Είκοσι συν μια περιπτώσεις concept albums όπου «το θέμα είναι το μήνυμα».

Τα άλμπουμ παρατίθενται με χρονολογική σειρά για να μην έχουμε παρεξηγήσεις.

1. The Pretty Things – S.F. Sorrow (1968)
Το θέμα: το πρώτο θεματικό άλμπουμ της ροκ διηγείται την ιστορία του Sebastian F. Sorrow, καλύπτοντας όλη του τη ζωή, από τη γέννηση του μέχρι το θάνατο του, εξετάζοντας τα πάντα, από τις ερωτικές του σχέσεις και τη συμμετοχή του ως στρατιώτης στο πόλεμο μέχρι την πορεία του προς την παράνοια που τον ταλαιπώρησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του.

2. The Who – Tommy (1969)
Το θέμα: ο Pete Townshend γράφει για την ζωή του Tommy, ενός αγοριού που είναι κωφάλαλο και τυφλό από πολύ μικρή ηλικία, το οποίο ανακαλύπτει ότι έχει τρομερό ταλέντο στο φλιπεράκι και σύντομα αποκτά παγκόσμια φήμη. Στην πορεία αποκτά πολλούς οπαδούς, οι οποίοι αρχικά τον θεωρούν κάτι σαν γκουρού τους, αλλά τελικά ο Τόμι αποδεικνύεται πλεονέκτης και οι φαν του θα τον τιμωρήσουν για αυτό.

3. Jethro Tull – Aqualung (1971)
Το θεμα: Ian Anderson εναντίον Θεού σημειώσατε ένα. Το φλάουτο οδηγεί τον δριμύ φιλιππικό εναντίον του Πανάγαθου, ο οποίος έχει να αντιμετωπίσει μια συλλογή 10 και βάλε τραγουδιών με κεντρικό άξονα την ύπαρξη του Ανώτερου Όντος –ή, μάλλον καλύτερα, την ανυπαρξία του, έτσι όπως την συνέλαβε ο οξύς συνθετικός νους του σκωτσέζου μουσικού.

4. David Bowie – The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars (1972)
Το θέμα: ο Ziggy Stardust, ένας εξωγήινος ροκ σταρ έρχεται από το διάστημα στη Γη, για να ελευθερώσει όλους τους ανθρώπους από τη τεμπελιά τους, ωστόσο η ανευθυνότητα του, η χρήση ναρκωτικών και οι πάσης φύσεως σεξουαλικές κι άλλες ηδονές τον καταστρέφουν. Ο Bowie λέγεται πως εμπνεύστηκε τον χαρακτήρα του Ziggy, από τον τραγουδιστή των The Playboys, Vince Taylor.

5. Jethro Tull – Thick as a Brick (1972)
Το θέμα: το άλμπουμ αποτελείται από δύο κομμάτια, ένα σε κάθε πλευρά του δίσκου και υποτίθεται πως χρησιμοποιεί ως στίχους την ποίηση ενός μικρού παιδιού-θαύματος, του Gerald Bostock, προϊόν της φαντασίας του Anderson. Βεβαίως, πολλοί τότε μπερδεύτηκαν στη Βρετανία και θεώρησαν πως ο δεκάχρονος είναι πραγματικό πρόσωπο –αλλά φυσικά, για ακόμη μια φορά, άβυσσος η ψυχή του Ian.

6. Aphrodite’s Child – 666 (1972)
Το θέμα: ο καλύτερος ελληνικός ψυχεδελικός δίσκος όλων των εποχών χρησιμοποιεί ως «λιμπρέτο» την Αποκάλυψη του Ευαγγελιστή Ιωάννη και τη δένει αρμονικά με τις συνθέσεις του Βαγγέλη Παπαθανασίου, το φαλτσέτο του Ντέμη Ρούσσου, τις μουσικές ικανότητες του Αργύρη Κουλούρη και του Λουκά Σιδερά και την στιβαρή, δωρική ερμηνεία της ηθοποιού Ειρήνης Παππά.

7. The Who – Quadrophenia (1973)
Το θέμα: ένας έφηβος Βρετανός, ο Jimmy, γίνεται μάρτυρας στα γεγονότα που συμβαίνουν στο Λονδίνο και Μπράιτον του 1965. Ο τίτλος του άλμπουμ αποτελεί μια παραλλαγή του όρου σχιζοφρένεια (schizophrenia), που αντανακλά στις τέσσερις (quadro-) διαφορετικές προσωπικότητες του πρωταγωνιστή, που αντιπροσωπεύουν την προσωπικότητα καθενός εκ των μελών του συγκροτήματος: την σκληρότητα του Roger Daltrey, το ρομαντισμό του John Entwistle, την τρέλα του Keith Moon και το λίγο-απ-όλα του Townshend.

