αμερικανικής σώουμπιζ, η Μέριλιν Μονρόε και ο Έλβις Πρίσλεϊ, πέθαναν τον μήνα Αύγουστο.
Και η τελευταία συναυλία των Beatles δόθηκε τον Αύγουστο του 1966.
Οι σκοτεινές μελαγχολίες του Αυγούστου
Ο Αύγουστος ενδεχομένως για κάποιους να είναι μια ψυχοσωματική «κόλαση».
Δεχόμενοι a priori ότι το ημερολόγιο και οι ημέρες δεν είναι παρά ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα και ότι ο καιρός δεν είναι απαραίτητα τόσο διαφορετικός μεταξύ 15-30 Ιουλίου, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι με την άφιξη της 1ης Αυγούστου, έρχεται μαζί της μια σχεδόν αβάσταχτη ανία που κρατάει μέχρι τον Σεπτέμβριο.
Προσωπικά μιλώντας, τον Αύγουστο νιώθω κάτι οξύμωρο: αφενός γουστάρω να ζω και να κινούμαι στην άδεια Αθήνα, αλλά την ίδια στιγμή έχω πάντα μια σχεδόν απελπισμένη επιθυμία να πάω κάπου αλλού. ΟΠΟΥΔΗΠΟΤΕ αλλού εκτός της Αθήνας.
Ενα επαμφοτερίζον συναίσθημα που συνήθως κρατάει, ω του θαύματος, 30 ημερολογιακές ημέρες. Ούτε μια λιγότερη, ούτε μια περισσότερη.
Όταν σκεφτόμαστε την εποχιακή κατάθλιψη, συνήθως σκεφτόμαστε τον χειμώνα, αλλά τι γίνεται με τους ανθρώπους που βρίσκουν άλλες εποχές του χρόνου πιο δύσκολες; Υπάρχει, ας πούμε, κάτι αντίστοιχο όπως η εποχική κατάθλιψη του Αυγούστου;
«Κάποιες διακυμάνσεις στη διάθεση και την ψυχική ευεξία από εποχή σε εποχή είναι συνηθισμένες, αλλά για να διαγνωστεί κάποιος με εποχιακή συναισθηματική διαταραχή, πρέπει να πληροί ορισμένα πολύ συγκεκριμένα κριτήρια», τονίζει ο Στίβεν Φεράντο, διευθυντής ψυχιατρικής στο Ιατρικό Κέντρο του Γουέστσεστερ στις ΗΠΑ. Και προσθέτει:
«Για να διαγνωστείτε με διαταραχή της διάθεσης, πρέπει να έχετε τουλάχιστον δύο εβδομάδες αρκετά επίμονων συμπτωμάτων που δεν βελτιώνονται πραγματικά».
Οπότε, από ένα σημείο και μετά, το ζήτημα του κατά πόσο κάποιος έχει πέσει σε μια βαθιά αυγουστιάτικη μελαγχολία, είναι καθαρά και ξάστερα θέμα της προσωπικής του οπτικής (και διάθεσης).
Το μόνο σίγουρο είναι ο Αύγουστος, ως μήνας που αποτελεί το τέλος μιας εποχής και την αρχή μιας άλλης (και του σχολικού έτους, όπως το μάθαμε από μικροί), σίγουρα αποτελεί έναν μήνα ξεχωριστής ψυχολογικής σημασίας για όλους μας.
Και για να κλείσουμε το παρόν άρθρο με μια ευχάριστη νότα, να σας ενημερώσουμε ως προς το εξής αισιόδοξο: οι επιστήμονες της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης των ΗΠΑ εξέδωσαν προ μερικών μηνών μια προειδοποίηση ότι υπάρχει μια «μικρή αλλά μη αμελητέα πιθανότητα» ένας νεοανακαλυφθείς κομήτης να συγκρουστεί με τη Γη.
Ξέρετε πότε το υπολόγισαν ότι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί; Όχι τον Απρίλιο, ούτε τον Νοέμβριο, αλλά τον Αύγουστο του 2126.
Στις 14 του μήνα, για την ακρίβεια.
