Από τη μία πλευρά έχουμε τα κοινωνικά δίκτυα όπως το Facebook, το Instagram και το TikTok. Αυτοί οι ιστότοποι έχουν γίνει όλο και καλύτεροι στον εντοπισμό και την κατάργηση της γλώσσας και του περιεχομένου που παραβιάζει τους όρους της κοινότητάς τους.

Από την άλλη πλευρά, οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης καταφεύγουν σε μια κωδικοποιημένη ορολογία που έχει σχεδιαστεί για να αποφεύγει την αλγοριθμική ανίχνευση. Αυτές οι μέθοδοι αναφέρονται ως “algospeak“.

Νέοι όροι όπως αυτοί είναι μόνο η τελευταία εξέλιξη στην ιστορία της γλωσσικής απόκρυψης. Συνήθως, τέτοιοι κώδικες έχουν χρησιμοποιηθεί από μικρές ομάδες. Δεδομένης, ωστόσο, της εμβέλειας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η algospeak έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει ευρύτερα την καθημερινή γλώσσα.

Μια διαδικτυακή αντιπαράθεση

Λόγω του τεράστιου όγκου του αναρτημένου περιεχομένου, οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούν αλγόριθμους για την αυτόματη επισήμανση και αφαίρεση προβληματικού υλικού. Ο στόχος είναι να μειωθεί η διάδοση της παραπληροφόρησης καθώς και να αποκλειστεί το περιεχόμενο που θεωρείται προσβλητικό ή ακατάλληλο.

Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι έχουν σοβαρούς λόγους να θέλουν να συζητούν ευαίσθητα θέματα στο διαδίκτυο.

Τα θύματα σεξουαλικής επίθεσης, για παράδειγμα, μπορεί να θεωρούν θεραπευτικό να συζητήσουν τις εμπειρίες τους με άλλους. Και όσοι παλεύουν με σκέψεις αυτοτραυματισμού ή αυτοκτονίας μπορούν να επωφεληθούν από τις διαδικτυακές κοινότητες που παρέχουν υποστήριξη. Όμως οι αλγόριθμοι μπορεί να εντοπίζουν και να αφαιρούν τέτοιο περιεχόμενο ως παραβίαση των όρων χρήσης ενός ιστότοπου.

Όσοι όμως παραβιάζουν επανειλημμένα τις πολιτικές ενός ιστότοπου μπορεί να διαπιστώσουν ότι οι αναρτήσεις τους έχουν υποβαθμιστεί ή έχουν γίνει λιγότερο ορατές – μια διαδικασία που ονομάζεται σκιώδης απαγόρευση το λεγόμενο shadowbann. Και οι επαναλαμβανόμενες παραβιάσεις μπορεί να οδηγήσουν σε προσωρινή ή μόνιμη αναστολή.

Για να παρακάμψουν τα φίλτρα περιεχομένου, οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούν κωδικοποιημένη γλώσσα αντί των απαγορευμένων όρων.

Οι αναφορές στο σεξ, για παράδειγμα, μπορεί να αντικατασταθούν από μια αθώα λέξη όπως «μάσκαρα». Το “Unalive” έχει γίνει ένας συμφωνημένος τρόπος για να αναφερθεί κανείς στο θάνατο ή την αυτοκτονία.  Αρκετοί χρησιμοποιούν τη λέξη «λογιστής» αντί να μιλήσουν για τους εργαζόμενους του σεξ. Επίσης όταν κάποιοι χρήστες θέλουν να μιλήσουν για την πορνογραφία, χρησιμοποιούν το emoji του καλαμποκιού 🌽.

Αντί για τη λέξη «σεξ», γράφουν «seggs», ενώ η λεσβία λέγεται «Le dollar bean», καθώς έτσι «διαβάζει» η λειτουργία text-to-speech του TikTok την κωδική λέξη «le$bian», που χρησιμοποιείται από πολλούς χρήστες ώστε να μην την «πιάσει» ο αλγόριθμος.

Αυτού του είδους οι κώδικες επικοινωνίας εξαιτίας του αλγορίθμου, έχουν ονομαστεί «algospeak». Και μάλλον αποδεικνύουν ότι σε μία εποχή που η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης τρομάζει, ο άνθρωπος μπορεί ακόμα να είναι πιο έξυπνος από τη μηχανή.

H ιστορία μιας κρυφής γλώσσας

Αν και η παράκαμψη των φίλτρων περιεχομένου είναι σχετικά νέο φαινόμενο, η χρήση κωδικοποιημένων όρων για την απόκρυψη του νοήματος δεν είναι.

Για παράδειγμα, ο Ρώσος σατιρικός του 19ου αιώνα Mikhail Saltykov-Shchedrin έκανε χρήση της αισωπικής ή αλληγορικής γλώσσας. Αυτός και άλλοι τη χρησιμοποίησαν για να παρακάμψουν τη λογοκρισία στην τσαρική Ρωσία. Για παράδειγμα, ο απαγορευμένος όρος «επανάσταση» αντικαταστάθηκε από τη φράση «η μεγάλη δουλειά».

Πολλές υποκουλτούρες έχουν αναπτύξει τους δικούς τους κώδικες που γίνονται κατανοητοί αποκλειστικά και μόνο από τα μέλη της ομάδας τους. Αυτοί αναφέρονται με διάφορα ονόματα, όπως αργκό, καντ ή σλανγκ.

