Τα πρώτα επεισόδια του The Lord of the Rings: The Rings of Power είναι ήδη στον αέρα και το ίντερνετ έχει πάρει μια φωτιά που δεν σβήνει. Κοινό και θαυμαστές του Τζ.Ρ.Ρ. Τόλκιν έχουν διχαστεί και… τσακώνονται στα review sites και στα κοινωνικά δίκτυα. Γιατί όμως;

Οι διαφωνίες είχαν ξεκινήσει πολύ πριν αρχίσει να προβάλλεται η σειρά, απ’ όταν πριν κάποια χρόνια ανακοινώθηκε η υλοποίησή της από το Amazon Prime. Πρώτος γύρος, τα δικαιώματα: η εταιρεία του Jeff Bezos εξασφάλισε τα δικαιώματα για τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών με τα παραρτήματά του, όχι όμως των υπόλοιπων έργων του Τόλκιν, όπως το ‘’Σιλμαρίλιον’’ και οι ‘’Ατελείωτες Ιστορίες’’. Όταν λοιπόν η Amazon αποκάλυψε ότι προχωρά με τη σειρά έτσι κι αλλιώς, πολλοί ευλόγως αναρωτήθηκαν τι ακριβώς ήταν αυτό που θα μεταφερθεί στη μικρή οθόνη αφού δικαιώματα δεν υπήρχαν.

Κάπως έτσι γεννήθηκε το πρώτο debate για το Rings of Power. Για άλλη μια φορά άνοιξε η παλιά διαφωνία ανάμεσα στους σκληροπυρηνικούς fans που προτιμούν απόλυτα πιστές μεταφορές από τα βιβλία στη μικρή και τη μεγάλη οθόνη και στους πιο μετριοπαθείς που απλά θέλουν να δουν μια ωραία σειρά. Οι πρώτοι θεωρούν προσβλητικό το να παρακάμπτεις τόσο άρτια έργα σημαντικών δημιουργών και να κάνεις τα δικά σου, ενώ οι δεύτεροι είναι ανοιχτοί σε ό,τι βγάλει η φαντασία των ατόμων που έχουν αναλάβει τη μεταφορά, με την προϋπόθεση να μείνουν πιστοί στο πνεύμα του πρωτογενούς υλικού.

Κι έπειτα, το πρώτο επεισόδιο βγήκε στον αέρα. Τα θετικά reviews έκαναν λόγο για πολύ καλά γραφικά, για τις καθηλωτικές ομορφιές της Νέας Ζηλανδίας και για ένα εξαιρετικό soundtrack που σε ταξιδεύει στη Μέση Γη. Τα αρνητικά όμως…

Μεταξύ άλλων η διαμάχη φούντωσε όταν κάποιοι διαμαρτυρήθηκαν για το diversity στη σειρά. Όπως υποστήριξαν, τα Ξωτικά του Τόλκιν είναι όμορφα, ψηλά, με μακριά μαλλιά. Δεν τους άρεσε ο Αρόντιρ γιατί, όπως είπαν, «στον Τόλκιν δεν υπάρχουν μαύρα Ξωτικά». Η συμπεριληπτικότητα -όχι μόνο στο fantasy αλλά και γενικότερα στην τηλεόραση και το σινεμά- δεν αρέσει σε όλους. Πολλοί δηλώνουν μπουχτισμένοι από αυτό που αποκαλούν woke culture και βάλλουν κι άλλα πρότζεκτ για το diversity τους -βλέπε Wheel of Time, όπου τους πείραξαν μέχρι και τα man buns.

Μετά τις κριτικές αυτές, η μάχη στα social media φούντωσε. Χρήστες άρχισαν να κατηγορούν για ρατσισμό όσους είχαν εκφραστεί περί «μαύρων Ξωτικών» και κάποιοι είπαν ότι άτομα με ακροδεξιές και ακραίες αντιλήψεις συχνά έλκονται από το έργο του Τόλκιν, πιστεύοντας πως ο καθηγητής θεωρούσε κάποιες φυλές εγγενώς ανώτερες από άλλες και πως συχνά αναφερόταν σε προσμίξεις με τρόπο που θεωρήθηκε αμφιλεγόμενος.

