Στις ΗΠΑ υπάρχει εδώ και οκτώ χρόνια το «Serial», ένα πολύ επιτυχημένο podcast που κάθε βδομάδα καταπιάνεται με μια υπόθεση από τον χώρο του true crime, της εγκληματολογίας δηλαδή και των παραφυάδων της.

Στην – σχεδόν – δεκαετία που πέρασε, το συγκεκριμένο τηλεοπτικό είδος, αυτό των ντοκιμαντέρ ή σειρών μυθοπλασίας για cold cases και serial killers, έχει μετατραπεί από μια απλή συνήθεια των στούντιο «για να βγαίνει το μεροκάματο» που λέμε, σε ένα τηλεοπτικό φαινόμενο: Podcast, ντοκιμαντέρ, σειρές και μαζί με αυτά οι εικασίες και οι υποθέσεις γύρω από τα πραγματικά περιστατικά, έχουν διεισδύσει στη συλλογική μνήμη του κοινού.

«Σε κάποιες λίγες περιπτώσεις, αυτή η διαρκής εισροή πληροφοριών αναφορικά με κατά συρροή δολοφόνους είναι θετική. Ορισμένοι ακροατές ή θεατές ειδεχθών εγκλημάτων αναφέρουν ότι βρήκαν μέχρι και “παρηγοριά” στις ζοφερές αυτές αναπαραστάσεις των εγκλημάτων. Τι γίνεται όμως με όλους τους άλλους;», αναρωτιέται το εκτενές άρθρο του Wired.

Η έρευνα των επιστημόνων έχει δείξει ότι η διαρκής κατανάλωση ειδήσεων αναφορικά με βία και έγκλημα μπορεί να οδηγήσει κάποιους θεατές «σε παράλογους και μεγάλους φόβους ότι θα πέσουν, κάποτε, θύμα καιοι ίδιοι ενός τέτοιου κατά συρροή δολοφόνου». Όταν το «Dahmer—Monster: The Jeffrey Dahmer Story» έκανε πρεμιέρα πριν από μερικές εβδομάδες, έγινε γρήγορα μια από τις πιο δημοφιλείς σειρές του Netflix ποτέ. Προκάλεσε επίσης τις έντονες επικρίσεις από κάποιες από τις οικογένειες των θυμάτων, οι οποίες θεώρησαν ότι ήταν «τραυματικό να συζητούν όλοι εκ νέου για την υπόθεση» η οποία παρεμπιπτόντως είχε λάβει χώρα πριν από ακριβώς 30 χρόνια.

Για τη σειρά του Dahmer, πολλοί χρήστες κοινωνικών δικτύων συζητάνε σήμερα κυρίως σε fora στο TikTok και δευτερευόντως στο Twitter ή στο Facebook. Αλλά για τους οπαδούς του podcast «Serial» αυτή η πλατφόρμα όπου εκτυλίχθηκαν εκατομμύρια κουβέντες τα τελευταία οκτώ χρόνια, ήταν το Reddit.

Στις 5 Οκτωβρίου του 2014, δύο μέρες μετά το ντεμπούτο επεισόδιο του podcast, οι θαυμαστές και οι οπαδοί του δημιούργησαν το φόρουμ r/serialpodcast για να συζητήσουν τη δολοφονία της έφηβης Hae Min Lee το 1999 και να συζητήσουν την ενοχή του πρώην φίλου της, Adnan Syed. Σήμερα, το φόρουμ αυτό έχει 75.000 μέλη. Όταν ένας δικαστής αθώωσε εν τέλει τον Syed για τον φόνο της έφηβης στα μέσα του περασμένου Σεπτεμβρίου, πολλοί πρώην χρήστες επέστρεψαν στο φόρουμ προκειμένου να συζητήσουν τις νέες εξελίξεις.

«Είναι συζητήσιμο, σχεδόν διχαστικό το κατά πόσο αυτή η ενεργής “εκσκαφή” και ανακάλυψη νέων λεπτομερειών παλιών υποθέσεων [cold cases] σε αυτούς τους χώρους είναι κάτι καλό. Το “Serial” βοήθησε όντως να αθωωθεί ο Syed και άλλα podcast και φόρουμ έπαιξαν τους δικούς τους ρόλους στο δικαστικό σύστημα και την εμφάνιση λεπτομερειών παλιών εγκληματολογικών υποθέσεων. Από την άλλη πλευρά, οι πολίτες και οι άνθρωποι εκείνοι που απλώς είναι χομπίστες και δεν ξέρουν πώς να διεξάγουν μια έρευνα, μπορούν ενδεχομένως να σπαταλήσουν τον πολύτιμο χρόνο της αστυνομίας [με άχρηστες πληροφορίες]. Και εν τω μεταξύ, όλη αυτή η έρευνα μπορεί να επιβαρύνει και ψυχολογικά τους ανθρώπους που την διεξάγουν απλώς επειδή… τους αρέσει», σημειώνει εμφατικά το δημοσίευμα του Wired.

