Παρόλο που είμαι ένας αρκετά εσωστρεφής άνθρωπος, εύκολα δημιουργώ και απολαμβάνω τις περιστασιακές επαφές με ανθρώπους που συναντώ στο δρόμο μου κατά τη διάρκεια της ημέρας, και ενίοτε της νύχτας: όταν βγάζω βόλτα το σκύλο μου, όταν πηγαίνω για ψώνια, στο γυμναστήριο, στην λαϊκή, ή σε κάποιο μπαρ που συχνάζω. Αυτές οι εφήμερες επαφές προσθέτουν ποικιλία στη ζωή μου, αποτελούν πηγή χρήσιμων πληροφοριών και συχνά παρέχουν σημαντική συναισθηματική υποστήριξη. Εξίσου σημαντικό είναι ότι σχεδόν πάντα με αφήνουν με ένα χαραγμένο χαμόγελο στο πρόσωπό.

Από τις σύντομες επαφές με ανθρώπους στη γειτονιά, μέχρι εκείνους που γνωρίζω τυχαία εδώ και χρόνια και συναντώ από δω κι από κει σε στέκια και μπαρ όσο και με άλλους που μόλις γνώρισα, υπήρξαν ζωτικής σημασίας για τη συναισθηματική μου ευημερία και ίσως ακόμη και για την ψυχική μου υγεία.

Σήμερα λοιπόν καθώς είχα έναν πολύ ανήσυχο ύπνο, λόγω των κεραυνών, της κακοκαιρίας αλλά και του άγχους που μου δημιούργησε το μήνυμα 112 της Πολιτικής Προστασίας «εκτάκτου ανάγκης», όπως ήταν αναμενόμενο, στραβοξύπνησα και αισθανόμουν πολύ down. Όταν ωστόσο κατέβηκα στο δρόμο κακοδιάθετη για να έρθω στη δουλειά, αρχικά με καλημέρισε ένα παιδί που δουλεύει στην γωνιακή καφετέρια, μετά ένα στενό πιο κάτω ο Μανώλης ο μανάβης καθώς έβγαζε στο δρόμο τα κασόνια με τα ροδάκινα, αμέσως μετά ο Γιάρο, -που παίζει κιθάρα στο δρόμο και εκείνη την ώρα ετοιμαζόταν να πιάσει το πόστο του και λίγο προτού φτάσω στον σταθμό του μετρό, ο ευτραφής κύριος που πουλάει δερμάτινες ζώνες στην Μιαούλη με χαιρετά με μια παλαιού τύπου ευγενή υπόκλιση – όλα αυτά μου έδωσαν μεμιάς μια μαγική αίσθηση ότι ζω σε μιούζικαλ. Τα συνοφρυωμένα μου φρύδια χαλάρωσαν και από ακονισμένα τσεκούρια μεταμορφώθηκαν σε χαρούμενα νερόφιδα που λικνίζονταν στο νερό, ενώ ο σφικτήρας του στόματός μου αποσυμφορίστηκε κι έσκασε ένα χαμόγελο. Ο γενειογλωσσικός μυς που ήταν κομπιασμένος λύθηκε και άρχισε να μοιράζει «καλημέρες» καθώς περνούσα από τα βρεγμένα σοκάκια του Ψυρρή.

Οι χαλαροί δεσμοί με τους ανθρώπους που συναντά κανείς κατά τη διάρκεια της καθημερινής ζωής μπορούν να δώσουν στους ανθρώπους την αίσθηση ότι ανήκουν σε μια κοινότητα, η οποία αποτελεί μια βασική ανθρώπινη ανάγκη. Αυτοί οι γνωστοί-άγνωστοι είναι εξίσου ζωτικής σημασίας για την ευημερία μας, όσο και η οικογένεια και οι στενοί μας φίλοι. Οι ξένοι έχουν τη δυνατότητα να μας αγκυροβολούν στον κόσμο και μας δίνουν την αίσθηση ότι είμαστε συνδεδεμένοι με κάτι μεγαλύτερο. Επίσης, βελτιώνουν και εμπλουτίζουν τη ζωή, προσφέροντάς μας ευκαιρίες για νέες εμπειρίες και πληροφορίες που είναι πέρα από την αρμοδιότητα των στενών μας κύκλων. Είναι ζωτικής σημασίας κοινωνικές συνδέσεις – άνθρωποι που μας βοηθούν να βγάλουμε τη μέρα και παράλληλα κάνουν τη ζωή μας πιο ενδιαφέρουσα.

