Δοκιμάστε να κάνετε google την λέξη των ημερών, την λέξη «αυτοδημιούργητος», ντε. Θα σας εμφανιστεί τούτο εδώ το κειμενάκι πάνω πάνω:
Η λέξη «αυτοδημιούργητος» αποτελεί μεταφραστικό δάνειο. Δεν προκύπτει δηλ. από τον δανεισμό μιας ξένης λέξης, αλλά από τη δημιουργία με νεοελληνικό γλωσσικό υλικό ενός νεολογισμού που ακολουθεί το ξενικό «καλούπι», εν προκειμένω την έκφραση «self-made» της αγγλικής.
Γιατί είναι, όμως, αυτή η λέξη των ημερών; Μα, λόγω του Στέφανου Κασσελάκη, βεβαίως που δήλωσε εν αιθρία τέλους καλοκαιριού ως κεραυνός διεκδικών την αρχηγία του ΣΥΡΙΖΑ: «Με λένε Στέφανο, είμαι αυτοδημιούργητος και gay.»
Στην πολιτική, Στέφανους έχουμε. Και gay έχουμε-δεν είναι όλοι ανοιχτά gay, αλλά έχουμε. Αυτοδημιούργητους έχουμε; Μετρημένους στα δάχτυλα. Η πολιτική σκηνή της χώρας οικογενειοκρατείται αδυσώπητα. Η εξουσία είναι κτήμα μερικών γνωστών οικογενειών και των πάμπλουτων επιχειρηματιών και εφοπλιστών κολλητών τους. Δεν λέμε κάτι καινούργιο.
Λοιπόν, είναι πολύ ενδιαφέρον να σκάει ένας πολιτικός, υποψήφιος αρχηγός μεγάλου κόμματος, γιατί όχι, λοιπόν, και μέλλων πρωθυπουργός, και να μας λέει ότι είναι αυτοδημιούργητος. Θα ήταν προτιμώτερο, φυσικά, να το λέγαμε εμείς για εκείνον. Είναι κάποιοι χαρακτηρισμοί που μόνο μας αποτίνονται, δεν στέκει να τους χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε τους εαυτούς μας. Καλό παράδειγμα, εδώ, η λέξη κύριος και κυρία. Δεν λέμε είμαι η κυρία Δρακάκη. Λέμε είμαι η Γεωργία Δρακάκη. Ο συνομιλητής μας ας μας απευθυνθεί, εν συνεχεία, κατά το δοκούν.
Πίσω στον Κασσελάκη – και βασικά στην σημασία της έννοιας «αυτοδημιούργητος-η»:
Ο Κασσελάκης έκανε γερό triggering στη μνήμη μας. Μας θύμισε τον Γιάνη Βαρουφάκη, αλλά «επί το λαϊκότερον», χωρίς την επιστημοσύνη και τον ξύλινο λόγο. Είναι παιδί πλούσιας οικογένειας, η οποία καταστράφηκε, όπως μας λέει, εξαιτίας του παραδικαστικού κυκλώματος (αυτό μάλλον δεν είναι πάνδημα σαφές), μετανάστευσε στα 14 του στην Αμερική. Θριάμβευσε σε έναν διαγωνισμό μαθηματικών για εφήβους, και χάρη σε αυτό, φοίτησε στα καλύτερα σχολεία, παίρνοντας μια υποτροφία από τον Ανδρέα Δρακόπουλο, πρόεδρο του ιδρύματος Νιάρχος. Τελικά, πήρε δύο πτυχία από το πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια. Ξεκίνησε να αρθρογραφεί στην εφημερίδα της ομογένειας, τον «Εθνικό Κήρυκα», ενώ, παράλληλα, ασχολήθηκε με τις επιχειρήσεις. Στα τριάντα του, νεόκοπος, πλην όμως ανερχόμενος εφοπλιστής-αμέ! Συμμετείχε και εθελοντικά στην καμπάνια του Τζο Μπάιντεν, μιας που είχε και έχει κοινωνικές και πολιτικές ανησυχίες. Η συνέχεια, γνωστή: προσχωρεί στον Σύριζα και αποδέχεται μια μη εκλόγιμη θέση στο ψηφοδέλτιο επικρατείας.
Τώρα; Πιθανός νέος αρχηγός.
