Σε μία από τις καθημερινές προσπάθειες να αδειάσω τον εγκέφαλό μου από μία γεμάτη και δύσκολη μέρα έπεσα στην παγίδα του scrolling στα social media. Και δεν ξέρω τι έγινε με τον αλγόριθμο μου, ξαφνικά εμφάνισε ένα βίντεο με compilation από “επικά” knockouts του UFC (Ultimate Fighting Championship).

Πρόκειται για ένα αγώνισμα που άνθρωποι με γνώσεις Καράτε, Πυγμαχίας, Κικ Μπόξινγκ, Ερασιτεχνικής Πάλης, Μουάι Τάι και Βραζιλιάνικου Ζίου-Ζίτσου παίρνουν μέρος σε αγώνες πάλης. Δεν πρόκειται όμως για αγώνες πάλης που η νίκη έρχεται μετά από συλλογή πόντων χτυπώντας με ακρίβεια και ισορροπία σε συγκεκριμένα σημεία. Είναι μία πάλη χωρίς όρια. Όπως εγώ τουλάχιστον το βλέπω, χωρίς να γνωρίζω τους κανόνες, είναι ότι δεν υπάρχουν και ουσιαστικοί κανόνες. Βλέπεις ανθρώπους σε ένα ρινγκ να παίζουν άγριο ξύλο. Να ματώνουν, να είναι στο πάτωμα και να τους χτυπάνε με μανία και στο τέλος να λιποθυμούν. Και αυτό το ονομάζουν άθλημα! 

Ήταν ένα θέαμα που με τάραξε. Δεν μπορούσα να καταλάβω, αφενός, γιατί κάποιος να θέλει να πάρει μέρος σε ένα τέτοιο “αγώνισμα” και να υποβάλλει το σώμα του και τον ψυχισμό του σε τέτοια βία, και το σημαντικότερο, δεν μπορώ να αντιληφθώ με ποια λογική υπάρχουν άνθρωποι που φανατικά παρακολουθούν τέτοιους αγώνες. Αντίστοιχης βιαιότητας είναι και το MMA, επίσης μαχητικό άθλημα πλήρους επαφής που συμπεριλαμβάνει πολλές πολεμικές τέχνες. Κάθε φορά που κάποιος μαχητής αποφασίζει να μπει σε ένα κλουβί, ή ένα ρινγκ, γνωρίζει ότι στο τέλος της ημέρας ίσως και να παίζει τη ζωή του κορώνα γράμματα. 

Και όμως το κοινό είναι φανατικό.  Όταν ο πυγμάχος Mayweather και ο Ιρλανδός αθλητής MMA ΜcGregor βρέθηκαν αντιμέτωποι στο ρινγκ στο T-Mobile Arena του Λας Βέγκας, τα εισιτήρια έφταναν μέχρι και τα 8.000 δολλάρια.

Υπάρχουν μάλιστα περιπτώσεις που αθλητές αυτών των αγωνισμάτων είχαν τραγικό τέλος στην καριέρα και τη ζωή τους. Το 2019, ο 22χρονος Mateus Fernandes πέθανε λίγες ώρες μετά από έναν ερασιτεχνικό αγώνα στο Μανάους της Βραζιλίας. Στις 30 Μαρτίου 2019, αντιμετώπισε τον Obed Pereira σε έναν αγώνα bantamweight στο Remulus Fight και αφού κέρδισε τους δύο πρώτους γύρους, τέθηκε νοκ άουτ από έναν συνδυασμό γροθιών και ο αγώνας σταμάτησε από τον διαιτητή. Στη συνέχεια, είχε επιληπτικές κρίσεις και μεταφέρθηκε στο Raimundo Accident and Emergency για θεραπεία. Πέθανε στις 23:45. τοπική ώρα μετά από τέσσερα καρδιακά επεισόδια ενώ βρισκόταν στο νοσοκομείο.

