«Ακουσα στο αυτοκίνητο τη δήλωση του γιατρού και υποψήφιου βουλευτή Σπύρου Πνευματικού. Είπε: «Ενας καρκινοπαθής τελικού σταδίου δεν είναι υποχρεωτικό… δεν θα τα καταφέρει, δεν έχει καλή πρόγνωση, πρέπει κάποια στιγμή να τραβήξουμε μια γραμμή. Γιατί; Γιατί είναι πάρα πολύ δύσκολο να μπορέσουμε να αντεπεξέλθουμε στα έξοδα που χρειάζονται για την αντιμετώπιση των συνανθρώπων». Κάποιες στιγμές νιώθεις έναν κόμπο να ανεβαίνει και να σου πνίγει τον λαιμό. Ναι, είναι ένας ορθοπεδικός γιατρός που κατέβηκε στην πολιτική. Εχει σπουδάσει και έχει δουλέψει επί χρόνια στη Αμερική. Δεν το πετυχαίνεις αυτό αν δεν είσαι άξιος. Γνωρίζει καλά την καθημερινότητα των δημόσιων νοσοκομείων. Ακόμα κι εμείς, οι απέξω, ξέρουμε ότι στον «πόλεμο» μιας εφημερίας οι γιατροί καλούνται να λάβουν δύσκολες αποφάσεις. Οχι μόνο στην Ελλάδα. Αλλο όμως αυτό, κι άλλο να λες ότι θα τραβήξουμε μια γραμμή για εκείνον που πεθαίνει για… οικονομικούς λόγους! Ως πρόταση πολιτικής! Για εκείνον που δεν μπορεί να στραφεί πουθενά αλλού παρά μόνο στη δημόσια Υγεία».

Αυτά γράφει η αρθρογράφος Ματίνα Δελή του ιστότοπου Protagon (www.protagon.gr) σε ένα προ ημερών άρθρο της σχετικά με τις δηλώσεις του βουλευτή της ΝΔ, Σπύρου Πνευματικού.

Η συνάδελφος κα. Δελή γράφει τη δική της ιστορία για έναν άνθρωπο που έχασε από καρκίνο, «σπεκουλάρωντας» ανερυθρίαστα πάνω στις ικανότητες και τα λεγόμενα του Πνευματικού, προσπαθώντας (μάταια τελικά, καθώς ο βουλευτής βγήκε από τα ψηφοδέλτια της ΝΔ ενόψει των εκλογών της Κυριακής) να τον «βγάλει λάδι» και, εντέλει, κάνοντας έναν εξαιρετικά άγαρμπο και ελαφρώς χυδαίο «εξορθολογισμό δυνάμεων» απέναντι που έχουν χάσει ανθρώπους από καρκίνο στην πραγματικότητα.

Προσέξτε τις δυο τελευταίες λέξεις που χρησιμοποίησα: «στην πραγματικότητα».

Επειδή οι λέξεις έχουν σημασία (ειδικά στη δημοσιογραφία, οπότε μην αφήσετε κανέναν άλλον να σας πείσει για το αντίθετο), η κα. Δελή δεν υπάρχει στην πραγματικότητα. 

Είτε σε αυτήν του Protagon, είτε γενικά.

Είναι ένας fake λογαριασμός, με μια fake φωτογραφία, παρμένη από μια φωτογραφική «χαβούζα» του Διαδικτύου.

Δεν είναι η «Ματίνα Δελή». Η συνάδελφος κα. Δελή είναι, στην πραγματικότητα, «συνάδελφος» (σε πολλά εισαγωγικά) κα. Δελή.

Το ίδιο ακριβώς ισχύει, όπως αποκάλυψε χθες, Κυριακή, η σελίδα ερευνητικής δημοσιογραφίας XYZ Contagion, και για άλλους τέσσερις αρθρογράφους του Protagon, οι «Δημήτρης Ευθυμάκης», «Αλέκος Παπαναστασίου», «Ανδρέας Στασινός» και «Πέτρος Καράς».

