Ο Dmitry Andreyevich Muratov είναι Ρώσος δημοσιογράφος, τηλεπαρουσιαστής και πολιτικός, αρχισυντάκτης της ρωσικής εφημερίδας της Novaya Gazeta που το 2021 τιμήθηκε με Νόμπελ – από κοινού με τη Μαρία Ρέσσα- για «τις προσπάθειές τους να περιφρουρήσουν την ελευθερία της έκφρασης, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για τη δημοκρατία και τη μακρόχρονη ειρήνη».
Μπορεί οι ρωσικές αρχές να έκλεισαν την εφημερίδα του, αλλά ο δημοσιογράφος Ντμίτρι Μουράτοφ αρνείται να σιωπήσει. Σε συνέντευξη που έδωσε στο βρετανικό πρακτορείο BBC, μίλησε για τις ανησυχίες του σχετικά με το πόσο μακριά θα φτάσει το Κρεμλίνο στην αντιπαράθεσή του με τη Δύση.
«Δύο γενιές έζησαν χωρίς την απειλή του πυρηνικού πολέμου.Αλλά αυτή η περίοδος τελείωσε. Θα πατήσει ο Πούτιν το κουμπί των πυρηνικών ή όχι; Ποιος ξέρει; Κανείς δεν το ξέρει αυτό. Δεν υπάρχει ούτε ένας άνθρωπος που να μπορεί να πει με σιγουριά. Από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, οι πυρηνικές απειλές της Μόσχας ήταν δυνατές και συχνές». Ανώτεροι αξιωματούχοι συνεχίζουν τους υπαινιγμούς ότι τα δυτικά έθνη που εξοπλίζουν την Ουκρανία δεν πρέπει να ωθήσουν τη Ρωσία πολύ μακριά. Πριν από λίγες ημέρες, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ανακοίνωσε σχέδια για εγκατάσταση τακτικών πυρηνικών όπλων στη Λευκορωσία.Στη συνέχεια, ένας από τους στενότερους βοηθούς του, ο Νικολάι Πατρούσεφ, προειδοποίησε ότι η Ρωσία είχε ένα «μοντέρνο μοναδικό όπλο ικανό να καταστρέψει οποιονδήποτε εχθρό, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών».
Πρόκειται για μία μπλόφα; Ή μια απειλή που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη; Ο κ. Μουράτοφ έχει βρει ανησυχητικά σημάδια στη Ρωσία.
«Βλέπουμε πώς η κρατική προπαγάνδα προετοιμάζει τους ανθρώπους να σκεφτούν ότι ο πυρηνικός πόλεμος δεν είναι κακό», λέει. «Στα τηλεοπτικά κανάλια εδώ, ο πυρηνικός πόλεμος και τα πυρηνικά όπλα προωθούνται σαν να διαφημίζουν τροφές για κατοικίδια».
Ανακοινώνουν: «Έχουμε αυτόν τον πύραυλο, εκείνο τον πύραυλο, ένα άλλο είδος πυραύλου». Μιλούν για στόχευση της Βρετανίας και της Γαλλίας, για πυροδότηση πυρηνικού τσουνάμι που θα ξεπλύνει την Αμερική. Γιατί το λένε αυτό; Για να είναι έτοιμοι οι άνθρωποι εδώ».
Στη ρωσική κρατική τηλεόραση πρόσφατα, ένας διακεκριμένος παρουσιαστής talk-show πρότεινε ότι η Ρωσία «θα πρέπει να δηλώσει οποιονδήποτε στρατιωτικό στόχο στο έδαφος της Γαλλίας, της Πολωνίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, ως νόμιμο στόχο». Ο ίδιος παρουσιαστής έχει προτείνει επίσης «ισοπέδωση ενός νησιού με στρατηγικά πυρηνικά όπλα και διεξαγωγή δοκιμαστικής εκτόξευσης ή εκτόξευσης τακτικών πυρηνικών όπλων, ώστε κανείς να μην έχει αυταπάτες. Ωστόσο, η κρατική προπαγάνδα εδώ απεικονίζει τη Ρωσία ως χώρα της ειρήνης και την Ουκρανία και τη Δύση ως επιτιθέμενους και πολλοί Ρώσοι το πιστεύουν».