Όπως έγραφε η αείμνηστη Ρίκα Βαγιάννη, «είναι σταθερή και παγκόσμια αξία, να είσαι αυτοδημιούργητος, ένας τίτλος τιμητικός, το μεγαλύτερο παράσημα, και ταυτοχρόνως, μια από τις μεγαλύτερες συλλογικές μας αυταπάτες». Πράγματι, τι σημαίνει να είναι κανείς αυτοδημιούργητος (ήτοι ουχί εκ πλουσίων όρχεων προερχόμενος, κατά την λαϊκή ρήση), αλλά να μην έχει να μας προσφέρει τίποτα; Προτιμώ την ταλαντούχα ηθοποιό ή μουσικό κόρη ενός celebrity που με συγκινεί με την τέχνη της. Προτιμώ τον πλούσιο γιο της πάμπλουτης μάνας του που τα οικογενειακά λεφτά τα μεταβολίζει σε ομορφιά, προσφορά, αλληλεγγύει. Οι αυτοδημιούργητοι με τα κότερα που μόνοι τους πήραν και με τα πούρα που μόνοι τους ανακάλυψαν, γιατί ο πατέρας τους για να τους σπουδάσει έλιωνε στο μεροκάματο, δεν μου λένε πολλά. Αντιθέτως, οι γόνοι που πάνε ένα βήμα παραπέρα την κληρονομιά τους και δίνουν αξία στα κεκτημένα τους μου λένε πολλά περισσότερα.
Σημαντικό είναι, εντός δημοκρατικού ιστού, να απολαμβάνουμε όλες-όλοι-όλα ίσες ευκαιρίες: στις δουλειές, τον αθλητισμό, την πολιτική. Αυτό, όμως, δεν ισχύει, μιας που το χρήμα κινεί τα πάντα. Ακόμα και την λέξη αυτοδημιούργητος την έχουμε συνηθίσει α)σε αρσενικό γένος, β)σε περιπτώσεις πλουσίων και επιτυχημένων σύμφωνα με τα στάνταρ του καπιταλισμού. Καλογυαλισμένα golden boys που πιάσαν την καλή επειδή ενδεχομένως δούλεψαν σκληρά, στάθηκαν τυχεροί, ευνοήθηκαν από καποια γνωριμία τους.
Έχετε ακούσει να λένε αυτοδημιούργητο έναν άνθρωπο με μέτρια καλλιτεχνική απήχηση, που όμως κατάφερε να βιοπορίζεται από αυτό, από την μουσική, ας πούμε; Οι γονείς του ήταν βοσκοί στο χωριό. Κι αυτός με μια κιθάρα βγάζει ικανοποιητικό μεροκάματο. Αυτός δεν είναι αυτοδημιούργητος; Το κορίτσι που από μια μονογονεϊκή οικογένεια με δυσκολίες κατάφερε να σπουδάσει και να γίνει γιατρός δεν είναι αυτοδημιούργητο;
Μωρέ, είναι. Αλλά δεν λέγεται. Όχι γι’ αυτές τις περιπτώσεις.
Η σκληρή πραγματικότητα καταφέρνει ν’ αλλάζει σκευή ακόμα και στις πιο ιερές σημασίες: να δημιουργείς εσύ η ίδια τον εαυτό σου. Τι πιο όμορφο και σημαντικό; Κι όμως, με την τρέχουσα ερμηνεία, αυτοδημιούργητος είναι κάποιος που έκανε εκατομμύρια ακόμα κι αν η οικογένειά του χρεωκόπησε. Άμεση σχέση με τον πλούτο, η αυτοδημιουργία.
Άρα, ο Κασσελάκης ήρθε να τα βάλει με τον Μητσοτάκη χρησιμοποιώντας το προσόν του αυτοδημιούργητου, ενώ παίζουν στο ίδιο τερέν, απλώς από άλλη αφετηρία. Βάζουν κάτω και μετράνε τα ξένα πανεπιστήμιά τους, την εργασιακή εμπειρία τους, τα δαβάσματά τους, τις ξένες γλώσσες τους…Διακριτικά, ο Στέφανος μοστράρει και την καλογυαλισμένη του εξωτερική εμφάνιση, η οποία σαφώς και αντικειμενικά υπερέχει. Μοιάζει με battle αμερικανόπαιδων από διαφορετικές αδερφότητες.