Το πολάρι ήταν μια ιδιωτική γλώσσα που χρησιμοποιούσαν οι ομοφυλόφιλοι άνδρες στις αρχές του 20ού αιώνα στη Βρετανία, σε μια εποχή που το δημόσιο συναίσθημα κατά της ομοφυλοφιλίας ήταν έντονο. Η μυστική διάλεκτος των βρετανών γκέι για να αποφύγουν τη φυλακή και τον χημικό ευνουχισμό τη δεκαετία του ’60 καθώς η ομοφυλοφιλία ήταν παράνομη εκείνη την εποχή. Τους βοηθούσε να συνεννοούνται χωρίς να τους καταλαβαίνουν. Λέγεται ότι προήλθε από τη γλώσσα Parlyaree που χρησιμοποιούσαν οι ναυτικοί της Μεσογείου. Το “Rough trade“, για παράδειγμα, αναφερόταν σε έναν ερωτικό σύντροφο της εργατικής τάξης.

Η αργκό χρησιμοποιήθηκε επίσης για να αποκρύψει το περιεχόμενο μιας συζήτησης προς τους ξένους. Ένας όρος όπως το «τηλέφωνο», για παράδειγμα, μπορεί να αντικατασταθεί από έναν όρο, όπως «σκύλος και κόκκαλο», και στη συνέχεια να συντομευτεί σε «σκύλος». Με αυτόν τον τρόπο, ένα μέλος μιας συμμορίας θα μπορούσε να ζητήσει δημοσίως από ένα άλλο μέλος να του τηλεφωνήσει, και μάλιστα με παρουσία της αστυνομίας.

Το cockney rhyming slang, που εμφανίστηκε στο Λονδίνο του 19ου αιώνα, είναι ίσως το πιο γνωστό παράδειγμα, αν και υπάρχουν πολλά άλλα.

Η γλώσσα Leetspeak εξελίχθηκε τη δεκαετία του 1980, καθώς οι ατρόμητοι πρωτοπόροι του Διαδικτύου επιχείρησαν να χρησιμοποιήσουν συστήματα πινάκων ανακοινώσεων στο Διαδίκτυο. Ορισμένες από τις παρακάμψεις που δημιούργησαν για να αποφύγουν τη μετριοπάθεια χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα σε ιστότοπους όπως το TikTok.

Αυτή η μορφή γλωσσικού τεχνάσματος περιλαμβάνει συνήθως τη χρήση αριθμών και συμβόλων ως υποκατάστατα των γραμμάτων. Το “3” μοιάζει με ένα ανάποδο κεφαλαίο Ε, το “1” μοιάζει με ένα μικρό l, το “$” μπορεί να πάρει τη θέση του γράμματος s κ.ο.κ. Ο ίδιος ο όρος “leet” συχνά γράφεται ως “1337”.

Αν και χρησιμοποιείται συχνότερα όταν γράφουμε για το σεξ, η αλγοφωνία έχει αποδειχθεί χρήσιμη και σε άλλα πλαίσια. Για παράδειγμα, χρησιμοποιήθηκε πέρυσι στο Ιράν από εκείνους που διαμαρτύρονταν για την καταστολή των διαφωνιών από την κυβέρνηση. Δημιουργικά ορθογραφικά λάθη όπως το “Ir@n” χρησιμοποιήθηκαν για να αποφύγουν τη λογοκρισία.

Η απόκρυψη δημιουργεί προβλήματα επικοινωνίας

Πριν από περίπου μια δεκαετία, όταν τα emoji έγιναν ένας δημοφιλής τρόπος υπερθεμάτισης των γραπτών μηνυμάτων, γεννήθηκε ένα νέο μέσο απόκρυψης του περιεχομένου.

Τα φρούτα και λαχανικά που μοιάζουν αόριστα με μέλη της ανθρώπινης ανατομίας χρησιμοποιήθηκαν για να παρακάμψουν τις πολιτικές που απαγόρευαν το σεξουαλικό περιεχόμενο.

Ως αποτέλεσμα, τα ταπεινά emoji μελιτζάνας και ροδάκινου απέκτησαν σαφώς νέες σημασίες στον διαδικτυακό κόσμο. Και το 2019, τόσο το Facebook όσο και το Instagram έλαβαν μέτρα για να εμποδίσουν τη χρήση τους ως σεξουαλικά υποκατάστατα.

Οι διάφορες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης φαίνεται να έχουν εμπλακεί σε μια κλιμακούμενη διαμάχη με τους χρήστες τους. Οι ιστότοποι μπορεί να μπλοκάρουν ορισμένους όρους, αλλά αυτό οδηγεί στο να ξεπηδούν νέα ισοδύναμα αλγοφωνίας για να πάρουν τη θέση τους.

Διαφορετικοί ιστότοποι έχουν διαφορετικούς κανόνες που απαγορεύουν διαφορετικούς όρους και το τι θεωρείται αποδεκτό και τι όχι αλλάζει συνεχώς.

Τον Ιανουάριο, η ηθοποιός Τζούλια Φοξ έκανε μια παρατήρηση σχετικά με μια ανάρτηση που ανέφερε τη λέξη «μάσκαρα» στο TikTok.

Η Φοξ προφανώς δεν γνώριζε ότι ο όρος χρησιμοποιούνταν ως υποκατάστατο για τη σεξουαλική επίθεση. Η Φοξ κλήθηκε για την φαινομενικά άξεστη παρατήρησή της και οι αντιδράσεις την ανάγκασαν να ζητήσει συγγνώμη.

Καθώς αυτή η γλωσσική αντιπαράθεση συνεχίζεται, τέτοιες παρεξηγήσεις φαίνεται ότι θα γίνονται όλο και πιο συχνά. Και τουλάχιστον ορισμένοι όροι της αλγοφωνίας θα διαχυθούν αναπόφευκτα στο λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται κι εκτός διαδικτύου.

Εξάλλου, η κωδικοποιημένη γλώσσα επιβιώνει επειδή ακριβώς είναι χρήσιμη.