Το Σάββατο το μεσημέρι, και μετά το μπριάμ με σνίτσελ που είχε ζητήσει η Α. να της φτιάξω – λέει πως το κάνω «τέλειο», άρα θα έχει δίκιο το παιδί – αράξαμε στον καναπέ να χαλαρώσουμε και να δούμε ταινία στην τηλεόραση. «Μπαμπά να δούμε την “Ημέρα του Ναι”, είναι πολύ ωραίο» είπε και ανοίξαμε το Netflix.

Στην ταινία “Yes Day” του Miguel Arteta, πρωταγωνιστεί η Jennifer Garner (η μαμά, Allison Torres), ο Edgar Ramirez (ο μπαμπάς, Carlos Torres) και απ’ τα τρία παιδιά τους η μεγαλύτερη κόρη Kattie Torres, είναι η Jenna Ortega που θα πρωταγωνιστήσει στο “Wednesday”, τη νέα σειρά που εμπνέεται απ’ τον κόσμο του Tim Burton και αφορά τα χρόνια που η Wednesday Adams (της γνωστής οικογενείας “Adams”) πήγαινε σχολείο.

Η οικογένεια Torres είναι μια κλασική, τυπική (και στερεοτυπική), 5μελης οικογένεια. Η μαμά, η αυστηρή της υπόθεσης, βρίσκεται στο σπίτι ενορχηστρώνοντας την λειτουργία της ομάδας έτσι ώστε όλα να κυλούν «ομαλά» και βάσει προγράμματος. Ο μπαμπάς εργάζεται αρκετές ώρες, αλλά δεν χάνει το χαμόγελό του όταν επιστρέφει σπίτι, τα παιδιά τρέχουν επάνω του, άρα είναι ο «καλός». Τα παιδιά, 2 κορίτσια (το ένα στην εφηβεία) και 1 αγόρι (το μεσαίο παιδί), έχουν ξεχωριστές ανάγκες, διαφορετικά ενδιαφέροντα, και τις ανάλογες απαιτήσεις απ’ τους γονείς τους.

Όταν η Allison και ο Carlos γνωρίστηκαν, ήταν περιπετειώδεις και έλεγαν «ναι» σε όλα. Επιδίωκαν εμπειρίες και ζούσαν ανέμελα, ερωτευμένοι. Ωστόσο, μόλις απέκτησαν παιδιά, και προκειμένου να εξασφαλίσουν πρωτίστως την «ασφάλειά» τους, ξεκίνησαν να λένε «όχι» και «μη» για να τα προστατεύσουν. Η «Ημέρα του Ναι» προέκυψε μετά από μια αναπάντεχη συνάντηση με έναν περίεργο καθηγητή – και λίγο άβολο τύπο, όταν αυτός τους ενημέρωσε για το κόνσεπτ αυτής της θεματικής μέρας. Θα έπρεπε να λένε σε όλα «ναι». Σε ό,τι ζητήσουν τα παιδιά, αυτοί θα πρέπει να ανταποκριθούν θετικά χωρίς δεύτερες σκέψεις και να βουτήξουν στον, ενίοτε «παράλογο» για τους ενήλικες, κόσμο των παιδιών τους.

Η ταινία προσφέρει ανάλαφρες και οικογενειακές στιγμές γέλιου και διασκέδασης, φυσικά στερείται εμβάθυνσης και ανάλυσης (αλλιώς δεν θα ήταν “family friendly”), αλλά δημιουργεί αρκετές αλυσιδωτές σκέψεις στους γονείς, σίγουρα και στα παιδιά. Γιατί η Α. μπορεί να είναι ήθελε να περάσει κάποιο «μήνυμα» με την συγκεκριμένη πρότασή της να δούμε το “Yes Day”. Άλλωστε, δεν ήταν η πρώτη φορά που την έβλεπε.

Με θυμάμαι ως παιδί – κυρίως έφηβο, να βρίσκω διάφορους τρόπους να περάσω ένα «μήνυμα» στους γονείς μου και να «συνδεθώ» μαζί τους. Απ’ το να βάλω δυνατά ένα τραγούδι των Active Member, «άκου μάνα, για όλους έχει ο Θεός», μέχρι το να προτείνω να δούμε όλοι μαζί μια συγκεκριμένη ταινία όπως την «Ασυμβίβαστη γενιά». Τα παιδιά ανέκαθεν αναζητούσαν επικοινωνία με τους γονείς τους και επιθυμούν την κατανόησή τους, την προσοχή τους. «Μαμά/μπαμπά κοίτα», ακούγεται συνεχώς από παιδικές φωνές σε παραλίες και παιδικές χαρές, όχι γιατί τα παιδιά βαριούνται ή θέλουν παρέα, αλλά γιατί οι γονείς, εμείς, χτίζουμε την αυτοπεποίθησή τους για να εξελιχθούν και μέσα απ’ αυτή την διαδικασία, γνωρίζουν την αγάπη.