Ο Ben Coccio έφυγε από το r/serialpodcast πριν από οκτώ χρόνια. Ο 47χρονος σκηνοθέτης από το Λος Άντζελες «κόλλησε» με το «Serial». «Θέλετε να πάτε και να μιλήσετε στους ανθρώπους για αυτό και να αντάλλαξετε απόψεις», λέει ο ίδιος, προσθέτοντας ωστόσο ότι «σταδιακά, το φόρουμ πολώθηκε και όλοι άρχισαν να την “πέφτουν” στους άλλους μισούς». Την εποχή που άρχισε να δημοσιεύει στο φόρουμ διάφορα νέα σχετικά με το «Serial», ο Coccio προσπαθούσε να μειώσει την αρτηριακή του πίεση χωρίς φάρμακα, έτσι την παρακολουθούσε τακτικά. «Είχα απόλυτη επίγνωση των πραγμάτων που με έκαναν να νιώθω κουρασμένος, ανήσυχος και, ενίοτε, μανιακός», λέει. Γρήγορα παρατήρησε ότι η λογομαχία του και οι αντιπαραθέσεις του με τους ανθρώπους στο φόρουμ δεν τού έκανε καλό. Καθώς η ομάδα χωριζόταν σε αυτούς που πίστευαν ότι ο Syed ήταν αθώος και σε εκείνους που πίστευαν ότι ήταν ένοχος, ο Coccio παρατήσησε, μετά λύπης του, ότι περιστασιακά ξεσπούσε, δίχως λόγο και αφορμή, σε αγνώστους.

Ενώ ο Coccio έφυγε τελικά από το φόρουμ, πολλοί άλλοι παρέμειναν. Η Dawn Cecil, καθηγήτρια εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Φλόριντα και συγγραφέας του βιβλίου «Fear, Justice & Modern True Crime», λέει ότι «πολλοί που ασχολούνται με φόρουμ αναφορικά με true crime έχουν όντως καλές προθέσεις και θέλουν να βοηθήσουν στην επίλυση ενός εγκλήματος ή να βρουν έναν αγνοούμενο». Ορισμένοι θέλουν επίσης να επιστήσουν την προσοχή του κοινού σε δικαστικές αποτυχίες και το κάνουν προκειμένου να αμφισβητήσουν την αποτελεσματικότητα του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης των ΗΠΑ.

Ωστόσο, η Cecil προειδοποιεί ότι τα φόρουμ αυτά ενδεχομένως μπορούν να γίνουν και «θάλαμοι ηχούς» [echo chambers] που τροφοδοτούν τον φόβο που ήδη ενυπάρχει στην ψυχή του καθενός από εμάς. «Η διαρκής κατανάλωση εγκληματολογικών υποθέσεων», όπως αναφέρει στο βιβλίο της, «μπορεί επίσης να παραμορφώσει την αντίληψη των ανθρώπων για το έγκλημα και να ενισχύσει τα ήδη υπάρχοντα στερεότυπα».

Μια τέτοια συνήθεια μπορεί επίσης να οδηγήσει κάποιους ανθρώπους σε πράγματα, πράξεις και καταστάσεις για τα οποία μετανιώνουν στην πορεία. Ο Μάρκους [δίχως επώνυμο, για ευνόητους λόγους] είναι ένας 42χρονος από το Σιάτλ που μπήκε στο Reddit καθαρά για να μπορεί να δημοσιεύει στο φόρουμ του r/serialpodcast. Στην αρχή το βρήκε «διασκεδαστικό», αλλά όσο περνούσε ο καιρός, είπε ότι δέχτηκε «λεκτική επίθεση» μέχρι και ένα «κουλό» περιστατικό όπου ένας άγνωστος από το συγκεκριμένο φόρουμ βρήκε το τηλέφωνο εργασίας του και τον κάλεσε κάποτε στη δουλειά του.

Η Μέγκαν, μια 30χρονη νοσοκόμα από την Ουάσιγκτον που επίσης ζήτησε από το WIRED να μην αναφέρει το επώνυμό της, πέρασε επτά χρόνια στο ίδιο φόρουμ από «καθαρή συνήθεια». Απολάμβανε τις πρώτες «συναρπαστικές», όπως υποστηρίζει, μέρες που ήταν μέσα εκεί και έκανε ενδιαφέρουσες συζητήσεις με αγνώστους. Οι άνθρωποι δημοσίευαν τακτικά νέες ανακαλύψεις και διαπιστώσεις και λέει ότι η συνομιλία με πολλούς αγνώστους όλα αυτά τα χρόνια ήταν «κατά βάση ευεργετική». «Όμως, από ένα σημείο και μετά ξεκίνησαν οι αντιπαραθέσεις», τονίζει, «και άρχισα να τσακώνομαι με αυτά τα άτομα που θεωρούσα έως και φίλους μου». Και όταν φτάσαμε στο σημείο να τής γίνουν και κάποιες προσωπικές επιθέσεις, τότε ήταν που η Meghan πέρασε τον προσωπικό της Ρουβίκωνα και έφτασε επίσης σε ένα σημείο να επανεκτιμήσει τη στάση της απέναντι στο φόρουμ αλλά και την διαρκή θέαση και ενασχόληση με σειρές και υποθέσεις true crime.

«Ντρέπομαι για όλον αυτό τον χρόνο που πέρασα μέσα εκεί χωρίς να σκεφτώ πλήρως ότι το θύμα με το οποίο ασχολιόμουν σε καθημερινή βάση ήταν ένα πραγματικό πρόσωπο, ένας άνθρωπος με σάρκα και οστά όπως και εγώ», λέει. «Ένας έφηβος πέθανε. Οι ζωές πολλών άλλων εφήβων ανατράπηκαν εντελώς. Είναι απλώς λυπηρό. Και νομίζω ότι αυτό επηρεάζει την ψυχική μου υγεία», επισημαίνει η Μέγκαν, καταλήγοντας ότι έφυγε από το συγκεκριμένο φόρουμ «προκειμένου να προστατεύσω την δική μου ψυχική υγεία».

➭ Mε πληροφορίες από το Wired.