Μπορεί μια μυρωδιά ή ένα άρωμα που υπήρχε μόνο στο κοντινό ή μακρινό παρελθόν και έχει πλέον εξαφανιστεί, για τους χι ή ψι λόγους, να επανέλθει, με κάποιο θαυμαστό τρόπο στο σήμερα, προκειμένου οι νέες γενιές να έχουν την ευκαιρία να το αισθανθούν με την όσφρησή τους; Οι ερευνητές ελπίζουν να κάνουν ακριβώς αυτό, μέσα στα επόμενα χρόνια -ίσως και μήνες.
Επιστήμονες, ιστορικοί και ειδικοί στην τεχνητή νοημοσύνη στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρώπη συνεργάζονται εδώ και καιρό, όπως αναφέρει η Guardian, σε ένα έργο που κοστολογείται στα 2,8 εκατ. ευρώ με την ονομασία «Odeuropa», με στόχο να εντοπίσουν και ακόμη και να αναδημιουργήσουν τα αρώματα ή τις διάφορες μυρωδιές που επικρατούσαν μεταξύ του 16ου αιώνα και των αρχών του 20ού αιώνα.
«Μελετάμε εντυπα κείμενα που δημοσιεύθηκαν στην Ευρώπη από το 1500, και υπάρχουν πολλές αναφορές στη μυρωδιά, στα αρώματα από θρησκευτικές τελετές – όπως η μυρωδιά του θυμιάματος – μέχρι το άρωμα του καπνού», δήλωσε ο καθηγητής William Tullett από το Πανεπιστήμιο του Cambridge, μέλος της ομάδας του πρότζεκτ Odeuropa.
Το πρώτο βήμα στο τριετές έργο, το οποίο έχει ήδη ξεκινήσει, θα είναι η ανάπτυξη τεχνητής νοημοσύνης για την προβολή ιστορικών κειμένων σε επτά γλώσσες για περιγραφές αρωμάτων καθώς και για τον εντοπισμό αρωματικών αντικειμένων μέσα σε εικόνες, όπως πίνακες ζωγραφικής.
Αυτές οι πληροφορίες θα χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη μιας διαδικτυακής εγκυκλοπαίδειας ευρωπαϊκών οσμών, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών για τα συναισθήματα και τα μέρη με τα οποία σχετίζονται ορισμένες μυρωδιές.
«Υπήρξε στο παρελθόν μια συγκεκριμένη ιεραρχία των αισθήσεων όσον αφορά στην επιστήμη και στην ιστορική μελέτη. Θέλουμε όμως τώρα να έχουμε μια πιο πολυαισθητηριακή προσέγγιση», δήλωσε η Cecilia Bembibre, λέκτορας Βιώσιμης Κληρονομιάς στο University College του Λονδίνου (UCL). «Υπήρχε στο παρελθόν η άποψη ή η ιδέα ότι η όσφρηση ήταν μια λιγότερο ευγενής ανθρώπινη αίσθηση και ότι ήταν κατά κάποιο τρόπο λιγότερο αντικειμενική, λιγότερο «μορφωμένη» ή πεπαιδευμένη, ακόμη και λιγότερο αξιόπιστη».
Η Bembibre ανέφερε το συγκεκριμένο παράδειγμα όπου δημιουργήθηκε ξανά μέσω ενός ειδικού αλγορίθμου μια συγκεκριμένη μυρωδιά που ταιριάζει με εκείνη των βρώμικων καναλιών του παλιού Άμστερνταμ – ως μέρος ενός πρότζεκτ σχεδιασμένου για την έκθεση «Fleeting – Scents in Color» στη Χάγη.
«Στη Γερμανία ήδη αναλύουν δεκάδες χιλιάδες ιστορικές εικόνες που σχετίζονται με την όσφρηση, ενώ στην Ιταλία επικεντρώνονται στην ανάλυση κειμένου, από παλιές ιατρικές φόρμουλες μέχρι εγχειρίδια μαγειρικής», επεσήμανε η Bembibre, προσθέτοντας ότι «ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς έχει επικεντρωθεί στο πώς να “μάθουν” στους υπολογιστές να αναγνωρίζουν εικόνες που σχετίζονται με μυρωδιές, όπως για παράδειγμα ένα σκίτσο κάποιου που κρατά τη μύτη του.
Η ομάδα της Odeuropa έχει επίσης αναπαράγει την αυθεντική μυρωδιά της βιβλιοθήκης στον καθεδρικό ναό του Αγίου Παύλου στο Λονδίνο. «Προσπαθούμε να αποφασίσουμε αν έχει ακαδημαϊκή σημασία το να διατηρούμε τις αυθεντικές μυρωδιές με τις κατάλληλες χημικές ουσίες ή απλώς να προσπαθούμε να “προκαλέσουμε” μια οσφρητική εμπειρία δημιουργώντας ένα παρόμοιο αποτέλεσμα σήμερα», είπε η Bembibre.