8. Genesis – The Lamb Lies Down on Broadway (1974)
Το θέμα: το τελευταίο άλμπουμ με τον Peter Gabriel στην σύνθεση τους αφηγείται την ιστορία ενός νεαρού μικροαπατεώνα με καταγωγή από το Πόρτο Ρίκο, του Rael, που στην προσπάθεια του να βρει και να σώσει τον αδελφό του, John, έρχεται αντιμέτωπος με κάποια τρομακτικά πλάσματα που βρίσκονται στο υπέδαφος της Νέας Υόρκης –αλλά στην ουσία, είναι αποκυήματα της φαντασίας του. Βασικά, ο Rael είναι διπολικός (άντε, σας το έκανα πενηνταράκια).

9. Electric Light Orchestra – Eldorado (1974)
Το θέμα: Ο Jeff Lynne αφήνει πίσω του τους ψυχεδελο-glam Move και δημιουργεί την πρώτη συμφωνική ροκ μπάντα. Η ιστορία του άλμπουμ αυτού ακολουθεί τις περιπέτειες ενός τύπου που ουσιαστικά ζει μέσα στο κόσμο της φαντασίας του και διαμέσου των ονείρων και των εφιαλτών του προσπαθεί να ξεπεράσει την βαρεμάρα και την ανία της καθημερινότητας του.

10. Willie Nelson – Red Headed Stranger (1975)
Το θέμα: Ένας άντρας με το όνομα «Άγνωστος» υποπτεύεται –δικαίως- πως η γυναίκα του τον απατάει, οπότε σκοτώνει αυτήν και τον εραστή της και κατόπιν φεύγει για τις νότιες πολιτείες των ΗΠΑ, όπου γνωρίζει μια άλλη γυναίκα –πιο πιστή, ευτυχώς- και έχει ξανά τη διάθεση να αγαπήσει και να αγαπηθεί. Το άλμπουμ τελειώνει με τον «Άγνωστο» να κάνει βόλτα με τον εγγονό του, και να δηλώνει ευτυχισμένος με τη ζωή που έζησε.

11. Camel – Music Inspired By The Snow Goose (1975)
Το θέμα: Το παιδικό παραμύθι του Paul Gallico γίνεται πλαστελίνη στα χέρια των βρετανών art-rockers. Ο καλλιτέχνης Philip Rhayader, που ζει σε ένα χωριό στο Εσεξ, γνωρίζει μια συγχωριανή του, τη μικρή Fritha. Η βουκολική φιλία τους ανθεί παράλληλα με την εύρεση μιας τραυματισμένης χήνας, την οποία παίρνουν υπό την φροντίδα τους και τελικά καταφέρνουν να την κάνουν καλά.

12. Rush – 2112 (1976)
Το θέμα: σε ένα δυστοπικό μέλλον έναν αιώνα μετά, όπου κυριαρχεί ο αυταρχισμός των ιερέων ενός ναού, η μουσική και η ελεύθερη σκέψη εν γένει απαγορεύονται από το καθεστώς. Όμως ένα νεαρό αγόρι βρίσκει μια κιθάρα μέσα σε μια σπηλιά, μαθαίνει να παίζει και σπάει τα νεύρα στους απολυταρχικούς παπάδες.

13. Styx – Kilroy Was Here (1983)
Το θέμα: βρισκόμαστε ξανά στο μέλλον και η ροκ μουσική είναι (ξανά μανά) απαγορευμένη από μια (καλά το φανταστήκατε) κυβέρνηση που λογοκρίνει τα πάντα. Ο κεντρικός χαρακτήρας, ο Κιλρόι είναι ένας πρώην ροκάς που βγαίνει από τη φυλακή κι αντί να πάει να βρει καμιά γκόμενα να ξεδώσει, βρίσκει έναν νεαρό μουσικό who keeps it real και μαζί σώζουν την ροκ μουσική, φέρνοντας την ξανά στις μάζες.

14. Husker Du – Zen Arcade (1984)
Το θέμα: η ιστορία ενός εφήβου που το σκάει από το σπίτι του επειδή τον δέρνουν και δεν του δίνουν καμία σημασία. Αρχικά κατατάσσεται στο στρατό, αλλά δεν είναι στρατόκαβλος, οπότε το γυρνάει στη θρησκεία, αλλά καταλαβαίνει ότι δεν είναι ούτε θρήσκος, και το ρίχνει στα ναρκωτικά, μέχρι που πεθαίνει η κοπέλα του από ναρκωτικά και τότε, ω του θαύματος, ξυπνάει και όλα ήταν ένας εφιάλτης.

