Συχνά ακούμε τις φράσεις «Να είσαι ευτυχισμένος γι’ αυτά που έχεις! Να είσαι ευγνώμων», χωρίς πολλές φορές να καταλαβαίνουμε το πραγματικό νόημα και τα ουσιαστικά οφέλη αυτής της διαδικασίας. Οι σύγχρονοι φρενήρεις ρυθμοί της καθημερινότητας και η κοινωνία της υπερκατανάλωσης μας έχουν απομακρύνει από τις απλές μικρές χαρές της ζωής ενισχύοντας το άγχος και την πολυπλοκότητα της καθημερινότητας.

Τι σημαίνει όμως να είσαι ευγνώμων; 

Η ευγνωμοσύνη περιλαμβάνει την εκδήλωση εκτίμησης για τα πράγματα στη ζωή που έχουν νόημα ή αξία για τον καθένα. Είναι ένας ποιοτικός τρόπος να δείχνουμε την εκτίμηση μας για όλα όσα έχουμε και να συμπεριφερόμαστε με ευγένεια απέναντι σε ανθρώπους και καταστάσεις. Είναι ένα θετικό συναίσθημα που μπορεί να προκύψει όταν αναγνωρίζεις και εκτιμάς ό,τι καλό έχεις στη ζωή σου και πώς οι άλλοι έγιναν αρωγοί σε αυτή τη διαδικασία.

Η ευγνωμοσύνη αφορά την έντονη παρατήρηση της καλοσύνης στον κόσμο, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να εθελοτυφλούμε μπροστά στις δύσκολες καταστάσεις που μπορεί να επηρεάζουν διάφορες πτυχές της ζωής μας. Απλά, η ευγνωμοσύνη εξασφαλίζει ότι ακόμη και στη μέση των αρνητικών συναισθημάτων, εμείς δεν χάνουμε επαφή με την θετική πλευρά των πραγμάτων. Επεκτείνεται και στις μικρότερες χαρές της ζωής που συχνά παραβλέπονται ή θεωρούνται δεδομένες.

Μπορεί να νιώθετε ευγνωμοσύνη όταν κάποιος είναι ευγενικός μαζί σας, για παράδειγμα. Αλλά «το να αισθάνεσαι είναι μόνο η μισή εξίσωση», είπε ο Philip Watkins, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Eastern Washington και συγγραφέας του «Gratitude and the Good Life». Η έκφραση ευγνωμοσύνης είναι εξίσου σημαντική για να καρπωθούν τα οφέλη αυτού του συναισθήματος.

Μπορεί η ιδέα της ευγνωμοσύνης και της εκτίμησης των θετικών στοιχείων στη ζωή μας να ακούγεται γλυκανάλατη και κλισέ, αλλά έρευνες έχουν δείξει ότι μπορεί να έχει πολύ πραγματικά οφέλη.

Η ευγνωμοσύνη μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της διάθεσής μας, να αποτελέσει καταφύγιο από την αρνητικότητα μέχρι και να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο και τον εαυτό σας.

Πώς όμως μας ωφελεί σύμφωνα με την επιστήμη;

Πριν από δύο δεκαετίες, μια μελέτη ορόσημο με επικεφαλής τον ψυχολόγο Robert A. Emmons προσπάθησε να κατανοήσει πώς οι άνθρωποι επωφελούνται από την ευγνωμοσύνη, μια ερώτηση που οι επιστήμονες σπάνια είχαν εξερευνήσει μέχρι τότε.

Τα ευρήματα του Dr. Emmons – τα οποία πρότειναν ότι η ευγνωμοσύνη μπορεί να βελτιώσει την ψυχολογική ευεξία – ενέπνευσαν μια σειρά πρόσθετων ερευνών. Μέχρι σήμερα, πολυάριθμες μελέτες έχουν βρει ότι το να έχουμε μια προοπτική ευγνωμοσύνης για ότι καλό έχουμε και να εκφράζουμε ευγνωμοσύνη στους άλλους μπορεί να έχουν θετικά αποτελέσματα στη συναισθηματική μας υγεία καθώς και στις διαπροσωπικές μας σχέσεις.