Το debate για το αν ο Τόλκιν ήταν ρατσιστής ή όχι δεν είναι κάτι καινούριο. Ωστόσο ο ίδιος έχει απαντήσει στο ερώτημα αυτό, καθιστώντας σαφές πως τα κακώς κείμενα στη Μέση Γη δεν προήλθαν από πολιτισμικές διαφορές, από το χρώμα και τη γλώσσα, αλλά από τη διαφθορά, την κατάχρηση εξουσίας και την απληστία.

Από εκεί και πέρα, οι διαδικτυακές συγκρούσεις συνεχίστηκαν με πλούσιο ρεπερτόριο. Όσοι δηλώνουν απογοητευμένοι κάνουν λόγο για μια πλοκή βαρετή που δεν ξέρει πού πηγαίνει, για αδιάφορους διαλόγους-fillers, καθώς και για περιφρόνηση του τολκινικού lore. Πολλοί θεώρησαν αρκετά παράξενα κάποια χαρακτηριστικά των Harfoots (= «αυτοί με τα τριχωτά πόδια»), οι οποίοι θεωρούνται πρόγονοι των χόμπιτ. Συγκεκριμένα ξένισαν η προφορά και η συνολική εικόνα τους, με κάποιους να λένε ότι μοιάζουν με καρικατούρες Ιρλανδών. Στο ίδιο μήκος κύματος, δεν άρεσε το ότι η Πριγκίπισσα Ντίσα έχει ελάχιστες τρίχες στο πρόσωπο, καθώς στους Δύο Πύργους αναφέρεται πως δεν είναι εύκολο να ξεχωρίσεις έναν θηλυκό από έναν αρσενικό Νάνο γιατί όλοι φέρουν βαριές γενειάδες.

Η Γκαλάντριελ στο μεταξύ, γύρω από την οποία υποτίθεται ότι κινείται η σειρά, έχει γίνει η πέτρα του σκανδάλου. Σφοδρές αντιδράσεις έχει προκαλέσει η απεικόνισή της ως γήινης πολεμίστριας και όχι ως ψηλού, αέρινου Ξωτικού. Από τη γενική της εικόνα μέχρι και άλλα πράγματα -που για κάποιους είναι λεπτομέρειες και για άλλους βασικά στοιχεία που αλλοιώνουν την ιστορία της ως χαρακτήρα-, όπως το σύμβολο του Φέανορ που φέρει η πανοπλία της, έχουν διχάσει τους μυημένους στον τολκινικό κόσμο.

Το ερώτημα λοιπόν είναι: πόσο σημαντικά είναι όλα τα παραπάνω; Είναι δικαιολογημένη όλη αυτή η μάχη στα sites και στα social media; Και, τέλος πάντων, αυτή η σειρά είναι καλή ή όχι;

Εμείς προφανώς δεν γνωρίζουμε, οπότε απευθυνθήκαμε σε κάποιους που γνωρίζουν. Ζητήσαμε από κάποια μέλη του Ελληνικού Συλλόγου Φίλων Τόλκιν «The Prancing Pony» να μας πουν τη γνώμη τους για το Rings of Power, μπας και καταλάβουμε τι γίνεται.

Εδώ οι αντιδράσεις ήταν πιο… ψύχραιμες και τα επιχειρήματα λίγο πιο δομημένα και κατανοητά. Η Καίτη Καραγεώργη, πρόεδρος του Συλλόγου The Prancing Pony, παραδέχεται πως η απογοήτευσή της από τη δεύτερη τριλογία του «Χόμπιτ», καθώς και η επιθετική στρατηγική προώθησης του Rings of Power και όλος ο σάλος που ξέσπασε πριν καν κυκλοφορήσει η σειρά, την έκαναν πολύ επιφυλακτική. Ωστόσο βρήκε τα πρώτα επεισόδια πολύ καλύτερα απ’ ό,τι περίμενε, «παρά την σοβαρότατη και απολύτως αναίτια απόκλιση τους από τα γραπτά δεδομένα», όπως επισημαίνει.

«Λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι βάσει πνευματικών δικαιωμάτων οι δημιουργοί έχουν πρόσβαση μόνο στις σημειώσεις των Παραρτημάτων του ‘’Άρχοντα των Δαχτυλιδιών’’ και όχι στην πρώιμη μυθολογία του Τόλκιν που καταγράφεται στο ‘’Σιλμαρίλιον’’ και τις ‘’Ατελείωτες Ιστορίες’’, επιμένω ότι μπορούσαν να εξιστορήσουν καλύτερα τα γεγονότα και να απεικονίσουν πολύ πιο σωστά τα Ξωτικά. Ειδικά εμβληματικές μορφές, όπως η Γκαλάντριελ, ο Έλροντ και ο Γκιλ-Γκάλαντ. Ειλικρινά, ο μόνος που συμπεριφέρεται με την ευγένεια, την χάρη και την αξιοπρέπεια Ξωτικού είναι ο -εφευρημένος- Αρόντιρ (θαυμάσιος ο Ishmael Cruz-Cordova στον ρόλο). Οι Νάνοι και η ζωντανή Μόρια ήταν ότι καλύτερο. Η πριγκίπισσα Ντίσα, η νέα μου αγαπημένη. Γενικά, οι original characters είναι ενδιαφέροντες και σχετικά καλογραμμένοι. Γλυκύτατοι οι Harfoots, πειστικοί οι Άνθρωποι που προσπαθούν να επιβιώσουν στον «σκοτεινό» Νότο, μυστηριώδης ο Stranger. Οι ηθοποιοί έκαναν ότι μπορούσαν με το σενάριο που τους είχε δοθεί», λέει η ίδια.

Ανάμεσα στα όσα της άρεσαν είναι η άψογη κινηματογράφηση, με μοναδικά τοπία, μεγαλειώδη μουσική και πολύ καλά σκηνικά και κοστούμια. Προτείνει να το απολαύσουν οι θεατές σε όσο μεγαλύτερη οθόνη μπορούν, ενώ επισημαίνει ότι πρόκειται για μια εξαιρετική παραγωγή στην οποία έχουν δουλέψει αμέτρητοι άνθρωποι. «Βρίσκω μεγάλο κρίμα να τους απορρίπτουν κάποιοι, να απαξιώνουν τη δουλειά τους βαθμολογώντας με 1 από καθαρή ιδεοληψία». Σημειώνει βέβαια πως η τελική κρίση θα γίνει μετά την ολοκλήρωση της σειράς, σε περίπου πέντε χρόνια.

Ο Δημήτρης Κολοβός, αντιπρόεδρος του Συλλόγου, σχολιάζει από την πλευρά του το γεγονός ότι πολλοί έχουν βαθμολογήσει τη σειρά με 10 και με 1. «Η αλήθεια δεν αντιπροσωπεύεται ποτέ από κανένα άκρο», επισημαίνει. Όπως λέει, ζηλεύει αυτούς που θα την παρακολουθήσουν χωρίς να έχουν διαβάσει το έργο του καθηγητή, αφού όταν είσαι εξοικειωμένος με το τολκινικό σύμπαν σίγουρα επηρεάζεσαι.

Αν και τηρεί στάση αναμονής μέχρι το τέλος της πρώτης σεζόν, τα πρώτα επεισόδια δεν τον άφησαν ικανοποιημένο. Αναφερόμενος στο λεγόμενο τολκινικό lore, τονίζει ότι αποφάσισε να το αφήσει στην άκρη. «Αν προσπαθεί κανείς να συμπεριλάβει τα γεγονότα όπως έχουν γραφτεί από τον Τόλκιν, τότε θα απογοητευτεί οικτρά και δικαιολογημένα θα το καταβαραθρώσει», εξηγεί. Ωστόσο επισήμανε τη σημασία των δικαιωμάτων σε ένα τόσο φιλόδοξο πρότζεκτ: «Πρέπει να αποδεχτούμε πως η Amazon δεν έχει τα δικαιώματα του Σιλμαρίλιον (πρωιμότερο έργο του Τόλκιν, γεμάτο με στοιχεία για την προϊστορία των όσων βλέπουμε στη σειρά), γεγονός που δυσκολεύει αρκετά το έργο τους, αλλά ακόμα κι έτσι οι επιλογές των σεναριογράφων κάνουν τα πράγματα να ξεφύγουν σε μεγάλο βαθμό απ’ όσα βλέπουμε στα βιβλία».

