Όλα μας γύρω είναι πλαστικό, το ίδιο κι εμείς. Πριν μερικές δεκαετίες θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για ένα σενάριο επιστημονικής φαντασίας, αλλά πλέον είναι πραγματικότητα χάρη στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Αν και το πλαστικό δεν αποσυντίθεται όπως η οργανική ύλη, τα μεγάλα κομμάτια μπορούν να διασπαστούν σε όλο και μικρότερα κομμάτια, στα γνωστά μικροπλαστικά. Με μέγεθος λιγότερο από 5 χιλιόστα, θα μπορούσαμε να τα χαρακτηρίσουμε ως έναν από τους πιο μικροσκοπικούς εχθρούς του ανθρώπου, των ζώων και γενικά όλης της Γης.

Από τότε που οι άνθρωποι άρχισαν να κατασκευάζουν διάφορες μορφές πλαστικών κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έχουμε δημιουργήσει αρκετό υλικό – και αρκετό μικροπλαστικό – για να διεισδύσει σχεδόν σε κάθε γωνιά του πλανήτη: έδαφος, ωκεανούς και λίμνες, ακόμα και στον αέρα. Είναι ένα ακόμη πρόβλημα που έχουμε δημιουργήσει και με το οποίο πρέπει να ζήσουμε.

Βρίσκονται στο φαγητό που τρώμε

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Έξετερ και του Κουίνσλαντ αγόρασαν συσκευασμένα στρείδια, γαρίδες, καλαμάρια, καβούρια και σαρδέλες και τα εξέτασαν για ίχνη μικροπλαστικών. Κατά τη διάρκεια των δοκιμών, ανακάλυψαν πέντε διαφορετικούς τύπους πλαστικών!

Βρίσκονται στο νερό που πίνουμε

Σύμφωνα με το Water UK, εάν το πόσιμο νερό παραμείνει αφιλτράριστο, θα βρούμε περίπου 4,9 μικροπλαστικά ανά λίτρο, ενώ με σωστή επεξεργασία μπορεί να αφαιρεθούν από το νερό αποτελεσματικά το 99% των μικροπλαστικών.

Ακόμα και τον αέρα που αναπνέουμε

Σύμφωνα με μια μελέτη που ανέλυσε σωματίδια χιονιού από την Αρκτική έως τις γαλλικές Άλπεις, εντοπίστηκαν ανησυχητικά επίπεδα «μικροπλαστικής ρύπανσης» στα δείγματα. Πιο συγκεκριμένα, η μελέτη στις Άλπεις, μεταξύ των άλλων ευρωπαϊκών τοποθεσιών μελέτης, κατέγραψε 24.600 μικροπλαστικά ανά λίτρο κατά μέσο όρο.

Τα αιωρούμενα σωματίδια μάλιστα ίσως να είναι και πιο επικίνδυνα από αυτά που υπάρχουν στα τρόφιμα. Μια μελέτη του 2018 συνέκρινε την ποσότητα μικροπλαστικών που υπάρχουν στα μύδια που συλλέγονται από τις ακτές της Σκωτίας με την ποσότητα μικροπλαστικών που υπάρχουν στον αέρα των εσωτερικών χώρων. Η έκθεση σε μικροπλαστικές ίνες από τον αέρα κατά τη διάρκεια του γεύματος ήταν πολύ υψηλότερη από τον κίνδυνο κατάποσης μικροπλαστικών από τα ίδια τα μύδια.

Βασιζόμενη σε αυτή την έρευνα, η ανοσολόγος Nienke Vrisekoop του Πανεπιστημιακού Ιατρικού Κέντρου της Ουτρέχτης είπε: «Αν κρατήσω ένα κομμάτι ψαριού στο τραπέζι για μια ώρα, πιθανότατα έχει συγκεντρώσει περισσότερα μικροπλαστικά από τον αέρα του περιβάλλοντος μπορεί να είχε κατά την αλίευσή του από τον ωκεανό».