Θεωρώ, πως η Α. δεν είναι απ’ τα παιδιά που ακούνε συνεχώς «όχι» και «μη», γιατί έχουμε επιλέξει να μεγαλώσει με μια αίσθηση ελευθερίας και πρωτοβουλίας, πάντα φυσικά με κεντρικό άξονα την ασφάλειά της. Αλλά αυτό φυσικά θα φανεί στην πορεία, γιατί ας μην γελιόμαστε, τέλειος γονέας δεν υπάρχει, ούτε παιδί (ανεξαρτήτου ηλικίας) χωρίς παράπονα.

Πάντα όταν βρίσκομαι κοντά με άλλους γονείς ή τους παρατηρώ στον δρόμο, στο σούπερ μάρκετ, ή οπουδήποτε αλλού, μου κάνει εντύπωση η αυστηρότητα της άρνησης. Πόσα «όχι» και «μη» μπορούν να ειπωθούν εντός ενός λεπτού; Αμέτρητα. Και αυτό με στεναχωρεί πολύ.

Η επόμενη σκέψη αυτού του συναισθήματος, είναι συνήθως αυτή που αναζητά κάποια ελαφρυντικά στην γονική συμπεριφορά. «Μήπως είχε μια πολύ δύσκολη μέρα;», «Μπορεί να έχει διάφορα ζόρια», «Δεν ξέρεις τι περνάει ο καθένας». Και κάτι απ’ αυτά, σχεδόν σίγουρα θα ισχύει. Αλλά τα παιδιά μας τι φταίνε;

Αρκετοί γονείς εστιάζουν στην συμπεριφορά των παιδιών. Δραστήρια και «ανεξέλεγκτα» αφού ξεχειλίζουν από ενέργεια, φέρνουν (υποτίθεται) τους γονείς «σε δύσκολη θέση». Άλλες φορές, οι γονείς φοβούνται τόσο, που ουσιαστικά αποτρέπουν το παιδί στο να δοκιμάσει μια οποιαδήποτε ενέργεια γιατί έχει πιθανότητες κινδύνου. «Θα χτυπήσεις», «πρόσεχε», «όχι» και «μη». Και αν δεν πρόκειται για τις ακραίες περιπτώσεις, όπου ένα παιδί για παράδειγμα επιχειρεί να σκαρφαλώσει στο κάγκελο του μπαλκονιού, το μεγαλύτερο ποσοστό αφορά τους εσωτερικούς φόβους και τα άγχη του γονέα, που δεν σχετίζονται άμεσα με την ενέργεια του παιδιού.

Επίσης, υπάρχει και το «ξεβόλεμα». Οι γονείς που καλούνται να συμμετέχουν σε κάτι που θέλει να κάνει το παιδί, αλλά αυτή η επιθυμία έρχεται σε κόντρα με τον καφέ που πίνουν, δημιουργεί ένταση, και φυσικά, όλο το φταίξιμο της κατάστασης βαραίνει το παιδί. Αν αυτές οι γραμμές φαίνονται σκληρές για τους γονείς, σκεφτείται πόσο σκληρή είναι η άνιση μεταχείριση για ένα παιδί. Δεν επέλεξε το μέρος, δεν επέλεξε την ώρα, απλά βρέθηκε «εκεί». Και εκεί, σε ένα περιβάλλον για ενήλικες, καλείται να προσαρμοστεί. Σε ένα παράλληλο σύμπαν, εκεί που τα παιδιά θα εξουσιάζουν, ένα ωραίο απόγευμα, μας πετάνε σε έναν παιδικό σταθμό και μας λένε «Λοιπόν, τέρμα τα social, άσε το κινητό, κάνε ησυχία, βρες κάποιον άγνωστο να μιλήσεις και όχι, δεν θα φύγουμε τώρα».

Οι γονείς έχουν δικαίωμα στον καφέ, στην βόλτα, στην ξεγνοισιά, σε όλα τα «αγάθα» που προσφέρουν ψυχική υγεία και ισορροπία, αλλά και τα παιδιά δεν στερούνται δικαιωμάτων.