Όπως γράψαμε πρόσφατα και για την ξεχειλωμένη χρήση της έννοιας «φασισμός», δεν είναι κακή ιδέα να αρχίσουμε να προσέχουμε λίγο πώς χρησιμοποιούμε τις λέξεις. Τις τραυματίζουμε, μέχρι που εκείνες εξαϋλώνονται, απονοηματοδοτούνται, γίνονται κενά κελύφη.
Κλέβω, για το φινάλε του κειμένου τούτου, την υπέροχη σκέψη του Διονύσιου Καλιντέρη που δημοσίευσε εντός κειμένου του για το kosmodromio.gr:
«Επειδή τα περιθώρια πρωτοτυπίας δεν είναι και ανεξάντλητα, ο self-made άνθρωπος μπορεί κάλλιστα να αποδειχθεί και ready-made. Να μιλά σαν αυτόματον, να ομνύει στο αυτονόητο, να αποπνέει κάτι το αυτάρεσκο, να επιβάλλεται αυτόκλητος. Μέχρι όλο αυτό να γίνει αυτεπίστροφον.»
(Χμ!)
ΥΓ: Δεν ξέρω αν πρέπει το ζητούμενό μας να είναι το να μας κυβερνήσει κάποιος «απαστράπτων» αυτοδημιούργητος κύριος που «θα βάλει τα πράγματα σε τάξη». Ίσως, το ζητούμενό μας αξίζει να είναι πώς θα μας κυβερνήσει κάποιος που θα βοηθήσει την χώρα να ανα-δημιουργηθεί, τα όνειρα να επανα-δημιουργηθούν. Και, ναι. Τους ταλαντούχους νέους και νέες να αυτο-δημιουργηθούν. Κι ας μην σφίξουν ποτέ το χέρι του Μπάιντεν. Κι ας μην δειπνήσουν σε σκάφος. Κι ας μην διεκδικήσουν ποτέ προεδρία κόμματος. Να κάνουν αυτά που θέλουν και μπορούν, όμως. Χωρίς να χρειάζονται κάποιον σωτήρα. Αυτοδημιούργητο ή μη.
Δοκιμάστε να κάνετε google την λέξη των ημερών, την λέξη «αυτοδημιούργητος», ντε. Θα σας εμφανιστεί τούτο εδώ το κειμενάκι πάνω πάνω:
Η λέξη «αυτοδημιούργητος» αποτελεί μεταφραστικό δάνειο. Δεν προκύπτει δηλ. από τον δανεισμό μιας ξένης λέξης, αλλά από τη δημιουργία με νεοελληνικό γλωσσικό υλικό ενός νεολογισμού που ακολουθεί το ξενικό «καλούπι», εν προκειμένω την έκφραση «self-made» της αγγλικής.
Γιατί είναι, όμως, αυτή η λέξη των ημερών; Μα, λόγω του Στέφανου Κασσελάκη, βεβαίως που δήλωσε εν αιθρία τέλους καλοκαιριού ως κεραυνός διεκδικών την αρχηγία του ΣΥΡΙΖΑ: «Με λένε Στέφανο, είμαι αυτοδημιούργητος και gay.»
Στην πολιτική, Στέφανους έχουμε. Και gay έχουμε-δεν είναι όλοι ανοιχτά gay, αλλά έχουμε. Αυτοδημιούργητους έχουμε; Μετρημένους στα δάχτυλα. Η πολιτική σκηνή της χώρας οικογενειοκρατείται αδυσώπητα. Η εξουσία είναι κτήμα μερικών γνωστών οικογενειών και των πάμπλουτων επιχειρηματιών και εφοπλιστών κολλητών τους. Δεν λέμε κάτι καινούργιο.
Λοιπόν, είναι πολύ ενδιαφέρον να σκάει ένας πολιτικός, υποψήφιος αρχηγός μεγάλου κόμματος, γιατί όχι, λοιπόν, και μέλλων πρωθυπουργός, και να μας λέει ότι είναι αυτοδημιούργητος. Θα ήταν προτιμώτερο, φυσικά, να το λέγαμε εμείς για εκείνον. Είναι κάποιοι χαρακτηρισμοί που μόνο μας αποτίνονται, δεν στέκει να τους χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε τους εαυτούς μας. Καλό παράδειγμα, εδώ, η λέξη κύριος και κυρία. Δεν λέμε είμαι η κυρία Δρακάκη. Λέμε είμαι η Γεωργία Δρακάκη. Ο συνομιλητής μας ας μας απευθυνθεί, εν συνεχεία, κατά το δοκούν.
