Η τέχνη διαχρονικά, σε όλες τις εκφάνσεις της, αποτελούσε την έκφραση των καλλιτεχνών αναφορικά με το ευρύτερο κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό και ιστορικό πλαίσιο που την περιέβαλε.
Μερικά από τα πιο εμβληματικά τραγούδια όλων των εποχών προέκυψαν εξαιτίας των όσων βίωναν οι καλλιτέχνες ή οι μπάντες εκείνη την εποχή. Σχέσεις, χωρισμοί, γάμος, διαζύγιο, φιλίες, οικογένειες, προδοσίες, αγώνες ψυχικής υγείας και γονεϊκότητα είναι μερικές μόνο από τις εμπειρίες ζωής που έχουν εμπνεύσει μερικά από τα πιο διάσημα τραγούδια.
Strange Fruit, Billie Holiday
Η ιστορία πίσω από το «Strange Fruit» δεν μοιάζει με καμία άλλη. Γραμμένο από έναν άγνωστο τότε δάσκαλο-ποιητή-τραγουδοποιό, το περιεχόμενό του ήταν τόσο συγκλονιστικό που ούτε η τραγουδίστρια – Billie Holiday – δεν ήθελε να το τραγουδήσει στην αρχή. Έγινε ένα από τα πρώτα αληθινά τραγούδια διαμαρτυρίας και ένα από τα πιο σημαντικά τραγούδια και δίσκους όλων των εποχών. Το περιοδικό Time το ονόμασε «Το τραγούδι του (20ου) αιώνα».
Ο Abel Meeropol ήταν ένας δάσκαλος αγγλικών στη Νέα Υόρκη τη δεκαετία του 1930, ο οποίος, υποτίθεται ότι είδε μια φωτογραφία δύο μαύρων ανδρών που είχαν λιντσαριστεί στην Ιντιάνα, έγραψε ένα ποίημα για αυτό με τίτλο «Strange Fruit». Το έντυσε με μουσική και ο ίδιος και η σύζυγός του το ερμήνευσαν στη Νέα Υόρκη ως μία ωδή κατά του ρατσισμού στο Νότο.
To τραγούδι αυτό αντανακλούσε τη φρίκη του ρατσισμού με οδυνηρές μεταφορές: The strange fruit hanging from the Southern tree is a lifeless body of a black man lynched. (το παράξενο φρούτο που κρέμεται από το νότιο δέντρο είναι ένα άψυχο σώμα ενός μαύρου που λιντσαρίστηκε). Αν και αλληγορικό, έχει στίχους ωμούς και τρομερά ρεαλιστικούς: the bulging eyes and the twisted mouth (τα διογκωμένα μάτια και το στριμμένο στόμα).
Με τρεις στίχους – χωρίς ρεφρέν, χωρίς γέφυρα – αυτό το ποιητικό αντιρατσιστικό τραγούδι θεωρήθηκε επικίνδυνο. Η Billie Holiday δεν ήθελε να το ηχογραφήσει στην αρχή, τότε δεν τραγουδούσε τίποτα πολιτικό και δεν ήθελε να αποξενώσει το κοινό της.
Η εταιρεία της η Columbia συμφώνησε ότι θα ήταν μεγάλο λάθος να το κάνει και της αρνήθηκε να το ηχογραφήσει και να το κυκλοφορήσει. Ίσως αυτό να πυροδότησε την αλλαγή στάσης της. Τελείωνε όλες τις συναυλίες της με αυτό το τραγούδι και το ηχογράφησε για την εταιρεία Commodore, η οποία το κυκλοφόρησε παρά τον οποιοδήποτε κίνδυνο. Πράγματι, αρκετοί ραδιοφωνικοί σταθμοί το απαγόρευσαν, γεγονός που πυροδότησε μία διαμάχη και το έκανε επιτυχία. Το Strange Fruit την ανέδειξε ως μια από τις μεγαλύτερες τραγουδίστριες της τζαζ.