Η τάση μου να κουβεντιάζω με παντελώς αγνώστους που συναντώ στον δρόμο με έχει οδηγήσει σε ένα σωρό γνωριμίες που έχουν γεμίσει τις μέρες μου με ευχάριστα λόγια, συμβουλές, πληροφορίες, αναγκαία βοήθεια και, το πιο σημαντικό απ’ όλα κατά τη διάρκεια αυτής της δύσκολης περιόδου που διανύουμε, μια πολύτιμη αίσθηση σύνδεσης με ανθρώπους που μοιράζονται το ίδιο περιβάλλον με μένα.

Το λοκντάουν του Covid-19 σε πολλούς από εμάς λειτούργησε σαν μια σημαντική υπενθύμιση για το πόσο ζωτικές είναι οι σχέσεις μας για την ποιότητα της ζωής μας – όχι μόνο οι σχέσεις με τους φίλους και τα μέλη της οικογένειας που αγαπάμε και γνωρίζουμε καλά και που μας γνωρίζουν κι αυτοί, αλλά και με πιο περιστασιακές σχέσεις οι οποίες μας βοηθούν να διατηρούμε μια θετική προοπτική κατά τη διάρκεια σκοτεινών και στενάχωρων περιόδων. Οι άγνωστοι αυτοί βοηθούν τον εγκέφαλό μας, καθώς οι συζητήσεις είναι πιο διεγερτικές από ό,τι με ανθρώπους που γνωρίσουμε καλά.

Μια ερευνήτρια στον τομέα, η Katherine L. Fiori, πρόεδρος του προπτυχιακού τμήματος ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Adelphi της Νέας Υόρκης, η οποία μελετά τα κοινωνικά δίκτυα των ηλικιωμένων, έχει διαπιστώσει ότι οι δραστηριότητες που προωθούν «πιο χαλαρούς δεσμούς» από αυτούς που δημιουργούνται με την οικογένεια και τους στενούς φίλους, ευνοούν τη μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή και την καλύτερη συναισθηματική και σωματική υγεία.

«Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των δεσμών αυτών, τόσο ισχυρότερη είναι η συσχέτιση με θετικά συναισθήματα και λιγότερα καταθλιπτικά συναισθήματα», δήλωσε η Δρ Fiori σε συνέντευξή της. «Είναι σαφές ότι δεν ισχύει ότι οι στενοί δεσμοί είναι το μόνο που χρειάζονται οι ηλικιωμένοι». Και όχι μόνο οι ηλικιωμένοι, αλλά όλοι οι ενήλικες. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι, γενικά, «οι άνθρωποι τα πάνε καλύτερα όταν έχουν διαφορετικές ομάδες ανθρώπων στη ζωή τους».

Σχέσεις κάπου ανάμεσα σε γείτονες, γνωστούς και φίλους

Σίγουρα οι εμπειρίες της ζωής συχνά μας κάνουν κυνικούς και καχύποπτους προς τους άλλους. Θυμόμαστε ανθρώπους που μας έχουν πληγώσει, μας έχουν προδώσει, μας έχουν εκμεταλλευτεί ή απλά μας έκαναν ghosting. Παράλληλα, τα δελτία των ειδήσεων συχνά ξεκινούν με φρικτές ιστορίες εγκλημάτων. Όλα αυτά κάνουν τους ανθρώπους δικαιολογημένα επιφυλακτικούς.

Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι τις περισσότερες φορές στην πραγματική ζωή δεν συμβαίνουν άσχημα πράγματα. Ψωνίζουμε, επισκεπτόμαστε εστιατόρια, απολαμβάνουμε διάφορες εκδηλώσεις και ταξιδεύουμε χωρίς απρόσμενα ή φρικαλέα περιστατικά. Η κοινωνία θα σταματούσε να υφίσταται αν σταματούσαμε να μιλάμε μεταξύ μας και να κρυβόμασταν στα σπίτια μας.