Η έκφραση ευγνωμοσύνης συνδέεται με την αυτοεικόνα μας ή με άλλα λόγια με αυτό που ονομάζουμε αυτοπεποίθηση. Η αίσθηση ότι άλλοι άνθρωποι μας πρόσφεραν αγαθά και κυρίως συναισθηματική φροντίδα έχεις ως αποτέλεσμα μια βαθιά πίστη ότι το αγαθό της επαφής μας δώθηκε γιατί το αξίζουμε.

Η ευγνωμοσύνη θεραπεύει, ενεργοποιεί και αλλάζει ζωές. Είναι το πρίσμα μέσα από το οποίο βλέπουμε τη ζωή με όρους δώρων, δωρητών, καλοσύνης και χάρης.

Πολλές μελέτες έχουν ζητήσει από τους συμμετέχοντες να γράψουν ευχαριστήρια γράμματα ή να απαριθμήσουν τα θετικά πράγματα στη ζωή τους και στη συνέχεια μέτρησαν τα αποτελέσματα αυτών των πράξεων.

Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι η εκτέλεση αυτών των τύπων δραστηριοτήτων παρέχει οφέλη στην ψυχική υγεία — μείωση των συμπτωμάτων κατάθλιψης και άγχους, αύξηση της αυτοεκτίμησης και βελτίωση της ικανοποίησης από την καθημερινή ζωή.

Η ευγνωμοσύνη είναι ένα εργαλείο που μας βοηθάει να ενισχύσουμε τους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου μας όπως η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη που είναι υπεύθυνοι για την πρόκληση της αίσθησης της εφορίας. Όλα αυτά συμβάλλουν στα συναισθήματα της εγγύτητας, της σύνδεσης και της ευτυχίας που έρχονται μαζί με το αίσθημα της ευγνωμοσύνης.

Όσο περισσότερο χώρο επιτρέπουμε στην ευγνωμοσύνη, τόσο περισσότερο θα επεκταθεί και θα ανοίξει ο δρόμος για άλλα θετικά συναισθήματα Η ευγνωμοσύνη όμως επιτρέπει να διαφυλάξουμε τη θετικότητα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και να κρατήσουμε οτιδήποτε καλό στη ζωή μας, που σε άλλη περίπτωση θα το προσπερνούσαμε πολύ γρήγορα.

Πολλαπλές μελέτες έχουν δείξει ότι η έκφραση ευγνωμοσύνης σε γνωστούς, συναδέλφους, φίλους ή ρομαντικούς συντρόφους μπορεί να προσφέρει μια «ώθηση» στη σχέση και «βοηθά να μας φέρει πιο κοντά», δήλωσε η Sara Algoe, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Chapel Hill η οποία έχει ερευνήσει πώς η ευγνωμοσύνη βοηθά τις σχέσεις.

Επιπλέον, όταν αναλύουν τις διαθέσεις των ανθρώπων, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι όσοι προσπαθούν να έχουν ευγνωμοσύνη στην καθημερινή τους ζωή έχουν χαμηλότερα επίπεδα κατάθλιψης και κοιμούνται καλύτερα.

Η ευγνωμοσύνη έχει την πρόσθετη δύναμη να μπορεί να εισάγει ένα είδος εμπεριστατωμένης κοινωνικής δυναμικής, η οποία είναι ικανή να διευρύνει το καλό σε όλους τους εμπλεκόμενους παράγοντες.
Όσο περισσότερη ευγνωμοσύνη αισθανόμαστε, τόσο περισσότερο θα ενεργήσουμε με έναν θετικό κοινωνικό τρόπο προς τους άλλους, ο οποίος θα ενθαρρύνει τα δικά τους συναισθήματα ευγνωμοσύνης, που θα τους καθιστούν κοινωνικά πιο θετικος και έτσι συνεχίζεται ένας κύκλος ευγνωμοσύνης.

