Κατά τη διάρκεια της πανδημικής πραγματικότητας, σχεδόν κάθε εβδομάδα, ερχόμασταν αντιμέτωποι με μια υπόθεση σεξουαλικής κακοποίησης ή γυναικοκτονίας. Στη μεταπανδημική πραγματικότητα ήρθαν στο φως υποθέσεις όπου τα παιδιά αντιμετωπίζονται είτε ως σεξουαλικά παιχνίδια είτε ως αντικείμενα εκτόνωσης της ενήλικης οργής. Ίσως γιατί η μετάλλαξη του κοινωνικού δεσμού και η διατάραξη της σχέσης μας με το σώμα μας λειτούργησε διογκωτικά στις ήδη υπάρχουσες ψυχικές διαταραχές και παράλληλα εκμαίευσε τις κυοφοροούμενες
Έχετε σκεφτεί πως εάν οι σχέσεις ανάμεσα στα φύλα ήταν ισότιμες, ενδεχομένως να μην περνούσε από το μυαλό κανενός να κακοποιήσει τη γυναίκα του ως κατώτερο ον; Σας έχει διατρέξει ποτέ το νου σκέψη πως εάν το παιδί δεν αντιμετωπιζόταν ως «ιδιοκτησία» δεν θα φτάναμε στη σημείο να τον βλέπουμε να γίνεται σεξουαλικό αντικείμενο των φροντιστών του; Έχετε συνειδητοποιήσει πως τα παιδιά του 21ου αιώνα είναι σεξουαλικοποιημένα από τις μεγάλες βιομηχανίες; Έχετε αναλογιστεί πως ακόμα μέσα από τα παραμύθια, δομούνται κοινωνικά πρότυπα, συμπεριφορές, ρόλοι και αξίες, που αντανακλούν το αξιακό σύστημα της κοινωνίας που τα παράγει;
Ένας παραμυθάς προφυλακίστηκε με την κατηγορία της παιδικής πορνογραφίας. Στο αρχείο του υπολογιστή του συγγραφέα παιδικών βιβλίων βρέθηκαν πάνω από 100 αρχεία σκληρού πορνογραφικού περιεχομένου. Λίγες ημέρες πριν, η υπόθεση των Πετραλώνων, ίσως η μεγαλύτερη υπόθεση σεξουαλικής ενδοοικογενειακής βίας, μονοπώλησε την επικαιρότητα και μας έφερε αντιμέτωπους με την ταφή της παιδικής ηλικίας από τους ίδιους του γονείς κα με την απραγία της ελληνικής δικαιοσύνης. Πριν από μερικές εβδομάδες, αφότου η ιστορία του Κολωνού είδε το φως της δημοσιότητας, όλοι αναρωτηθήκαμε τι είδους κοινωνίες υπάρχουν πίσω από τους παιδοβιαστές.
Το αποτύπωμα του βιολογικού στο κοινωνικό μοιάζει να απελευθέρωσε όλες τις παθογένειες της πατριαρχίας και του καπιταλισμού και να ξεσκέπασε την πλήρη απουσία αντανακλαστικών του συστήματος τόσο της παιδικής προστασίας όσο και της προστασίας των γυναικών.
Το ερώτημα που άρχισε να απασχολεί τους ειδικούς ψυχικής υγείας αφορούσε στο κατά πόσο η πρωτόγνωρη συνθήκη της υγειονομικής κρίσης και του εγκλεισμού συνδέεται με την έξαρση της ενδοοικογενειακής σεξουαλικής βίας. Ένας άνθρωπος που κακοποιεί τη γυναίκα του, το παιδί του, τον συνάνθρωπο του, όχι μόνο δεν μπορεί να αναλάβει την επιμέλεια κάποιου άλλου πλάσματος, αλλά έχει ανάγκη ο ίδιος από ψυχική βοήθεια και διαρκή εποπτεία.
Τα τελευταία τρία χρόνια οι ενήλικες ζωές αποσταθεροποιήθηκαν κοινωνικά και οικονομικά. Από το 2020 άρχισε να καταγράφεται σημαντική αύξηση σε ψυχοσωματικά φαινόμενα, καταθλίψεις και ψυχωτικά επεισόδια. Το 2021 καταγράφηκε σημαντική αύξηση στα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.Η επίδραση του ιού πάνω στο κοινωνικό σώμα δεν σταμάτησε με το τέλος της υγειονομικής κρίσης. Οι ευπαθείς ομάδες μιας κοινωνίας είναι κατά κοινή ομολογία η αντανάκλαση της οργάνωσης της.