Ευτυχώς, δεν είναι όλες οι χαμένες στην λήθη της ιστορίας μυρωδιές δυσάρεστες. Η Odeuropa εξερευνά επίσης τη μυρωδιά του θυμιάματος και την ιστορική και πολιτιστική σημασία του. «Θέλουμε πραγματικά να εμπλέξουμε και τις ίδις τις κοινότητες. Υπάρχουν “μάρτυρες μύτης”, άνθρωποι ζωντανοί έως τώρα που μπορούν να μας βοηθήσουν να αναδημιουργήσουμε μυρωδιές από την παιδική τους ηλικία ή από επαγγέλματα που δεν υπάρχουν πλέον», καταλήγει με νόημα η επιστήμονας.
«Η ομάδα δεν θα κάνει μόνο έρευνα και μελέτες ή πειράματα. Το έργο της περιλαμβάνει επίσης συζητήσεις για συγκεκριμένους τύπους μυρωδιάς από το παρελθόν – τα είδη των ανθρώπων για τους οποίους η μυρωδιά ήταν σημαντική και τι σήμαινε η κάθε μυρωδιά», δήλωσε ο Tullett, προσθέτοντας ότι ένα τέτοιο παράδειγμα θα ήταν οι γιατροί.
«Αυτό θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε όλα τα είδη διαφορετικών αρωμάτων, είτε πρόκειται για τη χρήση βοτάνων όπως το δεντρολίβανο για την προστασία από την πανούκλα, είτε τη χρήση αρωματικών αλάτων τον 18ο και τον 19ο αιώνα ως αντίδοτο στη λιποθυμία», είπε.
Ο Tullett πρόσθεσε ότι ένα βασικό μέρος του έργου είναι και το να αναδείξει ταυτόχρονα το πώς άλλαξαν οι οσμές και οι χρήσεις διαφορετικών αρωμάτων με την πάροδο του χρόνου, κάτι που φαίνεται στην ιστορία του καπνού.
«Ο καπνός είναι ένα εμπόρευμα που εισάγεται στην Ευρώπη τον 16ο αιώνα και ξεκινά ως ένα πολύ εξωτικό είδος μυρωδιάς, αλλά στη συνέχεια γρήγορα συνηθίζεται και γίνεται μέρος του αρώματος πολλών ευρωπαϊκών πόλεων», δήλωσε ο Tullett. «Μόλις φτάνουμε όμως στον 18ο αιώνα, οι άνθρωποι διαμαρτύρονται για τη χρήση του καπνού στα θέατρα της εποχής εκείνης», είπε, καταλήγοντας εμφατικά ότι «αυτή η μυρωδιά εξαφανίζεται στον σύγχρονο κόσμο λόγω των διαφόρων απαγορεύσεων κατά του καπνίσματος».
Μπορεί μια μυρωδιά ή ένα άρωμα που υπήρχε μόνο στο κοντινό ή μακρινό παρελθόν και έχει πλέον εξαφανιστεί, για τους χι ή ψι λόγους, να επανέλθει, με κάποιο θαυμαστό τρόπο στο σήμερα, προκειμένου οι νέες γενιές να έχουν την ευκαιρία να το αισθανθούν με την όσφρησή τους; Οι ερευνητές ελπίζουν να κάνουν ακριβώς αυτό, μέσα στα επόμενα χρόνια -ίσως και μήνες.
Επιστήμονες, ιστορικοί και ειδικοί στην τεχνητή νοημοσύνη στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρώπη συνεργάζονται εδώ και καιρό, όπως αναφέρει η Guardian, σε ένα έργο που κοστολογείται στα 2,8 εκατ. ευρώ με την ονομασία «Odeuropa», με στόχο να εντοπίσουν και ακόμη και να αναδημιουργήσουν τα αρώματα ή τις διάφορες μυρωδιές που επικρατούσαν μεταξύ του 16ου αιώνα και των αρχών του 20ού αιώνα.
«Μελετάμε εντυπα κείμενα που δημοσιεύθηκαν στην Ευρώπη από το 1500, και υπάρχουν πολλές αναφορές στη μυρωδιά, στα αρώματα από θρησκευτικές τελετές – όπως η μυρωδιά του θυμιάματος – μέχρι το άρωμα του καπνού», δήλωσε ο καθηγητής William Tullett από το Πανεπιστήμιο του Cambridge, μέλος της ομάδας του πρότζεκτ Odeuropa.
Το πρώτο βήμα στο τριετές έργο, το οποίο έχει ήδη ξεκινήσει, θα είναι η ανάπτυξη τεχνητής νοημοσύνης για την προβολή ιστορικών κειμένων σε επτά γλώσσες για περιγραφές αρωμάτων καθώς και για τον εντοπισμό αρωματικών αντικειμένων μέσα σε εικόνες, όπως πίνακες ζωγραφικής.
Αυτές οι πληροφορίες θα χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη μιας διαδικτυακής εγκυκλοπαίδειας ευρωπαϊκών οσμών, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών για τα συναισθήματα και τα μέρη με τα οποία σχετίζονται ορισμένες μυρωδιές.