«Οι άνθρωποι στη Ρωσία βομβαρδίζονται από προπαγάνδα», λέει ο κ. Μουράτοφ. «Η προπαγάνδα είναι ένας τύπος ακτινοβολίας. Όλοι είναι επιρρεπείς σε αυτήν, όχι μόνο οι Ρώσοι. Στη Ρωσία, η προπαγάνδα είναι δώδεκα τηλεοπτικά κανάλια, δεκάδες χιλιάδες εφημερίδες, μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως το VK [η ρωσική έκδοση του Facebook] που εξυπηρετεί πλήρως την κρατική ιδεολογία».
«Μα τι γίνεται αν αύριο η προπαγάνδα σταματήσει ξαφνικά; Ρωτάω. Αν όλα πάνε ήσυχα; Τι θα σκέφτονταν τότε οι Ρώσοι;»
«Η νεότερη γενιά μας είναι υπέροχη. Είναι καλά μορφωμένη. Σχεδόν ένα εκατομμύριο Ρώσοι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα. Πολλοί από αυτούς που έχουν μείνει είναι κατηγορηματικά ενάντια σε αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία. Είναι ενάντια στην κόλαση που έχει δημιουργήσει η Ρωσία εκεί. Είμαι πεπεισμένος ότι μόλις σταματήσει η προπαγάνδα, αυτή η γενιά – και όλοι οι άλλοι με κοινή λογική – θα μιλήσουν».
«Το κάνουν ήδη. Είκοσι μία χιλιάδες διοικητικές και ποινικές υποθέσεις έχουν ανοίξει εναντίον Ρώσων που διαμαρτυρήθηκαν. Η αντιπολίτευση βρίσκεται στη φυλακή. Τα μέσα ενημέρωσης έχουν κλείσει. Πολλοί ακτιβιστές, πολίτες και δημοσιογράφοι έχουν χαρακτηριστεί ξένοι πράκτορες».
«Έχει ο Πούτιν μια βάση υποστήριξης; Ναι, τεράστια. Αλλά αυτοί είναι ηλικιωμένοι που βλέπουν τον Πούτιν ως εγγονό τους, ως κάποιον που θα τους προστατεύει και που τους φέρνει τη σύνταξή τους κάθε μήνα και τους εύχεται καλή χρονιά κάθε χρόνο. Αυτοί οι άνθρωποι πιστεύουν ότι τα πραγματικά εγγόνια τους πρέπει να πάνε να πολεμήσουν και να πεθάνουν». Πέρυσι ο κ. Μουράτοφ έβγαλε σε δημοπρασία το Νόμπελ Ειρήνης του για να συγκεντρώσει χρήματα για τα παιδιά πρόσφυγες από την Ουκρανία. Έχει μικρή αισιοδοξία για το μέλλον.
«Ποτέ ξανά δεν θα υπάρξουν κανονικές σχέσεις μεταξύ του λαού της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Ποτέ. Η Ουκρανία δεν θα μπορέσει να συμβιβαστεί με αυτήν την τραγωδία. Στη Ρωσία η πολιτική καταστολή θα συνεχιστεί εναντίον όλων των αντιπάλων του καθεστώτος», προσθέτει. «Η μόνη ελπίδα που έχω, βρίσκεται στη νέα γενιά· αυτούς τους ανθρώπους που βλέπουν τον κόσμο ως φίλο, όχι ως εχθρό και θέλουν να αγαπηθεί η Ρωσία και η Ρωσία να αγαπήσει τον κόσμο. Ελπίζω ότι αυτή η γενιά θα ζήσει περισσότερο από εμένα και τον Πούτιν».
