«Εγώ φταίω, ζητώ συγγνώμη. Πώς μπορώ να επανορθώσω; Κι αν δεν μπορώ, ας τιμωρηθώ. Πρέπει να τιμωρηθώ. Γιατί όταν φταίει κάποιος, δεν πρέπει να τιμωρείται;»
Φράσεις, σκέψεις, συναισθήματα από άλλον κόσμο -όχι άλλης εποχής. Ας αφήσουμε πίσω μας την ιδέα ότι παλιά ήταν αλλιώς κι ότι οι παλιοί άνθρωποι ήταν αθώοι και αγνοί. Απλούστατα, στις μέρες μας, η ορατότητα των εγκλημάτων και των εγκληματιών έχει αυξηθεί ραγδαία. Τεχνολογία it is. Και διασπορά μιας είδησης από την μία άκρη του κόσμου στην άλλη, σε ταχύτητα αστραπής.
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η κακιά στιγμή, η ατυχία τείνουν να γίνουν η νέα κανονικότητα στην Ελλάδα. Και, πράγματι, η ζωή είναι ζόρικη και απρόβλεπτη: αεροπλάνα πέφτουν από μηχανικό πρόβλημα που κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει, ένα τούβλο από ένα σπίτι την λάθος ώρα -δευτερόλεπτα πριν ή μετά να έπεφτε δεν θα πείραζε κανέναν-, χίλιες δύο άλλες περιπτώσεις πραγματικά κακής συγκυρίας.
Κάποιες φορές, όποιος φταίει για κάτι, βλάπτει τον εαυτό του. Ο δημοσιογράφος Αντώνης Χρυσουλάκης πρόσφατα έχασε την ζωή του επειδή είχε ξεχάσει το μάτι της κουζίνας ανοιχτό-τι θλίψη, τι αδικία. Είχε την ευθύνη, κι ας γράφτηκε ότι δούλευε τρεις δουλειές για να επιβιώσει, πράγμα για το οποίο δεν μιλάμε όσο θα έπρεπε, ότι η ζωή μας έχει γίνει παράλογη, ότι για να μη μείνουμε άστεγοι τρέχουμε όλη μέρα με ελάχιστες δυνατότητες απόλαυσης και ανάπαυλας. Οι άνθρωποι που έσπευσαν να δώσουν την ευθύνη στο κράτος και την κοινωνία για τις συνθήκες ζωής μας, θα έλεγαν το ίδιο αν ο άτυχος δημοσιογράφος που είχε ξεχάσει το μάτι ανοιχτό, είχε σωθεί, αλλά η φωτιά εξαπλωνόταν και έκαιγε ανθρώπους σε κάποιο άλλο διαμέρισμα; Θα έλεγαν τότε αυτοί οι άνθρωποι ότι δεν φταίει ο δημοσιογράφος που κάνει εκατό δουλειές για να ζήσει, ότι φταίνε οι συνθήκες της ζωής που είναι σκληρές και απαίσιες;
Όχι. Τώρα, τα ζάρια της ζωής έριξαν εκείνον στη θέση του χαμένου. Έχασε την ζωή του. Δυστυχώς.
Τι συμβαίνει, όμως, όταν μια δική μας πράξη ή παράλειψη έχει συνέπειες σε άλλα άτομα; Σημαίνει ότι φταίμε, ότι ευθυνόμαστε. Κι ότι χρέος μας είναι να το ομολογήσουμε. Δεν είναι πολύ δημοφιλές, μάλλον, για τα ανθρώπινα δεδομένα να αναλαμβάνουμε την ευθύνη του λάθους και της αποτυχίας. Σαν κάτι αρχηγούς ομάδων ή προπονητές που είναι πάντα εκείνοι ο λόγος της νίκης, αλλά αν η ομάδα χάσει, φταίει ένας παίκτης ή ένας διαιτητής. Η κοινωνία μας, και δεν είναι παράλογο κιόλας, ενισχύει το καλό, το νικητήριο, το θετικό. Ο ποδοσφαιριστής που σκοράρει είναι θεός, εκτός κι αν χάσει τη μπάλα κι η ομάδα φάει γκολ, οπότε είναι άχρηστος.
