Τι φαντάζεστε όταν σκέφτεστε μια σατανιστική αίρεση; Ίσως το πρώτο πράγμα που σας έρχεται στο μυαλό να είναι ταινίες όπως «Το Μωρό της Ρόζμαρι», μια ταινία για μια γυναίκα της οποίας οι ανατριχιαστικοί της γείτονες την ξεγελούν ώστε να γεννήσει τον αντίχριστο, ή τον Εξορκιστή, ένα κορίτσι που έχει καταληφθεί από έναν δαίμονα. Αν μεγαλώσατε κατά τη δεκαετία του 1980, η εντύπωσή σας για τις σατανιστικές αιρέσεις πιθανόν να επηρεάστηκε από τις συγκλονιστικές δίκες του νηπιαγωγείου McMartin, στις οποίες οι δάσκαλοι κατηγορήθηκαν ότι έκαναν σατανικές τελετές μαζί με τους μαθητές τους.

Παρά την επιρροή τους στην ποπ κουλτούρα, καμία από αυτές δεν απεικονίζει με ακρίβεια τις σατανιστικές αιρέσεις ή τους ανθρώπους που εμπλέκονται σε αυτές. Ο Εξορκιστής λέει λιγότερα για τον σατανισμό παρά για τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, όπου ο εξορκιστής και ο συνήγορος του διαβόλου ήταν (και παραμένουν) πραγματικά επαγγέλματα. Και οι δάσκαλοι του McMartin, προς έκπληξη των παρανοϊκών γονέων, αθωώθηκαν λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων. (Εκ των υστέρων, αποδεικνύεται ότι οι ερευνητές και οι ψυχολόγοι υποκίνησαν τη φαντασία των παιδιών σε σημείο που παρήγαγαν κατασκευασμένες μαρτυρίες).

Στο άρθρο τους, «Ο σατανισμός στη σύγχρονη Αμερική», οι Diane E. Taub και Lawrence D. Nelson αποκαλύπτουν πόσο διαφορετική είναι η οπτική γωνία του κοινού για τις σατανιστικές αιρέσεις από εκείνη του μέσου μελετητή. Ενώ «οι αντικοινωνικές και εγκληματικές πτυχές του σατανισμού έχουν βρεθεί στο επίκεντρο των περισσότερων των μέσων ενημέρωσης», γράφουν, «ο κοινωνιολογικός λόγος έχει γενικά παρουσιάσει τον σατανισμό ως μια ακίνδυνη, νομοταγή εναλλακτική θρησκεία».

Η δημοσιογράφος La Carmina κατέληξε στο ίδιο συμπέρασμα κατά την έρευνα για το τελευταίο της έργο, «Το μικρό βιβλίο του Σατανισμού: Ένας οδηγός για την ιστορία, κουλτούρα και σοφία του σατανισμού». Το βιβλίο, που εκδόθηκε από την Simon & Schuster με πρόλογο από τον Lucien Greaves, συνιδρυτή του Σατανικού Ναού, γράφτηκε εν μέρει για να βοηθήσει να ξεκαθαρίσει η βεβαρημένη φήμη του Σατανισμού. «Οι σύγχρονοι σατανιστές», επιμένει η La Carmina, «είναι μη βίαιοι και ως επί το πλείστον αθεϊστές, δηλαδή δεν πιστεύουν στην ύπαρξη του Διαβόλου». Δεν θυσιάζουν ζώα ή βρέφη και δεν προσεύχονται σε έναν ανεπανόρθωτο Πρίγκιπα του Κακού. «Αντίθετα, ο Σατανάς – ο έκπτωτος άγγελος που αψήφησε τον Θεό – είναι μια μεταφορά για την εξέγερση ενάντια στις δεισιδαιμονίες και την εξουσιαστική αυθαιρεσία».

Η έννοια του Σατανά

Ο Σατανάς που βρίσκεται στο επίκεντρο των σύγχρονων σατανιστικών αιρέσεων δεν είναι ο ίδιος Σατανάς που συναντάμε στην Παλαιά Διαθήκη, ο οποίος χρησιμοποιεί τον πόνο, την εξαπάτηση και την πονηριά για να δοκιμάσει την ευσέβεια ανθρώπων όπως ο Ιώβ. Ούτε είναι ο Σατανάς της Καινής Διαθήκης, ο οποίος εμφανίζεται για να βάλει σε πειρασμό τον Χριστό, με αποτέλεσμα να εδραιώνεται ως ο ημιαυτόνομος αντίπαλος του Θεού.