Για τι πράγμα εγκαλεί λοιπόν ακριβώς το Protagon η σελίδα XYZ Contagion;

Ότι στην εποχή της δημοσιογραφίας όπου όλα είναι ανοικτά και όλα είναι φανερά, όπου άπαντες οι δημοσιογράφοι, όπως ο Κώστας Γιαννακίδης, σύμβουλος έκδοσης του Protagon, έχουν ξεκάθαρους και υπαρκτούς λογαριασμούς και συγκεκριμένα προφίλ σε όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Instagram, Twitter) προκειμένου να ενημερώνονται άμεσα και γρήγορα για όλα, πέντε δημοσιογράφοι / αρθρογράφοι του Protagon ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ υπαρκτά πρόσωπα.

Οι φωτογραφίες τους έχουν αγοραστεί από ειδικές τράπεζες φωτογραφιών του Διαδικτύου και φυσικά εδώ και χρόνια δεν υπάρχει κανένα άλλο στοιχείο τους στο internet (ούτε προφίλ, ούτε e-mail, ούτε κανένα άλλο στοιχείο επικοινωνίας).

Κοινώς, είναι «φαντάσματα». Πραγματικοί άνθρωποι μεν, με δημοσιογραφική σάρκα και οστά, πλην ανώνυμοι. Άγνωστοι μεταξύ αγνώστων.

«Φαντομάδες» της δημοσιογραφίας που, πάντα κατά το XYZ Contagion, λειτουργούν επικουρικά προκειμένου το Protagon να «περνάει» φιλοκυβερνητικά άρθρα από διαφορετικούς ανθρώπους, διαφορετικές «πένες» στο όνομα μια δήθεν δημοσιογραφικής «πολυφωνίας» η οποία φυσικά δεν υφίσταται, παρά μόνο κατ’ επίφαση.

Αν όντως ισχύει αυτό για το οποίο κατηγορείται το Protagon, τότε δυστυχώς περάσαμε στην εποχή της «fake δημοσιογραφίας του ChatGPT».

ChatGPT και τα όρια μεταξύ ψευδωνύμου και εξαπάτησης

Η προσωπική μου επαγγελματική πορεία είναι συνδεδεμένη με το επίμαχο site, καθώς υπήρξα εργαζόμενος σε αυτό για ένα σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα, πριν μερικά χρόνια.

Σε αυτό δημοσιογραφούν παλιοί συνάδελφοι και φίλοι, με κάποιους από τους οποίους εξακολουθώ να διατηρώ άριστες συναδελφικές και φιλικές σχέσεις –κάποιοι από τους εργαζόμενους σε αυτό, όχι οι «φαντομάδες», αλλά οι «ενυπόγραφοι», έγραφαν και εξακολουθούν να γράφουν εξαιρετικά κείμενα περί πολιτισμού, τεχνών, διεθνών ειδήσεων, αναλύσεων περί γεωπολιτικών κτλ

Πρέπει να πούμε κάτι βασικό εδώ: η δημοσιογραφία και δη η ελληνική δημοσιογραφία στο «ελεύθερο και μη φιμωμένο ρεπορτάζ της θέσεως 108» είναι ένα έργο δύσκολο και πολύ απαιτητικό.

Ενα διαρκές παλαντζάρισμα ανάμεσα στην «αδέσμευτη» (παρεμβατική ή μη) δημοσιογραφία και την οικονομική «δέσμευση» που προκύπτει από τη «Λίστα Πέτσα», η οποία «πριμοδοτεί» πολλά sites με αρκετές χιλιάδες ευρώ για να γράφουν «τεμενάδες» για την κυβέρνηση της ΝΔ.

To Protagon ουδέποτε αρνήθηκε ότι έλαβε χρήματα από την συγκεκριμένη λίστα – ανέβασε μάλιστα από μόνο του και ένα σχετικό κείμενο αναφέροντας τα ποσά που δόθηκαν σε κάθε site και ιστοσελίδα αναλυτικά. Ναι, και στο ίδιο το Protagon.

Η δημοσιογραφία και δη η ελληνική δημοσιογραφία είναι ένα έργο δύσκολο και πολύ απαιτητικό και ενδεχομένως κάποιοι άνθρωποι, συντάκτες, δημοσιογράφοι και ρεπόρτερ μπορεί να υποπέσουν σε λάθη –ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω. 