Πίσω στον Κασσελάκη – και βασικά στην σημασία της έννοιας «αυτοδημιούργητος-η»:
Ο Κασσελάκης έκανε γερό triggering στη μνήμη μας. Μας θύμισε τον Γιάνη Βαρουφάκη, αλλά «επί το λαϊκότερον», χωρίς την επιστημοσύνη και τον ξύλινο λόγο. Είναι παιδί πλούσιας οικογένειας, η οποία καταστράφηκε, όπως μας λέει, εξαιτίας του παραδικαστικού κυκλώματος (αυτό μάλλον δεν είναι πάνδημα σαφές), μετανάστευσε στα 14 του στην Αμερική. Θριάμβευσε σε έναν διαγωνισμό μαθηματικών για εφήβους, και χάρη σε αυτό, φοίτησε στα καλύτερα σχολεία, παίρνοντας μια υποτροφία από τον Ανδρέα Δρακόπουλο, πρόεδρο του ιδρύματος Νιάρχος. Τελικά, πήρε δύο πτυχία από το πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια. Ξεκίνησε να αρθρογραφεί στην εφημερίδα της ομογένειας, τον «Εθνικό Κήρυκα», ενώ, παράλληλα, ασχολήθηκε με τις επιχειρήσεις. Στα τριάντα του, νεόκοπος, πλην όμως ανερχόμενος εφοπλιστής-αμέ! Συμμετείχε και εθελοντικά στην καμπάνια του Τζο Μπάιντεν, μιας που είχε και έχει κοινωνικές και πολιτικές ανησυχίες. Η συνέχεια, γνωστή: προσχωρεί στον Σύριζα και αποδέχεται μια μη εκλόγιμη θέση στο ψηφοδέλτιο επικρατείας.
Τώρα; Πιθανός νέος αρχηγός.
Όπως έγραφε η αείμνηστη Ρίκα Βαγιάννη, «είναι σταθερή και παγκόσμια αξία, να είσαι αυτοδημιούργητος, ένας τίτλος τιμητικός, το μεγαλύτερο παράσημα, και ταυτοχρόνως, μια από τις μεγαλύτερες συλλογικές μας αυταπάτες». Πράγματι, τι σημαίνει να είναι κανείς αυτοδημιούργητος (ήτοι ουχί εκ πλουσίων όρχεων προερχόμενος, κατά την λαϊκή ρήση), αλλά να μην έχει να μας προσφέρει τίποτα; Προτιμώ την ταλαντούχα ηθοποιό ή μουσικό κόρη ενός celebrity που με συγκινεί με την τέχνη της. Προτιμώ τον πλούσιο γιο της πάμπλουτης μάνας του που τα οικογενειακά λεφτά τα μεταβολίζει σε ομορφιά, προσφορά, αλληλεγγύει. Οι αυτοδημιούργητοι με τα κότερα που μόνοι τους πήραν και με τα πούρα που μόνοι τους ανακάλυψαν, γιατί ο πατέρας τους για να τους σπουδάσει έλιωνε στο μεροκάματο, δεν μου λένε πολλά. Αντιθέτως, οι γόνοι που πάνε ένα βήμα παραπέρα την κληρονομιά τους και δίνουν αξία στα κεκτημένα τους μου λένε πολλά περισσότερα.
Σημαντικό είναι, εντός δημοκρατικού ιστού, να απολαμβάνουμε όλες-όλοι-όλα ίσες ευκαιρίες: στις δουλειές, τον αθλητισμό, την πολιτική. Αυτό, όμως, δεν ισχύει, μιας που το χρήμα κινεί τα πάντα. Ακόμα και την λέξη αυτοδημιούργητος την έχουμε συνηθίσει α)σε αρσενικό γένος, β)σε περιπτώσεις πλουσίων και επιτυχημένων σύμφωνα με τα στάνταρ του καπιταλισμού. Καλογυαλισμένα golden boys που πιάσαν την καλή επειδή ενδεχομένως δούλεψαν σκληρά, στάθηκαν τυχεροί, ευνοήθηκαν από καποια γνωριμία τους.