Η προσωπική ασφάλεια είναι σημαντική και πρέπει να φροντίζουμε να αποφεύγουμε επικίνδυνους ανθρώπους, μέρη και καταστάσεις. Αλλά αν θέλετε να απολαύσετε τη ζωή και ίσως ακόμη και να ερωτευτείτε ξανά τον κόσμο, δοκιμάστε να μιλήσετε σε αγνώστους.

Δεν υπάρχουν ξένοι εδώ

Πριν από μερικά χρόνια έβγαζα βόλτα τα σκυλιά μου νωρίς το βράδυ. Εντόπισα έναν κύριο που περπατούσε συχνά στο ίδιο μονοπάτι. Συνήθως, απλώς χαμογελούσα και έλεγα ένα «γεια». Ως εσωστρεφής από τη φύση μου, προτιμούσα να περπατώ μόνη μου. Αλλά για κάποιο λόγο, μια μέρα αποφάσισα να ασχοληθώ με τον κύριο.

«Τι κάνετε; Σας βλέπω συχνά εδώ έξω, πρέπει να μένετε εδώ κοντά;»

«Ναι, ακριβώς στη γωνία. Είμαι ο Παναγιώτης», είπε με μια λεπτή φωνή.

«Χάρηκα για τη γνωριμία. Εγώ είμαι η Χριστιάνα και από εδώ η Κασσάνδρα και η Ashley. Δεν είμαι σίγουρη αν τις πηγαίνω βόλτα ή αν με πηγαίνουν αυτές», είπα, -ένα κοινότυπο αστείο που ωστόσο έκανε τον Παναγιώτη να χαμογελάσει.

Έμαθα τα πάντα για το παρελθόν του Παναγιώτη. Πως δούλευε στα καράβια για πάρα πολλά χρόνια, μου έλεγε για τα ταξίδια του και την δύσκολη παιδική του ηλικία, για την άσχημη σχέση που είχε με τον πατέρα του και για τη γυναίκα του, την οποία φρόντιζε, και για το πώς οι συνάδελφοί του στη δουλειά τον αποκαλούσαν πάντα «περίεργο», αλλά και πώς αυτός και η σύζυγός του έχασαν ένα μωρό, κάτι που τους στιγμάτισε.

Σχεδόν καθημερινά έπεφτα πάνω στον Παναγιώτη, είτε περνώντας από το σπίτι του, ενώ έκανε κηπουρική, είτε κατά τη διάρκεια των απογευματινών μας περιπάτων. Συζητούσαμε για τη ζωή, την πολιτική, τους ανθρώπους και την απώλεια. Παρά το διαφορετικό υπόβαθρο και την αντίληψή μας γύρω από πολλά ζητήματα, πάντα απολαμβάναμε τις συζητήσεις μας και τα κοινά μας σημεία.

«Δεν υπάρχουν ξένοι εδώ- μόνο φίλοι που δεν έχετε γνωρίσει ακόμα».
– William Butler Yeats

Αν δεν είχα κάνει την προσπάθεια να πω ένα «γεια», θα είχα χάσει την παρέα και τη σοφία του. Η σχέση μας ήταν κάπου ανάμεσα σε γείτονες, γνωστούς και φίλους. Δεν τηλεφωνούμε η μια στον άλλον ούτε επισκεπτόμαστε ο ένας το σπίτι της άλλης, αλλά μιλούσαμε σχεδόν καθημερινά, και οι ανταλλαγές είναι πάντα ευχάριστες και ενθαρρυντικές.

Κι όλα αυτάξεκίνησαν επειδή ήμουν πρόθυμη να μιλήσω σε έναν ξένο.

Ένας ξένος μας βλέπει όπως ακριβώς είμαστε

Πριν από μερικά χρόνια ανέπτυξα ενδιαφέρον για τη φωτογραφία δρόμου. Το να αποτυπώνεις στιγμές από την πραγματική ζωή, είναι τόσο προκλητικό όσο και ικανοποιητικό.

