Για δεκαετίες η συμβατική θεωρία έλεγε ότι για να χάσουμε βάρος πρέπει να τρώμε λιγότερο και να κινούμαστε περισσότερο. Φυσικά αυτό είναι πιο εύκολο να το λες παρά να το κάνεις, γι’ αυτό και φάρμακα όπως το Wegovy είναι τόσο επαναστατικά. Καταστέλλοντας την όρεξη βοηθούν στο πρώτο μέρος αυτής της εξίσωσης, οδηγώντας συνήθως σε μεγάλη απώλεια βάρους. Αλλά τι γίνεται με το δεύτερο μέρος; Χρειάζεται ακόμα να πηγαίνουμε στο γυμναστήριο εάν τα φάρμακα για την απώλεια βάρους ρίχνουν τον αριθμό στη ζυγαριά; Και τι αντίκτυπο έχουν αυτά τα φάρμακα στην ικανότητά μας να ασκούμαστε; 

Γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο ότι η άσκηση μπορεί να είναι ακόμη πιο κρίσιμη για όσους λαμβάνουν αυτά τα φάρμακα από ό,τι για όσους δεν τα λαμβάνουν. Η ικανότητα της σεμαγλουτίδης (δραστικής του Οzempic) να προκαλεί ταχεία απώλεια βάρους οδηγεί επίσης σε σημαντική μείωση της μυϊκής μάζας. Για παράδειγμα δεδομένα που συλλέχθηκαν από 95 άτομα με υπερβολικό βάρος ή παχυσαρκία που λάμβαναν σεμαγλουτίδη έδειξε ότι η μυϊκή μάζα σώματος μειώθηκε κατά σχεδόν 10% κατά μέσο όρο μετά από 68 εβδομάδες. 

Η μάζα σώματος, όταν εξαιρούμε τον λιπώδη ιστό περιλαμβάνει κυρίως τους μύες και τα οστά. Έτσι αυτά τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι και τα δύο επιδεινώνονται όταν λαμβάνονται φάρμακα για την απώλεια βάρους, λέει η Signe Sørensen Torekov από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης. Επειδή αυτά τα φάρμακα οδηγούν τους ανθρώπους στο να καταναλώνουν λιγότερες θερμίδες, το σώμα πρέπει να διασπάσει λίπος, μυϊκό ιστό, ενώ αντίκτυπος υπάρχει και στα οστά, ώστε να αντλήσει ο οργανισμός τα απαιτούμενα θρεπτικά συστατικά. 

«Η κατανόησή μας είναι ότι έως και περίπου το 40% της συνολικής απώλειας βάρους που παρατηρείται από τη σεμαγλουτίδη μπορεί να προέρχεται από την απώλεια μυϊκής μάζας» λέει η Grace Kulik από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο. Αυτό το φαινόμενο δεν είναι μοναδικό στα φάρμακα που αφορούν την απώλεια βάρους. Συμβαίνει επίσης κατά τη διάρκεια άλλων παρεμβάσεων ταχείας απώλειας βάρους, όπως οι πολύ περιοριστικές δίαιτες και η χειρουργική απώλεια βάρους για τη συρρίκνωση του στομάχου, προσθέτει η Torekov. 

Αυτό που δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο είναι το κατά πόσο αυτή η μείωση στη μυϊκή μάζα επηρεάζει τη μυϊκή λειτουργία και τη δύναμη.  Αυτό το ζήτημα απασχόλησε έντονα πέρυσι την Kulik και τους συνεργάτες της που ασχολήθηκαν με έναν συγκεκριμένο μυ. Μετά από 24 εβδομάδες θεραπείας ο όγκος των μυών τους μειώθηκε κατά περισσότερο από 9% κατά μέσο όρο, ωστόσο δεν υπήρξε σημαντική αλλαγή στη μυϊκή λειτουργία. Η επιστήμονας υποθέτει ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι η απώλεια βάρους καθιστά ορισμένες σωματικές δραστηριότητες ευκολότερες. 

Η επίδραση αυτών των φαρμάκων στους κορυφαίους αθλητές βρίσκεται επίσης υπό εξέταση. Πέρυσι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Αντι-Ντόπινγκ (WADA) – ο φορέας που καταπολεμά τη χρήση απαγορευμένων ουσιών στον αθλητισμό – ενέταξε τη σεμαγλουτίδη στο πρόγραμμα παρακολούθησής του για να ελέγξει τη χρήση της, καθώς και πιθανές επιδράσεις που βελτιώνουν την απόδοση ή θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των αθλητών. 

