Οι «παντογνώστες» και «ξερόλες» χρήστες του Διαδικτύου βρήκαν αφορμή από χθες για να ξεσπαθώσουν (ξανά).
«Είναι αδιανόητο που ο Αλ Πατσίνο και ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο έγιναν ξανά πατέρες στα 83 και 79 τους χρόνια, αντίστοιχα. Πόσο εγωιστικό είναι αυτό για τα παιδιά τους που ενδεχομένως να στερηθούν τον πατέρα τους πριν καλά καλά μπουν στην εφηβεία;», ήταν η απορία / ερώτηση / παρατήρηση πολλών χρηστών σε διάφορα ιντερνετικά fora.
Το θέμα πάντως παραμένει: καθώς ο 83χρονος Αλ Πατσίνο περιμένει το τέταρτο παιδί του με την 29χρονη σύντροφό του, Noor Alfallah, και καθώς και ο συμπρωταγωνιστής του στο «Heat», ο Ρόμπερτ ντε Νίρο έγινε προ καιρού ξανά πατέρας στα 79 του, καλωσορίζοντας στον κόσμο το έβδομο παιδί του με την κατά 34 χρόνια νεότερη σύντροφό του, Tiffany Chen, τα ερωτήματα πληθαίνουν.
Τι θα συμβεί με τα παιδιά τους, όταν αυτά μεγαλώσουν; Πόσο θα προλάβουν να παίξουν, να ζήσουν με τους πατεράδες τους;
Και μέχρι την στιγμή που ο Αλ με το Μπόμπι φύγουν από την ζωή, πόσο ποιοτική θα είναι η επικοινωνία τους μαζί τους; Θα έχουν, οι δυο βετεράνοι ηθοποιοί, το σωματικό και το ψυχολογικό κουράγιο να μεγαλώσουν όπως πρέπει και όπως αρμόζει, τα παιδιά τους;
Ο χρόνος που θα προλάβουν να περάσουν μαζί τους θα είναι, κυρίως, ποιοτικός; Γιατί ενδεχομένως να μην ειναι ποσοτικά και χρονικά αρκετός ώστε στα παιδιά τους να δημιουργηθούν δεσμοί και αναμνήσεις αρκετές με τους μπαμπάδες τους.
Αυτά και άλλα πολλά αναρωτιούνται οι χρήστες του Διαδικτύου και δεν μπορώ να πω ότι τους παρεξηγώ, παρόλο που δεν συμμερίζομαι τις όποιες ενστάσεις και ανησυχίες τους.
Γιατί, βλέπετε, και εγώ ο ίδιος δεν έγινα πατέρας όσο ήμουν μικρός. Έγινα με το που πάτησα τα 40 μου χρόνια.
Ξέρετε πόσο μεγάλο σοκ ήταν αυτό; Να θέλεις (πάντα) αλλά να μην μπορείς (ενίοτε), λόγω αντοχών, χρόνου ή υποχρεώσεων (που σου διέλυαν ακόμη περισσότερο τις όποιες μεσήλικες αντοχές σου), να προσφέρεις αυτά που θέλεις στο παιδί σου;
Τον χρόνο σου, την παρουσία σου, το ενδιαφέρον σου, τις γνώσεις σου, την άποχή σου για τον κόσμο γύρω σου;
Δεν παρεξηγώ λοιπόν όσους ενδεχομένως εγείρουν ενστάσεις. Κατανοώ την ανησυχία τους.
Οπως και το ότι όντως η πράξη αυτή να είναι άκρως εγωιστική – αν και, κατά την γνώμη μου, η πατρότητα πάντοτε εμφορείται από εγωιστικά κριτήρια, σε αντίθεση με την μητρότητα που είναι πιο άδολη και λιγότερο εγωιστική.
After all, που λένε και στις ΗΠΑ, άλλο είναι να είσαι ένας 40χρονος πατέρας στην Ελλάδα και άλλο ο 83χρονος Πατσίνο με την αμύθητη περιουσία, χάρη στην οποία μπορεί μέχρι και να… προσλάβει έναν άλλον πατέρα να υποκαταστήσει τον ίδιο στις πατρικές του υποχρεώσεις.