Μας αρέσει, κιόλας, πολύ να επιρρίπτουμε ευθύνες στους άλλους. Να λέμε «εσύ, εσύ, εσύ φταις!». Και αποφεύγουμε όπως ο διάολος το λιβάνι να τις αποδώσουμε στις εαυτές μας. Επειδή το κράτος έχει κάνει πανάκεια την φράση «ατομική ευθύνη», εμείς που έχουμε χίλιους λόγους να διαφωνούμε με διάφορες πολιτικές, σπάμε το κοντέρ και αρνούμαστε οποιαδήποτε ευθύνη μας σε οτιδήποτε. Δεν αγαπάμε να έχουμε υποχρεώσεις και θέλουμε να έχουμε μόνο δικαιώματα. Εκνευριζόμαστε με τον ελεγκτή στο μετρό που μας κόβει πρόστιμο, γινόμαστε αγενείς στον αστυνομικό που μας κάνει αλκοτέστ και μας παίρνει τις πινακίδες. Θέλουμε να πίνουμε και να οδηγούμε -γιατί άλλο εμείς. Ύστερα, στον καφέ, λέμε ότι όλα είναι μπουρδέλο, ότι όλα πάνε λάθος, ότι ο καθένας κοιτάζει την πάρτη του.
Συνεπεία αυτού του mentality, αρνούμαστε την ευθύνη, την λέξη «φταίω». Για την λέξη«συγγνώμη», ούτε λόγος. Κατά την άποψή μου, ένα μεγάλο σύστημα αποτελούμενο από δίκες και δικηγόρους, από ατελείωτα παράβολα και έγγραφα θα μπορούσε να λείπει αν ήμασταν στ’ αλήθεια μάγκες με τους εαυτούς μας. Φταίω, ρε φίλε. Τι να απασχολώ την δικαιοσύνη. Έβαλα χέρι στην κοπέλα, μαζέψτε με. Φταίω. Εκτός κι αν δεν φταίω, εκτός κι αν είμαι βέβαιος ότι το λάθος μου, η απαξία της πράξης μου πηγάζει και αλλού, εκτός της όποις δικής μου ευθύνης. Εκεί, κι ο μεγαλύτερος μακελάρης δολοφόνος έχει δικαίωμα για υπεράσπιση.
Οι υπάλληλοι στο καράβι που έσπρωξαν τον άτυχο Αντώνη δεν φταίνε; Φταίνε. Το είδαμε με τα μάτια μας. Θα έπρεπε ταπεινά να ζητήσουν συγγνώμη και να αιτηθούν, ναι, οι ίδιοι αυτοί, της τιμωρίας τους. Άλλωστε, ο νόμος είναι σπλαχνικός για όσους μετανοούν. Κι αν θυμώνεις που το διαβάζεις αυτό, σκέψου το παιδί σου να χτυπάει άσχημα κάποιον και κατηγορείται με βαριές ποινές-δεν θες να φάει χοντρή τιμωρία. Θες να κλειστεί ισόβια ενδεχομένως, αν το θύμα της βίας ήταν ο γιος σου ή η κόρη σου. Δεν πάει όμως έτσι. Χρειάζεται νηφαλιότητα, ηρεμία, χρειάζεται να ξαναδούμε λιγάκι την χιλιοτρυπημένη έννοια «δικαιοσύνη». Δεν μπορούμε να ομνύουμε στις κρατικές αρχές μόνο όταν μας συμφέρει. Μόνο αν έχει σημειωθεί μια παρανομία από «μη δικό μας» ή εναντίον κάποιου δικού μας. Πρέπει να αποφασίσουμε πώς θέλουμε να ζούμε, ποιοι θέλουμε να είμαστε.
