Ένα χαστούκι, ανάλογα με τη δύναμη αυτού που το δίνει και την ευαισθησία αυτού που το «τρώει», πονάει. Και γενικά δεν ξεχνιέται γρήγορα. Δεκατέσσερις μέρες μετά από το (τουλάχιστον) «πιο διάσημο χαστούκι της χρονιάς», αυτό του Γουίλ Σμιθ στον Κρις Ροκ, ζωντανά, πάνω στη σκηνή της τελετής απονομής των 94ων Βραβείων Όσκαρ, μαθαίνουμε οριστικά πως ένα χαστούκι μπορεί και να σε κοιμίσει.

Συνοψίζοντας όλα όσα έχουν συμβεί αυτές τις δεκατέσσερις ημέρες που έχουν περάσει από τότε, αυτό που χρειάζεται να γνωρίζει κανείς είναι ότι ο Γουίλ Σμιθ παραιτήθηκε από την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου, λίγο πριν αυτή με τη σειρά της αποφανθεί, μέσα από τις τυπικές διαδικασίες που ορίζει η λειτουργία της, πως ο ηθοποιός αποκλείεται από κάθε δράση της Ακαδημίας, συμπεριλαμβανομένων και των τελετών απονομής, για τα επόμενα δέκα χρόνια.

Κανείς, ειδικά απ’ όσους βρίσκονταν στην ίδια αίθουσα εκείνο το βράδυ, δεν θέλει να θυμάται πως αμέσως μετά το χαστούκι η αφρόκρεμα της βιομηχανίας χειροκροτούσε τον Γουιλ Σμιθ όρθια και συνέχισε να το κάνει ακόμη και όταν δεν υπήρχε πλέον καμία αμφιβολία πως το εν λόγω χαστούκι που μόλις είχε προηγηθεί δεν ήταν κάποιο «σκηνοθετημένο» αστείο ή μια αυτοσχέδια πλάκα ανάμεσα στους δύο ηθοποιούς.

Αντανακλαστικά μηδέν ακριβώς τη στιγμή που απαιτούνταν, για μια κοινότητα που εδώ και πολλά χρόνια πασχίζει να καταδείξει τα φαινόμενα bullying, βίας και κακοποίησης μέσα στους κόλπους της, εκμεταλλευόμενη ποικίλους τρόπους (που ξεκινούν από τον ακτιβισμό, διασχίζουν την cancel culture που η ίδια εφηύρε και φτάνουν μέχρι τη δικαιοσύνη) για να τα σταματήσει.

Αντανακλαστικά μηδέν και μετά το τέλος της τελετής όταν ακούστηκαν όλες οι πιθανές γνώμες για το «συμβάν»: από εκδηλώσεις αμέριστης λατρείας στον ιπποτισμό του Γουίλ Σμιθ που υπερασπίστηκε τη σύζυγό του από το «κακόγουστο» και «απαράδεκτο» αστείο του Κρις Ροκ μέχρι και απαιτήσεις «σοβαρών» αρθογράφων να επιστραφεί το Όσκαρ του Γουίλ Σμιθ στην Ακαδημία προκειμένου να εξιλεωθεί.

Ποιος ακριβώς, όμως, να εξιλεωθεί; Η Ακαδημία, ο ίδιος ο Γουιλ Σμιθ, η διαρκώς «προδομένη» συλλογική συνείδηση;

