Πριν από μερικά χρόνια, ένα αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο πρόβαλε για καιρό μια τηλεοπτική εκπομπή, που είχε στόχο να «συλλάβει» on camera τους παιδεραστές των ΗΠΑ. Η παραγωγή του «To Catch a Predator» είχε δημιουργήσει ψεύτικα προφίλ ανηλίκων, έκλεινε ραντεβού με τους ενήλικες που προσέγγιζαν αυτά αγόρια και κορίτσια και την ώρα του ραντεβού με κρυφή κάμερα τους κατέγραφε, τους διαπόμπευε και τους οδηγούσε στη δικαιοσύνη. Η εκπομπή κατηγορήθηκε για αναπαραγωγή του παιδοφιλικού λόγου, καθώς παρουσίαζε τους διαλόγους ανάμεσα στα ψεύτικα προφίλ και στους παιδόφιλους.
Πριν από μερικές ημέρες τα ελληνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης λειτούργησαν -με κάποιες εξαιρέσεις- και πάλι ανθρωποφαγικά όσον αφορά στη διαχείριση της υπόθεσης παιδεραστίας. Τι είδους κοινωνίες βρίσκεται πίσω από τους παιδεραστές; Ποια είναι η κυρίαρχη κουλτούρα όσον αφορά στη απεικόνιση των παιδιών στο χώρο του θεάματος, της διαφήμισης, του διαδικτύου; Γιατί κάθε φορά επιμένουμε να βλέπουμε μόνο το τέρας και όχι τη μήτρα που το γεννά;
Σε αυτό το άρθρο, δεν θα εστιάσουμε στον 53χρονο παιδοβιαστή και μαστροπό. Η ιστορία λειτουργεί σαν αφορμή για να ρίξουμε φως στη σεξουαλικοποίηση της παιδικής ηλικίας και στη σχέση τoυ φαινομένου με τους με τη δράση των σχετικών κυκλωμάτων. Όταν ένα παιδί σεξουαλικοποιείται, μετατρέπεται σε «αντικείμενο» και αρχίζει να υπάρχει για τη σεξουαλική χρήση των Άλλων. Και για αυτό ευθυνόμαστε συνολικά ως κοινωνία. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που με τα σχόλια τους κανονικοποιούν μία όψη της παιδοφιλίας: «δεν έμοιαζε τόσο μικρή, ήταν ανεπτυγμένη»,«έδειχνε μεγαλύτερη από την ηλικίας της έτσι όπως ήταν ντυμένη», «τα κορίτσια στην εφηβεία σήμερα είναι προκλητικά». Δεν είναι λίγοι οι ίδιοι οι γονείς που σεξουαλικοποιούν οι ίδιοι, συχνά άθελα τους, τα παιδιά τους με αποτέλεσμα αργότερα τα ίδια να υπερσεξουαλικοποιούν τον εαυτό τους.
Τα παιδιά του 21ου αιώνα σεξουαλικοποιούνται, απεικονίζονται δηλαδή με τρόπο σεξουαλικό από τη βιομηχανία της μόδας μέχρι τη βιομηχανία των παιχνιδιών. Τα παιδιά αντικειμενικοποιούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Εμφανίζονται σαν σέξι οντότητες με δύναμη να σαγηνεύσουν. Έφηβες με ενισχυμένους στηθόδεσμους, έντονα κραγιόν και στρινγκ. Ακόμα και στα βιντεοπαιχνίδια, τα κορίτσια παρουσιάζονται ως σεξουαλικά αντικείμενα, χωρίς πρωτοβουλίες και άλλες αρετές πέραν της θελκτικότητας τους. Αποτέλεσμα νούμερο 1; Τα παιδιά του ύστερου καπιταλισμού ενδιαφέρονται, αναπόδραστα περισσότερο από ποτέ για τη σεξουαλικότητα. Μόνο που την ίδια στιγμή βιώνουν μια τεράστια σύγχυση καθώς στα ελληνικά σχολεία το θέμα παραμένει ταμπού. Κανένας δεν μιλάει ανοιχτά για την παιδική σεξουαλικότητα και δεν υπάρχουν προγράμματα πολύπλευρης σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης θα καταστήσουν τα παιδιά ικανά να διαχωρίζουν την τρυφερότητα από την ενήλικη σεξουαλικότητα. Παράδοξο νούμερο 1 και αποτέλεσμα Νούμερο 2; Το μήνυμα που λαμβάνει ο παιδικός ψυχισμός είναι αμφίσημο. Το παιδί δεν ξέρει αν πρέπει να διατηρήσει ή όχι την παιδικότητα του, ούτε πως να φερθεί μέσα σε αυτό το νεοφιλεύθερο τοπίο, διαποτισμένο από την παραδοσιακή ιδεολογία η σεξουαλικότητα είναι ταμπού αλλά η σεξουαλικοποίηση υπηρετεί τη βιομηχανία μόδας.
