Κάθεστε στο καναπέ του σπιτιού και με την παραγγελία, που μόλις έχει έρθει, να είναι στα χέρια σας. Νιώθετε τη θαλπωρή της ζεστασιάς του φαγητού να κατακλύει το σώμα σας, χωρίς καν να εισέλθει στη στοματική σας κοιλότητα. Αυτή η θερμότητα σας δημιουργεί μία απρόσμενη οικειότητα και κάνει το σώμα σας να μπει, αυτόματα, σε μία διαδικασία χαλάρωσης.

Μπορεί το φαγητό να σας προσφέρει τη ψυχική γαλήνη, αλλά και την αποφόρτιση μετά το πέρας της ημέρας, ωστόσο, έχει μεγάλο αντίκτυπο στον οργανισμό, το μυαλό και επομένως τη διάθεσή σας. Τα συστατικά του φαγητού επηρεάζουν τον εγκέφαλο αν μοιάζουν χημικά με έναν πραγματικό νευροδιαβιβαστή μέσα στον εγκέφαλο ή αν είναι σε θέση να αλληλεπιδράσουν με μια βασική βιοχημική διαδικασία στον εγκέφαλο που επηρεάζει την παραγωγή, την απελευθέρωση ή την απενεργοποίηση ενός νευροδιαβιβαστή ή τη γενική υγεία του ίδιου του νευρώνα.

Οι τροφές που προσλαμβάνουμε πρέπει να αντιμέτωπίζονται με αντίστοιχο τρόπο, όπως γίνεται με την πρόσληψη των φαρμάκων. Κατά τη πρόσληψή τους, αλληλεπιδρούν με πολλές εγκεφαλικές διεργασίες και μεταβάλλουν τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε και αισθανόμαστε. Ο εγκέφαλός σας δεν μπορεί να διακρίνει τη διαφορά μεταξύ ενός τροφίμου (το οποίο είναι μια χημική ουσία που καταναλώνουμε για τη διατροφική της αξία) και ενός φαρμάκου (το οποίο είναι μια χημική ουσία που καταναλώνουμε για τα πιθανά θετικά οφέλη της στην υγεία μας).

Κάθε τρόφιμο ή ουσία που προσλαμβάνουμε, θρεπτικό ή όχι, μας επηρεάζουν με διαφορετικό τρόπο. Για αυτό τον λόγο θα τα διαχωρίσουμε, ώστε να μπορέσουμε να τα εξετάσουμε από διαφορετική σκοπιά κάθε φορά, ανάλογα με το αντίκτυπο που έχει στον οργανισμό μας.

Ποιες τροφές επηρεάζουν άμεσα το μυαλό;

Οι τροφές που επηρεάζουν με άμεσο τρόπο τον εγκέφαλό μας και έχουν υψηλές δόσεις με οξεία δοσολογία είναι ο καφές, η ζάχαρη, η ηρωίνη, το αλκοόλ, η νικοτίνη, η μαριχουάνα, ορισμένα μπαχαρικά και μερικά ψυχοδραστικά φυτά και μανιτάρια. Στοχευμένα πολλοί καταναλώνουν τα παραπάνω έτσι ώστε να φτάσει αρκετή ποσότητα της χημικής ουσίας από το εσωτερικό της τροφής στο σημείο δράσης της στον εγκέφαλό μας. Με αυτό τον τρόπο θα παραχθεί πράγματι κάποιο είδος επίδρασης που μπορούμε να παρατηρήσουμε και να συνδέσουμε με την κατανάλωση της συγκεκριμένης τροφής. Ωστόσο, πρέπει να γνωρίζετε ότι αυτό δεν συμβαίνει πάντα.

Για παράδειγμα, το μοσχοκάρυδο, περιέχει δύο χημικές ουσίες που το σώμα μας μετατρέπει στο δημοφιλές ναρκωτικό του δρόμου που ονομάζεται έκσταση. Ωστόσο, αν καταναλώσουμε ολόκληρο το δοχείο του μπαχαρικού, τα έντερά μας θα το αντιληφθούν (με τρομερή διάρροια) και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έχουμε παραισθήσεις για περίπου 48 ώρες.

Μία άλλη κατηγορία είναι οι τροφές που επηρεάζουν τον εγκέφαλό μας, αργά, σε διάστημα μερικών ημερών ή εβδομάδων. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται “προδρομική φόρτιση” και περιλαμβάνει πολλά διαφορετικά αμινοξέα (η τρυπτοφάνη και η λυσίνη είναι καλά παραδείγματα)- υδατάνθρακες με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη, όπως οι πατάτες, τα κουλούρια και το ρύζι- φάβα- ορισμένα μέταλλα (ιδίως σίδηρο και μαγνήσιο)- προϊόντα που περιέχουν λεκιθίνη, όπως τα ντόνατς, τα αυγά και τα κέικ- σοκολάτα- και τις υδατοδιαλυτές βιταμίνες. Σκοπός τους είναι να προκαθορίσουν τη λειτουργία ενός συγκεκριμένου συστήματος μεταβιβαστών- συνήθως να ενισχύσουν τη λειτουργία του στον εγκέφαλο.

Για παράδειγμα, μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση πολύ λίγης τρυπτοφάνης μας κάνει καταθλιπτικούς και θυμωμένους και έχει κατηγορηθεί για πολλούς πολέμους και πράξεις κανιβαλισμού. Πολύ λίγη ζάχαρη ή υδατοδιαλυτές βιταμίνες (οι βιταμίνες Β και C) θα προκαλέσουν αλλαγές στη λειτουργία του εγκεφάλου που θα παρατηρήσουμε μετά από λίγες μέρες στέρησης. Πολλοί έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η χορήγηση υψηλών δόσεων τέτοιων θρεπτικών συστατικών θα βελτιώσει γρήγορα τη διάθεση ή τη σκέψη μας: δυστυχώς, αυτό σπάνια συμβαίνει. Συνήθως, οι τροφές αυτής της κατηγορίας απαιτούν περισσότερο χρόνο για να επηρεάσουν τον εγκέφαλό μας από ό,τι οι τροφές που έχουν άμεση επίδραση.