«Αυτό που με εντυπωσιάζει είναι τα αντικειμενικά, βιολογικά επαληθεύσιμα αποτελέσματα που υπερβαίνουν τα μέτρα αυτοαναφοράς», είπε ο Dr. Emmons . Για παράδειγμα, η ευγνωμοσύνη έχει επίσης συσχετιστεί με χαμηλότερη αρτηριακή πίεση  και, σε μια πιλοτική μελέτη , υψηλότερα επίπεδα μεταβλητότητας καρδιακού ρυθμού, δείκτης ευημερίας.

Η ευγνωμοσύνη χτίζεται με περισσότερη ευγνωμοσύνη.

Γνωρίζουμε ότι ο εγκέφαλος αλλάζει με την εμπειρία, επομένως όσο περισσότερη ευγνωμοσύνη δείχνουμε, τόσο περισσότερο ο εγκέφαλός μας μαθαίνει να συντονίζεται με τα θετικά πράγματα στον κόσμο.

Οι μελέτες για την ευγνωμοσύνη δεν υποδεικνύουν πόσο συχνά πρέπει να εκφράζουμε ευγνωμοσύνη ή πώς να το κάνουμε καλύτερα στην πράξη. Αλλά πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι μια μικρή δόση ευγνωμοσύνης, μία φορά την ημέρα, είναι ιδανική αρκεί να τηρείται καθημερινά.

«Πιστεύω ότι τα οφέλη των δραστηριοτήτων ευγνωμοσύνης ξεδιπλώνονται πραγματικά μέσω μακροπρόθεσμων συνηθειών», δήλωσε ο Joel Wong, καθηγητής συμβουλευτικής ψυχολογίας στο School of Education του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα, ο οποίος μελετά εάν η έκφραση ευγνωμοσύνης σε ένα ομαδικό πρόγραμμα έξι εβδομάδων μπορεί να βοηθήσει άτομα με κατάθλιψη.

Για να αναπτύξετε μια τακτική συνήθεια ευγνωμοσύνης, δοκιμάστε να συνδέσετε την πρακτική αυτή με μια ήδη ριζωμένη ρουτίνα, είπε ο Dr Wong ο οποίος επιλέγει να σκέφτεται για τι είναι ευγνώμων κάθε πρωί.

Η ευγνωμοσύνη μάς επιτρέπει να κοιτάμε αυτό που έχουμε και να νιώθουμε αφθονία

Αν είμαστε ευγνώμων για αυτά που έχουμε, θα καταλήξουμε να έχουμε περισσότερα. Αν επικεντρωνόμαστε σε ό,τι δεν έχουμε, δεν θα έχουμε αρκετά.

Τέλος, αν και πολλές μελέτες έχουν δείξει την αξία που έχει το να γράψεις ένα γράμμα που εκφράζει ευγνωμοσύνη, η διαδικασία δεν χρειάζεται να είναι μακροσκελής ή χρονοβόρα. Ένα γρήγορο email ή μήνυμα μπορεί να έχει τα ίδια αποτελέσματα.

Χρειάζεται να γίνετε συγκεκριμένοι. Να εκφράσετε συγκεκριμένα για ποιες καταστάσεις, ποια υλικά αγαθά, ποιες εμπειρίες είστε ευγνώμων «επειδή αυτή η διαδικασία εμβαθύνει την εμπειρία μας ευγνωμοσύνης», είπε ο Dr Wong  «Η διαδικασία της καταγραφής επιβραδύνει τη διαδικασία σκέψης μας και μας επιτρέπει να συλλογιστούμε πιο σκόπιμα».

Η προσφορά βοήθειας και στήριξης, το ενδιαφέρον των γύρω μας, μια καλή κουβέντα σε μια δύσκολη στιγμή, ένα δώρο, η έκφραση αγάπης και εκτίμησης απέναντι στο πρόσωπό μας είναι πολύτιμες πηγές δύναμης και νοήματος στη ζωή μας, που αξίζει να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να τα βιώσει συναισθηματικά και σωματικά και να αντλήσει δυνάμεις από αυτά.