Ας ξεκαθαρίσουμε τώρα μερικές βασικές έννοιες. Τι εννοούμε με την έννοια σεξουαλικοποίηση και τι ρόλο παίζει η σεξουαλική ταυτότητα;
Η σεξουαλική ταυτότητα αποτελεί παράγοντα καθοριστικής σημασίας για τη συγκρότηση της υποκειμενικότητας. Στην ύστερη νεωτερικότητα η σεξουαλικότητα είναι αναπόσπαστο μέρος της κοινωνικής ταυτότητας του ατόμου. Με τον όρο σεξουαλικοποίηση ή σεξουαλική αντικειμενοποίηση εννοούμε την αντιμετώπιση των ατόμων ως σεξουαλικά αντικείμενα που ικανοποιούν σεξουαλικού περιεχομένου προσδοκίες.
Όταν η ύπαρξη ενός εφήβου συνδέεται με την σεξουαλική ικανοποίηση των Άλλων, καταγράφονται αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη. Διότι τα παιδιά λειτουργούν σαν δέκτες μαζικών προβολών από το πρώιμο περιβάλλον τους και γύρω από αυτά τα ερεθίσματα οργανώνουν την αίσθηση του εαυτού τους και τους φύλου τους. Αυτό που μπορούμε, συνεπώς, να κάνουμε ως κοινωνία είναι να θωρακίσουμε τα παιδιά μέσα στην οικογένεια, την εκπαίδευση, την υγεία. Διότι, δυστυχώς, πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι που θα διεγείρονται σεξουαλικά στη θέαση ενός μικρού κοριτσιού ή ενός μικρού αγοριού. Αυτό που θα μπορούσαμε να εμποδίσουμε είναι την πορνογραφικοποίηση της παιδικής ηλικίας έτσι ώστε τα παιδιά να μην πέφτουν θύματα των σεξουαλικών αναπαραστάσεων. Το πραγματικό διακύβευμα αφορά, λοιπόν, στη σχέση μεταξύ πατριαρχίας και της πορνογραφικά προσανατολισμένης σεξουαλικοποίησης της κουλτούρας. Καθημερινά στερούμε από τα παιδιά την παιδικότητα, ωθώντας ανήλικα κορίτσια και αγόρια να υιοθετούν συμπεριφορές που δεν συνάδουν με την ηλικία τους και έπειτα μένουμε άφωνοι μπροστά στις προεκτάσεις που λαμβάνει το φαινόμενο της παιδεραστίας.