Hurricane, Bob Dylan
Ένα από τα πιο διάσημα τραγούδια διαμαρτυρίας του Bob Dylan είχε πηγή έμπνευσης την άδικη φυλάκιση του μποξέρ Rubin “Hurricane” Carter τη δεκαετία του 1960. Το τραγούδι του Dylan έφερε την υπόθεση στην προσοχή του κοινού και, μαζί με το Rolling Thunder Review, παρουσίασε ένα show για να υποστηρίξει την απελευθέρωση του Carter. Εκτός από την ιστορική συνάφειά του, το «Hurricane» έχει μία αριστουργηματική αφήγηση και ρυθμό, μεταβαίνοντας από τα γεγονότα που οδήγησαν στη σύλληψη του Carter σε διάφορες δημόσιες απόψεις σε μια έκκληση για την ελευθερία του μποξέρ. Είναι ένα τραγούδι που ενσωματώνει την ικανότητα της μουσικής να μετατραπεί σχεδόν σε κάτι κινηματογραφικό, ενώ λειτουργεί και ως καταλύτης για την κοινωνική δικαιοσύνη.
Walk on the Wild Side, Lou Reed
Το «Walk on the Wild Side» του Lou Reed είναι ένα από τα πιο δημοφιλή τραγούδια που έχει δημιουργήσει ποτέ. Ο κορυφαίος αμερικανός μουσικός, είχε μια τάση για το ριψοκίνδυνο, και τα τραγούδια του χρησιμοποιούνταν συχνά ως μέσο εξερεύνησης της συναισθηματικής του κατάστασης, καθώς και του κόσμο του ολοκληρωτικού ηδονισμού και της παραβατικότητας στον οποίο ζούσε.
Εμπνεόμενος τόσο από τον εαυτό του όσο και από το περιβάλλον του, κομμάτια όπως το «Walk on the Wild Side» ανέδειξαν τον Reed ως έναν από τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες του 20ου αιώνα. Σε παραγωγή των David Bowie και Mick Ronson και ηχογράφηση στα Trident Studios στο Λονδίνο, το «Walk on the Wild Side» κυκλοφόρησε στις 24 Νοεμβρίου 1972, ως μέρος του διπλού single A-side μαζί με ένα άλλο από τα πιο διαχρονικά του εργα, “»Perfect Day». To τραγούδι αναφέρεται σε τραβεστί που έρχονταν στην Νέα Υόρκη και γίνονταν ιερόδουλες. «Take a walk on the wild side» έλεγαν στους υποψήφιους πελάτες.
Κάθε στίχος εισάγει έναν νέο χαρακτήρα. Υπάρχουν οι Holly, Candy, Little Joe, Sugar Plum Fairy και Jackie. Οι χαρακτήρες αυτοί έγιναν όλοι ήρωες της ταινιών του Andy Warhol.
Η «Little Joe» αναφέρεται στην Joe Dallesandero, η οποία ήταν επίσης ένα από τα παιδιά του Andy στο Factory studio. Συμμετείχε σε πολλές ταινίες του Warhol.
Οι “Holly”, “Candy” και “Jackie” βασίζονται στους Holly Woodlawn, Candy Darling και Jackie Curtis. Είναι όλες πραγματικές drag queens που εμφανίστηκαν στην ταινία του Warhol το 1972 Women In Revolt.
Η Woodlawn εμφανίστηκε επίσης στην ταινία του Warhol Trash το 1970 και η Curtis στην ταινία του Warhol το 1968 Flesh.
Master of Puppets, Metallica
Πρόκειται για ένα από τα πιο δημοφιλή και δυνατά τραγούδια της αμερικανικής μπάντας που έχουν μείνει στην ιστορία της metal σκηνής. Το περιοδικό Metal Hammer το έβαλε μάλιστα στην πρώτη θέση στη λίστα με τα καλύτερα τραγούδια των Metallica που έγιναν ποτέ.