Εγώ πρέπει να είμαι δίπλα στο παιδί μου. Ο Πατσίνο και ο Ντε Νίρο ενδεχομένως και όχι. Γιατί αμφότεροι έχουν τόσα χρήματα και τέτοιο όνομα «βαρύ σαν ιστορία» που από μόνο του αρκεί ως παρακαταθήκη στα παιδιά τους – είτε τα ζήσουν για λίγα, είτε για πολλά χρόνια.
Υπάρχει, ωστόσο, ένας παράγοντας ιατρικής φύσεως που ο Πατσίνο με τον Ντε Νίρο θα έπρεπε να λάβουν υπόψη τους προτού αποφασίσουν να τεκνοποιήσουν (και η λογική λέει ότι το έκαναν): οι ολοένα και περισσότερες έρευνες που επισημαίνουν τον αυξημένο κίνδυνο αυτισμού σε παιδιά που γεννιούνται από το σπέρμα πατεράδων άνω των 50 ετών.
Η πρόσφατη μελέτη, η μεγαλύτερη του είδους της μέχρι σήμερα, που συμπεριέλαβε στοιχεία για πάνω από 5,7 εκατομμύρια παιδιά σε πέντε χώρες (από τα οποία περισσότερα από 30.000 είχαν αυτισμό), επιβεβαίωσε επίσης ότι όταν οι γονείς είναι και οι δύο μεγαλύτερης ηλικίας, έχουν αυξημένες πιθανότητες να αποκτήσουν παιδί με αυτισμό.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον επιδημιολόγο Σβεν Σαντίν του σουηδικού ιατρικού Ινστιτούτου Καρολίνσκα του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, διευκρίνισαν ότι «αν και η ηλικία των γονιών αποτελεί παράγοντα κινδύνου για αυτισμό, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι, συνολικά, η πλειονότητα των παιδιών που γεννιούνται από γονείς είτε προχωρημένης είτε νεαρής ηλικίας, θα αναπτυχθούν φυσιολογικά», χωρίς να εμφανίσουν αυτισμό.
Η μελέτη πάντως δείχνει ότι ο αυτισμός είναι 66% συχνότερος μεταξύ των παιδιών που έχουν γεννηθεί από μπαμπάδες με ηλικία άνω των 50 ετών, σε σχέση με όσους μπαμπάδες είναι 20-30 ετών.
Ο αυτισμός είναι επίσης 28% πιθανότερος, όταν ο μπαμπάς είναι 40-50 ετών, από ό,τι 20-30 ετών.
Ο υψηλότερος κίνδυνος που σχετίζεται με τους πατέρες άνω των 50 ετών, οφείλεται στο ότι οι γενετικές μεταλλάξεις στο σπέρμα αυξάνουν, όσο ο άνδρας μεγαλώνει. Αυτές οι μεταλλάξεις, με τη σειρά τους, αυξάνουν τον κίνδυνο για εμφάνιση αυτισμού.
Όπως επισημαίνει, σε μια συνδυασμένη έρευνα από το Πανεπιστήμιο της Ιντιάννα στις ΗΠΑ και του Ινστιτούτου Καρολίνσκα της Σουηδίας μελετήθηκαν 2,6 εκατομμύρια άτομα και συνέκριναν τα παιδιά που γεννήθηκαν από πατέρα κάτω των 25 και άνω των 45 ετών.
«Τα παιδία που προέρχονταν από πατέρες άνω των 45 ετών είχαν τριπλάσιο κίνδυνο αυτισμού, 13 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, διπλάσιο κίνδυνο ψυχωσικών διαταραχών, 25πλάσιο κίνδυνο διπολικής διαταραχής και 2,5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης αυτοκτονικής συμπεριφοράς ή κατάχρησης ουσιών», τονίζει ο Θέμης Μαντζαβίνος, αναπληρωτής καθηγητής Μαιευτικής- Γυναικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, αναφερόμενος στα αποτελέσματα αυτών των μελετών.