Το πρόβλημα δεν είναι η σεξουαλικότητα, ούτε καν η πορνογραφία. Αλλά το ότι η πατριαρχική πολιτισμική δομή -μέσα από την πορνογραφικοποίηση- από-ανθρωποποιεί ανθρώπινα πλάσματα. Όταν στην πορνογραφία του διαδικτύου και του χώρου του θεάματος πρωταγωνιστούν ανήλικοι, τότε από-ανθρωποποιούνται τα παιδιά. Και δεν υπάρχει ελπίδα όσο σεξουαλικοποιούμε το παιδί…
Πριν από μερικά χρόνια, ένα αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο πρόβαλε για καιρό μια τηλεοπτική εκπομπή, που είχε στόχο να «συλλάβει» on camera τους παιδεραστές των ΗΠΑ. Η παραγωγή του «To Catch a Predator» είχε δημιουργήσει ψεύτικα προφίλ ανηλίκων, έκλεινε ραντεβού με τους ενήλικες που προσέγγιζαν αυτά αγόρια και κορίτσια και την ώρα του ραντεβού με κρυφή κάμερα τους κατέγραφε, τους διαπόμπευε και τους οδηγούσε στη δικαιοσύνη. Η εκπομπή κατηγορήθηκε για αναπαραγωγή του παιδοφιλικού λόγου, καθώς παρουσίαζε τους διαλόγους ανάμεσα στα ψεύτικα προφίλ και στους παιδόφιλους.
Πριν από μερικές ημέρες τα ελληνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης λειτούργησαν -με κάποιες εξαιρέσεις- και πάλι ανθρωποφαγικά όσον αφορά στη διαχείριση της υπόθεσης παιδεραστίας. Τι είδους κοινωνίες βρίσκεται πίσω από τους παιδεραστές; Ποια είναι η κυρίαρχη κουλτούρα όσον αφορά στη απεικόνιση των παιδιών στο χώρο του θεάματος, της διαφήμισης, του διαδικτύου; Γιατί κάθε φορά επιμένουμε να βλέπουμε μόνο το τέρας και όχι τη μήτρα που το γεννά;
Σε αυτό το άρθρο, δεν θα εστιάσουμε στον 53χρονο παιδοβιαστή και μαστροπό. Η ιστορία λειτουργεί σαν αφορμή για να ρίξουμε φως στη σεξουαλικοποίηση της παιδικής ηλικίας και στη σχέση τoυ φαινομένου με τους με τη δράση των σχετικών κυκλωμάτων. Όταν ένα παιδί σεξουαλικοποιείται, μετατρέπεται σε «αντικείμενο» και αρχίζει να υπάρχει για τη σεξουαλική χρήση των Άλλων. Και για αυτό ευθυνόμαστε συνολικά ως κοινωνία. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που με τα σχόλια τους κανονικοποιούν μία όψη της παιδοφιλίας: «δεν έμοιαζε τόσο μικρή, ήταν ανεπτυγμένη»,«έδειχνε μεγαλύτερη από την ηλικίας της έτσι όπως ήταν ντυμένη», «τα κορίτσια στην εφηβεία σήμερα είναι προκλητικά». Δεν είναι λίγοι οι ίδιοι οι γονείς που σεξουαλικοποιούν οι ίδιοι, συχνά άθελα τους, τα παιδιά τους με αποτέλεσμα αργότερα τα ίδια να υπερσεξουαλικοποιούν τον εαυτό τους.
Τα παιδιά του 21ου αιώνα σεξουαλικοποιούνται, απεικονίζονται δηλαδή με τρόπο σεξουαλικό από τη βιομηχανία της μόδας μέχρι τη βιομηχανία των παιχνιδιών. Τα παιδιά αντικειμενικοποιούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Εμφανίζονται σαν σέξι οντότητες με δύναμη να σαγηνεύσουν. Έφηβες με ενισχυμένους στηθόδεσμους, έντονα κραγιόν και στρινγκ. Ακόμα και στα βιντεοπαιχνίδια, τα κορίτσια παρουσιάζονται ως σεξουαλικά αντικείμενα, χωρίς πρωτοβουλίες και άλλες αρετές πέραν της θελκτικότητας τους. Αποτέλεσμα νούμερο 1; Τα παιδιά του ύστερου καπιταλισμού ενδιαφέρονται, αναπόδραστα περισσότερο από ποτέ για τη σεξουαλικότητα. Μόνο που την ίδια στιγμή βιώνουν μια τεράστια σύγχυση καθώς στα ελληνικά σχολεία το θέμα παραμένει ταμπού. Κανένας δεν μιλάει ανοιχτά για την παιδική σεξουαλικότητα και δεν υπάρχουν προγράμματα πολύπλευρης σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης θα καταστήσουν τα παιδιά ικανά να διαχωρίζουν την τρυφερότητα από την ενήλικη σεξουαλικότητα. Παράδοξο νούμερο 1 και αποτέλεσμα Νούμερο 2; Το μήνυμα που λαμβάνει ο παιδικός ψυχισμός είναι αμφίσημο. Το παιδί δεν ξέρει αν πρέπει να διατηρήσει ή όχι την παιδικότητα του, ούτε πως να φερθεί μέσα σε αυτό το νεοφιλεύθερο τοπίο, διαποτισμένο από την παραδοσιακή ιδεολογία η σεξουαλικότητα είναι ταμπού αλλά η σεξουαλικοποίηση υπηρετεί τη βιομηχανία μόδας.
