Καρυωτάκης, τίτλοι αρχής. ”Δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες”, η φωνή της Μάγδας Πένσου τραγουδά ποίηση Μαρίας Πολυδούρη μελοποιημένη από τον Βασίλη Δημητρίου. Τώρα, η εξαιρετική σειρά, που αφηγείται τη ζωή και τη δράση του Κώστα Καρυωτάκη σε σκηνοθεσία Τάσου Ψαρρά, προβάλλεται ξανά στην ΕΡΤ2 κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 21:00 με διπλό επεισόδιο.

Πρωτοπροβλήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2009 από την ΕΤ1 και ολοκληρώθηκε σε 20 επεισόδια τον Ιούνιο του 2009. Δημιουργός και σκηνοθέτης της σειράς είναι ο Τάσος Ψαρράς, ο οποίος πραγματοποίησε εκτενή έρευνα γύρω από την ζωή του Καρυωτάκη πριν προχωρήσει στην υλοποίηση της σειράς. Ιδιαίτερη θέση στην σειρά κατέχει το κομμάτι της σχέσης του αυτόχειρα ποιητή με την ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη. Μέσα από τις ζωές των δύο πρωταγωνιστών, προβάλλεται η πολιτικά και κοινωνικά ταραγμένη περίοδος των δεκαετιών του 1910 και του 1920 και αυτό ίσως είναι που καθιστά την σειρά σημαντική και άξια να την δει κανείς τότε, σήμερα, αύριο.

Στα τηλεοπτικά βραβεία «Πρόσωπα 2009» η σειρά απέσπασε τέσσερα βραβεία: Καλύτερης Ελληνικής Δραματικής Σειράς, Α’ Ανδρικού Δραματικού Ρόλου, Καλύτερης Φωτογραφίας Ελληνικής Παραγωγής, Καλύτερης Σκηνογραφίας Ελληνικής Παραγωγής. Για τον πρώτο ανδρικό ρόλο, δεν χωρούν πολλές υποσημειώσεις: ο Δημοσθένης Παπαδόπουλος ταύτισε την φιγούρα του με αυτήν του μεγάλου ποιητή, έγινε τόσο πολύ Καρυωτάκης που δεν μπορούμε εύκολα να φανταστούμε άλλον ηθοποιό να τον ενσαρκώνει. Πέρα από μια χαλαρή, γενική ομοιότητα στο σουλούπι τους (έχουμε κάποιες λιγοστές φωτογραφίες του Καρυωτάκη), η καθηλωτικότητά του, η εσωτερικότητα, οι λεπτές αποχρώσεις της ειρωνίας, αλλά και το ερωτικό πάθος του ποιητή μέσα από το ζεστό βλέμμα και την χαρακτηριστική φωνή του Παπαδόπουλου έδωσαν μια ερμηνεία από τις καλύτερες στα χρονικά της ελληνικής τηλεόρασης, κατ’ ουσίαν θεατρική, ουσιαστική, αξεπέραστη.

Φυσικά, σπουδαίος υπήρξε και ο ρόλος της Μαρίας Κίτσου, πρωτοεμφανιζόμενης τότε, στον απαιτητικό ρόλο της Μαρίας Πολυδούρη, μιας γυναίκας έξω από τα μέτρα της εποχής της, απολύτως ερωτευμένη με τον Καρυωτάκη, απεγνωσμένα ταγμένη σε εκείνον. Η ποίησή της ρίζωσε στον έρωτά της για εκείνον δεν ήταν μονόπλευρος, αλλά κατέληξε να την πληγώνει, μιας που ο ποιητής δεν κατάφερε να μείνει μαζί της, εξαιτίας μιας σειράς από παράγοντες, κυρίως όμως εξαιτίας της σύφιλής του.

Δείτε αυτό το πολύ χαρακτηριστικό απόσπασμα, εδώ που οι δύο ποιητές πρωτοσυναντιούνται:

Η μουσική της σειράς άφησε επίσης εποχή-αν μπορούμε να πούμε κάτι τέτοιο για μια παραγωγή του 2009. Ο Βασίλης Δημητρίου μελοποίησε Καρυωτάκη και Πολυδούρη, ενώ ο Μητσιάς, ο Θηβαίος και η Πένσου τραγούδησαν. ”Είσαι, ψυχή μου, η κόρη που τη σβήνει ολοένα κάποιος έρωτας πικρός” και άλλα τόσα όμορφα και δύσκολα ποιήματα-δύσκολα να μελοποιηθούν και να ερμηνευθούν, βεβαίως. Αυτό το θυμάστε;

