Οι φράσεις «άντε να φύγει αυτός ο χρόνος», «το επόμενο έτος θα είναι καλύτερο» αντικαταστάθηκαν στην εκπνοή του 2023 με τις «άντε, την βγάλαμε και φέτος», «ωχ, να δούμε τι μας περιμένει το 2024». Μετά την ανταπόδοση των χριστουγεννιάτικων ευχών, αυτά μου έλεγαν από την άλλη πλευρά του ακουστικού τις περισσότερες φορές, αναφερόμενοι στην οικονομική δυσχέρεια και την ακρίβεια που η αλήθεια είναι ότι έχει γονατίσει αρκετούς από εμάς. Βέβαια, το ίδιο πιστεύουν παραπάνω από 1 τους 2 συμπολίτες μας (53,7%) και προβλέπουν ότι το 2024 θα επιδεινωθεί η οικονομική τους κατάσταση. Αυτό προκύπτει από την έρευνα του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ για το εισόδημα και τις δαπάνες διαβίωσης των νοικοκυριών το 2023.

Οι αυξήσεις των τιμών στα είδη διατροφής έχουν επηρεάσει περισσότερο την οικονομική κατάσταση των περισσότερων νοικοκυριών (72,7%) της έρευνας. Σε προηγούμενο κείμενο αναφέραμε τον αντίκτυπο που έχει η ακρίβεια στη διατροφή και την υγεία μας, αλλά και ποια τρόφιμα αναγκάστηκαν να καταναλώνουν λιγότερο οι Έλληνες.

Οι τιμές στο σούπερ μάρκετ δεν ήταν ο μοναδικός βραχνάς των πολιτών το 2023. Η τιμή της βενζίνης το μεγαλύτερο μέρος του περασμένου έτους κυμαινόταν στο 1,9€/ λίτρο, η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος αυξανόταν συνεχώς και με τις τιμές των ενοικίων να έχουν φτάσει από 370€ μέχρι και 600€ για ένα διάρι στο κέντρο της Αθήνας, το μηνιαίο εισόδημα έκανε φτερά σε περίπου 19 μέρες σύμφωνα με το 60,7% των ερωτηθέντων. Η ακρίβεια, λοιπόν, ανάγκασε το 73,6% των νοικοκυριών να αυξήσει τις δαπάνες του για είδη διατροφής, το 71,5% για λογαριασμούς σπιτιού, το 57,2% για θέρμανση, το 49,4% για μετακινήσεις και το 45,2% για υγεία και φάρμακα.

Το μηνιαίο εισόδημα δεν αρκεί, είτε αναφερόμαστε στον “καθαρό” κατώτατο μισθό που μετά από φόρους και εισφορές ανέρχεται σε 667 ευρώ τον μήνα, είτε στον μέσο μισθό των 800€. Πριν καλπάσει η ακρίβεια και φτάσουν οι τιμές των προϊόντων στα ύψη, η αλήθεια είναι ότι μπορούσαμε να τα βγάλουμε πέρα, τουλάχιστον με τα προαναφερθέντα 800€. Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι με το «να τα βγάλουμε πέρα», αναφερόμαστε σε 1 άτομο με κατοικίδια και μηνιαία έξοδα: ενοίκιο, ηλεκτρικό ρεύμα, νερό, ίντερνετ, κάρτα για τα Μ.Μ.Μ. και τη κάλυψη βασικών αγαθών πρώτης ανάγκης. Το μέλλον του 2024 δε προβλέπεται δυσοίωνο μόνο για τους μισθωτούς, αλλά και για αρκετούς ελεύθερους επαγγελματίες, σύμφωνα με την έρευνα:

Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι το 42,8% των νοικοκυριών με κύρια πηγή εισοδήματος τα έσοδα/κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα έχει ετήσιο εισόδημα έως 18.000 ευρώ. Με δεδομένο τον νέο τεκμαρτό τρόπο φορολόγησης των ελευθέρων επαγγελματιών/ατομικών επιχειρήσεων φαίνεται ότι ένα μεγάλο μέρος των νοικοκυριών που έχουν ως κύρια πηγή εισοδήματος τα έσοδα/κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα θα φορολογηθεί για εισοδήματα που δεν έχει, κάτι που όπως είναι επόμενο θα επιβαρύνει τον οικογενειακό προϋπολογισμό και θα μειώσει το διαθέσιμο εισόδημά του. Μάλιστα, για το 58,3% αυτών των νοικοκυριών τα έσοδα από επιχειρηματική δραστηριότητα είναι και η μοναδική πηγή εισοδήματος.