Πάντα μου άρεσε να παρατηρώ ανθρώπους, είτε σε ένα αεροδρόμιο, είτε σε ένα παγκάκι στο πάρκο, είτε σε μια καφετέρια. Αλλά όταν δοκίμασα για πρώτη φορά να ασχοληθώ με τη φωτογραφία δρόμου, ένιωσα άβολα. Δεν ήθελα να διακόψω τους ανθρώπους από το να συνεχίσουν ό,τι έκαναν ή να τους εκφοβίσω με οποιονδήποτε τρόπο.

Με την πάροδο του χρόνου, έμαθα πώς να τραβάω φωτογραφίες στο δρόμο χωρίς οι άνθρωποι να το παίρνουν χαμπάρι. Αλλά όταν το έκαναν, απλώς χαμογελούσα και ξεκινούσα μια συζήτηση.

Μια μέρα βρισκόμουν στην Ομόνοια με τη φωτογραφική μου μηχανή όταν άκουσα ένα αγόρι να λέει: «Έι, βγάλε μου μια φωτογραφία». Γύρισα και αντίκρυσα ένα όμορφο νεαρό αγόρι που ήταν ξεναγός σε αυτά τα γραφικά λεωφορεία που κόβουν βόλτες πάνω κάτω στο κέντρο της πόλης.

Μου χαμογέλασε και τον τράβηξα μια φωτογραφία

Το αγόρι «έσκασε» ένα τεράστιο χαμόγελο. Τράβηξα τη φωτογραφία και του την έδειξα. «Ω, μου αρέσει αυτό», είπε. Και στη συνέχεια μιλήσαμε για λίγο για τη δουλειά του, τη φωτογραφία και από κει περάσαμε στα πολιτικά αλλά και να λέμε αστεία για την τραγικότητα της Αθηναϊκής πραγματικότητας. Ήταν μια υπέροχη συζήτηση και αλληλεπίδραση με έναν εντελώς άγνωστο, και όλα αυτά χάρη στο χόμπι μου, τη φωτογραφία δρόμου.

Έχω γνωρίσει πολλούς ανθρώπους χάρη στη φωτογραφία δρόμου και μερικές φορές εκπλήσσομαι από το βάθος και την ειλικρίνεια των συζητήσεων. Νομίζω ότι αυτό συμβαίνει επειδή με τους ξένους μπορούμε να είμαστε ο εαυτός μας. Το πιο πιθανόν είναι να μην ξανασυναντηθούμε ποτέ, οπότε είναι πιο εύκολο να είμαστε ειλικρινείς και ευθύς.

«…μερικές φορές αισθάνεται κανείς πιο ελεύθερος μιλώντας σε έναν ξένο παρά σε ανθρώπους που γνωρίζει χρόνια. Γιατί συμβαίνει αυτό;»

«Πιθανώς επειδή ένας ξένος μας βλέπει όπως ακριβώς είμαστε, όχι όπως θέλει να μας δει».

– Carlos Ruiz Zafón, Η σκιά του ανέμου.

Τριαντάφυλλα στο δρόμο

Πριν από μερικά χρόνια, λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, περπατούσα στο πάλι στο κέντρο της πόλης όπου εντόπισα ένα ασυνήθιστο θέαμα.

Καθισμένη στο πεζοδρόμιο ήταν μια κυρία γύρω στα 60, με πορτοκαλί μαλλιά και πράσινο φουλάρι. Είχε μπροστά της μια γραφομηχανή αντίκα και ένα πλακάτ που διαφήμιζε τα  ποιήματά της που ήταν προς πώληση. Θαύμασα το χάρισμα και την αυτοπεποίθηση αυτής της ποιήτριας του δρόμου.