Τα γυρίσματα της σειράς πραγματοποιήθηκαν στην Καλαμάτα, τη Σύρο, το Γαλαξίδι, την Πρέβεζα (εννοείται!), την Αθήνα, το Παρίσι, το Βουκουρέστι και τη Βουλγαρία. Στη σειρά συμμετείχαν 200 ηθοποιοί και 3000 κομπάρσοι, ενώ το κλίμα της εποχής αποδόθηκε πιστά με τη χρήση 2.500 κοστουμιών και 22.000 φροντιστηριακών αντικειμένων-εξ ου και το απολύτως δίκαιο βραβείο καλύτερης σκηνογραφίας. Δεν μας αφηγήθηκε και λίγα αυτή η σειρά. Εκτός από την πορεία μες στην ποίηση του Καρυωτάκη και, δευτερευόντως, της Πολυδούρη, το σήριαλ μιλά ιστορικά, κοινωνικά και πολιτικά, μιας που η χώρα τις δεκαετίες της νιότης τους, της σύντομης συνύπαρξής τους και του τέλους τους πέρασε από χίλια κύματα κυριολεκτικά: Τα γεγονότα της εποχής εκείνης καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό την υπόσταση του σύγχρονου ελληνικού κράτους: οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, η προσάρτηση της Κρήτης, το ξέσπασμα του Α Παγκοσμίου Πολέμου, η σύγκρουση Βενιζέλου-Κωνσταντίνου, η Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης, η Οκτωβριανή Επανάσταση, η εκστρατεία στην Ουκρανία, η ελληνική παρουσία στην Ιωνία και η Μικρασιατική καταστροφή, η δίκη των Έξι, η ανακήρυξη της ελληνικής Δημοκρατίας, οι δικτατορίες Πάγκαλου και Κονδύλη, η κυβερνητική αστάθεια στην Ελλάδα, καθώς επίσης η αμερικανική διείσδυση στη Μεσόγειο.

Τα καφενεία, οι λογοτεχνικές συντροφιές, οι ποιητικοί διαγωνισμοί, οι οπερέτες, τα ρεσιτάλ μουσικής, οι βεγγέρες στα αστικά σπίτια, οι χοροί και τα βαλς, οι κοινωνικές συναναστροφές στον κήπο του Ζαππείου, αλλά παράλληλα και η προσφυγιά, η εξαθλίωση, τα χαμαιτυπεία, τα καφέ αμάν και τα ρεμπέτικα τραγούδια, είναι ο περιβάλλων χώρος της μυθοπλασίας. Στο σενάριο αποτυπώνονται τα κύρια χαρακτηριστικά των ηρώων και όσα από τα βιογραφικά στοιχεία τους εντοπίστηκαν από την έρευνα. Σημειωτέον, ο Τάσος Ψαρράς ερεύνησε για εννέα συνεχόμενα χρόνια τις συνθήκες που οδήγησαν τον Καρυωτάκη στην αυτοκτονία. Γι’ αυτόν τον λόγο, άλλωστε, άνοιξε για πρώτη φορά αρχεία, όπως τον φάκελο του ποιητή στο Υπουργείο Εσωτερικών και τον στρατολογικό του φάκελο, η μελέτη των οποίων ανατρέπει ορισμένες από τις μέχρι τώρα βεβαιότητες που υπήρχαν για τον ποιητή. Ο Κώστας Καρυωτάκης υπήρξε ένας πρόσχαρος άνθρωπος, γεμάτος ζωντάνια και χιούμορ, πολιτικοποιημένος, με κοινωνική συνείδηση, συνδικαλιστής. Αγαπούσε τη ζωή, τις σκανδαλιές, τις φάρσες, το φλερτ, ήταν εκδότης σατιρικού περιοδικού, αλλά και συγγραφέας επιθεώρησης. Υπήρξε αγωνιστής, συγκρούσθηκε με οργανωμένα συμφέροντα με την ίδια την εξουσία, αλλά και την κοινωνική υποκρισία. Ξεκίνησε συντηρητικός, μα διέγραψε όλο το φάσμα της πολιτικής ζωής χωρίς να ενταχθεί σε κανένα πολιτικό σχήμα. Αντιστοίχως, η Μαρία Πολυδούρη δεν ήταν απλώς η φίλη, η σύντροφος του Καρυωτάκη. Ήταν μια σημαντική προσωπικότητα, μια αγωνίστρια για την ισότητα και τα δικαιώματα των γυναικών, μια εξαιρετική λυρική ποιήτρια. Αυτές οι δυο προσωπικότητες φωτίζονται με τρόπο που δεν κατάφερε να κάνει το μάθημα Λογοτεχνίας στο γυμνάσιο και το λύκειο.

Και αυτός θα μπορούσε, κάλλιστα, να είναι ένας σημαντικός ρόλος της τηλεόρασης: εκπαιδευτικός, ψυχαγωγικός, να αποτελεί ένα δωρεάν, προσβάσιμο σε όλους παράθυρο γνώσης και ζωής. Η σειρά ”Καρυωτάκης”, παρόλο που σκιαγραφεί ένα ποιητή, έναν άντρα που έδωσε τέλος στην ζωή του, μας καλεί να ζήσουμε και να αγωνιστούμε. Εννοείται, θα την (ξανα)δούμε.