Αν το μηνιαίο εισόδημα αρκεί μόνο για 19 μέρες, τις υπόλοιπες πώς επιβιώνουν τα νοικοκυριά; Το 60% των Ελλήνων βάζουν “χέρι” στις καταθέσεις τους και αυτός είναι ένας από τους λόγους που η χώρα μας μαζί με την Πολωνία έχει πιάσει “πάτο” αποταμιεύσεις στην Ευρώπη, με -4,0% και -0,8% αντίστοιχα.

Το 2022, τα νοικοκυριά στην ΕΕ εξοικονόμησαν κατά μέσο όρο το 12,7% του διαθέσιμου εισοδήματός τους, με τη Γερμανία να κατακτά τη πρωτιά. Σύμφωνα με τη Eurostat, τόσο η χώρα μας όσο και η Πολωνία ξοδεύουμε περισσότερα από όσα βγάζουμε. Αυτά που κερδίζουμε δεν επαρκούν για την κάλυψη των μηνιαίων εξόδων τους, οπότε δανειζόμαστε ή “τραβάμε” λεφτά από τις καταθέσεις μας. «Το αρνητικό ποσοστό αποταμίευσης δείχνει ότι οι Έλληνες δεν έχουν βγει ακόμη από την κρίση. Από την άλλη πλευρά, οι χώρες με τις περισσότερες αποταμιεύσεις τείνουν να είναι πλουσιότερες», παρατήρησε ο επικεφαλής οικονομολόγος της Astères, Bersinger. Οι χώρες με τις μεγαλύτερες αποταμιεύσεις, λαμβάνουν και μεγαλύτερο εισόδημα. Όταν το εισόδημα μένει ίδιο και η ακρίβεια αυξάνεται, δε τίθεται ζήτημα αποταμίευσης, αλλά επιβίωσης.

Αν τα χρήματα του εισοδήματος στερεύσουν στις 19 μέρες και το χρηματικό απόθεμα είναι πλεόν ανύπαρκτο, τότε το τηλεφώνημα σε κάποιο κοντινό πρόσωπο για αναζήτηση χρημάτων είναι μονόδρομος. Την 1η του επόμενου μήνα θα γίνει η επιστροφή των δανεικών και με πολλή οικονομία και περαιτέρω περικοπές, ίσως και να μη χρειαστεί να ακολουθηθεί ξανά ο ίδιος δρόμος. Βέβαια, για όσους ζουν στα όρια της φτώχειας ή κάτω από αυτά ο δανεισμός μπορεί να αποτελεί μία κανονικότητα.

Όπως αναφέρει η έρευνα της ΓΣΕΒΕΕ, το 2023 σε σχέση με το 2022 αυξήθηκε το ποσοστό των νοικοκυριών που φαίνεται ότι διαβιοί σε συνθήκες ακραίας φτώχειας (15%), ενώ το 26,3% των Ελλήνων κινδυνεύει με φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό σύμφωνα με έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ, που βγήκε στο φως της δημοσιότητας πριν τις εκλογές της της 21ης Μαΐου. Βέβαια, δε ξέρουμε από τότε που έχει φτάσει αυτό το ποσοστό. Αν έπρεπε να μαντέψουμε, θα λέγαμε κι αυτό πρόκειται να παρουσιάσει αύξηση. Ωστόσο, όλα μπορεί να αλλάξουν με την εφαρμογή των μέτρων κατά της ακρίβειας τον Μάρτιο.

Όπως είναι αναμενόμενο, αν εμφανιστεί κάποιο έκτακτο έξοδο της τάξεως των 500€, είναι πολύ πιθανό να μην είναι δυνατό να καλυφθεί. Στη περίπτωση, δηλαδή, που χαλάσει το ψυγείο ή φούρνος, θα καταφύγουν και πάλι στο δανεισμό ή σε δόσεις αν το επιτόκιο είναι χαμηλό.

Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Astères μας υπενθύμισε ότι είμαστε σε κρίση κι εγώ θα πω ότι αυτή η κρίση είναι γενική. Καθημερινά η διαβίωσή και το μέλλον μας θα κριθεί από τις αυξημένες δαπάνες. Η ακρίβεια θα κρίνει αν θα έχουμε να φάμε τις τελευταίες μέρες του μήνα. Ωστόσο, δεν «είναι παντού έτσι». Ναι, η ακρίβεια υπάρχει και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, αλλά στην Ελλάδα ανακηρύχθηκε πρώτη, με τον προαναφερθέντα μισθό.