Τα ηθικά ζητήματα
Όπως επισημαίνει ο κ. Μαντζαβίνος, η ενημέρωση των γιατρών αλλά και των ανδρών που θέλουν να αποκτήσουν παιδί σε μεγάλη ηλικία είναι κομβικής σημασίας. Τόσο για λόγους υγείας, όσο και για λόγους ηθικής.
«Η προχωρημένη ηλικία μπορεί να δημιουργήσει στα παιδιά το φόβο για ενδεχόμενο πρόωρο θάνατο του πατέρα ή την σκέψη ότι πρέπει να φροντίζει τον μεγάλο σε ηλικία ή άρρωστο πατερά του. Οι σκέψεις για την υγεία είναι διαφορετικές για την 6η ή 7η δεκαετία της ζωής και διαφορετικές για τη 8η ή 9η δεκαετία. Όταν έλθει η ώρα τα παιδιά να ανεξαρτητοποιηθούν φεύγοντας από το σπίτι είτε για δουλειά είτε για σπουδές είτε για γάμο, η έγνοιά τους για τον υπερήλικα πατέρα των 80 ή 90 ετών είναι τεράστια», καταλήγει.
Πάντως, ο Αμερικανός βιολόγος Stuart Fischer σημειώνει στη DailyMail.com: «Είναι επικίνδυνο [να κάνεις παιδί σε μεγάλη ηλικία] επειδή οι ηλικιωμένοι γονείς δεν είναι ίδιοι με τους 20χρονους γονείς [βιολογικά]. Ως 80χρονος πατέρας, θα πάει στον αγώνα μπέιζμπολ του παιδιού του και θα ελέγξει τις εργασίες του ή θα βεβαιωθεί ότι μπορεί να δέσει τα κορδόνια στα παπούτσια του; Η απάντηση είναι όχι».
Όπως προείπα, η λογική λέει ότι ο Αλ και ο Μπόμπι το σκέφτηκαν αυτό και έκαναν για τις συντρόφους ή συζύγους τους όλες τις απαραίτητες εξέτασεις προκειμένου να αποφύγουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο, να γεννηθεί το παιδί τους με αυτισμό.
Ακόμη και έτσι όμως, έχει κανείς το δικαίωμα, σήμερα, να κρίνει τόσο αυστηρά τον κάθε άνδρα που αναλαμβάνει την ευθύνη να γίνει πατέρας σε μια προχωρημένη ηλικία;
Τόσο ο ίδιος, όσο και η συζυγός του (γιατί αυτές να μην έχουν τον ίδιο ακριβώς λόγο ως προς μια τέτοια αποφαση;), πήραν μια απόφαση που αφορά αυτούς και μόνο αυτούς.
Εμείς δεν είμαστε αυτοί. Ούτε είμαστε μέσα στην οικογένεια τους και δεν μας πέφτει και λόγος στο κάτω κάτω. Κανενός από εμάς η ζωή μας δεν πρέπει να καθορίζεται από ξεπερασμένους κοινωνικούς κανόνες και παλαιακές αντιλήψεις.
Και αν, τέλος πάντων, πιστεύουμε ότι δεν θα αποφύγουμε ποτέ να προκαλέσουμε στα παιδιά μας την οποιανδήποτε όχληση ή πρόβλημα για την μελλοντική τους ψυχοσωματική υγεία, ας αρκεστούμε στα αθάνατα λόγια του άγγλου συγγραφέα Φίλιπ Λάρκιν, στο ποίημα «This Be The Verse»:
«They fuck you up, your mum and dad.
They may not mean to, but they do.
They fill you with the faults they had
And add some extra, just for you».
Δηλαδή:
«Η μαμά και ο μπαμπάς σου θα γαμήσουν τον εγκέφαλό σου.
Μπορεί να μην το θέλουν, αλλά το κάνουν.
Σε γεμίζουν με τα ελαττώματα που είχαν
Και προσθέτουν και μερικά επιπλέον, μόνο για σένα.