Αντίθετα, η εκδοχή του Σατανά που λατρεύουν αιρέσεις όπως ο Σατανικός Ναός και η Εκκλησία του Σατανά είναι ο Σατανάς που παρουσιάζεται στο επικό ποίημα του Τζον Μίλτον «Χαμένος Παράδεισος» του 1667, ένα από τα πρώτα λογοτεχνικά έργα που απεικονίζει τον Διάβολο με θετικό τρόπο. Ο Σατανάς του Μίλτον, γνωστός ως Εωσφόρος πριν από την πτώση του, είναι ένας χαρισματικός αντιήρωας που επαναστατεί εναντίον του ουρανού και το πληρώνει ακριβά. Το ποίημα υποδηλώνει ότι ο Εωσφόρος δεν καθοδηγείται μόνο από τη δίψα του για εξουσία, αλλά και από την επιθυμία του να αναγνωριστεί η ατομικότητά του, μια ελαττωματική αν και κατανοητή αιτία.

Όταν η επακόλουθη Εποχή του Διαφωτισμού έθεσε υπό αμφισβήτηση τη χριστιανική κοσμοθεωρία, η έλξη για τον παραδοσιακό αντίπαλο του Θεού συνέχισε να αυξάνεται. Σε αυτό το νέο πλαίσιο, ο Σατανάς έφτασε να συμβολίζει όχι μόνο τον ατομικισμό, αλλά και την εξέγερση ενάντια σε μια αυθαίρετη, ανίκανη ή άδικη εξουσία. Και τα δύο αυτά θέματα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του σύγχρονου σατανισμού.

Εκεί που η συμβατική θρησκεία κηρύσσει την ανιδιοτέλεια και τη συμμόρφωση, ο σατανισμός υπερασπίζεται την επιείκια και την ελευθερία της έκφρασης. Μια από τις αρχές της Εκκλησίας του Σατανά είναι η «επιείκεια αντί της αποχής». Αυτό μπορεί να ακούγεται σαν μια αδιάκριτη αποδοχή των σαρκικών επιθυμιών -καλά, γιατί έτσι είναι- αλλά υπονοεί επίσης ότι ένα άτομο δεν πρέπει να ντρέπεται για τη σεξουαλικότητά του. Παρομοίως, το δόγμα του Σατανικού Ναού ότι “το σώμα του ατόμου είναι απαραβίαστο, υποκείμενο στη θέλησή του”, είναι στην πραγματικότητα απλώς ένας άλλος τρόπος να πούμε “το σώμα μου, η επιλογή μου”.

Οι 9 Σατανικές Εντολές

Όταν δημοσιεύτηκε η Σατανική Βίβλος το 1969, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αποσπάσματα της ήταν οι “Εννέα Σατανικές Εντολές”. Αυτές δείχνουν τι υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύει ο Σατανάς στη ζωή του ανθρώπου και στον κόσμο. Σύμφωνα με την Εκκλησία, ο Σατανάς αντιπροσωπεύει:

• Επιείκεια (και υπερβολή)

• Ζωτική ύπαρξη

• Αμίλητη σοφία

• Καλοσύνη (αλλά μόνο σε αυτούς που την αξίζουν)

• Εκδίκηση

• Ευθύνη (προς τους υπεύθυνους)

• Ο άνθρωπος ως ζώο, ούτε είναι καλύτερος ούτε χειρότερος από τα άλλα ζώα

• Όλες τις λεγόμενες «αμαρτίες»

• Ο καλύτερος φίλος που είχε ποτέ η εκκλησία, διατηρώντας την σε λειτουργία

Αυτές οι δοξασίες ενθαρρύνουν μια εναλλακτική ανάγνωση θρησκευτικών κειμένων όπως το βιβλίο της Γένεσις. Σε αυτό το βιβλίο, ένας όφις πείθει την Εύα να φάει τον Απαγορευμένο Φρούτο παρά την προειδοποίηση του Θεού, με αποτέλεσμα να εκδιωχθούν αυτή και ο Αδάμ από τον Κήπο της Εδέμ. Παρόλο που αυτή δεν είναι η κυρίαρχη χριστιανική ερμηνεία, στην ιστορία πολλοί παρουσιάζουν την Εύα ως αδύναμη (ενώ ο Αδάμ υποτίθεται ότι θα αντιστεκόταν) και ορισμένοι άνδρες το χρησιμοποίησαν αυτό ως δικαιολογία για να αντιμετωπίζουν τις γυναίκες ως κατώτερες.

Αντίθετα, μια «σατανιστική» εκδοχή αυτής της ερμηνείας της Γένεσις, παρουσιάζει την Εύα όχι ως αδύναμη, αλλά ως θαρραλέα. Αντί να διαπράξει αμαρτία, απλώς υπερασπίστηκε τον εαυτό της αρνούμενη να αποδεχτεί την υποτέλειά της στον Αδάμ και επιχειρώντας να αποκτήσει την γνώση και δύναμη που αδίκως της είχε στερήσει ο δημιουργός της.