Οι φίλοι και οι γονείς των υπαλλήλων του καραβιού έχουν κάθε δικαίωμα να στενοχωρηθούν. Τι να γίνει, όμως. Δεν μπορούμε να ασχοληθούμε αυτήν την στιγμή με αυτήν την στενοχώρια, που ήρθε ως απότοκο μιας εγκληματικής πράξης. Κι η γυναίκα του Κορκονέα θα στενοχωρήθηκε. Και πόσων άλλων κακούργων οι αγαπημένοι άνθρωποι.
Χυδαιότητες του τύπου «θρηνεί η ναυτιλία που θα μπουν φυλακή οι άνθρωποι επειδή έσπρωξαν έναν άνθρωπο» οφείλουν να λείπουν. Είναι ντροπή για τον υπουργό Ναυτιλίας να εκστομίζει τέτοια αίσχη. Ο κύριος Βαρβιτσιώτης θα όφειλε να γνωρίζει τι σημαίνει κάνω κάτι και τιμωρούμαι. Τόσο απλά. Και να εναθρρύνει ως πολιτικός τους πολίτες να σκέφτονται και να δρουν αντιστοίχως. Και να έχει το θάρρος να αναλαμβάνει και ο ίδιος ευθύνη, μιας που βρίσκεται σε θέση εξουσίας! Αλλά κι οι πολιτικοί μας, αντανακλάσεις δικές μας είναι.
Πολλά εγκλήματα που διαπράττονται συνεχώς, παρά τις κινητοποιήσεις και τις αντιδράσεις του κόσμου, παρά την ύπαρξη νόμων και τις, σε πολλές περιπτώσεις, ορθή απονομή της δικαιοσύνης είναι το θάρρος της αποποίησης της ευθύνης και αυτό το κωλοπαιδαρίστικο «αν μπορείς, απόδειξε ότι το έκανα εγώ αυτό που με κατηγορείς». Μα σε είδα, άνθρωπέ μου. Ναι, σου λέει, αλλά αυτό δεν αρκεί. Απόδειξέ το. Το γράμμα του νόμου όπου μας συμφέρει και μας εξυπηρετεί!
Εν προκειμένω, η κάμερα κατέγραψε τα πάντα. Η πραγματικότητα δεν ψεύδεται. Οι άνθρωποι ναι. Συνήθως, ρεζιλεύοντας τους εαυτούς τους. Το ελάχιστο που μπορούν να κάνουν οι κύριοι του πλοίου είναι να σταματήσουν να παραπονούνται. Και να δεχθούν την ποινή. Διέπραξαν ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο. Αλλά εδώ είμαστε site, όχι δικαστήριο. Η ζωή ενός ανθρώπου κόπηκε εξαιτίας τους. Και αυτοί δειλιάζουν μπρος στην φυλακή.
Ένα κοινό έχουν οι φασίστες και οι εγκληματίες: δεν έχουν το θάρρος των πράξεών τους και των λεγομένων τους. Παραθέτω αυτό το βίντεο με τον Ηλία Κασιδιάρη να κάνει ακριβώς αυτό που σας γράφω. Ο Ηλίας Κασιδιάρης και οι όμοιόι του (όμοιός του δεν είναι απλώς ένας χρυσαυγίτης, είναι και ένας στυγνός ανθρωποκτόνος) επικαλούνται, άκρως αναχρονιστικά και σεξιστικά, τα παντελόνια που φορούν. Είναι απλώς κότες. Πολύ επικίνδυνες κότες.