Ο Dmitry Andreyevich Muratov είναι Ρώσος δημοσιογράφος, τηλεπαρουσιαστής και πολιτικός, αρχισυντάκτης της ρωσικής εφημερίδας της Novaya Gazeta που το 2021 τιμήθηκε με Νόμπελ – από κοινού με τη Μαρία Ρέσσα- για «τις προσπάθειές τους να περιφρουρήσουν την ελευθερία της έκφρασης, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για τη δημοκρατία και τη μακρόχρονη ειρήνη».
Μπορεί οι ρωσικές αρχές να έκλεισαν την εφημερίδα του, αλλά ο δημοσιογράφος Ντμίτρι Μουράτοφ αρνείται να σιωπήσει. Σε συνέντευξη που έδωσε στο βρετανικό πρακτορείο BBC, μίλησε για τις ανησυχίες του σχετικά με το πόσο μακριά θα φτάσει το Κρεμλίνο στην αντιπαράθεσή του με τη Δύση.
«Δύο γενιές έζησαν χωρίς την απειλή του πυρηνικού πολέμου.Αλλά αυτή η περίοδος τελείωσε. Θα πατήσει ο Πούτιν το κουμπί των πυρηνικών ή όχι; Ποιος ξέρει; Κανείς δεν το ξέρει αυτό. Δεν υπάρχει ούτε ένας άνθρωπος που να μπορεί να πει με σιγουριά. Από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, οι πυρηνικές απειλές της Μόσχας ήταν δυνατές και συχνές». Ανώτεροι αξιωματούχοι συνεχίζουν τους υπαινιγμούς ότι τα δυτικά έθνη που εξοπλίζουν την Ουκρανία δεν πρέπει να ωθήσουν τη Ρωσία πολύ μακριά. Πριν από λίγες ημέρες, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ανακοίνωσε σχέδια για εγκατάσταση τακτικών πυρηνικών όπλων στη Λευκορωσία.Στη συνέχεια, ένας από τους στενότερους βοηθούς του, ο Νικολάι Πατρούσεφ, προειδοποίησε ότι η Ρωσία είχε ένα «μοντέρνο μοναδικό όπλο ικανό να καταστρέψει οποιονδήποτε εχθρό, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών».
Πρόκειται για μία μπλόφα; Ή μια απειλή που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη; Ο κ. Μουράτοφ έχει βρει ανησυχητικά σημάδια στη Ρωσία.
«Βλέπουμε πώς η κρατική προπαγάνδα προετοιμάζει τους ανθρώπους να σκεφτούν ότι ο πυρηνικός πόλεμος δεν είναι κακό», λέει. «Στα τηλεοπτικά κανάλια εδώ, ο πυρηνικός πόλεμος και τα πυρηνικά όπλα προωθούνται σαν να διαφημίζουν τροφές για κατοικίδια».
Ανακοινώνουν: «Έχουμε αυτόν τον πύραυλο, εκείνο τον πύραυλο, ένα άλλο είδος πυραύλου». Μιλούν για στόχευση της Βρετανίας και της Γαλλίας, για πυροδότηση πυρηνικού τσουνάμι που θα ξεπλύνει την Αμερική. Γιατί το λένε αυτό; Για να είναι έτοιμοι οι άνθρωποι εδώ».
Στη ρωσική κρατική τηλεόραση πρόσφατα, ένας διακεκριμένος παρουσιαστής talk-show πρότεινε ότι η Ρωσία «θα πρέπει να δηλώσει οποιονδήποτε στρατιωτικό στόχο στο έδαφος της Γαλλίας, της Πολωνίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, ως νόμιμο στόχο». Ο ίδιος παρουσιαστής έχει προτείνει επίσης «ισοπέδωση ενός νησιού με στρατηγικά πυρηνικά όπλα και διεξαγωγή δοκιμαστικής εκτόξευσης ή εκτόξευσης τακτικών πυρηνικών όπλων, ώστε κανείς να μην έχει αυταπάτες. Ωστόσο, η κρατική προπαγάνδα εδώ απεικονίζει τη Ρωσία ως χώρα της ειρήνης και την Ουκρανία και τη Δύση ως επιτιθέμενους και πολλοί Ρώσοι το πιστεύουν».
