Το πανκ κάνει το άσχημο όμορφο. Αυτό είπε ο Μάλκομ ΜακΛάρεν, ο πρώην σύντροφος της Βίβιαν Γουέστγουντ και μάνατζερ των Sex Pistols διατρέχοντας μέσα σε έξι λέξεις την φιλοσοφία ενός μουσικού, αντικομφορμιστικού πλην φουλ αντιφατικού κινήματος αφού πολλοί οπαδοί του ερμήνευσαν την αναρχία ως ναζισμό. Η μόδα, η οποία πάτησε πάνω στο πανκ πάμπολλες φορές για να εκφραστεί είναι μάλλον η αναμάρτητη προέκταση εντάσσοντας στο mainstream κάδρο τους ανένταχτους.

«Ποτέ μην εμπιστεύεσαι έναν χίπη» ούρλιαζαν οι Sex Pistols τότε, στα μέσα του εβδομήντα και το τύπωναν σε αυτοσχέδια T-shirt για να έρθουν οι συνεχιστές τους κατόπιν και να το επαναλάβουν με φλούο κίτρινο στέλσιν στους τοίχους των προαστίων. «Ποτέ μην εμπιστεύεσαι έναν χίπη. Το λέγαμε χρόνια πριν κι ακόμα δεν έχει αλλάξει. Είναι απλώς χίπηδες με λάπτοπς» λέει ο Τζόνι Ρότεν, ο εναπομείναντας (ο Σιντ Βίσιους πέθανε από υπερβολική δόση ηρωίνης, την οποία είχε προμηθευτεί από την ίδια του τη μητέρα), σε μία συνέντευξη του περιοδικού Rolling Stone. «Το Rolling Stone είναι πιο καθεστωτικό κι από τ’ αρχίδια ενός τσοπανόσκυλου αλλά τους αρέσει να το παίζουν πολύ αριστεροί και πολύ τρέντι. Είναι πιο μπουρζουάδες και από τους μπουρζουάδες. Σκέτη φιγούρα. Είναι σαν το σαξόφωνο του Κλίντον. Το περιοδικό αποσκοπεί στην αυτοϊκανοποίηση του κοινού που έχει το ίδιο δημιουργήσει. Ενός κοινού από χίπηδες, εκείνης της γενιάς υποθέτω –αυτούς που μεγάλωσαν πλέον και έγιναν δικηγόροι σε πολυεθνικές» καταλήγει ο Ρότεν όπως το διάβασα και το αναπαράγω από το ελληνικό μπλογκ Λευκός Θόρυβος του Motorcycle Boy. Παρακάτω τα χώνει σε αυτούς που τον χλεύασαν όταν αυτός ισχυρίστηκε ότι οι Sex Pistols ήταν για το Music Hall. «Γιατί ήταν ψέμα αυτό; Πως ήταν ψέμα δηλαδή; Είναι κομμάτι της κουλτούρας μας, αυτό είναι το πανκ. Γεφυρώσαμε πολλά χάσματα μεταξύ της εργατικής και της μεσαίας τάξης και κάναμε τον κόσμο ελάχιστα καλύτερο και σίγουρα ανοίξαμε πολλές πόρτες για πολλά καινούργια συγκροτήματα».

Η αρχική ανάγκη του πανκ ήταν να υποδείξει την ανέχεια, την φτώχεια, τον σκοτεινό ορίζοντα, την αποστράγγιση της ελπίδας. «Κανένα μέλλον για μένα», «ο Θεός να σώσει τη Βασίλισσα» μερικοί από τους νιχιλιστικούς στίχους των Sex Pistols. Τα καρφιά, οι αρβύλες και τα μαλλιά-μοικάνα δεν ήταν παρά συγκρουσιακές χειρονομίες με το κατεστημένο. Τα εμφανή piercings γροθιά στην πλαδαρή κοιλιά του μεγαλοαστού, ο οποίος είχε επιλέξει να γλιστρήσει μέσα στα χειροποίητα μοκασίνια του χωρίς να τσαλακώσει την τσάκιση του παντελονιού του. Τη στιγμή που η Ζάντρα Ρόουντς, η σχεδιάστρια με τα ροζ μαλλιά, πρόσθεσε στις μακριές τουαλέτες των ευκατάστατων κυριών χρυσές παραμάνες, η υπονόμευση του πανκ από την μόδα άρχιζε. Μια υπονόμευση που απογειώθηκε δια χειρός Βίβιαν Γουέστγουντ, της σχεδιάστριας-ιέριας του πανκ, τα ρούχα της οποίας παραπέμπουν στην D.I.Y (do it yourself) κουλτούρα των πάνκηδων. Σκισμένα, τρυπημένα, ασύμμετρα. Η κανονικότητα είναι μία ουτοπία, γιατί να είναι κανονικά τα ρούχα; «Ο χρόνος είναι χρήμα μπάσταρδοι» τραγουδάνε οι Placebo λίγο πριν τα φωτεινά 80s όπου το μεγαλύτερο μέρος του δυτικού κόσμου βίωσε το φαινόμενο του πλασέμπο.

Τη στιγμή που η Ζάντρα Ρόουντς, η σχεδιάστρια με τα ροζ μαλλιά, πρόσθεσε στις μακριές τουαλέτες των ευκατάστατων κυριών χρυσές παραμάνες, η υπονόμευση του πανκ από την μόδα άρχιζε.

Σήμερα που ξαναβρισκόμαστε στο μάτι του κυκλώνα, το μάλλον ξαναφαντάζει αλλόκοτο, το πανκ επιστρέφει. Το ντοκιμαντέρ «Wake Up Punk» του Nigel Askew είναι ένας συνδυασμός αλήθειας και μαγικής εξιστόρησης που αιχμαλωτίζει τις προσωπικές στιγμές της Vivienne με τους γιους της, Ben και Joe, αλλά και τη σχέση της με τον Malcolm McLaren. Παρακολουθούμε την πτώση της πανκ σκηνής μέσα από τη μουσική, την πολιτική και τη μόδα αλλά και την ανάγκη για δράση κατά της κλιματικής καταστροφής, προκειμένου να προστατευθεί η γενιά που έρχεται. «Νόμιζα ότι ήξερα τι σημαίνει punk, αλλά αυτό το ντοκιμαντέρ άνοιξε έναν εντελώς νέο δρόμο. Μία πιο πολύπλοκη ματιά σε όσα πίστευα ότι γνώριζα», παραδέχεται ο σκηνοθέτης. Θα μας λυθούν πολλές απορίες για ένα κίνημα που παρερμηνεύθηκε, όπως υποστηρίζει ο δημιουργός τους, ο οποίος δεν παραλείπει να εντάξει τη σκοτεινή πλευρά του κινήματος, όπως τις σβάστιγκες, τους ανάποδους σταυρούς ή τα ναρκωτικά -όπως ο στίχος των Ramones «τώρα θέλω να σνιφάρω λίγη κόλα».

Δείτε το τρέιλερ του «Wake Up Punk» του Nigel Askew