Έριξα μια ματιά στα ποιήματά και όντως είχαν «κάτι». Της συστήθηκα και αρχίσαμε να μιλάμε για ποίηση και τους αγαπημένους μας ποιητές, της μιλούσα για τον Ρεμπώ και τον Βερλαίν, τον Σαχτούρη και τον Ρίλκε, κι αυτή μου έλεγε για την Μάτση Χατζηλαζάρου και τον Λαπαθιώτη. Εντυπωσιάστηκα από το πόσα πράγματα γνώριζε και από το πόσο εύγλωττη ήταν.

Τότε η ποιήτρια του δρόμου χαμογέλασε και είπε: «Μπορείς να έρθεις ξανά σε είκοσι λεπτά περίπου, έχω μπροστά μου αρκετά ποιήματα να γράψω».

«Βεβαίως», είπα.

Περιπλανήθηκα και έκανα μερικές αγορές από τα μαγαζιά και πήρα έναν καφέ. Επέστρεψα λίγο αργότερα και είχε ολοκληρώσει το ποίημά μου. Δεν έχω ιδέα πώς κατάφερε να γράψει ένα τόσο υπέροχο ποίημα σε τόσο λίγο χρόνο.

Η ποιήτρια του δρόμου μου ήταν εντελώς άγνωστη, αλλά χαίρομαι που βρήκα το χρόνο να συστηθώ και να αγοράσω ένα από τα ποιήματά της. Ήταν ένα είδος μαγικής εμπειρίας, λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, και το δαχτυλογραφημένο αυτό ποίημα το έχω κρατήσει για πάντα.

Οι ξένοι είναι άνθρωποι σαν κι εμάς

Μέρος του ποιήματος αναφέρει: «αυτά, είναι τα τριαντάφυλλα που λαμβάνω ως ανταμοιβή για την δίνη» Νομίζω ότι αυτός ο στίχος σχετίζεται με το μήνυμα αυτού του άρθρου.

Αν θέλετε να ερωτευτείτε ξανά τον κόσμο, ένα καλό μέρος για να ξεκινήσετε είναι ο δρόμος. Βγείτε έξω και μιλήσετε με αγνώστους. Αυτοί είναι τα «τριαντάφυλλα» που «λαμβάνουμε ως ανταμοιβή», μια ανταμοιβή για την σκληρότητα της καθημερινότητάς μας. Μια ανταμοιβή για το ρίσκο που παίρνουμε, του να βγαίνουμε εκεί έξω και να μιλάμε σε αγνώστους. Ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε.

Που όμως στην πραγματικότητα, τους γνωρίζουμε

Οι ξένοι είναι άνθρωποι σαν κι εμάς. Άτομα με δικά τους αγαπημένα πρόσωπα, ελπίδες, όνειρα και αγωνία για το μέλλον. Και όταν τους μιλάμε, τις περισσότερες φορές, ανταμειβόμαστε με ειλικρίνεια και τριαντάφυλλα. Γλυκές αναμνήσεις, γέλια και χαμόγελα, ιστορίες, χιούμορ και σοφίες και την αναγνώριση της κοινής μας βαθιάς ανάγκης για ανθρώπινη επαφή.

Αν θέλετε να ερωτευτείτε ξανά τον κόσμο, παρά τα ελαττώματά του, μιλήστε με αγνώστους. Πάντα να χαμογελάτε και να είστε ευγενικοί. Συστηθείτε, κάντε ερωτήσεις, μοιραστείτε τις ιστορίες και τις σκέψεις σας. Τα αποτελέσματα των λεγόμενων χαλαρών δεσμών που έχουν οι άνθρωποι με άλλους στη ζωή τους, τον μπαρίστα που τους φέρνει τον καφέ, τους ανθρώπους που βλέπουν συχνά στο γυμναστήριο ή στο μετρό, αλλά και εντελώς άγνωστους ανθρώπους στο δρόμο, μας εμπνέουν να τολμήσουμε να ξεπεράσουμε την βαρετή πεπατημένη. Και μέχρι να το κάνουμε, δεν θα μάθουμε ποτέ τι μπορεί να κερδίσουμε από τις σχέσεις με ανθρώπους που φαινομενικά δεν σημαίνουν τίποτα για εμάς.

Δείτε επίσης: Το άγχος αποχωρισμού δεν αφορά μόνο τα παιδιά