Όλοι μας, σε κάποιο σημείο της καριέρας μας, κάναμε και λάθη, είχαμε τις παραλείψεις μας και υποπέσαμε σε ατοπήματα (γι’ αυτό άλλωστε, αν δεν το ξέρατε, και ο κλάδος των δημοσιογράφων μαστίζεται από πρόωρους θανάτους εργαζομένων του στην σχετικά νεαρή ηλικία των 45, 50, 55 ετών, συνήθως από καρδιακά προβλήματα, άμεσα εκπορευόμενα από το καθημερινό, συνεχές και διαρκές άγχος της «έγκαιρης και έγκυρης ενημέρωσης»).

Εδώ όμως έχουμε να κάνουμε με ένα δημοσιογραφικό faux pas άνευ προηγουμένου για τα εγχώρια δημοσιογραφικά χρονικά.

Ωστόσο, τα πραγματικά όρια που καταπατούνται εδώ [και είναι ένα θέμα που πρέπει να ανοίξει η κουβέντα, ενδεχομένως και με την συμμετοχή και ενθάρρυνση της ίδιας της ΕΣΗΕΑ] είναι αυτά μεταξύ των, ευρέως διαδεδομένων ψευδώνυμων υπογραφών – ας μην αυταπατώμεθα –  στην δημοσιογραφία και της κοινώς λεγόμενης «εξαπάτησης» του αναγνωστικού κοινού.

Όλα αυτά τα χρόνια, έχουν κάνει καριέρα και «όνομα» ουκ ολίγες στήλες με τον συντάκτη τους να χρησιμοποιεί ψευδώνυμο: η «Πανδώρα» και ο «Βηματοδότης» της εφημερίδας «Το Βήμα» είναι ένα παράδειγμα πολιτικής στήλης που έκανε καριέρα εν κρυπτώ, ο «Αποδυτηριάκιας» της αθλητικής εφημερίδας «Φίλαθλος» -μέχρι και ο υπογράφων είχε παλιά μια στήλη στο μουσικό περιοδικό Sonik με τίτλο «The Ripper», με τον υπότιτλό της, ωστόσο, να ξεκαθαρίζει εξαρχής το ποιος κρύβεται πίσω από την εικονιζόμενη φιγούρα με το δρεπάνι.

Καταπατούνται τα ανωτέρω όρια από το Protagon όταν ένα ΜΜΕ προσπαθεί να δείξει ότι υπάρχουν πέντε, υποτίθεται αληθινοί, με σάρκα και οστά, άνθρωποι, πέντε άνθρωποι, τους οποίους το αναγνωστικό κοινό εμπιστεύεται επί χρόνια για την ενημέρωση, την «ματιά» και την αρθρογραφία τους, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι αυτοί που δηλώνουν ότι είναι, αλλά, ενδεχομένως και πιθανώς, πίσω από αυτά να κρύβεται κάποιος εργαζόμενος του Protagon, σε διευθυντική, επιτελική ή άλλη θέση ή ακόμη και ένας σκιώδης άνθρωπος, ένας ghost writer που γράφει, στη συγκεκριμένη περίπτωση, διαπρύσια φιλοκυβερνητικά άρθρα από το γραφείο του στο Μέγαρο Μαξίμου ή τα κεντρικά γραφεία της ΝΔ στην Πειραιώς;

Γιατί αυτό που συμβαίνει, στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι το αναφαίρετο δικαίωμα κάποιου να εκφράζεται δημοσίως χρησιμοποιώντας ένα alias, ένα ψευδώνυμο, αλλά η εξαπάτηση του αναγνώστη στο όνομα μιας ντεμέκ δημοσιογραφικής «πολυφωνίας».

Μια τακτική που κάνει τον αναγνώστη του κάθε Protagon να θεωρεί ότι ο «αγαπημένος του αρθρογράφος» είναι πραγματικός, ενώ είναι ένα «φάντασμα», ένας ghost writer με «αλλότρια» δημοσιογραφικά κίνητρα.