Ποιες είναι οι τροφές που βοηθούν το μυαλό μας;

Επίσης, υπάρχουν τροφές που περιλαμβάνουν θρεπτικά συστατικά βραδείας δράσης και πολλοί άνθρωποι τα έχουν υιοθετήσει, διά βίου, στη διατροφή τους. Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά, όπως τα πολύχρωμα φρούτα και λαχανικά, τα ψάρια και τα ελαιόλαδα, τους χυμούς φρούτων και τα αντιφλεγμονώδη φυτά. Ακόμα, συγκαταλέγονται φάρμακα, όπως η ασπιρίνη, ορισμένα στεροειδή, η κανέλα και ορισμένα άλλα μπαχαρικά. Σύμφωνα με τους επιστήμονες άλλα τέτοια στοιχεία είναι η νικοτίνη, η καφεΐνη, η σοκολάτα,  καθώς και οι λιποδιαλυτές βιταμίνες, οι ξηροί καρποί, τα όσπρια, η μπύρα και το κόκκινο κρασί.

Οι άνθρωποι που καταναλώνουν αυτές τις τροφές δεν αναφέρουν οξείες αλλαγές στις σκέψεις ή τη διάθεσή τους, ωστόσο αυτό εξαρτάται και από την κατανάλωσή τους. Το μεγαλύτερο όφελος που έχουμε από αυτές τις τροφές παρέχουν στον εγκέφαλό μας κάποια μορφή προστασίας από το πιο θανατηφόρο πράγμα στο οποίο εκθέτουμε τον εαυτό μας καθημερινά, το οξυγόνο.

Με την κατανάλωση τροφής, γίνεται και κατανάλωση οξυγόνου. Ωστόσο, με την κατανάλωση οξυγόνου, έρχονται τα γηρατιά. Οι άνθρωποι που ζουν περισσότερο, τείνουν να τρώνε τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά ή απλά τρώνε πολύ λιγότερη τροφή. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η νικοτίνη και η καφεΐνη εμποδίζουν τις τοξικές δράσεις του οξυγόνου στον εγκέφαλό μας.

Μελέτες έχουν συγκρίνει “παραδοσιακές” δίαιτες, όπως η μεσογειακή δίαιτα και η παραδοσιακή ιαπωνική δίαιτα, με μια τυπική “δυτική” δίαιτα και έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος κατάθλιψης είναι 25% έως 35% χαμηλότερος σε όσους τρώνε παραδοσιακή δίαιτα. Οι επιστήμονες εξηγούν αυτή τη διαφορά επειδή αυτές οι παραδοσιακές δίαιτες τείνουν να είναι πλούσιες σε λαχανικά, φρούτα, μη επεξεργασμένα δημητριακά, ψάρια και θαλασσινά και να περιέχουν μόνο μέτριες ποσότητες άπαχου κρέατος και γαλακτοκομικών. Είναι επίσης κενές από επεξεργασμένα και εξευγενισμένα τρόφιμα και σάκχαρα, τα οποία αποτελούν βασικά συστατικά του “δυτικού” διατροφικού προτύπου. Επιπλέον, πολλά από αυτά τα μη επεξεργασμένα τρόφιμα είναι ζυμωμένα και επομένως δρουν ως φυσικά προβιοτικά.

Οι τροφές που προσλαβάνετε έχουν μεγάλο αντίκτυπο και στη ψυχοσύνθεσή σας, για την οποία ευθύνεται και η σεροτονίνη, μεταξύ άλλων. Η σεροτονίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής που συμβάλλει στη ρύθμιση του ύπνου και της όρεξης, μεσολαβεί στη διάθεση και αναστέλλει τον πόνο. Δεδομένου ότι περίπου το 95% της σεροτονίνης σας παράγεται στο γαστρεντερικό σας σύστημα και το γαστρεντερικό σας σύστημα είναι επενδεδυμένο με εκατό εκατομμύρια νευρικά κύτταρα ή νευρώνες, είναι λογικό ότι οι εσωτερικές λειτουργίες του γαστρεντερικού σας συστήματος δεν σας βοηθούν απλώς να χωνέψετε την τροφή, αλλά καθοδηγούν και τα συναισθήματά σας.

Οι περισσότεροι, εξαιτίας του πιεσμένου καθημερινού προγράμματος που πρέπει να βγάλουν εις πέρας, δεν εξετάζουν τις τροφές τις οποίες τρώνε, πόσο μάλλον τα συστατικά τα οποία περιέχουν. Τρώμε ό,τι θέλουμε ανάλογα με τη διάθεσή μας, με αποτέλεσμα αυτό να γίνεται τρόπος ζωής. Είναι γεγονός ότι ο εγκέφαλός μας ανταμείβει δυναμικά όταν τρώμε ζάχαρη, λίπος και αλάτι, ωστόσο όλα αυτά έχουν άμεσο αντίκτυπο στην υγεία μας, με την έτσι την παχυσαρκία να έρχεται πρώτη. Κατά συνέπεια, όπως και τα ναρκωτικά, το φαγητό έχει τόσο αρνητικές όσο και θετικές επιδράσεις και όλα εξαρτώνται από το ποια τροφή καταναλώνετε, πόσο καταναλώνετε αλλά και για πόσο χρονικό διάστημα.

Πηγή: Psycology Today