Το χαστούκι αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί στην πραγματικότητα ένα δώρο για τη βιομηχανία. Ή, αν υπήρχε, άμεση αντίδραση σύσσωμων των υψηλών καλεσμένων και της Ακαδημίας που θα αποδοκίμαζε μεμιάς την πράξη του Γουίλ Σμιθ, θα μετέτρεπε την τελετή των Όσκαρ στο πιο δυνατό μήνυμα κατά της βίας, των πατριαρχικών πρακτικών, της κατάχρησης εξουσίας που ζουν και βασιλεύουν σε κάθε της έκφανση και επίπεδο. Στην πραγματικότητα, το χαστούκι, κατέληξε μια ευκαιρία που χάθηκε την ίδια στιγμή που αναπάντεχα προέκυψε. Μια (άσχημη) αντανάκλαση μιας ανοιχτής συζήτησης που αποδείχθηκε ότι δεν πατάει σε τίποτα στέρεο, αλλά είναι ανά πάσα στιγμή επιρρεπής να υποχωρήσει κάτω από το βάρος της υποκρισίας και του χάους που επικρατεί στο μυαλό των ανθρώπων – διάσημων και μη.

Όσοι ανήκουν στην πλευρά που υποστήριξαν τον Γουιλ Σμιθ επειδή υπερασπίστηκε τη σύζυγό του, Τζέιντα Πίνκετ Σμιθ, δεν έβαλαν ποτέ στη θέση του Κρις Ροκ την Έιμι Σούμερ, για παράδειγμα, για να αναφέρουμε μια από τις οικοδέσποινες της βραδιάς. Θα υποστήριζαν τον Γουίλ Σμιθ τότε το ίδιο; Αναρωτήθηκαν ποτέ αν θα υποστήριζαν το ίδιο και έναν λευκό ηθοποιό που θα χτυπούσε τον μαύρο Κρις Ροκ; Συμφωνούν όλοι πως ο σωστός τρόπος για να απαντήσεις σε κάποιον που νιώθεις ότι σε προσβάλλει (ή προσβάλλει τον άνθρωπο που αγαπάς) είναι να τον χαστουκίσεις; Που ακριβώς βρίσκεται η γραμμή της ανοχής τους – στο να είχε χρειαστεί ο Κρις Ροκ νοσοκομείο;

Όσοι ζητούν, από την άλλη το Όσκαρ του Γουιλ Σμιθ επί πίνακι, είναι οι γνωστοί αιμοδιψείς ιεροεξεταστές των κοινωνικών δικτύων που ξεδιψούν μόνο όταν τιμωρήσουν τον «κακό» και «καθαρίσουν» τον κόσμο από τους ομοίους του. Γύρω τους συγκεντρώνουν και μεγάλο πλήθος που αναζητά καθημερινά το νέο «θύμα» για να εναποτεθεί όλο το μίσος του κόσμου, αδιαφορώντας αν μέχρι χθες ο Γουίλ Σμιθ ήταν για τους ίδιους πρότυπο ανδρός. Σημασία έχει να επιβεβαιώνεται το «ό,τι ανεβαίνει κατεβαίνει», ακόμη και με το ζόρι.

Το αποτέλεσμα;

Το χαστούκι του Γουίλ Σμιθ στον Κρις Ροκ θα συγκαταλέγεται μέσα στις επόμενες δεκαετίες ως ακόμη μια από τις «πιο χαρακτηριστικές στιγμές στην ιστορία των Όσκαρ» μαζί με την Ινδιάνα που έστειλε ο Μάρλον Μπράντο για να αρνηθεί το Όσκαρ του για το «Νονό», τον γυμνό που έτρεχε πίσω από τον Ντέιβιντ Νίβεν και την Γούπι Γκόλντμπεργκ ντυμένη Βασίλισσα Ελισάβετ. Ένα ακόμη ανώδυνο trivia, δηλαδή, που όσο απομακρύνεται και χρονικά από το παρόν θα χάσει και την «what the fuck?» σημασία του και, είναι σίγουρο, πως θα αποτελεί μια από τις σελίδες της Ακαδημίας που κανείς δεν θα θέλει να ξαναδιαβάσει στο μέλλον.

Καμία αφύπνιση, καμία εκ νέου σοβαρή συζήτηση, ακόμη μια γύρα στον φαύλο κύκλο που δεν κλείνει ποτέ. Σαν αυτό το χαστούκι να μην βρήκε ποτέ στόχο.