Για να μπορέσουν τα παιδιά να μεγαλώσουν σε ένα πιο ασφαλές περιβάλλον με λιγότερη θλίψη ή βία, θα πρέπει μάθουμε να τα ακούμε. Και να προσαρμόζουμε την «ακοή» μας σε εκείνα.
Γιατί υπάρχουν δυο κατηγορίες κακοποιημένων παιδιών: Τα παιδιά που δεν αναγνωρίζουν την κακοποίηση ως τέτοια καθώς δεν έχουν μάθει να διαχωρίζουν την ανεπίτρεπτη συμπεριφορά από το ανθρώπινο χάδι. Και τα παιδιά που έχουν εκφοβιστεί και δεν μιλούν για να μη «μπλέξουν», καθώς έχουν πειστεί πως είτε δεν θα γίνουν πιστευτά αν μιλήσουν, είτε πως φταίνε για αυτό που τους συμβαίνει, άρα είναι συνένοχα, είτε πως θα τιμωρηθούν εάν αποκαλύψουν κάτι που δεν πρέπει.
Πως μπορούμε να κάνουμε τα παιδιά να μιλούν για όλα όσα τους συμβαίνουν, όλα όσα νιώθουν ή υφίστανται προτού η κατάσταση γίνει κρίσιμη;
Η απάντηση κρύβεται στο παιχνίδι. Διότι τα παιδιά εκφράζουν μέσα από τη γλώσσα του παιχνιδιού ότι τα απασχολεί ή τα βασανίζει. Οι ρόλοι που υποδύεται ένα παιδί σε ένα φανταστικό μιμητικό παιχνίδι αντικατοπτρίζουν τον τρόπο που βιώνει τις σχέσεις του με τους άλλους. Το παιχνίδι αποτελεί, συνεπώς, σημαντικό εργαλείο για τους ειδικούς, για τους γονείς και τους φροντιστές του, οι οποίοι αποκτούν σημαντικές πληροφορίες για τον ψυχισμό του παιδιού. Είναι πιο εύκολο οι συναισθηματικά φορτισμένες εμπειρίες να εκφραστούν μέσω της συμβολικής τους απεικόνισης τους στο πλαίσιο ενός παιχνιδιού. Γιατί τα παιχνίδια, ως αντικείμενα θεωρούνται οι λέξεις του παιδιού και το παιχνίδι, ως δραστηριότητα η γλώσσα του παιδιού..
Τα έχουμε ξαναπεί και δεν θα πάψουμε να τα λέμε. Πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι που θα διεγείρονται σεξουαλικά στη θέαση ενός μικρού κοριτσιού ή ενός μικρού αγοριού. Αν μπορούμε να παρέμβουμε κάπου είναι η στη σχέση μεταξύ πατριαρχίας και της πορνογραφικά προσανατολισμένης σεξουαλικοποίησης της κουλτούρας. Αν μπορούμε να κάνουμε κάτι είναι να πάψουμε να στερούμε την παιδικότητα από τα παιδιά και να φροντίζουμε την ψυχική υγεία των κηδεμόνων. Τίποτα, όμως, από τα παραπάνω δεν είναι εφικτό δίχως την ύπαρξη ενός καλά οργανωμένου κοινωνικού συστήματος. Και σε αυτό το σημείο θα πρέπει να απαντηθεί το ερώτημα κατά πόσο τα κενά του συστήματος αφήνουν τα παιδιά εκτεθειμένα στη βία και στη σεξουαλική κακοποίηση.
Τα έχουμε ξαναπεί και θα συνεχίσουμε να τα λέμε. Ζούμε σε μια χώρα πατριαρχικά δομημένη. Η πατριαρχική πολιτισμική δομή, μέσα από την πορνογραφικοποίηση, από-ανθρωποποιεί τα ανθρώπινα πλάσματα. Και η ενδοοικογενειακή βία δεν μπορεί να μη σχετίζεται με αυτή την από- απανθρωποίηση μικρών και μεγάλων.