Πριν λίγες μέρες, έκανε το γύρο του διαδικτύου η είδηση με τον Έλληνα νοσηλευτή που εργάζεται σε δημόσιο νοσοκομείο της Ιρλανδίας και αμοίβεται με 3.500/ μήνα. Σε ένα βίντεο στην πλατφόρμα του TikTok τόνισε το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των εργαζομένων στα Εθνικά Συστήματα Υγείας της Ελλάδας και της Ιρλανδίας. Αναφερόμενος σε βάρδια που ξεκίνησε από τις οκτώ το βράδυ των Χριστουγέννων και ολοκληρώθηκε στις 8 το πρωί της επόμενης ημέρας, ήτοι 12ωρες εργασίας, πήρε 820 ευρώ μικτά (500 ευρώ καθαρά).

@tolisinireland Απάντηση στον χρήστη @georgeszampaxas 5 πράγματα που δεν θα έχω ποτέ στην Ελλάδα σαν νοσηλευτής…. για μένα μιλάω όχι για άλλους..#ελλαδα🇬🇷 #ιρλανδια🇮🇪 #εξωτερικο #νοσηλευτης ♬ Celtic Music/Fantastic/Fantasy(1324312) – Akihiro Kasuga

Ο μισθός του Έλληνα μετανάστη επιβεβαιώνεται από τις στατιστικές του κλάδου της χώρας, ο μέσος μισθός για έναν Ιρλανδό νοσηλευτή κυμαίνεται κάπου μεταξύ 37.000 και 45.000 ευρώ ετησίως, ο οποίος βασίζεται σε δεδομένα όπως τα έτη υπηρεσίας και η τυπική εξέλιξη της σταδιοδρομίας.

Στην Ελλάδα, όπως είχε αναφέρει ο Γιώργος Αβραμίδης, πρόεδρος της Πανελλήνιας Συνδικαλιστικής Νοσηλευτικής Ομοσπονδίας του ΕΣΥ (ΠΑΣΥΝΟ-ΕΣΥ) στο “Βήμα“, o μισθός του νοσηλευτή ξεκινά από τα 830 ευρώ ενώ έπειτα από 23 χρόνια στο ΕΣΥ οι απολαβές του αγγίζουν περί τα 1.300 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του επιδόματος επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας που ανέρχεται σε 150 ευρώ μεικτά και αναμένεται να αυξηθεί σε 200 ευρώ). Όπως υπολογίζει, από την έναρξη της κρίσης υπολογίζει πως 3.500-5.000 έλληνες νοσηλευτές έχουν βγάλει εισιτήριο χωρίς επιστροφή στο εξωτερικό, δηλώνοντας μάλιστα ικανοποιημένοι με την επιλογή τους και κατηγορηματικά αρνητικοί στο ενδεχόμενο επιστροφής τους.

Ωστόσο, οι νοσηλευτές δεν είναι οι μοναδικοί που αποφάσισαν να μεταναστεύσουν. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, αναφορικά με τις μεταναστευτικές ροές προς και από την Ελλάδα των ατόμων με ελληνική υπηκοότητα, από το 2010 μέχρι το 2021 η εξερχόμενη μετανάστευση από την Ελλάδα των ατόμων με ελληνική υπηκοότητα (όλων των ηλικιών) ήταν διαρκώς υψηλότερη από την αντίστοιχη εισερχόμενη μετανάστευση προς την Ελλάδα. Σωρευτικά, από το 2010 που επιβλήθηκαν τα μνημόνια έως και το 2021, μετανάστευσαν σε άλλες χώρες 592.200 άτομα, τα οποία ήταν κυρίως νεαρής και παραγωγικής ηλικίας.

Σύμφωνα με έρευνα της “Κ” με τίτλο «Στάση των Ελλήνων Μεταναστών της Οικονομικής Κρίσης απέναντι στην Ελλάδα», 2 στους 3 Έλληνες μετανάστες δεν θα γυρίσουν πίσω. Ο λόγος; Εκτός από την κρίση στην οποία συνεχίζουμε να ζούμε, νομίζω ότι η φράση του Πάνου Σιδηρόπουλου που σπούδασε οικονομικά, μετανάστευσε στη Γερμανία και δουλεύει ως data analyst σε μεγάλη εταιρεία στην Κολωνία, τα εξηγεί όλα: «στην Αθήνα μου έδιναν όσα ως ανειδίκευτος εργάτης στη Γερμανία».