Το 2017, ο Rondel Clark, ένας 26χρονος με καταγωγή από το Sutton της Μασαχουσέτης, έχασε τον δεύτερο ερασιτεχνικό του αγώνα στο Plymouth Memorial Hall στη Μασαχουσέτη. Ο αγώνας των “Cage Titans XXXV” με αντίπαλο τον ερασιτέχνη Ryan Dunn στις 12 Αυγούστου 2017 σταμάτησε περίπου δύο λεπτά στον τρίτο γύρο, όταν ο Clark φάνηκε πολύ κουρασμένος για να υπερασπιστεί τον εαυτό του και ο Dunn ανακηρύχθηκε νικητής μέσω Technical Knock Out. Ο Clark φέρεται να είχε δυσκολία στην αναπνοή και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο με φορείο. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess της Βοστώνης, όπου πέθανε τον Αύγουστο. Ο Rondel φέρεται να υπέστη ζημιά κατά τη διάρκεια του αγώνα στα νεφρά και διάσπαση του μυϊκού ιστού που προκαλείται από σωματική υπερένταση σε συνδυασμό με αφυδάτωση, σύμφωνα με τη νεκροψία.

Πώς πάιρνεις την απόφαση να μπεις σε ένα τέτοιο βίαιο ρινγκ;

Το πάθος για δράση και η εθιστική αδρεναλίνη που διατρέχει το σώμα κάποιου που επιδίδεται σε κάτι επικίνδυνο και γεμάτο ένταση, σίγουρα αποτελεί κινητήριο δύναμη για να πάρει κάποιος την απόφαση να συμμετέχει σε έναν αγώνα που ίσως του κοστίσει τη ζωή. Το ίδιο ισχύει και για κάθε extreme sport που ενέχει σοβαρό κίνδυνο  ατυχήματος. Η ανάγκη για υπεροχή και διάκριση, μαζί με το κοκτέιλ ορμονών δημιουργούν ένα εκρηκτικό συνδυασμό στους νευρώνες του εγκεφάλου ωθώντας πολλους ανθρωπους να συμμετέχουν σε βίαιες και επικινδυνες δραστηριότητες.

Η έννοια επίσης του αγώνα και του ανταγωνισμού πάντα μας σαγήνευε. Ακόμα και στο δρόμο αν περπατάμε και δούμε σε μία γειτονιά, έναν απλό, ερασιτεχνικό αγώνα μπάσκετ να εξελίσσεται ανάμεσα σε δύο αυτοσχέδιες ομάδες, θα κοντοσταθούμε να παρακολουθήσουμε. Η ανάγκη μας να ανήκουμε σε μία ομάδα, σε ένα κοινωνικό σύνολο, μας ωθεί και να διαγωνιστούμε ώστε να βγούμε καλύτεροι, πιο δυνατοί, η ομάδα μας θέλουμε να υπερέχει.

Υπάρχει επίσης η άποψη ότι τα βίαια αυτά αθλήματα μάχης είναι ένας τρόπος οι άνρθωποι να απελευθερώσουν την επιθετικότητα τους αντί να βγουν έξω και να κάνουν κάτι παράνομο για να εκτονωθούν. Τα αθλήματα αυτά περιλαμβάνουν δύο συναινούντες ενήλικες στους οποίους επιτρέπεται να εγκαταλείψουν τις συμβάσεις της κοινωνίας που τους δεσμεύουν με ορισμένους κανόνες, αναγκάζοντάς τους να συμπεριφέρονται με έναν συγκεκριμένο τρόπο σύμφωνα με υποστηρικτές του αθλήματος.

Τι συμβαίνει όμως με τους θεατές και τι αντλούν από τη θέα του βρωμόξυλου;

Με τους φανατικούς ακόλουθους τέτοιων σπορ που ζητωκραυγάζουν στη θέα του αίματος και στη μανία ενός παλαιστή να χτυπά με οργή έναν άλλον άνθρωπο; Ποια απόλαυση αντλούν από τη θέα του αίματος και ενός λιπόθυμου από το ξύλο ανθρώπου;

Είναι απορίες που μου γεννώνται συχνά όταν τυχαίνει να παρακολουθήσω στιγμιότυπα, χωρίς ποτέ να έχω καταφέρει να δω έναν αγώνα ολόκληρο, ούτε καν έναν γύρο. Ίσως δεν είμαι και το πιο αντικειμενικό άτομο βέβαια για μία τέτοια συζήτηση, καθώς δεν μπορώ ούτε ντοκιμαντέρ με ζώα που τρώνε το ένα το άλλο να δω.

UFC αγώνες βρωμόξυλου
Πηγή: UFC

Φαίνεται πως κάτι μέσα στο αρχέγονο ένστικτο του ανθρώπου λειτουργεί καταλυτικά στην απόλαυση ενός τέτοιου θεάματος.