Τα μικροπλαστικά είναι μία ανοιχτή πληγή για τον πλανήτη μας, αλλά ακόμα δεν γνωρίζουμε πώς και κατά πόσο επηρεάζουν τον άνθρωπο. Ωστόσο, σύμφωνα με τις έως τώρα έρευνες η εισπνοή και η κατάποση μικροπλαστικών θα μπορούσαν να προκαλέσει προβλήματα, όπως: διαβήτη, παχυσαρκία, σεξουαλική δυσλειτουργία και στειρότητα.

Μία έρευνα βρήκε μικροπλαστικά σε όλους τους όρχεις που τέθηκαν υπό εξέταση -47 από σκύλους και 23 από ανθρώπους. Το ανησυχητικό όμως, είναι ότι οι ανθρώπινοι όρχεις είχαν σχεδόν τριπλάσια επίπεδα συγκέντρωσης πλαστικού από τους σκύλους – 330 μικρογραμμάρια ανά γραμμάριο σε σύγκριση με 123 μικρογραμμάρια ανά γραμμάριο.

Αν και κάποιος μπορεί πιστεύει κανείς ότι όταν τα μικροπλαστικά εισέρχονται στον οργανισμό μας μέσω της εισπνοής και της κατάποσης, θα αποβάλλονταν αργότερα από τον οργανισμό, αυτό δεν ισχύει.

Δύο μελέτες του 2022 εντόπισαν για πρώτη φορά στο ανθρώπινο αίμα και στους ζωντανούς πνευμονικούς ιστούς μικροπλαστικά, ενώ πρόσφατα, μια νέα μελέτη από ερευνητές στην Κίνα ανέφερε ότι βρέθηκαν μικροπλαστικά σε θρόμβους αίματος που αφαιρέθηκαν χειρουργικά από τις αρτηρίες της καρδιάς.

Αν και ακόμα δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία, όλα δείχνουν ότι το μέλλον είναι δυσοίωνο, ειδικά για τα βρέφη, τα οποία γεννιούνται με μικροπλαστικά στον οργανισμό τους. Μια μικρή μελέτη σε έξι βρέφη και 10 ενήλικες διαπίστωσε ότι τα βρέφη είχαν περισσότερα μικροπλαστικά σωματίδια στα κόπρανα τους από τους ενήλικες. Όπως υποστηρίζεται τα μικροπλαστικά μπορούν να εισέλθουν στο έμβρυο μέσω του πλακούντα και τα μωρά θα μπορούσαν επίσης να καταπιούν τα σωματίδια μέσω του μητρικού γάλακτος.

Ίσως έχετε ακούσει ότι οι άνθρωποι, κατά μέσο όρο, καταναλώνουν περίπου 5,5 γραμμάρια μικροπλαστικού κάθε εβδομάδα, που είναι περίπου όσο μια πιστωτική κάρτα. Αυτό ήταν το συμπέρασμα μιας ερευνητικής ομάδας που προσέλαβε η WWF, όμως όπως αποδείχθηκε αργότερα από μία άλλη ερευνητική ομάδα, είναι λανθασμένο.

Αυτή χρησιμοποιώντας καλύτερη μεθοδολογία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, κατά μέσο όρο, ένα άτομο καταναλώνει περίπου 4 μικρογραμμάρια μικροπλαστικού την εβδομάδα — περισσότερο από ένα εκατομμύριο φορές μικρότερη ποσότητα από την εκτίμηση της άλλης ομάδας.

Ένα μεγάλο ερώτημα που δεν είναι ακόμα καλά κατανοητό είναι πόσο από το μικροπλαστικό που καταναλώνουμε περνά μέσα μας και πόσο απλά συσσωρεύεται – ή διασπάται σε άλλες χημικές ουσίες, μερικές από τις οποίες μπορεί να είναι επιβλαβείς για το σώμα μας.

Όπως αναφέρουν πρόσφατες μελέτες, οι ενήλικες καταπίνουν περίπου 900 σωματίδια την ημέρα και ότι αφοδεύουμε περίπου 200 σωματίδια την ημέρα, τα άλλα 700 μάλλον παραμένουν στο σώμα μας, αλλά οι επιστήμονες δεν το έχουν επιβεβαιώσει ακόμα, αφού πρώτα πρέπει να εντοπίσουν που βρίσκονται. Αυτό σημαίνει ότι ετησίως καταλώνουμε δεκάδες χιλιάδες μικροπλαστικά.