Ενας ghost writer που δεν διατηρεί το ψευδώνυμό του προκειμένου να προστατευθεί από τυχόν επιθέσεις αναγνωστών εναντίον του ή απειλές κατά της ζωής του, αλλά προκειμένου να μην εκτεθεί ανεπανόρθωτα – ίσως επειδή γνωρίζει ότι αυτό που κάνει, στην πραγματικότητα δεν συνάδει καθόλου με την δημοσιογραφική δεοντολογία.

Nα ξεκαθαρίσουμε δε και το εξής: ότι σε κράτη με άλλη εκδοτική κουλτούρα και με άλλα, ελαφρώς διαφορετικά από εμάς δημοσιογραφικά ήθη και έθιμα, όπως η Αγγλία ή οι ΗΠΑ, ένα παρόμοιο γεγονός σαν αυτό με το Protagon ή το άλλου, αλήστου μνήμης γεγονός, όπου η εφημερίδα «Το Βήμα», παρουσίασε το καλοκαίρι του 2010 μια συνάντηση μεταξύ Καραμανλή-Ερντογάν που δεν έγινε… ποτέ, θα πυροδοτούσε αλυσιδωτές αντιδράσεις, όπως απολύσεις / λουκέτα / επίσημες αντιδράσεις από ελεγκτικούς φορείς.

Επίσης, καλό θα ήταν, μιας και τα λέμε όλα, να δούμε και μια αντίδραση από τα (συνήθως άμεσα) αντανακλαστικά «ελεγκτικών» sites, όπως τα Εllinika Hoaxes, τα οποία υποτίθεται ότι προστατεύουν τους αναγνώστες από περιπτώσεις απάτης.

Σήμερα, εν προκειμένω, τα Ellinika Hoaxes ασχολούνται με το κατά πόσο ο Λιονέλ Μέσι έχει δεχθεί το «χάραγμα» – η γελοιότητα της εγχώριας ενημέρωσης έχει πάει σε άλλα επίπεδα, φάση «Μακελειού».

«Η χρήση ψευδωνύμων στη δημοσιογραφία είναι κοινή και αποδεκτή πρακτική, στην Ελλάδα και διεθνώς, και χρησιμεύει για να προστατεύονται οι αρθρογράφοι και οι πηγές τους. Άλλοτε τα ψευδώνυμα είναι αληθοφανή και άλλοτε εμφανώς κατασκευασμένα, και άλλοτε τα ψευδώνυμα είναι ατομικά, και χρησιμοποιούνται από ένα πρόσωπο, και άλλοτε ομαδικά, και χρησιμοποιούνται από διαφορετικά πρόσωπα. Σε κάθε περίπτωση, την ευθύνη για τα ψευδώνυμα κείμενα, όπως και για το υπόλοιπο site, την έχουν ο εκδότης και διευθυντής του. Η χρήση ψευδωνύμων στο Protagon.gr εφαρμόζεται τουλάχιστον από το 2016. Είναι αξιοσημείωτο πως κάποιοι όψιμοι «ερευνητές» του Διαδικτύου (ψευδώνυμοι οι ίδιοι!) το ανακάλυψαν τώρα, μέσα στην προεκλογική περίοδο, ίσως επειδή δεν συμφωνούν με τις απόψεις που εκφράζουν οι αρθρογράφοι. Αλλά αυτό το τελευταίο είναι άσκηση πολιτικής. Το Protagon.gr, από την πλευρά του, θα συνεχίσει να ασκεί δημοσιογραφία», ήταν το σημερινό σχόλιο-απάντηση του ίδιου του site σχετικά με τις κατηγορίες αυτές.

Όλοι οι εμπλεκόμενοι στην ελληνική δημοσιογραφία περιμένουν από ιστότοπους όπως το Protagon, με ιστορία ετών και με συναδέλφους εγνωσμένης δημοσιογραφικής αξίας, να σταθούν αντάξιοι των περιστάσεων γιατί η γυναίκα του Καίσαρα και πρέπει να φαίνεται, αλλά και να είναι όντως τίμια.

Το κατά πόσο η ιστορία και αυτή η «κηλίδα» θα βλάψει, μεσομακροπρόθεσμα, το ίδιο το Protagon, είναι κάτι που μόνο ο χρόνος θα το δείξει, από κοινού με τους αναγνώστες του.