«Οι άνθρωποι στη Ρωσία βομβαρδίζονται από προπαγάνδα», λέει ο κ. Μουράτοφ. «Η προπαγάνδα είναι ένας τύπος ακτινοβολίας. Όλοι είναι επιρρεπείς σε αυτήν, όχι μόνο οι Ρώσοι. Στη Ρωσία, η προπαγάνδα είναι δώδεκα τηλεοπτικά κανάλια, δεκάδες χιλιάδες εφημερίδες, μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως το VK [η ρωσική έκδοση του Facebook] που εξυπηρετεί πλήρως την κρατική ιδεολογία».
«Μα τι γίνεται αν αύριο η προπαγάνδα σταματήσει ξαφνικά; Ρωτάω. Αν όλα πάνε ήσυχα; Τι θα σκέφτονταν τότε οι Ρώσοι;»
«Η νεότερη γενιά μας είναι υπέροχη. Είναι καλά μορφωμένη. Σχεδόν ένα εκατομμύριο Ρώσοι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα. Πολλοί από αυτούς που έχουν μείνει είναι κατηγορηματικά ενάντια σε αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία. Είναι ενάντια στην κόλαση που έχει δημιουργήσει η Ρωσία εκεί. Είμαι πεπεισμένος ότι μόλις σταματήσει η προπαγάνδα, αυτή η γενιά – και όλοι οι άλλοι με κοινή λογική – θα μιλήσουν».
«Το κάνουν ήδη. Είκοσι μία χιλιάδες διοικητικές και ποινικές υποθέσεις έχουν ανοίξει εναντίον Ρώσων που διαμαρτυρήθηκαν. Η αντιπολίτευση βρίσκεται στη φυλακή. Τα μέσα ενημέρωσης έχουν κλείσει. Πολλοί ακτιβιστές, πολίτες και δημοσιογράφοι έχουν χαρακτηριστεί ξένοι πράκτορες».
«Έχει ο Πούτιν μια βάση υποστήριξης; Ναι, τεράστια. Αλλά αυτοί είναι ηλικιωμένοι που βλέπουν τον Πούτιν ως εγγονό τους, ως κάποιον που θα τους προστατεύει και που τους φέρνει τη σύνταξή τους κάθε μήνα και τους εύχεται καλή χρονιά κάθε χρόνο. Αυτοί οι άνθρωποι πιστεύουν ότι τα πραγματικά εγγόνια τους πρέπει να πάνε να πολεμήσουν και να πεθάνουν». Πέρυσι ο κ. Μουράτοφ έβγαλε σε δημοπρασία το Νόμπελ Ειρήνης του για να συγκεντρώσει χρήματα για τα παιδιά πρόσφυγες από την Ουκρανία. Έχει μικρή αισιοδοξία για το μέλλον.
«Ποτέ ξανά δεν θα υπάρξουν κανονικές σχέσεις μεταξύ του λαού της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Ποτέ. Η Ουκρανία δεν θα μπορέσει να συμβιβαστεί με αυτήν την τραγωδία. Στη Ρωσία η πολιτική καταστολή θα συνεχιστεί εναντίον όλων των αντιπάλων του καθεστώτος», προσθέτει. «Η μόνη ελπίδα που έχω, βρίσκεται στη νέα γενιά· αυτούς τους ανθρώπους που βλέπουν τον κόσμο ως φίλο, όχι ως εχθρό και θέλουν να αγαπηθεί η Ρωσία και η Ρωσία να αγαπήσει τον κόσμο. Ελπίζω ότι αυτή η γενιά θα ζήσει περισσότερο από εμένα και τον Πούτιν».