«Υπήρξε στο παρελθόν μια συγκεκριμένη ιεραρχία των αισθήσεων όσον αφορά στην επιστήμη και στην ιστορική μελέτη. Θέλουμε όμως τώρα να έχουμε μια πιο πολυαισθητηριακή προσέγγιση», δήλωσε η Cecilia Bembibre, λέκτορας Βιώσιμης Κληρονομιάς στο University College του Λονδίνου (UCL). «Υπήρχε στο παρελθόν η άποψη ή η ιδέα ότι η όσφρηση ήταν μια λιγότερο ευγενής ανθρώπινη αίσθηση και ότι ήταν κατά κάποιο τρόπο λιγότερο αντικειμενική, λιγότερο «μορφωμένη» ή πεπαιδευμένη, ακόμη και λιγότερο αξιόπιστη».
Η Bembibre ανέφερε το συγκεκριμένο παράδειγμα όπου δημιουργήθηκε ξανά μέσω ενός ειδικού αλγορίθμου μια συγκεκριμένη μυρωδιά που ταιριάζει με εκείνη των βρώμικων καναλιών του παλιού Άμστερνταμ – ως μέρος ενός πρότζεκτ σχεδιασμένου για την έκθεση «Fleeting – Scents in Color» στη Χάγη.
«Στη Γερμανία ήδη αναλύουν δεκάδες χιλιάδες ιστορικές εικόνες που σχετίζονται με την όσφρηση, ενώ στην Ιταλία επικεντρώνονται στην ανάλυση κειμένου, από παλιές ιατρικές φόρμουλες μέχρι εγχειρίδια μαγειρικής», επεσήμανε η Bembibre, προσθέτοντας ότι «ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς έχει επικεντρωθεί στο πώς να “μάθουν” στους υπολογιστές να αναγνωρίζουν εικόνες που σχετίζονται με μυρωδιές, όπως για παράδειγμα ένα σκίτσο κάποιου που κρατά τη μύτη του.
Η ομάδα της Odeuropa έχει επίσης αναπαράγει την αυθεντική μυρωδιά της βιβλιοθήκης στον καθεδρικό ναό του Αγίου Παύλου στο Λονδίνο. «Προσπαθούμε να αποφασίσουμε αν έχει ακαδημαϊκή σημασία το να διατηρούμε τις αυθεντικές μυρωδιές με τις κατάλληλες χημικές ουσίες ή απλώς να προσπαθούμε να “προκαλέσουμε” μια οσφρητική εμπειρία δημιουργώντας ένα παρόμοιο αποτέλεσμα σήμερα», είπε η Bembibre.
Ευτυχώς, δεν είναι όλες οι χαμένες στην λήθη της ιστορίας μυρωδιές δυσάρεστες. Η Odeuropa εξερευνά επίσης τη μυρωδιά του θυμιάματος και την ιστορική και πολιτιστική σημασία του. «Θέλουμε πραγματικά να εμπλέξουμε και τις ίδις τις κοινότητες. Υπάρχουν “μάρτυρες μύτης”, άνθρωποι ζωντανοί έως τώρα που μπορούν να μας βοηθήσουν να αναδημιουργήσουμε μυρωδιές από την παιδική τους ηλικία ή από επαγγέλματα που δεν υπάρχουν πλέον», καταλήγει με νόημα η επιστήμονας.
«Η ομάδα δεν θα κάνει μόνο έρευνα και μελέτες ή πειράματα. Το έργο της περιλαμβάνει επίσης συζητήσεις για συγκεκριμένους τύπους μυρωδιάς από το παρελθόν – τα είδη των ανθρώπων για τους οποίους η μυρωδιά ήταν σημαντική και τι σήμαινε η κάθε μυρωδιά», δήλωσε ο Tullett, προσθέτοντας ότι ένα τέτοιο παράδειγμα θα ήταν οι γιατροί.
«Αυτό θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε όλα τα είδη διαφορετικών αρωμάτων, είτε πρόκειται για τη χρήση βοτάνων όπως το δεντρολίβανο για την προστασία από την πανούκλα, είτε τη χρήση αρωματικών αλάτων τον 18ο και τον 19ο αιώνα ως αντίδοτο στη λιποθυμία», είπε.
Ο Tullett πρόσθεσε ότι ένα βασικό μέρος του έργου είναι και το να αναδείξει ταυτόχρονα το πώς άλλαξαν οι οσμές και οι χρήσεις διαφορετικών αρωμάτων με την πάροδο του χρόνου, κάτι που φαίνεται στην ιστορία του καπνού.
«Ο καπνός είναι ένα εμπόρευμα που εισάγεται στην Ευρώπη τον 16ο αιώνα και ξεκινά ως ένα πολύ εξωτικό είδος μυρωδιάς, αλλά στη συνέχεια γρήγορα συνηθίζεται και γίνεται μέρος του αρώματος πολλών ευρωπαϊκών πόλεων», δήλωσε ο Tullett. «Μόλις φτάνουμε όμως στον 18ο αιώνα, οι άνθρωποι διαμαρτύρονται για τη χρήση του καπνού στα θέατρα της εποχής εκείνης», είπε, καταλήγοντας εμφατικά ότι «αυτή η μυρωδιά εξαφανίζεται στον σύγχρονο κόσμο λόγω των διαφόρων απαγορεύσεων κατά του καπνίσματος».