15. Marillion – Misplaced Childhood (1985)
Το θέμα: διάδοχος, τρόπον τινά, της παρακαταθήκης που άφησε ο Peter Gabriel, ο τραγουδιστής της μπάντας, Fish, παιρνει τον ακροατή του από το χέρι και του αφηγείται διάφορα γεγονότα και στάδια της ζωής του, από τους έρωτες του με την Kayleigh μέχρι την παιδική του ηλικία στο Lothian της Σκωτίας, καταλήγοντας στο συμπέρασμα –όπως όλοι μας, λίγο πολύ- πως του λείπει η παιδική του ηλικία.

16. Iron Maiden – Seventh Son of a Seventh Son (1988)
Το θέμα: βασισμένο στο βιβλίο «Seventh Son» του Orson Scott Card, το 7ο άλμπουμ της μπάντας αφηγείται την ιστορία ενός νεαρού που είναι μέντιουμ και προβλέπει ένα δυστοπικό μέλλον. Θέλει να ενημερώσει εγκαίρως τους κατοίκους τους χωριού όπου ζει, αλλά φυσικά τον παίρνουν για τρελό.

17. Queensryche – Operation Mindcrime (1988)
Το θέμα: ο Dr. X, που διατηρεί μια διεφθαρμένη παρακυβερνητική οργάνωση, κάνει πλύση εγκέφαλου στον Nikki, ένα πανκιό του δρόμου και χρήστη ηρωίνης που έχει απογοητευτεί από την πολιτική κατάσταση της χώρας. Ο Dr. X τον πείθει να αρχίσει να δολοφονεί σημαντικές πολιτικές φιγούρες, αλλά η κατάσταση περιπλέκεται όταν του ζητεί να σκοτώσει μια καλόγρια, την οποία ο Nikki έχει ερωτευτεί.

18. Flaming Lips – Yoshimi Battles the Pink Robots (2002)
Το θέμα: το άλμπουμ εξετάζει το παλιό και γνωστό δίπολο «άνθρωπος εναντίον μηχανών», μέσα από τα μάτια της μικρής Γιοσίμι που πρέπει να παλέψει μεγάλα ρομπότ. Στην ουσία, αποτελεί την «ψυχανάλυση» του Wayne Coyne για το δύσκολο πέρασμα του από την (μετ)εφηβεία στην ενηλικίωση και τις ευθύνες της «μεγαλίστικης» ζωής.

19. The Hold Steady – Separation Sunday (2005)
Το θέμα: η ιστορία τεσσάρων ανθρώπων, του κεντρικού αφηγητή, Craig, της πόρνης Holly, του νταβατζή της, ονόματι Charlemagne, και του σκίνχεντ Gideon, και τα ταξίδια που κάνει αυτή η μικρή παρέα από πόλη σε πόλη για να παρτάρει στις πιο underground γειτονιές και τα μπαρ της.

20. Of Montreal – Skeletal Lamping (2008)
Το θέμα: ο τραγουδιστής Kevin Barnes διηγείται την φανταστική ιστορία του alter ego του, του Georgie Fruit, ο οποίος είναι ένας μαύρος 45αρης, που στη δεκαετία του ’70 υπήρξε μέλος των funksters Arousal. Ο Fruit πέρασε μια αρκετά περίπλοκη ζωή αφού όχι μόνο μπήκε φυλακή αρκετές φορές, αλλά επίσης πέρασε κι από διαφορετικές φάσεις σχετικά με τη σεξουαλικότητα του αλλά και το φύλο του.

+ 21. (σχεδόν) όλα τα άλμπουμ των Alan Parsons Project
Στο «Tales of Mystery and Imagination» (1976) το θέμα είναι οι ιστορίες τρόμου του Edgar Allen Poe, στο «Ι, Robot» (1977) ο ρόλος της τεχνολογίας στη ζωή μας, στο «Pyramid» (1978) οι Πυραμίδες της Γκίζας στην Αίγυπτο, το «Eve» (1979) έχει θέμα τη γυναίκα, το «The Turn Of A Friendly Card» (1980) επικεντρώνεται στην τύχη και τον τζόγο, στο «Ammonia Avenue» (1984) το θέμα είναι η προκατάληψη του κοινού απέναντι στους επιστήμονες, το «Stereotomy» (1985) με την επίδραση που έχει η ξαφνική φήμη στους ανθρώπους, το «Gaudi» (1987) με τον ομώνυμο Καταλανό αρχιτέκτονα και το «Freudiana» (1990) με τη ζωή του Ζίγκμουντ Φρόιντ.