Καθημερινά γινόμαστε όλο και περισσότερο πιο πλαστικοί χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Μάλιστα μπορούμε να πούμε ότι μεταλλασσόμαστε σε ένα νέο είδος στους ανθρώπους PVC. Παρόλα αυτά υπάρχουν τρόποι για να προστατεύτουμε όπως λένε οι επιστήμονες.

– Αερίζουμε και καθαρίζουμε καθημερινά το σπίτι

Ο αερισμός είναι εξαιρετικά σημαντικός για την ανακύκλωση του υπάρχοντος αέρα, αλλά ακόμη πιο σημαντικό είναι το τακτικό καθάρισμα. Η ηλεκτρική σκούπα μπορεί να εξαφανίσει μεγάλο ποσοστό των μικροπλαστικών στο σπίτι, όπως και το ξεσκονόπανο εννοείται.

– Να είστε προσεκτικοί με τα καλλυντικά που επιλέγετε

Τα μικροσφαιρίδια είναι περιζήτητοι λειαντικοί και απολεπιστικοί παράγοντες για την αφαίρεση νεκρών κυττάρων του δέρματος, ενώ επίσης καλύπτουν και τυχόν επιφανειακές βλάβες της επιδερμίδας. Τα περισσότερα καλλυντικά της αγοράς περιέχουν μικροσφαιρίδια, τα οποία όταν απομακρύνονται από την επιδερμίδα σας καταλήγουν μέσω των αποχετεύσεων στις θάλασσες. Περίπου 40 τόνοι μικροπλαστικών πιστεύεται ότι εναποτίθενται ετησίως μόνο στη Βαλτική Θάλασσα. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων (ECHA), κάθε λεπτό, πάνω από επτά κιλά μικροπλαστικών από καλλυντικά και προϊόντα προσωπικής περιποίησης καταλήγουν στο ευρωπαϊκό περιβάλλον,

– Να επιλέγετε ρούχα από φυσικά υφάσματα

Η αγορά ρούχων από φυσικά υφάσματα όπως βαμβάκι, λινό και κάνναβη, αντί από συνθετικά υλικά όπως ακρυλικό και πολυεστέρας (που περιέχουν μικροπλαστικά), συμβάλλει στη μείωση της αποβολής μικροπλαστικών κατά τη φθορά και κατά τη διαδικασία πλύσης.

– Επενδύστε στις συσκευές αφαίρεσης μικροπλαστικών

Εξειδικευμένες συσκευές αφαίρεσης μικροπλαστικών, συμπεριλαμβανομένων μπάλες πλυντηρίου, σακούλες ρούχων και φίλτρα που προσαρμόζονται στα πλυντήρια ρούχων, αλλά και φίλτρα νερού έχουν σχεδιαστεί για να απομακρύνουν ένα αρκετά μεγάλο αριθμό των πλαστικών σωματιδίων.

– Μη βάζετε πλαστικά σκεύη στον φούρνο μικροκυμάτων

Η ανοσολόγος Nienke Vrisekoop συνιστά να μην θερμαίνονται τα πλαστικά δοχεία στο φούρνο μικροκυμάτων, ακόμα κι αν ισχυρίζονται οι κατασκευαστές ότι τηρούν τις προδιαγραφές. Επίσης, τονίζει να μην αφήνονται πλαστικά μπουκάλια νερού στον ήλιο.

Βέβαια, αν θέλουμε να βοηθήσουμε πραγματικά τον πλανήτη και εμάς, πρέπει να υιοθετήσουμε μια plastic-free ζωή, όσο είναι δυνατόν. Χρησιμοποιώντας λιγότερα πλαστικά κατά τη καθημερινότητά μας, θα συμβάλλουμε σημαντικά στη μείωση της ρύπανσης από πλαστικό και έτσι θα μειωθεί και η διοχέτευση μικροπλαστικών στον αέρα και το νερό.

Με πληροφορίες από Medium, Science News και South Seattle Emerald