Αναφερόμενος στην απεικόνιση των φυλών, ξεκινά από τα Ξωτικά: «Πού είναι η αρχοντιά των Πρωτογέννητων; Πού είναι η μεγαλοσύνη τους; Φαίνεται στο γενικότερο παρουσιαστικό τους; Φαίνεται στη συμπεριφορά τους; Ο άρχοντας Κελεμπρίμπορ πάει με τα πόδια στο Κάζαντ Ντουμ, οι Νάνοι του λένε δεν θα μπεις και απλά σηκώνει τα φρύδια και φεύγει; Η Γκαλάντριελ, η Κυρά τους Φωτός, αντιμετωπίζεται σαν κατώτερη από τον κατά πολύ νεότερο και ανιψιό της Γκιλ Γκάλαντ και αποπέμπεται, ευγενικά, πίσω στο Βάλινορ; Καταλάβαμε πως οι σεναριογράφοι θέλουν την Γκαλάντριελ στο Νούμενορ. Έπρεπε να γίνει όλη αυτή κωμωδία με την βουτιά στον ωκεανό και την επιβίωση επάνω σε μία 3×3 μέτρα αυτοσχέδια λέμβο από τον θαλάσσιο δράκο και την καταιγίδα για να βρεθεί με τον Χάλμπραντ και να καταλήξει τυχερή και κατάκοπη μπροστά σε ένα πλοίο (μάλλον) των Νουμενοριανών;  Κακογραμμένοι διάλογοι μεταξύ Ξωτικών που δεν εμφάνιζαν, παρά σε ελάχιστες περιπτώσεις, το πνεύμα των Ξωτικών του Καθηγητή. Όαση στην όλη κατάσταση ο χαρακτήρας του Αρόντιρ».

Ούτε όμως η απεικόνιση των Νάνων του άρεσε. Όπως επισημαίνει, η σειρά ακολουθεί «την προσέγγιση διακωμώδησης και καρικατουρισμού των Νάνων που ξεκίνησε, κακώς, ο Peter Jackson στην τριλογία ταινιών του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών». Τονίζει πως οι Νάνοι μπορούν να είναι και σοβαροί και αρχοντικοί και την ίδια ώρα να έχουν χιούμορ και να γελάνε σαν χαζοί τσουγκρίζοντας μπύρες και κάνοντας γκάφες. «Στα πολύ θετικά, ο χαρακτήρας του πρίγκιπα Ντούριν, της πριγκίπισσας Ντίσα και η σχέση μεταξύ τους, καθώς και οι σκηνές με τον Έλροντ».

Τέλος, αναφέρεται και στο θέμα του diversity: «Σχετικά με την επιλογή του χρώματος κάποιων φυλών προσωπικά δεν έχω κανένα θέμα, αλλά θα ήθελα πολύ να το έχουν κάνει πιστευτό. Έχουν δώσει χρώμα μόνο σε πρωταγωνιστές και είναι πολύ περίεργο. Έχω δει ένα μαύρο Ξωτικό ανάμεσα 30-40. Μία Νάνισσα ανάμεσα σε 30-40. Πείτε πως μία από τις φυλές των Ξωτικών ήταν μαύρη στο χρώμα και ο Αρόντιρ ήταν ένας απ’ αυτούς. Δικαιολογείστε κάπως την ύπαρξη για την ιστορία και θα το δεχτώ χωρίς να πω τίποτα, γιατί κατά τη γνώμη μου δεν πρόκειται για την ουσία». Σε γενικές γραμμές, πάντως, παραδέχεται πως… είναι από τους πιο ψύχραιμους. Θα βαθμολογούσε τη σειρά «κοντά στο 5, με το πρόσημο να είναι μάλλον αρνητικό».