Ως πότε θα τολμάμε να διερωτόμαστε: «Τις πταίει;». Οι εποχές του Τρικούπη δεν πάλιωσαν, επιτέλους;
ΥΓ: «Ν’ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω.» (Νίκος Καζαντζάκης ή αλλιώς ψιλά γράμματα)
«Εγώ φταίω, ζητώ συγγνώμη. Πώς μπορώ να επανορθώσω; Κι αν δεν μπορώ, ας τιμωρηθώ. Πρέπει να τιμωρηθώ. Γιατί όταν φταίει κάποιος, δεν πρέπει να τιμωρείται;»
Φράσεις, σκέψεις, συναισθήματα από άλλον κόσμο -όχι άλλης εποχής. Ας αφήσουμε πίσω μας την ιδέα ότι παλιά ήταν αλλιώς κι ότι οι παλιοί άνθρωποι ήταν αθώοι και αγνοί. Απλούστατα, στις μέρες μας, η ορατότητα των εγκλημάτων και των εγκληματιών έχει αυξηθεί ραγδαία. Τεχνολογία it is. Και διασπορά μιας είδησης από την μία άκρη του κόσμου στην άλλη, σε ταχύτητα αστραπής.
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η κακιά στιγμή, η ατυχία τείνουν να γίνουν η νέα κανονικότητα στην Ελλάδα. Και, πράγματι, η ζωή είναι ζόρικη και απρόβλεπτη: αεροπλάνα πέφτουν από μηχανικό πρόβλημα που κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει, ένα τούβλο από ένα σπίτι την λάθος ώρα -δευτερόλεπτα πριν ή μετά να έπεφτε δεν θα πείραζε κανέναν-, χίλιες δύο άλλες περιπτώσεις πραγματικά κακής συγκυρίας.
Κάποιες φορές, όποιος φταίει για κάτι, βλάπτει τον εαυτό του. Ο δημοσιογράφος Αντώνης Χρυσουλάκης πρόσφατα έχασε την ζωή του επειδή είχε ξεχάσει το μάτι της κουζίνας ανοιχτό-τι θλίψη, τι αδικία. Είχε την ευθύνη, κι ας γράφτηκε ότι δούλευε τρεις δουλειές για να επιβιώσει, πράγμα για το οποίο δεν μιλάμε όσο θα έπρεπε, ότι η ζωή μας έχει γίνει παράλογη, ότι για να μη μείνουμε άστεγοι τρέχουμε όλη μέρα με ελάχιστες δυνατότητες απόλαυσης και ανάπαυλας. Οι άνθρωποι που έσπευσαν να δώσουν την ευθύνη στο κράτος και την κοινωνία για τις συνθήκες ζωής μας, θα έλεγαν το ίδιο αν ο άτυχος δημοσιογράφος που είχε ξεχάσει το μάτι ανοιχτό, είχε σωθεί, αλλά η φωτιά εξαπλωνόταν και έκαιγε ανθρώπους σε κάποιο άλλο διαμέρισμα; Θα έλεγαν τότε αυτοί οι άνθρωποι ότι δεν φταίει ο δημοσιογράφος που κάνει εκατό δουλειές για να ζήσει, ότι φταίνε οι συνθήκες της ζωής που είναι σκληρές και απαίσιες;
Όχι. Τώρα, τα ζάρια της ζωής έριξαν εκείνον στη θέση του χαμένου. Έχασε την ζωή του. Δυστυχώς.
Τι συμβαίνει, όμως, όταν μια δική μας πράξη ή παράλειψη έχει συνέπειες σε άλλα άτομα; Σημαίνει ότι φταίμε, ότι ευθυνόμαστε. Κι ότι χρέος μας είναι να το ομολογήσουμε. Δεν είναι πολύ δημοφιλές, μάλλον, για τα ανθρώπινα δεδομένα να αναλαμβάνουμε την ευθύνη του λάθους και της αποτυχίας. Σαν κάτι αρχηγούς ομάδων ή προπονητές που είναι πάντα εκείνοι ο λόγος της νίκης, αλλά αν η ομάδα χάσει, φταίει ένας παίκτης ή ένας διαιτητής. Η κοινωνία μας, και δεν είναι παράλογο κιόλας, ενισχύει το καλό, το νικητήριο, το θετικό. Ο ποδοσφαιριστής που σκοράρει είναι θεός, εκτός κι αν χάσει τη μπάλα κι η ομάδα φάει γκολ, οπότε είναι άχρηστος.