Παρά τις πολλές άγνωστες παραμέτρους, η σωματική δραστηριότητα φαίνεται να είναι ζωτικής σημασίας και για την πρόληψη της επαναπρόσληψης βάρους, ένα συχνό ζήτημα για όσους σταματούν τη χρήση αυτών των φαρμάκων. Για παράδειγμα σε μια κλινική δοκιμή του 2024 από την Torekov και τους συνεργάτες της, 98 άτομα με παχυσαρκία έλαβαν το φάρμακο GLP-1 λιραγλουτίδη. Οι μισοί από αυτούς συμμετείχαν και σε ένα εποπτευόμενο πρόγραμμα άσκησης. Ένα χρόνο μετά τη διακοπή της θεραπείας, όσοι ανήκαν στην ομάδα άσκησης είχαν έβαλαν εκ νέου 2,5 κιλά, ενώ όσοι έλαβαν μόνο λιραγλουτίδη έβαλαν 6 κιλά. 

Η διαφορά πιθανότατα οφείλεται στο ότι όσοι συμμετείχαν στην εποπτευόμενη ομάδα άσκησης διατήρησαν κάποιες συνήθειες και μετά το τέλος του προγράμματος, λέει η Torekov. Η σωματική δραστηριότητα πιθανότατα τους βοήθησε να διατηρήσουν και τη μυϊκή τους μάζα. «Όταν χάνεις μυϊκή μάζα, τότε αυτόματα καταναλώνεις λιγότερη ενέργεια» εξηγεί η Torekov.  

Για αυτούς τους λόγους είναι σημαντικό τα άτομα που λαμβάνουν φάρμακα απώλειας βάρους να δίνουν προτεραιότητα στην άσκηση. Αυτό θα βοηθήσει στη διατήρηση της μυϊκής και οστικής μάζας, λέει η Torekov, η οποία απαιτεί τουλάχιστον δύο ώρες έντονης άσκησης την εβδομάδα. 

Το πρόβλημα είναι ότι αυτά τα φάρμακα μπορεί να μειώσουν το κίνητρο για γυμναστική — τουλάχιστον σύμφωνα με μελέτες σε πειραματόζωα – ποντίκια. Ο Ralph DiLeone από το Πανεπιστήμιο Yale και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι ποντίκια που έλαβαν σεμαγλουτίδη έτρεξαν περίπου τη μισή απόσταση σε έναν τροχό άσκησης σε σύγκριση με εκείνα που έλαβαν εικονικό (placebo) φάρμακο. 

Αυτά τα αποτελέσματα μπορεί να σχετίζονται με παρενέργειες όπως η ναυτία που θα μπορούσε να καθιστά την άσκηση λιγότερο ελκυστική, ωστόσο μπορεί επίσης να οφείλονται στην επίδραση της σεμαγλουτίδης στις διεργασίες του εγκεφάλου. Φάρμακα όπως το Ozempic που μειώνουν την επιθυμία για φαγητό μπορεί να καταστέλλουν και άλλες παρορμήσεις, επηρεάζοντας τη διάθεσή μας για άσκηση  

Οι άνθρωποι είναι πολύ πιο περίπλοκοι από τα ποντίκια, λέει ο DiLeone. Για παράδειγμα έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι συχνά γίνονται πιο σωματικά δραστήριοι μετά από γρήγορη απώλεια βάρους μέσω χειρουργικής επέμβασης, πιθανώς επειδή αποκτούν καλύτερη κινητικότητα και βελτιωμένη σωματική λειτουργία. 

Ίσως μόλις αρχίζουμε να κατανοούμε πώς τα φάρμακα απώλειας βάρους επηρεάζουν τη φυσική κατάσταση. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η άσκηση — είτε στο διάδρομο είτε στον δρόμο — παραμένει ζωτικής σημασίας. 

Η λειτουργία των φαρμάκων αυτής της κατηγορίας 

Φάρμακα όπως η σεμαγλουτίδη (που πωλείται ως Wegovy για απώλεια βάρους και Ozempic για διαβήτη), η λιραγλουτίδη (που πωλείται ως Saxenda και Victoza) και η εξανατίδη (που πωλείται ως Byetta) μιμούνται τη δράση του πεπτιδίου-1 τύπου γλυκαγόνης (GLP-1). Αυτή η ορμόνη προάγει το αίσθημα κορεσμού μετά το φαγητό και διεγείρει την παραγωγή ινσουλίνης, μειώνοντας τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. 

Συνολικά αυτό σημαίνει ότι αυτά τα φάρμακα – που είναι τεχνικά γνωστά ως αγωνιστές του υποδοχέα GLP-1 – μειώνουν τα επίπεδα πείνας, οδηγώντας σε μειωμένη πρόσληψη ενέργειας από την τροφή και σημαντική απώλεια βάρους για τους περισσότερους ανθρώπους όταν χρησιμοποιούνται μακροπρόθεσμα. 

Πρόσφατα στην αγορά κυκλοφόρησε και ένα νέο φάρμακο, η τιρζεπατίδη (που πωλείται ως Mounjaro και Zepbound), η οποία μιμείται τη δράση του GLP-1 καθώς και μιας άλλης ορμόνης κορεσμού, της GIP. 

*Mε στοιχεία από το New Scientist.

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.