To τραγούδι αυτό είναι κάτι πολύ περισσότερο από το πώς μπορεί κάποιος να χειρίζεται τη ζωή σου σαν μαριονέτα. Αφορά τα ναρκωτικά. Συγκεκριμένα, έχει να κάνει με το πώς οι ουσίες μπορούν να ελέγξουν κάθε πτυχή της ζωής. Το Rolling Stone αναφέρει ότι ο James Hetfield εμπνεύστηκε τη θεματολογία αφού είδε ανθρώπους να κάνουν χρήση ναρκωτικών σε ένα πάρτι στο Σαν Φρανσίσκο Ήταν ένα θέαμα που είπε ότι τον αρρώστησε. Στίχοι όπως το “Taste me and you will see/ More is all you need” αποκτούν ένα εντελώς νέο νόημα όταν ο παράγοντας αυτός μπαίνει στην εξίσωση.
Nebraska, Bruce Springsteen
Μία από τις καλύτερες κυκλοφορίες του, το ομότιτλο κομμάτι της Νεμπράσκα αφηγείται την ιστορία του Charles Starkweather, ενός 19χρονου που, μαζί με τη 14χρονη φίλη του, Caril Ann Fugate, είχαν μία δολοφονική μανία στη Nebraska και στο Wyoming στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Ο Springsteen ερεύνησε εκτενώς την υπόθεση, αλλά παρόλα αυτά με την καλλιτεχνική αδεία, συνέδεσε το κομμάτι με στοιχεία της ταινίας Badlands του Terrence Malick το 1973. Το τραγούδι αυτό που ενσαρκώνει την ψυχρότητα που απαιτείται για να διαπράξει κανείς μια τέτοια θηριωδία.
I can’t say that I’m sorry
For the things that we done
At least for a little while, sir, me and her we had us some fun
Smoke on the Water, Deep Purple
Στις 4 Δεκεμβρίου 1971, ο Frank Zappa και οι Mothers of Invention είχαν μια συναυλία στο Montreux Casino στην Ελβετία. Μετά από 90 λεπτά στο σετ και ενώ έπαιζε το «King Kong», ένα άτομο από το κοινό πυροβόλησε με ένα όπλο φωτοβολίδας στην ξύλινη οροφή του χώρου, με αποτέλεσμα να τυλιχτεί στις φλόγες.
Στο κοινό ήταν ο τραγουδιστής των Deep Purple, Ian Gillan, ο οποίος είδε τις δύο φωτοβολίδες που προήλθαν από κάποιον που καθόταν πίσω του. Οι Deep Purple κατέληξαν να κοιτάζουν τη φωτιά από ένα κοντινό εστιατόριο και παρακολούθησαν ένα στρώμα καπνού να σκεπάζει τη γειτονική λίμνη της Γενεύης, κάτι που ενέπνευσε τον μπασίστα Roger Glover να καταλήξει στον τίτλο «Smoke on the Water».
We all came out to Montreux
On the Lake Geneva shoreline
To make records with a mobile, yeah
We didn’t have much time now
Frank Zappa and the Mothers
Were at the best place around
But some stupid with a flare gun
Burned the place to the groundSmoke on the water, a fire in the sky
(Smoke) on the water, you guys are great
Sunday Bloody Sunday, U2
Στην ιστορία της Ιρλανδίας, η Bloody Sunday (Ματωμένη Κυριακή) ήταν στις 30 Ιανουαρίου 1972, όταν βρετανικά στρατεύματα σκότωσαν 13 Ιρλανδούς πολίτες σε μια διαδήλωση για τα πολιτικά δικαιώματα στο Derry της Βόρειας Ιρλανδίας. Το συμβάν αυτό είχε βαθιά επίδραση στον frontman των U2, Bono, ο οποίος ήταν 11 ετών τότε και τον επηρέασε στη δημιουργία αυτού του κομματιού. Οι στίχοι είναι μια καταδίκη της ιστορικής αιματοχυσίας στην Ιρλανδία . Οι στίχοι του Bono στο τραγούδι φαίνεται να αντανακλούν τόσο τα πραγματικά γεγονότα όσο και τους διαπροσωπικούς αγώνες του καθενός.
Η εκδοχή του τραγουδιού «Sunday Bloody Sunday» των U2 έχει σχεδιαστεί για να μεταφέρει τον ακροατή στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο Ιρλανδία του 1970. Ο στίχος «How long must we sing this song» (Πόσο καιρό πρέπει να τραγουδάμε αυτό το τραγούδι;), υποδηλώνει θυμό για την αέναη προσέγγιση των αρχών στην κατάσταση. Ωστόσο, αυτός ο στίχος ακολουθείται αμέσως από το «Cause tonight, we can be as one, Tonight», που σημαίνει ότι η πόρτα είναι ακόμα ανοιχτή για ειρήνη.