Οι «παντογνώστες» και «ξερόλες» χρήστες του Διαδικτύου βρήκαν αφορμή από χθες για να ξεσπαθώσουν (ξανά).
«Είναι αδιανόητο που ο Αλ Πατσίνο και ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο έγιναν ξανά πατέρες στα 83 και 79 τους χρόνια, αντίστοιχα. Πόσο εγωιστικό είναι αυτό για τα παιδιά τους που ενδεχομένως να στερηθούν τον πατέρα τους πριν καλά καλά μπουν στην εφηβεία;», ήταν η απορία / ερώτηση / παρατήρηση πολλών χρηστών σε διάφορα ιντερνετικά fora.
Το θέμα πάντως παραμένει: καθώς ο 83χρονος Αλ Πατσίνο περιμένει το τέταρτο παιδί του με την 29χρονη σύντροφό του, Noor Alfallah, και καθώς και ο συμπρωταγωνιστής του στο «Heat», ο Ρόμπερτ ντε Νίρο έγινε προ καιρού ξανά πατέρας στα 79 του, καλωσορίζοντας στον κόσμο το έβδομο παιδί του με την κατά 34 χρόνια νεότερη σύντροφό του, Tiffany Chen, τα ερωτήματα πληθαίνουν.
Τι θα συμβεί με τα παιδιά τους, όταν αυτά μεγαλώσουν; Πόσο θα προλάβουν να παίξουν, να ζήσουν με τους πατεράδες τους;
Και μέχρι την στιγμή που ο Αλ με το Μπόμπι φύγουν από την ζωή, πόσο ποιοτική θα είναι η επικοινωνία τους μαζί τους; Θα έχουν, οι δυο βετεράνοι ηθοποιοί, το σωματικό και το ψυχολογικό κουράγιο να μεγαλώσουν όπως πρέπει και όπως αρμόζει, τα παιδιά τους;
Ο χρόνος που θα προλάβουν να περάσουν μαζί τους θα είναι, κυρίως, ποιοτικός; Γιατί ενδεχομένως να μην ειναι ποσοτικά και χρονικά αρκετός ώστε στα παιδιά τους να δημιουργηθούν δεσμοί και αναμνήσεις αρκετές με τους μπαμπάδες τους.
Αυτά και άλλα πολλά αναρωτιούνται οι χρήστες του Διαδικτύου και δεν μπορώ να πω ότι τους παρεξηγώ, παρόλο που δεν συμμερίζομαι τις όποιες ενστάσεις και ανησυχίες τους.
Γιατί, βλέπετε, και εγώ ο ίδιος δεν έγινα πατέρας όσο ήμουν μικρός. Έγινα με το που πάτησα τα 40 μου χρόνια.
Ξέρετε πόσο μεγάλο σοκ ήταν αυτό; Να θέλεις (πάντα) αλλά να μην μπορείς (ενίοτε), λόγω αντοχών, χρόνου ή υποχρεώσεων (που σου διέλυαν ακόμη περισσότερο τις όποιες μεσήλικες αντοχές σου), να προσφέρεις αυτά που θέλεις στο παιδί σου;
Τον χρόνο σου, την παρουσία σου, το ενδιαφέρον σου, τις γνώσεις σου, την άποχή σου για τον κόσμο γύρω σου;
Δεν παρεξηγώ λοιπόν όσους ενδεχομένως εγείρουν ενστάσεις. Κατανοώ την ανησυχία τους.
Οπως και το ότι όντως η πράξη αυτή να είναι άκρως εγωιστική – αν και, κατά την γνώμη μου, η πατρότητα πάντοτε εμφορείται από εγωιστικά κριτήρια, σε αντίθεση με την μητρότητα που είναι πιο άδολη και λιγότερο εγωιστική.
After all, που λένε και στις ΗΠΑ, άλλο είναι να είσαι ένας 40χρονος πατέρας στην Ελλάδα και άλλο ο 83χρονος Πατσίνο με την αμύθητη περιουσία, χάρη στην οποία μπορεί μέχρι και να… προσλάβει έναν άλλον πατέρα να υποκαταστήσει τον ίδιο στις πατρικές του υποχρεώσεις.