Κατά τη διάρκεια της πανδημικής πραγματικότητας, σχεδόν κάθε εβδομάδα, ερχόμασταν αντιμέτωποι με μια υπόθεση σεξουαλικής κακοποίησης ή γυναικοκτονίας. Στη μεταπανδημική πραγματικότητα ήρθαν στο φως υποθέσεις όπου τα παιδιά αντιμετωπίζονται είτε ως σεξουαλικά παιχνίδια είτε ως αντικείμενα εκτόνωσης της ενήλικης οργής. Ίσως γιατί η μετάλλαξη του κοινωνικού δεσμού και η διατάραξη της σχέσης μας με το σώμα μας λειτούργησε διογκωτικά στις ήδη υπάρχουσες ψυχικές διαταραχές και παράλληλα εκμαίευσε τις κυοφοροούμενες
Έχετε σκεφτεί πως εάν οι σχέσεις ανάμεσα στα φύλα ήταν ισότιμες, ενδεχομένως να μην περνούσε από το μυαλό κανενός να κακοποιήσει τη γυναίκα του ως κατώτερο ον; Σας έχει διατρέξει ποτέ το νου σκέψη πως εάν το παιδί δεν αντιμετωπιζόταν ως «ιδιοκτησία» δεν θα φτάναμε στη σημείο να τον βλέπουμε να γίνεται σεξουαλικό αντικείμενο των φροντιστών του; Έχετε συνειδητοποιήσει πως τα παιδιά του 21ου αιώνα είναι σεξουαλικοποιημένα από τις μεγάλες βιομηχανίες; Έχετε αναλογιστεί πως ακόμα μέσα από τα παραμύθια, δομούνται κοινωνικά πρότυπα, συμπεριφορές, ρόλοι και αξίες, που αντανακλούν το αξιακό σύστημα της κοινωνίας που τα παράγει;
Ένας παραμυθάς προφυλακίστηκε με την κατηγορία της παιδικής πορνογραφίας. Στο αρχείο του υπολογιστή του συγγραφέα παιδικών βιβλίων βρέθηκαν πάνω από 100 αρχεία σκληρού πορνογραφικού περιεχομένου. Λίγες ημέρες πριν, η υπόθεση των Πετραλώνων, ίσως η μεγαλύτερη υπόθεση σεξουαλικής ενδοοικογενειακής βίας, μονοπώλησε την επικαιρότητα και μας έφερε αντιμέτωπους με την ταφή της παιδικής ηλικίας από τους ίδιους του γονείς κα με την απραγία της ελληνικής δικαιοσύνης. Πριν από μερικές εβδομάδες, αφότου η ιστορία του Κολωνού είδε το φως της δημοσιότητας, όλοι αναρωτηθήκαμε τι είδους κοινωνίες υπάρχουν πίσω από τους παιδοβιαστές.
Το αποτύπωμα του βιολογικού στο κοινωνικό μοιάζει να απελευθέρωσε όλες τις παθογένειες της πατριαρχίας και του καπιταλισμού και να ξεσκέπασε την πλήρη απουσία αντανακλαστικών του συστήματος τόσο της παιδικής προστασίας όσο και της προστασίας των γυναικών.
Το ερώτημα που άρχισε να απασχολεί τους ειδικούς ψυχικής υγείας αφορούσε στο κατά πόσο η πρωτόγνωρη συνθήκη της υγειονομικής κρίσης και του εγκλεισμού συνδέεται με την έξαρση της ενδοοικογενειακής σεξουαλικής βίας. Ένας άνθρωπος που κακοποιεί τη γυναίκα του, το παιδί του, τον συνάνθρωπο του, όχι μόνο δεν μπορεί να αναλάβει την επιμέλεια κάποιου άλλου πλάσματος, αλλά έχει ανάγκη ο ίδιος από ψυχική βοήθεια και διαρκή εποπτεία.
Τα τελευταία τρία χρόνια οι ενήλικες ζωές αποσταθεροποιήθηκαν κοινωνικά και οικονομικά. Από το 2020 άρχισε να καταγράφεται σημαντική αύξηση σε ψυχοσωματικά φαινόμενα, καταθλίψεις και ψυχωτικά επεισόδια. Το 2021 καταγράφηκε σημαντική αύξηση στα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.Η επίδραση του ιού πάνω στο κοινωνικό σώμα δεν σταμάτησε με το τέλος της υγειονομικής κρίσης. Οι ευπαθείς ομάδες μιας κοινωνίας είναι κατά κοινή ομολογία η αντανάκλαση της οργάνωσης της.