Ας ξεκαθαρίσουμε τώρα μερικές βασικές έννοιες. Τι εννοούμε με την έννοια σεξουαλικοποίηση και τι ρόλο παίζει η σεξουαλική ταυτότητα;
Η σεξουαλική ταυτότητα αποτελεί παράγοντα καθοριστικής σημασίας για τη συγκρότηση της υποκειμενικότητας. Στην ύστερη νεωτερικότητα η σεξουαλικότητα είναι αναπόσπαστο μέρος της κοινωνικής ταυτότητας του ατόμου. Με τον όρο σεξουαλικοποίηση ή σεξουαλική αντικειμενοποίηση εννοούμε την αντιμετώπιση των ατόμων ως σεξουαλικά αντικείμενα που ικανοποιούν σεξουαλικού περιεχομένου προσδοκίες.
Όταν η ύπαρξη ενός εφήβου συνδέεται με την σεξουαλική ικανοποίηση των Άλλων, καταγράφονται αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη. Διότι τα παιδιά λειτουργούν σαν δέκτες μαζικών προβολών από το πρώιμο περιβάλλον τους και γύρω από αυτά τα ερεθίσματα οργανώνουν την αίσθηση του εαυτού τους και τους φύλου τους. Αυτό που μπορούμε, συνεπώς, να κάνουμε ως κοινωνία είναι να θωρακίσουμε τα παιδιά μέσα στην οικογένεια, την εκπαίδευση, την υγεία. Διότι, δυστυχώς, πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι που θα διεγείρονται σεξουαλικά στη θέαση ενός μικρού κοριτσιού ή ενός μικρού αγοριού. Αυτό που θα μπορούσαμε να εμποδίσουμε είναι την πορνογραφικοποίηση της παιδικής ηλικίας έτσι ώστε τα παιδιά να μην πέφτουν θύματα των σεξουαλικών αναπαραστάσεων. Το πραγματικό διακύβευμα αφορά, λοιπόν, στη σχέση μεταξύ πατριαρχίας και της πορνογραφικά προσανατολισμένης σεξουαλικοποίησης της κουλτούρας. Καθημερινά στερούμε από τα παιδιά την παιδικότητα, ωθώντας ανήλικα κορίτσια και αγόρια να υιοθετούν συμπεριφορές που δεν συνάδουν με την ηλικία τους και έπειτα μένουμε άφωνοι μπροστά στις προεκτάσεις που λαμβάνει το φαινόμενο της παιδεραστίας.
Το πρόβλημα δεν είναι η σεξουαλικότητα, ούτε καν η πορνογραφία. Αλλά το ότι η πατριαρχική πολιτισμική δομή -μέσα από την πορνογραφικοποίηση- από-ανθρωποποιεί ανθρώπινα πλάσματα. Όταν στην πορνογραφία του διαδικτύου και του χώρου του θεάματος πρωταγωνιστούν ανήλικοι, τότε από-ανθρωποποιούνται τα παιδιά. Και δεν υπάρχει ελπίδα όσο σεξουαλικοποιούμε το παιδί…