Εγώ πρέπει να είμαι δίπλα στο παιδί μου. Ο Πατσίνο και ο Ντε Νίρο ενδεχομένως και όχι. Γιατί αμφότεροι έχουν τόσα χρήματα και τέτοιο όνομα «βαρύ σαν ιστορία» που από μόνο του αρκεί ως παρακαταθήκη στα παιδιά τους – είτε τα ζήσουν για λίγα, είτε για πολλά χρόνια.
Υπάρχει, ωστόσο, ένας παράγοντας ιατρικής φύσεως που ο Πατσίνο με τον Ντε Νίρο θα έπρεπε να λάβουν υπόψη τους προτού αποφασίσουν να τεκνοποιήσουν (και η λογική λέει ότι το έκαναν): οι ολοένα και περισσότερες έρευνες που επισημαίνουν τον αυξημένο κίνδυνο αυτισμού σε παιδιά που γεννιούνται από το σπέρμα πατεράδων άνω των 50 ετών.
Η πρόσφατη μελέτη, η μεγαλύτερη του είδους της μέχρι σήμερα, που συμπεριέλαβε στοιχεία για πάνω από 5,7 εκατομμύρια παιδιά σε πέντε χώρες (από τα οποία περισσότερα από 30.000 είχαν αυτισμό), επιβεβαίωσε επίσης ότι όταν οι γονείς είναι και οι δύο μεγαλύτερης ηλικίας, έχουν αυξημένες πιθανότητες να αποκτήσουν παιδί με αυτισμό.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον επιδημιολόγο Σβεν Σαντίν του σουηδικού ιατρικού Ινστιτούτου Καρολίνσκα του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, διευκρίνισαν ότι «αν και η ηλικία των γονιών αποτελεί παράγοντα κινδύνου για αυτισμό, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι, συνολικά, η πλειονότητα των παιδιών που γεννιούνται από γονείς είτε προχωρημένης είτε νεαρής ηλικίας, θα αναπτυχθούν φυσιολογικά», χωρίς να εμφανίσουν αυτισμό.
Η μελέτη πάντως δείχνει ότι ο αυτισμός είναι 66% συχνότερος μεταξύ των παιδιών που έχουν γεννηθεί από μπαμπάδες με ηλικία άνω των 50 ετών, σε σχέση με όσους μπαμπάδες είναι 20-30 ετών.
Ο αυτισμός είναι επίσης 28% πιθανότερος, όταν ο μπαμπάς είναι 40-50 ετών, από ό,τι 20-30 ετών.
Ο υψηλότερος κίνδυνος που σχετίζεται με τους πατέρες άνω των 50 ετών, οφείλεται στο ότι οι γενετικές μεταλλάξεις στο σπέρμα αυξάνουν, όσο ο άνδρας μεγαλώνει. Αυτές οι μεταλλάξεις, με τη σειρά τους, αυξάνουν τον κίνδυνο για εμφάνιση αυτισμού.
Όπως επισημαίνει, σε μια συνδυασμένη έρευνα από το Πανεπιστήμιο της Ιντιάννα στις ΗΠΑ και του Ινστιτούτου Καρολίνσκα της Σουηδίας μελετήθηκαν 2,6 εκατομμύρια άτομα και συνέκριναν τα παιδιά που γεννήθηκαν από πατέρα κάτω των 25 και άνω των 45 ετών.
«Τα παιδία που προέρχονταν από πατέρες άνω των 45 ετών είχαν τριπλάσιο κίνδυνο αυτισμού, 13 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, διπλάσιο κίνδυνο ψυχωσικών διαταραχών, 25πλάσιο κίνδυνο διπολικής διαταραχής και 2,5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης αυτοκτονικής συμπεριφοράς ή κατάχρησης ουσιών», τονίζει ο Θέμης Μαντζαβίνος, αναπληρωτής καθηγητής Μαιευτικής- Γυναικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, αναφερόμενος στα αποτελέσματα αυτών των μελετών.