Polly, Nirvana
Ο Gerald Friend, ο δράστης της υπόθεσης Green River Killer, απήγαγε και κακοποίησε μια έφηβη που δέχτηκε να πάει βόλτα μαζί του μετά από μια ροκ συναυλία το 1987. Ο Kurt Cobain διάβασε για την ιστορία στην εφημερίδα και έγραψε το “Polly” την εποχή που οι Nirvana έκαναν το ντεμπούτο τους το 1989, με το Bleach. Σίγουρα το back story δεν είναι απαραίτητο για να νιώσει κανείς τη ζοφερότητα του τραγουδιού, αλλά το “Polly” αποκτά σίγουρα άλλη δυναμική μόλις κάποιος συνειδητοποιήσει την πραγματικότητα των βασανιστηρίων που αναφέρονται στα λόγια του.
I Don’t Like Mondays, The Boomtown Rats
Με το «I Don’t Like Mondays», το τραγούδι καταγράφει τη μαζική επίθεση το 1979 στο Δημοτικό Σχολείο του Κλίβελαντ, κατά τον οποίο ένα 16χρονο κορίτσι, η Brenda Ann Spencer, που έμενε σε ένα σπίτι απέναντι από το σχολείο, άνοιξε πυρ σκοτώνοντας τον διευθυντή του σχολείου και έναν φύλακα και τραυματίζοντας οκτώ παιδιά και έναν αστυνομικό. Ο λόγος που έδωσε η δράστρια για τη διάπραξη της θηριωδίας ήταν: «Δεν μου αρέσουν οι Δευτέρες. Αυτό κάπως ζωντάνεψε τη μέρα».
Παρά το γεγονός ότι έφτασε στο νούμερο ένα στο Ηνωμένο Βασίλειο, το κομμάτι άγγιξε μόλις το νούμερο 73 στο αμερικανικό Billboard Hot 100. Σύμφωνα με τον Bob Geldof, μετά από τη δημιουργία και επιτυχία αυτού του κομματιού, η Spencer του έστειλε γράμμα από τη φυλακή και τον ευχαριστούσε που την έκανε διάσημη.
Jeremy, Pearl Jam
Tο τραγούδι είναι ένα single από το άλμπουμ τους Ten, που κυκλοφόρησε στις 27 Σεπτεμβρίου 1992. Το τραγούδι του βασίζεται σε ένα αγόρι που ονομάζεται Jeremy Delle, ήταν δευτεροετής φοιτητής στο Richardson High School στο Richardson, TX. Καθ’ όλη τη διάρκεια της σύντομης ζωής του, οι γονείς του τον αγνοούσαν και η κατάσταση στο σπίτι ήταν έκρυθμη. Επιπλέον, η καθημερινότητά του στο σχολείο, ήταν οδυνηρή καθώς δεχόταν bullying και βασανιζόταν από όλη την τάξη του και αυτό τον οδήγησε σε κατάθλιψη. Τελικά, στις 8 Ιανουαρίου 1991, ο Τζέρεμι μπήκε στην τάξη του και αυτοπυροβολήθηκε μπροστά σε ολόκληρη την τάξη του, αφήνοντας τους συμμαθητές του σε σοκ και φρίκη.
Annie Christian, Prince
Το τραγούδι αυτό είναι εμπνευσμένο από την αμερικανική επικαιρότητα της δεκαετίας του ’80
Συνδέοντας με τις δολοφονίες παιδιών στην Ατλάντα του 1979-1980, τη δολοφονία του John Lennon από τον Mark David Chapman και την απόπειρα δολοφονίας του Προέδρου Ronald Regan, το «Annie Christian» είναι μια τριπλή αναφορά σε εγκλήματα. Ο Prince χρησιμοποίησε αυτά τα γεγονότα για να διερευνήσει το κακό που ενυπάρχει στην ανθρώπινη υπόσταση.