Για να μπορέσουν τα παιδιά να μεγαλώσουν σε ένα πιο ασφαλές περιβάλλον με λιγότερη θλίψη ή βία, θα πρέπει μάθουμε να τα ακούμε. Και να προσαρμόζουμε την «ακοή» μας σε εκείνα.
Γιατί υπάρχουν δυο κατηγορίες κακοποιημένων παιδιών: Τα παιδιά που δεν αναγνωρίζουν την κακοποίηση ως τέτοια καθώς δεν έχουν μάθει να διαχωρίζουν την ανεπίτρεπτη συμπεριφορά από το ανθρώπινο χάδι. Και τα παιδιά που έχουν εκφοβιστεί και δεν μιλούν για να μη «μπλέξουν», καθώς έχουν πειστεί πως είτε δεν θα γίνουν πιστευτά αν μιλήσουν, είτε πως φταίνε για αυτό που τους συμβαίνει, άρα είναι συνένοχα, είτε πως θα τιμωρηθούν εάν αποκαλύψουν κάτι που δεν πρέπει.
Πως μπορούμε να κάνουμε τα παιδιά να μιλούν για όλα όσα τους συμβαίνουν, όλα όσα νιώθουν ή υφίστανται προτού η κατάσταση γίνει κρίσιμη;
Η απάντηση κρύβεται στο παιχνίδι. Διότι τα παιδιά εκφράζουν μέσα από τη γλώσσα του παιχνιδιού ότι τα απασχολεί ή τα βασανίζει. Οι ρόλοι που υποδύεται ένα παιδί σε ένα φανταστικό μιμητικό παιχνίδι αντικατοπτρίζουν τον τρόπο που βιώνει τις σχέσεις του με τους άλλους. Το παιχνίδι αποτελεί, συνεπώς, σημαντικό εργαλείο για τους ειδικούς, για τους γονείς και τους φροντιστές του, οι οποίοι αποκτούν σημαντικές πληροφορίες για τον ψυχισμό του παιδιού. Είναι πιο εύκολο οι συναισθηματικά φορτισμένες εμπειρίες να εκφραστούν μέσω της συμβολικής τους απεικόνισης τους στο πλαίσιο ενός παιχνιδιού. Γιατί τα παιχνίδια, ως αντικείμενα θεωρούνται οι λέξεις του παιδιού και το παιχνίδι, ως δραστηριότητα η γλώσσα του παιδιού..
Τα έχουμε ξαναπεί και δεν θα πάψουμε να τα λέμε. Πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι που θα διεγείρονται σεξουαλικά στη θέαση ενός μικρού κοριτσιού ή ενός μικρού αγοριού. Αν μπορούμε να παρέμβουμε κάπου είναι η στη σχέση μεταξύ πατριαρχίας και της πορνογραφικά προσανατολισμένης σεξουαλικοποίησης της κουλτούρας. Αν μπορούμε να κάνουμε κάτι είναι να πάψουμε να στερούμε την παιδικότητα από τα παιδιά και να φροντίζουμε την ψυχική υγεία των κηδεμόνων. Τίποτα, όμως, από τα παραπάνω δεν είναι εφικτό δίχως την ύπαρξη ενός καλά οργανωμένου κοινωνικού συστήματος. Και σε αυτό το σημείο θα πρέπει να απαντηθεί το ερώτημα κατά πόσο τα κενά του συστήματος αφήνουν τα παιδιά εκτεθειμένα στη βία και στη σεξουαλική κακοποίηση.
Τα έχουμε ξαναπεί και θα συνεχίσουμε να τα λέμε. Ζούμε σε μια χώρα πατριαρχικά δομημένη. Η πατριαρχική πολιτισμική δομή, μέσα από την πορνογραφικοποίηση, από-ανθρωποποιεί τα ανθρώπινα πλάσματα. Και η ενδοοικογενειακή βία δεν μπορεί να μη σχετίζεται με αυτή την από- απανθρωποίηση μικρών και μεγάλων.