Έχετε ακούσει να λένε αυτοδημιούργητο έναν άνθρωπο με μέτρια καλλιτεχνική απήχηση, που όμως κατάφερε να βιοπορίζεται από αυτό, από την μουσική, ας πούμε; Οι γονείς του ήταν βοσκοί στο χωριό. Κι αυτός με μια κιθάρα βγάζει ικανοποιητικό μεροκάματο. Αυτός δεν είναι αυτοδημιούργητος; Το κορίτσι που από μια μονογονεϊκή οικογένεια με δυσκολίες κατάφερε να σπουδάσει και να γίνει γιατρός δεν είναι αυτοδημιούργητο;
Μωρέ, είναι. Αλλά δεν λέγεται. Όχι γι’ αυτές τις περιπτώσεις.
Η σκληρή πραγματικότητα καταφέρνει ν’ αλλάζει σκευή ακόμα και στις πιο ιερές σημασίες: να δημιουργείς εσύ η ίδια τον εαυτό σου. Τι πιο όμορφο και σημαντικό; Κι όμως, με την τρέχουσα ερμηνεία, αυτοδημιούργητος είναι κάποιος που έκανε εκατομμύρια ακόμα κι αν η οικογένειά του χρεωκόπησε. Άμεση σχέση με τον πλούτο, η αυτοδημιουργία.
Άρα, ο Κασσελάκης ήρθε να τα βάλει με τον Μητσοτάκη χρησιμοποιώντας το προσόν του αυτοδημιούργητου, ενώ παίζουν στο ίδιο τερέν, απλώς από άλλη αφετηρία. Βάζουν κάτω και μετράνε τα ξένα πανεπιστήμιά τους, την εργασιακή εμπειρία τους, τα δαβάσματά τους, τις ξένες γλώσσες τους…Διακριτικά, ο Στέφανος μοστράρει και την καλογυαλισμένη του εξωτερική εμφάνιση, η οποία σαφώς και αντικειμενικά υπερέχει. Μοιάζει με battle αμερικανόπαιδων από διαφορετικές αδερφότητες.
Όπως γράψαμε πρόσφατα και για την ξεχειλωμένη χρήση της έννοιας «φασισμός», δεν είναι κακή ιδέα να αρχίσουμε να προσέχουμε λίγο πώς χρησιμοποιούμε τις λέξεις. Τις τραυματίζουμε, μέχρι που εκείνες εξαϋλώνονται, απονοηματοδοτούνται, γίνονται κενά κελύφη.
Κλέβω, για το φινάλε του κειμένου τούτου, την υπέροχη σκέψη του Διονύσιου Καλιντέρη που δημοσίευσε εντός κειμένου του για το kosmodromio.gr:
«Επειδή τα περιθώρια πρωτοτυπίας δεν είναι και ανεξάντλητα, ο self-made άνθρωπος μπορεί κάλλιστα να αποδειχθεί και ready-made. Να μιλά σαν αυτόματον, να ομνύει στο αυτονόητο, να αποπνέει κάτι το αυτάρεσκο, να επιβάλλεται αυτόκλητος. Μέχρι όλο αυτό να γίνει αυτεπίστροφον.»
(Χμ!)
ΥΓ: Δεν ξέρω αν πρέπει το ζητούμενό μας να είναι το να μας κυβερνήσει κάποιος «απαστράπτων» αυτοδημιούργητος κύριος που «θα βάλει τα πράγματα σε τάξη». Ίσως, το ζητούμενό μας αξίζει να είναι πώς θα μας κυβερνήσει κάποιος που θα βοηθήσει την χώρα να ανα-δημιουργηθεί, τα όνειρα να επανα-δημιουργηθούν. Και, ναι. Τους ταλαντούχους νέους και νέες να αυτο-δημιουργηθούν. Κι ας μην σφίξουν ποτέ το χέρι του Μπάιντεν. Κι ας μην δειπνήσουν σε σκάφος. Κι ας μην διεκδικήσουν ποτέ προεδρία κόμματος. Να κάνουν αυτά που θέλουν και μπορούν, όμως. Χωρίς να χρειάζονται κάποιον σωτήρα. Αυτοδημιούργητο ή μη.
