Έρχεται μια στιγμή μέσα στην ημέρα, για τους περισσότερους δεν έχει ώρα, μπορεί να είναι μεσημέρι, μπορεί και 2:43 π.μ., που λες: “Απλώς θα τσεκάρω για λίγο TikTok ή Reels, έτσι, για χαλάρωση“. Κάπου εκεί χωρίς να το καταλάβεις, η μισή σου ψυχή χάνεται στο ατέρμονο scroll, σε μια ροή που δεν τελειώνει ποτέ. Ξέρεις πολύ καλά τι εννοώ. Από το ένα βίντεο στο άλλο. Από την αστεία γάτα στον φαινομενικά χαρισματικό life coach. Από το συνταγολόγιο των 30 δευτερολέπτων στον έφηβο που “λέει μεγάλες αλήθειες” και κάπως έτσι, ξέχασες να σκεφτείς και ο χρόνος φεύγει κι εσύ δεν μπορείς να αφήσεις την εφαρμογή.
Αυτό που μοιάζει με αθώο πέρασμα της ώρας, είναι στην ουσία μια καλοσχεδιασμένη μορφή διάλυσης: της προσοχής, της αυτοκυριαρχίας, του ίδιου του εαυτού μας. Δεν πρόκειται για δαιμονοποίηση. Δεν είναι το TikTok ή το Instagram ο εχθρός. Είναι το πώς τα αφήνουμε να μας πάρουν από το χέρι, όχι για να μας πάνε κάπου, αλλά για να μας αφήσουν να χαθούμε μέσα μας.
Μοιάζει με μία εθιστική γεωμετρία. Το scroll δεν είναι απλώς μια κίνηση με το δάχτυλο. Είναι μια ψευδής υπόσχεση. Κάθε φορά που κάνεις swipe, ο εγκέφαλός σου περιμένει μια μικρή δόση ντοπαμίνης. “Μήπως τώρα έρθει το καλό βίντεο;” “Μήπως τώρα θα γελάσω ή θα συγκινηθώ;” Είναι σαν κουλοχέρης σε καζίνο: ρίχνεις το νόμισμα, δηλαδή στην προκειμένη περίπτωση τον χρόνο σου, με την ελπίδα της ανταμοιβής. Όσο αυτή καθυστερεί, τόσο “εθίζεσαι” και περιμένει …
Η τραγική ειρωνεία; Τίποτα δεν σε χορταίνει. Αντιθέτως, σε αδειάζει.
Η οθόνη με την κατακόρυφη αφήγηση και τον γρήγορο ρυθμό, δεν σου επιτρέπει να σταθείς. Δεν έχεις χρόνο να ρωτήσεις “γιατί με ενδιαφέρει αυτό;” ή “μήπως είναι ανοησία;” ή έστω “μήπως πρέπει να σταματήσω;“. Είναι σαν να βρίσκεσαι σε fast-forward mode, μόνο που στο τέλος της ημέρας δεν έχεις φτάσει πουθενά. Η σκέψη σου διακόπτεται, η κρίση σου αμβλύνεται, κι εσύ που κάποτε ήθελες να σκεφτείς ή να δημιουργήσεις τώρα πνίγεσαι σε 15 δευτερόλεπτα από “πληροφορία”.
Υπάρχει πάντα ένα σημείο μέσα σου που λέει “Φτάνει. Κλείστο”. Όμως δεν ακούγεται δυνατά. Θάβεται κάτω από την ανάγκη για χαλάρωση, την ψευδαίσθηση του «έλα, για λίγο ακόμα» και την απάτη της συντροφικότητας που προσφέρουν τα βίντεο. Γιατί ναι, νιώθεις ότι είσαι μέρος ενός κύκλου, ότι κάποιος σε καταλαβαίνει, ότι συμμετέχεις κι όμως, είσαι μόνος. Το scrolling είναι η πιο μοναχική μορφή συνύπαρξης.
Το «όχι» δεν λέγεται με φωνή, λέγεται με πράξη και κυρίω με απουσία. Αν θέλεις να ξεφύγεις, δεν χρειάζεσαι εφαρμογές περιορισμού ή σκληρές απαγορεύσεις. Χρειάζεσαι αλήθεια. Πες την στον εαυτό σου:
• “Δεν είναι χαλάρωση. Είναι διάλυση”
• “Δεν είναι διασκέδαση. Είναι αναβολή ζωής”
• “Δεν το χρειάζομαι. Το συνήθισα”
Άλλαξε τελετουργία. Αντί για scroll, περπάτα. Αντί για Reels, βάλε ένα τραγούδι και άκουσέ το μέχρι τέλους χωρίς να κάνεις τίποτα άλλο. Σκέψου τους στίχους και το βάθος τους. Αντί για TikTok, πιάσε ένα βιβλίο, όχι για να το τελειώσεις, αλλά για να ξεχαστείς μέσα του. Ξεκίνα με 10 λεπτά την ημέρα χωρίς κινητό.