Μας αρέσει, κιόλας, πολύ να επιρρίπτουμε ευθύνες στους άλλους. Να λέμε «εσύ, εσύ, εσύ φταις!». Και αποφεύγουμε όπως ο διάολος το λιβάνι να τις αποδώσουμε στις εαυτές μας. Επειδή το κράτος έχει κάνει πανάκεια την φράση «ατομική ευθύνη», εμείς που έχουμε χίλιους λόγους να διαφωνούμε με διάφορες πολιτικές, σπάμε το κοντέρ και αρνούμαστε οποιαδήποτε ευθύνη μας σε οτιδήποτε. Δεν αγαπάμε να έχουμε υποχρεώσεις και θέλουμε να έχουμε μόνο δικαιώματα. Εκνευριζόμαστε με τον ελεγκτή στο μετρό που μας κόβει πρόστιμο, γινόμαστε αγενείς στον αστυνομικό που μας κάνει αλκοτέστ και μας παίρνει τις πινακίδες. Θέλουμε να πίνουμε και να οδηγούμε -γιατί άλλο εμείς. Ύστερα, στον καφέ, λέμε ότι όλα είναι μπουρδέλο, ότι όλα πάνε λάθος, ότι ο καθένας κοιτάζει την πάρτη του.
Συνεπεία αυτού του mentality, αρνούμαστε την ευθύνη, την λέξη «φταίω». Για την λέξη«συγγνώμη», ούτε λόγος. Κατά την άποψή μου, ένα μεγάλο σύστημα αποτελούμενο από δίκες και δικηγόρους, από ατελείωτα παράβολα και έγγραφα θα μπορούσε να λείπει αν ήμασταν στ’ αλήθεια μάγκες με τους εαυτούς μας. Φταίω, ρε φίλε. Τι να απασχολώ την δικαιοσύνη. Έβαλα χέρι στην κοπέλα, μαζέψτε με. Φταίω. Εκτός κι αν δεν φταίω, εκτός κι αν είμαι βέβαιος ότι το λάθος μου, η απαξία της πράξης μου πηγάζει και αλλού, εκτός της όποις δικής μου ευθύνης. Εκεί, κι ο μεγαλύτερος μακελάρης δολοφόνος έχει δικαίωμα για υπεράσπιση.
Οι υπάλληλοι στο καράβι που έσπρωξαν τον άτυχο Αντώνη δεν φταίνε; Φταίνε. Το είδαμε με τα μάτια μας. Θα έπρεπε ταπεινά να ζητήσουν συγγνώμη και να αιτηθούν, ναι, οι ίδιοι αυτοί, της τιμωρίας τους. Άλλωστε, ο νόμος είναι σπλαχνικός για όσους μετανοούν. Κι αν θυμώνεις που το διαβάζεις αυτό, σκέψου το παιδί σου να χτυπάει άσχημα κάποιον και κατηγορείται με βαριές ποινές-δεν θες να φάει χοντρή τιμωρία. Θες να κλειστεί ισόβια ενδεχομένως, αν το θύμα της βίας ήταν ο γιος σου ή η κόρη σου. Δεν πάει όμως έτσι. Χρειάζεται νηφαλιότητα, ηρεμία, χρειάζεται να ξαναδούμε λιγάκι την χιλιοτρυπημένη έννοια «δικαιοσύνη». Δεν μπορούμε να ομνύουμε στις κρατικές αρχές μόνο όταν μας συμφέρει. Μόνο αν έχει σημειωθεί μια παρανομία από «μη δικό μας» ή εναντίον κάποιου δικού μας. Πρέπει να αποφασίσουμε πώς θέλουμε να ζούμε, ποιοι θέλουμε να είμαστε.