Τα ηθικά ζητήματα
Όπως επισημαίνει ο κ. Μαντζαβίνος, η ενημέρωση των γιατρών αλλά και των ανδρών που θέλουν να αποκτήσουν παιδί σε μεγάλη ηλικία είναι κομβικής σημασίας. Τόσο για λόγους υγείας, όσο και για λόγους ηθικής.
«Η προχωρημένη ηλικία μπορεί να δημιουργήσει στα παιδιά το φόβο για ενδεχόμενο πρόωρο θάνατο του πατέρα ή την σκέψη ότι πρέπει να φροντίζει τον μεγάλο σε ηλικία ή άρρωστο πατερά του. Οι σκέψεις για την υγεία είναι διαφορετικές για την 6η ή 7η δεκαετία της ζωής και διαφορετικές για τη 8η ή 9η δεκαετία. Όταν έλθει η ώρα τα παιδιά να ανεξαρτητοποιηθούν φεύγοντας από το σπίτι είτε για δουλειά είτε για σπουδές είτε για γάμο, η έγνοιά τους για τον υπερήλικα πατέρα των 80 ή 90 ετών είναι τεράστια», καταλήγει.
Πάντως, ο Αμερικανός βιολόγος Stuart Fischer σημειώνει στη DailyMail.com: «Είναι επικίνδυνο [να κάνεις παιδί σε μεγάλη ηλικία] επειδή οι ηλικιωμένοι γονείς δεν είναι ίδιοι με τους 20χρονους γονείς [βιολογικά]. Ως 80χρονος πατέρας, θα πάει στον αγώνα μπέιζμπολ του παιδιού του και θα ελέγξει τις εργασίες του ή θα βεβαιωθεί ότι μπορεί να δέσει τα κορδόνια στα παπούτσια του; Η απάντηση είναι όχι».
Όπως προείπα, η λογική λέει ότι ο Αλ και ο Μπόμπι το σκέφτηκαν αυτό και έκαναν για τις συντρόφους ή συζύγους τους όλες τις απαραίτητες εξέτασεις προκειμένου να αποφύγουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο, να γεννηθεί το παιδί τους με αυτισμό.
Ακόμη και έτσι όμως, έχει κανείς το δικαίωμα, σήμερα, να κρίνει τόσο αυστηρά τον κάθε άνδρα που αναλαμβάνει την ευθύνη να γίνει πατέρας σε μια προχωρημένη ηλικία;
Τόσο ο ίδιος, όσο και η συζυγός του (γιατί αυτές να μην έχουν τον ίδιο ακριβώς λόγο ως προς μια τέτοια αποφαση;), πήραν μια απόφαση που αφορά αυτούς και μόνο αυτούς.
Εμείς δεν είμαστε αυτοί. Ούτε είμαστε μέσα στην οικογένεια τους και δεν μας πέφτει και λόγος στο κάτω κάτω. Κανενός από εμάς η ζωή μας δεν πρέπει να καθορίζεται από ξεπερασμένους κοινωνικούς κανόνες και παλαιακές αντιλήψεις.
Και αν, τέλος πάντων, πιστεύουμε ότι δεν θα αποφύγουμε ποτέ να προκαλέσουμε στα παιδιά μας την οποιανδήποτε όχληση ή πρόβλημα για την μελλοντική τους ψυχοσωματική υγεία, ας αρκεστούμε στα αθάνατα λόγια του άγγλου συγγραφέα Φίλιπ Λάρκιν, στο ποίημα «This Be The Verse»:
«They fuck you up, your mum and dad.
They may not mean to, but they do.
They fill you with the faults they had
And add some extra, just for you».
Δηλαδή:
«Η μαμά και ο μπαμπάς σου θα γαμήσουν τον εγκέφαλό σου.
Μπορεί να μην το θέλουν, αλλά το κάνουν.
Σε γεμίζουν με τα ελαττώματα που είχαν
Και προσθέτουν και μερικά επιπλέον, μόνο για σένα.