Με τη σύλληψη μάλιστα του YouTuber με το ψευδώνυμο “Hayate” που κακοποιούσε ΑμεΑ σε ζωντανή μετάδοση αναρωτιέμαι κατά πόσο η απόλαυση ενός τέτοιου θεάματος μπορεί να οδηγήσει σε πιο διαταραγμένες, παράνομες πράξεις. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, θεατές ζητούσαν από τον “Hayate” να εκτελέσει συγκεκριμένα βασανιστήρια και πλήρωναν ανάλογο χρηματικό ποσό για να το δουν μάλιστα live. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και ένα σαδιστικό παγκόσμιο κύκλωμα βασανιστηρίων πιθήκων που ξεσκεπάστηκε. Άτομα από κάθε γωνιά του πλανήτη έκαναν παραγγελίες βάναυσων πράξεων σε βίντεο αδρά τους βασανιστές που με ένα κλικ το έστελναν στους υποψήφιους πελάτες.

Η βία ως ψυχαγωγία υπάρχει εδώ και χιλιάδες χρόνια, από τους αρχαίους Αιγύπτιους που παρακολουθούσαν αναπαραστάσεις της δολοφονίας του θεού τους Όσιρι μέχρι τους αγώνες μονομάχων στο Κολοσσαίο που γέμιζαν στάδια και αποτελούσαν θεσμό και σημαντικό τρόπο διασκέδασης των Ρωμαίων. Ενώ τα σύγχρονα μαχητικά αθλήματα δεν είναι τόσο θανατηφόρα, οι περιορισμένες, βάναυσες, αιματηρές μάχες αθλημάτων όπως το UFC και το MMA σίγουρα επαναφέρουν τη συλλογική μνήμη δύο μονομάχων σε μια αρένα που μάχονται μέχρι θανάτου.

Οι άνθρωποι ανταγωνίζονται από πάντα μεταξύ τους σε δραστηριότητες που έχουν πραγματική αξία επιβίωσης, όπως το ρίξιμο ακοντίου, το τρέξιμο ή η πάλη. Αυτό είναι λογικό από εξελικτική άποψη, καθώς εκείνοι που κατάφεραν να τελειοποιήσουν αυτές τις δεξιότητες είχαν περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν όταν αντιμετώπιζαν μια σύγκρουση στον πραγματικό κόσμο. Η παρακολούθηση πολεμικών αθλημάτων όπως η πυγμαχία και η πάλη είναι μια επέκταση λοιπόν αυτής της συνήθειας, με όλη τη συγκίνηση αλλά κανέναν προσωπικό κίνδυνο και τις νομικές συνεπειες που θα είχαν αν επιδίδονταν σε τέτοιες βίαιες επιθέσεις στην κοινωνία.

Μεγάλο μέρος των ανθρώπων που τους αρέσουν τέτοια θεάματα είναι αυτό που λέμε “adrenaline junkies”.  Είναι δηλαδή εθισμένοι στην αδρεναλίνη και αναζητούν διαρκώς νέες και έντονες εμπειρίες και είναι πιο πιθανό να βιώσουν δέος και ενθουσιασμό από την παρακολούθηση της βίας. Μέρος αυτής της ομάδας μπορεί να είναι άτομα που τους αρέσει να βλέπουν άλλους να υποφέρουν. Οι σαδιστές αισθάνονται τον πόνο των άλλων περισσότερο από το φυσιολογικό και τον απολαμβάνουν.

Σύμφωνα άλλωστε με τον Dr. Εμμανουήλ Κωνσταντόπουλο, Κλινικό Ψυχολόγο – Ψυχαναλυτή, «οι άνθρωποι που κακοποιούν απολαμβάνοντας πόνο του άλλου έχουν μία δομή σύμφωνα με την ψυχανάλυση, διαστροφής.
Πιστεύουν ότι αντλούν απόλαυση με το να προκαλούν πόνο. Το πώς οδηγούνται σε αυτό είναι υποκειμενικό. Γιατί όμως απολαμβάνουν να προκαλούν πόνο; Επειδή και οι ίδιοι είναι σε μία συνθήκη πόνου, επειδή μπορεί να μην γνώρισαν ευχαρίστηση από κάποια επιθυμία και πιθανότατα να είναι απόρροια κακοποιητικού περιβάλλοντος. Μέσω της κακοποίησης ασκούν έλεγχο, έχουν εξουσία σαν να μία προσπάθεια να πάρουν τη ζωή στα χέρια του. Πονάω τον άλλον γιατί έχω τη δύναμη, την εξουσία να το κάνω και αυτό είναι που του αρέσει. Και αν το σκεφτείς, οι πόλεμοι, οι βιασμοί, οι δολοφονίες, οι γυναικοκτονίες είναι παραδείγματα αυτής της διαστροφής.»