Οι φίλοι και οι γονείς των υπαλλήλων του καραβιού έχουν κάθε δικαίωμα να στενοχωρηθούν. Τι να γίνει, όμως. Δεν μπορούμε να ασχοληθούμε αυτήν την στιγμή με αυτήν την στενοχώρια, που ήρθε ως απότοκο μιας εγκληματικής πράξης. Κι η γυναίκα του Κορκονέα θα στενοχωρήθηκε. Και πόσων άλλων κακούργων οι αγαπημένοι άνθρωποι.
Χυδαιότητες του τύπου «θρηνεί η ναυτιλία που θα μπουν φυλακή οι άνθρωποι επειδή έσπρωξαν έναν άνθρωπο» οφείλουν να λείπουν. Είναι ντροπή για τον υπουργό Ναυτιλίας να εκστομίζει τέτοια αίσχη. Ο κύριος Βαρβιτσιώτης θα όφειλε να γνωρίζει τι σημαίνει κάνω κάτι και τιμωρούμαι. Τόσο απλά. Και να εναθρρύνει ως πολιτικός τους πολίτες να σκέφτονται και να δρουν αντιστοίχως. Και να έχει το θάρρος να αναλαμβάνει και ο ίδιος ευθύνη, μιας που βρίσκεται σε θέση εξουσίας! Αλλά κι οι πολιτικοί μας, αντανακλάσεις δικές μας είναι.
Πολλά εγκλήματα που διαπράττονται συνεχώς, παρά τις κινητοποιήσεις και τις αντιδράσεις του κόσμου, παρά την ύπαρξη νόμων και τις, σε πολλές περιπτώσεις, ορθή απονομή της δικαιοσύνης είναι το θάρρος της αποποίησης της ευθύνης και αυτό το κωλοπαιδαρίστικο «αν μπορείς, απόδειξε ότι το έκανα εγώ αυτό που με κατηγορείς». Μα σε είδα, άνθρωπέ μου. Ναι, σου λέει, αλλά αυτό δεν αρκεί. Απόδειξέ το. Το γράμμα του νόμου όπου μας συμφέρει και μας εξυπηρετεί!
Εν προκειμένω, η κάμερα κατέγραψε τα πάντα. Η πραγματικότητα δεν ψεύδεται. Οι άνθρωποι ναι. Συνήθως, ρεζιλεύοντας τους εαυτούς τους. Το ελάχιστο που μπορούν να κάνουν οι κύριοι του πλοίου είναι να σταματήσουν να παραπονούνται. Και να δεχθούν την ποινή. Διέπραξαν ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο. Αλλά εδώ είμαστε site, όχι δικαστήριο. Η ζωή ενός ανθρώπου κόπηκε εξαιτίας τους. Και αυτοί δειλιάζουν μπρος στην φυλακή.
Ένα κοινό έχουν οι φασίστες και οι εγκληματίες: δεν έχουν το θάρρος των πράξεών τους και των λεγομένων τους. Παραθέτω αυτό το βίντεο με τον Ηλία Κασιδιάρη να κάνει ακριβώς αυτό που σας γράφω. Ο Ηλίας Κασιδιάρης και οι όμοιόι του (όμοιός του δεν είναι απλώς ένας χρυσαυγίτης, είναι και ένας στυγνός ανθρωποκτόνος) επικαλούνται, άκρως αναχρονιστικά και σεξιστικά, τα παντελόνια που φορούν. Είναι απλώς κότες. Πολύ επικίνδυνες κότες.
Ως πότε θα τολμάμε να διερωτόμαστε: «Τις πταίει;». Οι εποχές του Τρικούπη δεν πάλιωσαν, επιτέλους;
ΥΓ: «Ν’ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω.» (Νίκος Καζαντζάκης ή αλλιώς ψιλά γράμματα)