Οι σατανιστικές λατρείες ως φορείς κοινωνικής αλλαγής

Κεντρικό στοιχείο του Χριστιανισμού είναι η αξία του να «γυρνάμε και το άλλο μάγουλο». Όπως ο Χριστός υπέστη βασανιστήρια και αδικίες στο σταυρό, έτσι και οι Χριστιανοί πρέπει να υπομένουν τις πολλές κακουχίες που συναντούν κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Αν και πρόκειται για μια όμορφη και μάλλον πειστική ιδεολογία, δυστυχώς, τις περισσότερες φορές χρησιμοποιείται ως επιχείρημα για να πείσει τους ανίσχυρους να αποδεχτούν την υποταγή τους στους ισχυρούς.

Και εδώ, επίσης, οι σατανιστικές λατρείες διαφωνούν με τη συμβατική θρησκεία. Αντί να γυρίζουν και το άλλο μάγουλο, η Εκκλησία του Σατανά καλεί τους οπαδούς της να ασκήσουν «εκδίκηση». Παρά την ανησυχητική ρητορική, αυτό δεν είναι ένα κάλεσμα για βίαιες πράξεις: Ερευνητές από τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 περιέγραψαν επανειλημμένα την οργάνωση ως ειρηνική και νομοταγή. Αντιθέτως, πρόκειται για ένα κάλεσμα σε δράση, για την αντίδραση στην αδικία αντί να τα υπομένουν παθητικά .

Ο Σατανικός Ναός ειδικότερα έχει εδραιωθεί ως φορέας κοινωνικής αλλαγής. Τα τελευταία χρόνια, η οργάνωση υποστηρίζει σθεναρά τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών. Ως θρησκευτικό ίδρυμα αναγνωρισμένο από την IRS, ο Σατανικός Ναός μπορεί να προστατεύσει τις πολιτικές ελευθερίες των οπαδών του με τρόπους που μια απλή θρησκευτική ομάδα δεν θα μπορούσε. το 2015, ο Ναός μήνυσε την Πολιτεία του Μιζούρι, υποστηρίζοντας ότι οι αυστηροί νόμοι περί αμβλώσεων παραβιάζουν τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των μελών του.

Σατανιστική αίρεση

Έκτοτε, παρόμοιες υποθέσεις οδηγήθηκαν στα δικαστήρια του Τέξας, του Αϊντάχο και της Ιντιάνα, για να αναφέρουμε μόνο μερικές. Ο Σατανικός Ναός είναι επίσης σταθερός σύμμαχος της LGBTQ κοινότητας. Όταν ένας χριστιανός ζαχαροπλάστης στο Κολοράντο αρνήθηκε να φτιάξει γαμήλια τούρτα για τους ομοφυλόφιλους πελάτες, μέλη του Σατανικού Ναού τηλεφώνησαν και ζήτησαν τούρτες που υμνούσαν τον Διάβολο. Ενώ ο σεξουαλικός προσανατολισμός δεν προστατεύεται ρητά από το νόμο περί πολιτικών δικαιωμάτων, είναι παράνομο για τις επιχειρήσεις να αρνούνται πελάτες με βάση τη θρησκεία τους. Ως εκ τούτου, το ζαχαροπλαστείο δεν είχε άλλη επιλογή από το να παραδώσει τις παραγγελίες.

Αναρωτιέται κανείς πόσο αποτελεσματικές είναι πραγματικά αυτές οι εκστρατείες. Από τη μία πλευρά, η καθιέρωση μιας σαφούς σύνδεσης μεταξύ του σατανισμού και των αμβλώσεων μάλλον δεν θα κερδίσει πολλούς ψηφοφόρους. Από την άλλη, υπάρχει κάτι παράξενα αξιοθαύμαστο στο ότι ο Σατανικός Ναός χρησιμοποιεί την ιδιότητά του ως επίσημη θρησκεία για να προστατεύσει τους πολίτες και τις πολιτικές ελευθερίες από την εισβολή άλλων θρησκειών.

Όπως το θέτει ο Greaves στον πρόλογό του βιβλίου του, «Το Μικρό Βιβλίο του Σατανισμού»:

«Η “βλάσφημη” εικονογραφία του σατανισμού είναι, για τους περισσότερους σατανιστές, μια δήλωση προσωπικής απελευθέρωσης από τους παραδοσιακούς θεϊστικούς θεσμούς και τους ενίοτε αυθαίρετους περιορισμούς που επιβάλλουν στους πιστούς τους, παρά μια υπολογισμένη προσβολή που απευθύνεται στους πιστούς οπαδούς με σκοπό να προσβάλει».