Προφανώς και όποιος είναι φαν τέτοιων θεαμάτων δεν έχει μία κρυμμένη διαστροφή ή κάποιο καταπιεσμένο σαδιστικό συναίσθημα.

Η έλξη της βίας θα μπορούσε να δικαιολογείται απίσης από το ότι δίνει λοιπόν στους ανθρώπους «την ευκαιρία να βιώσουν ταμπού – γεγονότα που δεν μπορούν να βιώσουν στη ζωή τους – ή να δουν πράγματα που δεν βλέπουν στην τυπική τους ζωή» υποστηρίζει ο καθηγητής Επικοινωνίας και Ψυχολογίας Brad Bushman. Όπως για πολλούς παλαιστές είναι ένας τρόπος νόμιμης εκδηλωσης της επιθετικότητάς τους, έτσι και για τους θεατές, είναι ένας τρόπος να γίνουν μάρτυρες μιας πράξης, μίας συνθήκης που είναι παράνομη στην κοινωνία. Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε συμβατικές, συνηθισμένες δουλειές και ζωές. Καθόμαστε σε ένα γραφείο, ή κάνουμε μία δουλειά επαναλαμβανόμενη, σε μία κοινωνία που μας γεμίζει συχνά απογοητεύσεις. Ο θυμός μέσα βράζει και αισθανόμαστε συχνά σαν ποντίκια που αγωνίζονται μάταια να βγουν από το κλουβί της μονότονης καθημερινότητάς τους.

Από πολλούς ειδικούς λοιπόν, η παρακολούθηση πολεμικών αθλημάτων τους επιτρέπει την κάθαρση που δεν έχουν στην καθημερινότητά τους. Τους δίνει επίσης τη συγκίνηση που λείπει από τη ζωή τους. Ωστόσο, αυτή η ιδέα δεν υποστηρίζεται από τις τελευταίες μελέτες που παρουσιάζουν ότι άνθρωποι με θυμό που παρακολουθούν βίαιο περιεχόμενο, τείνουν να γίνονται πιο επιθετικοί.  

Το UFC έχει φέρει κατά καιρούς αντιδράσεις στις κοινωνίες. Και δικαιολογημένα καθώς ειδικά στις αρχές δεν διεπόταν από κανόνες. Ωμή βία σε ένα ρινγκ μπροστά στα μάτια χιλιάδων θεατών. Κατηγορήθηκε συχνά ότι ουασιαστικά κανονικοποιούσε και εκλαΐκευε τη βία μέσα από τα ωμά και ανευ κανόνων και όρων χτυπήματα. Και οι επιδράσεις που είχε ιστορικά στην κοινωνία ήταν εμφανείς. Όπως για παράδειγμα στη Μελβούρνη όπου οι καυγάδες και οι συγκρούσεις μέσα στον κοινωνικό ιστό αυξήθηκαν μετά τον αγώνα Rousey εναντίον Holm, το ίδιο και στο Περθ μετά ττην προβολή της ίδιας εκδήλωσης στο Burswood Casino.

Η βία είναι ένα αρχέγονο ένστικτο και σίγουρα η συνεχής έκθεσή μας σε αυτή έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες στον ψυχισμό μας. Αύξηση άγχους, κατάθλιψης και ενίσχυση των επιθετικών συμπεριφορών είναι σύμφωνα με μελέτες μερικές από τις αρνητικές επιπτώσεις που έχουν παρατηρηθεί.

Και η νοσηρή γοητεία που υπάρχει σε αυτά τα αθλήματα σίγουρα συμβάλλει στην περεταίρω εξοικείωσή μας με το αίμα και κατ’ επέκταση με το θάνατο.