Την ίδια στιγμή που ο Γουίλ Σμιθ και το Χόλιγουντ ζούσε τον απόηχο της (όχι και τόσο) απονενοημένης πράξης του, γράφτηκαν και ακούστηκαν όλα τα σωστά και τα λάθος επιχειρήματα γύρω από το «τέλος της πατριαρχίας όπως την γνωρίζαμε», ανοησίες και αντικρουόμενες γνώμες για τον καθένα και για τα πάντα σχεδόν στο ίδιο κείμενο και στην ίδια ακριβώς πρόταση – αν όχι και στην ίδια λέξη. Το ταλέντο και η αξία ενός καλλιτέχνη μπλέχτηκαν με τα «όρια της σάτιρας», βγήκαν οι χάρακες για τη μέτρηση του «ανδρισμού» πριν γίνει machismo, η καριέρα του Γουίλ Σμιθ έγινε φύλλο και φτερό προκειμένου να βρεθούν πειστήρια πως κι αυτός είναι «μια από τα ίδια» με αυτό που υποτίθεται ότι θύμωσε, συνάδελφοι του ηθοποιού σχολίασαν και έγραψαν την άποψή τους γύρω από το τι σημαίνει η πράξη του για τους μαύρους, η αλωπεκία της Τζέιντα Πίνκετ που πυροδότησε το χαστούκι έγινε νέο σε όλα τα ειδησεογραφικά sites, μέχρι και αντικαπιταλιστικές κορώνες ακούστηκαν για προβλήματα του πρώτου κόσμου που αποσπούν την προσοχή από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ό,τι (δεν) μπορεί να φανταστεί κανείς, δηλαδή, στη γνώριμη λογική του χαοτικού δημόσιου διαλόγου στο περιορισμένης διάρκειας attention span που διαθέτουν τα κοινωνικά δίκτυα μέχρι να περάσουν στο επόμενο θέμα.

Ήσυχοι όλοι πως βρέθηκαν κι αυτή τη φορά στη «σωστή πλευρά της ιστορίας» (ένα ποστ είναι αρκετό…), σήμαναν τη λήξη του δράματος χωρίς να αντιλαμβάνονται πως στην πραγματικότητα ανακάτεψαν για άλλη μια φορά τα επιχειρήματα της συζήτησης αφήνοντας τα να πέσουν και πάλι στο κενό, χωρίς να αφήσουν ως τροφή για σκέψη κανένα συμπέρασμα, παρά μόνο δυνατές φωνές που δεν ακούγονται, καταδίκες που τρομάζουν, αντιδραστικές απόψεις που πουλιούνται δωρεάν με το κιλό. Όπως ακριβώς συμβαίνει πάντα με κάθε νέα περίπτωση σεξουαλικής κακοποίησης, κατάχρησης εξουσίας, βίας, bullying, εντός κι εκτός Χόλιγουντ.

Κάθε χαστούκι που «τρώμε» σε ζωντανή μετάδοση, από τη σκηνή των Όσκαρ μέχρι τη διπλανή ή και μέσα από τη δική μας πόρτα με την τηλεόραση ανοιχτή, μας κάνει αν όχι χειρότερους σίγουρα όχι καλύτερους ανθρώπους. Αντί να μας ξυπνήσει, κάθε χαστούκι που «τρώμε» (και που «δίνουμε»), μας βυθίζει ακόμη περισσότερο στον ανέφελο ύπνο της συλλογικής μας ραστώνης. Χειροκροτάμε κι εμείς όρθιοι σαν αυτούς που χειροκρότησαν τον Γουίλ Σμιθ. Οπως κι αυτοί, χωρίς να είμαστε απαραίτητα υπέρ ή κατά του χαστουκιού, αφού είμαστε τόσο απασχολημένοι από το να είμαστε «παρόντες» με κάθε τρόπο σε κάθε δημόσια συζήτηση που σχεδόν δεν βλέπουμε το χαστούκι. Πόσο μάλλον να το νιώσουμε…

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News