Το “όχι” στο scroll δεν είναι “όχι” στην τεχνολογία. Είναι “ναι” σε σένα. Στον εαυτό σου όταν δεν βομβαρδίζεται. Στην προσοχή σου όταν δεν βιάζεται. Στην πλήξη που δεν είναι εχθρός αλλά μετατρέπεται σε μήτρα δημιουργίας. Στο κενό, που σε μαθαίνει να ακούς και να αναλογίζεσαι σκεπτόμενος. “Στόχος είναι άλλωστε πάντα το μυαλό” …
Την επόμενη φορά που θα πας να ανοίξεις Reels, μην το κάνεις. Κοίτα έξω από το παράθυρο. Δες έναν άνθρωπο που περνάει, έναν γάτο που κάθεται στο πεζοδρόμιο, μια γωνιά του δωματίου που δεν έχεις προσέξει ποτέ. Εκεί στην απλότητα, στο εφήμερο γεννιέται η κανονικότητα της σκέψης. Η πραγματικότητα δεν είναι viral. Δεν χρειάζεται να σου ζητήσει like. Απλά είναι εκεί και περιμένει να την ανακαλύψεις.
Δεν χρειάζεται να δεις άλλον έναν τύπο να σου λέει “this changed my life”. Η ζωή δεν αλλάζει με ένα reel. Αλλάζει όταν βγεις για λίγο από τον αλγόριθμο και μπεις ξανά στον εαυτό σου. Σ’ αυτόν που σκέφτεται, που συγκινείται, που βαριέται, που θυμάται τι σημαίνει “θέλω να ζήσω”. Όχι με scroll. Με βλέμμα, με σιωπή, με παύση που δίνει χρόνο στον εαυτό μας να αυτοπροσδιοριστεί και να ιεραρχήσει τις προτεραιτότητές του εκ νέου.
Και ξέρεις κάτι; Ίσως το μεγαλύτερο “like” που θα δώσεις ποτέ… να είναι το “όχι” σου.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
Έρχεται μια στιγμή μέσα στην ημέρα, για τους περισσότερους δεν έχει ώρα, μπορεί να είναι μεσημέρι, μπορεί και 2:43 π.μ., που λες: “Απλώς θα τσεκάρω για λίγο TikTok ή Reels, έτσι, για χαλάρωση“. Κάπου εκεί χωρίς να το καταλάβεις, η μισή σου ψυχή χάνεται στο ατέρμονο scroll, σε μια ροή που δεν τελειώνει ποτέ. Ξέρεις πολύ καλά τι εννοώ. Από το ένα βίντεο στο άλλο. Από την αστεία γάτα στον φαινομενικά χαρισματικό life coach. Από το συνταγολόγιο των 30 δευτερολέπτων στον έφηβο που “λέει μεγάλες αλήθειες” και κάπως έτσι, ξέχασες να σκεφτείς και ο χρόνος φεύγει κι εσύ δεν μπορείς να αφήσεις την εφαρμογή.
Αυτό που μοιάζει με αθώο πέρασμα της ώρας, είναι στην ουσία μια καλοσχεδιασμένη μορφή διάλυσης: της προσοχής, της αυτοκυριαρχίας, του ίδιου του εαυτού μας. Δεν πρόκειται για δαιμονοποίηση. Δεν είναι το TikTok ή το Instagram ο εχθρός. Είναι το πώς τα αφήνουμε να μας πάρουν από το χέρι, όχι για να μας πάνε κάπου, αλλά για να μας αφήσουν να χαθούμε μέσα μας.
Μοιάζει με μία εθιστική γεωμετρία. Το scroll δεν είναι απλώς μια κίνηση με το δάχτυλο. Είναι μια ψευδής υπόσχεση. Κάθε φορά που κάνεις swipe, ο εγκέφαλός σου περιμένει μια μικρή δόση ντοπαμίνης. “Μήπως τώρα έρθει το καλό βίντεο;” “Μήπως τώρα θα γελάσω ή θα συγκινηθώ;” Είναι σαν κουλοχέρης σε καζίνο: ρίχνεις το νόμισμα, δηλαδή στην προκειμένη περίπτωση τον χρόνο σου, με την ελπίδα της ανταμοιβής. Όσο αυτή καθυστερεί, τόσο “εθίζεσαι” και περιμένει …
Η τραγική ειρωνεία; Τίποτα δεν σε χορταίνει. Αντιθέτως, σε αδειάζει.