Σίγουρα, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι κρύβει η ψυχή του καθενός και τι έχει περάσει στην ζωή του. Όμως, η διαμόρφωση του χαρακτήρα ενός παιδιού είναι η μεγαλύτερη ευθύνη που έχει ένας γονέας. Όχι αν θα γρατζουνίσει το γόνατό του.

Στην ταινία “Yes Day”, ο γιος των Torres, σε μια σχολική εργασία δημιούργησε ένα βίντεο που θορύβησε τους δασκάλους του, αφού παρουσίαζε τη μητέρα του με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο. Δίπλα απ’ τον Στάλιν και τον Μουσολίνι, υπήρχε η μορφή της Allison, της οποίας τα χαρακτηριστικά του προσώπου ήταν τόσο σκληρά όσο το ηχόχρωμα του «όχι».

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πώς μας βλέπουν τα παιδιά μας; Αν είχαν την δυνατότητα να φιλτράρουν τα συναισθήματα τους και να αφαιρέσουν απ’ την εξίσωση την αγάπη, τι θα έμενε; «Σ’ αγαπάω, ναι, αλλά μοιάζεις με δικτάτορα». Αν αυτό δεν είναι τρομακτικό, δεν ξέρω τι είναι. Σίγουρα όχι το να λερώσει τα χέρια του με χώμα.

Το να κρίνουμε τους γονείς – είτε είμαστε εμείς οι ίδιοι, είτε όχι – είναι το μόνο εύκολο. Αλλά αυτό βγάζει περισσότερο νόημα, απ’ το να κρίνουμε τις συμπεριφορές των παιδιών. Επίσης, βοήθεια από κάποιον ειδικό μπορεί να χρειάζονται και οι δύο πλευρές. Ο ενήλικας σε ψυχολόγο και το παιδί σε παιδοψυχολόγο. Αν οι χαρακτήρες των δύο πλευρών μάχονται συχνά για την επιβολή τους, θα πρέπει να βρεθεί μια κοινή πορεία σύμπλευσης, διαφορετικά η σχέση μεταξύ τους θα είναι τεταμένη για χρόνια και πολλές φορές, μη αναστρέψιμη.

Η Α. ξέρει πώς η κούραση, ψυχολογική και σωματική, μπορεί να επηρεάζει κάποιες φορές την κρίση μου ή την στιγμιαία συμπεριφορά μου, αλλά για να φτάσουμε εκεί συνεργαστήκαμε από κοινού στην διαλεύκανση του μυστηρίου. «Μπαμπά κάποιες φορές είσαι αυστηρός», είχε πει ένα βράδυ και είχε δίκιο. Ενώ υπήρχε λόγος να μην έχω τα απαραίτητα ψυχικά αποθέματα – την υπομονή δηλαδή – να περιμένω να πλύνει τα χέρια της μετά από επανειλημμένη παρότρυνσή μου, αφού εκείνη η μέρα ήταν απ’ αυτές που πάνε όλα στραβά, δεν υπήρχε κανένας λόγος να θυμώσω μαζί της. Είναι παιδί. Χωρίς εισαγωγικά και πολύ συγκεκριμένα. Το πλύσιμο χεριών είναι για εκείνη ότι για εμένα το φωτιστικό οροφής που περιμένει καρτερικά να το κρεμάσω. Ξέρω που βρίσκεται, ξέρω την χρησιμότητά του, και όλα αυτά τα αγνοώ πλήρως γιατί στον ελεύθερο χρόνο μου επιλέγω να κάνω κάτι άλλο. Έτσι και εκείνη. Επιλέγει να παίζει, και καλά κάνει. Εγώ θα πρέπει να βρω τους μηχανισμούς διαχείρισης και όχι εκείνη να υιοθετήσει μικροβιοφοβιακή συμπεριφορά.

Οι ισορροπίες είναι λεπτές και γράφοντας αυτές τις γραμμές, δεν είμαι σίγουρος αν έχω δίκιο, αν βαδίζω προς την σωστή κατεύθυνση, αν μπορώ να παρατηρήσω «καθαρά» και να βγάλω συμπεράσματα. Για το μόνο που είμαι σίγουρος, είναι ότι οι γονείς του «όχι» και του «μη», προσφέρουν μεγαλύτερη ανασφάλεια στα παιδιά απ’ την ασφάλεια που προσπαθούν να τους παρέχουν.