Η οθόνη με την κατακόρυφη αφήγηση και τον γρήγορο ρυθμό, δεν σου επιτρέπει να σταθείς. Δεν έχεις χρόνο να ρωτήσεις “γιατί με ενδιαφέρει αυτό;” ή “μήπως είναι ανοησία;” ή έστω “μήπως πρέπει να σταματήσω;“. Είναι σαν να βρίσκεσαι σε fast-forward mode, μόνο που στο τέλος της ημέρας δεν έχεις φτάσει πουθενά. Η σκέψη σου διακόπτεται, η κρίση σου αμβλύνεται, κι εσύ που κάποτε ήθελες να σκεφτείς ή να δημιουργήσεις τώρα πνίγεσαι σε 15 δευτερόλεπτα από “πληροφορία”.
Υπάρχει πάντα ένα σημείο μέσα σου που λέει “Φτάνει. Κλείστο”. Όμως δεν ακούγεται δυνατά. Θάβεται κάτω από την ανάγκη για χαλάρωση, την ψευδαίσθηση του «έλα, για λίγο ακόμα» και την απάτη της συντροφικότητας που προσφέρουν τα βίντεο. Γιατί ναι, νιώθεις ότι είσαι μέρος ενός κύκλου, ότι κάποιος σε καταλαβαίνει, ότι συμμετέχεις κι όμως, είσαι μόνος. Το scrolling είναι η πιο μοναχική μορφή συνύπαρξης.
Το «όχι» δεν λέγεται με φωνή, λέγεται με πράξη και κυρίω με απουσία. Αν θέλεις να ξεφύγεις, δεν χρειάζεσαι εφαρμογές περιορισμού ή σκληρές απαγορεύσεις. Χρειάζεσαι αλήθεια. Πες την στον εαυτό σου:
• “Δεν είναι χαλάρωση. Είναι διάλυση”
• “Δεν είναι διασκέδαση. Είναι αναβολή ζωής”
• “Δεν το χρειάζομαι. Το συνήθισα”
Άλλαξε τελετουργία. Αντί για scroll, περπάτα. Αντί για Reels, βάλε ένα τραγούδι και άκουσέ το μέχρι τέλους χωρίς να κάνεις τίποτα άλλο. Σκέψου τους στίχους και το βάθος τους. Αντί για TikTok, πιάσε ένα βιβλίο, όχι για να το τελειώσεις, αλλά για να ξεχαστείς μέσα του. Ξεκίνα με 10 λεπτά την ημέρα χωρίς κινητό.
Το “όχι” στο scroll δεν είναι “όχι” στην τεχνολογία. Είναι “ναι” σε σένα. Στον εαυτό σου όταν δεν βομβαρδίζεται. Στην προσοχή σου όταν δεν βιάζεται. Στην πλήξη που δεν είναι εχθρός αλλά μετατρέπεται σε μήτρα δημιουργίας. Στο κενό, που σε μαθαίνει να ακούς και να αναλογίζεσαι σκεπτόμενος. “Στόχος είναι άλλωστε πάντα το μυαλό” …
Την επόμενη φορά που θα πας να ανοίξεις Reels, μην το κάνεις. Κοίτα έξω από το παράθυρο. Δες έναν άνθρωπο που περνάει, έναν γάτο που κάθεται στο πεζοδρόμιο, μια γωνιά του δωματίου που δεν έχεις προσέξει ποτέ. Εκεί στην απλότητα, στο εφήμερο γεννιέται η κανονικότητα της σκέψης. Η πραγματικότητα δεν είναι viral. Δεν χρειάζεται να σου ζητήσει like. Απλά είναι εκεί και περιμένει να την ανακαλύψεις.
Δεν χρειάζεται να δεις άλλον έναν τύπο να σου λέει “this changed my life”. Η ζωή δεν αλλάζει με ένα reel. Αλλάζει όταν βγεις για λίγο από τον αλγόριθμο και μπεις ξανά στον εαυτό σου. Σ’ αυτόν που σκέφτεται, που συγκινείται, που βαριέται, που θυμάται τι σημαίνει “θέλω να ζήσω”. Όχι με scroll. Με βλέμμα, με σιωπή, με παύση που δίνει χρόνο στον εαυτό μας να αυτοπροσδιοριστεί και να ιεραρχήσει τις προτεραιτότητές του εκ νέου.
Και ξέρεις κάτι; Ίσως το μεγαλύτερο “like” που θα δώσεις ποτέ… να είναι το “όχι” σου.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
