Δημήτρης Κερκινός: «Οι βαλκανικές ταινίες μιλούν στην ψυχή του θεατή»
Το τμήμα "Ματιές Βαλκάνιες" του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης κλείνει φέτος είκοσι εννιά χρόνια και συζητάμε με τον επιμελήτή του Δημήτρη Κερκινό .
Σπούδασε Κινηματογράφο στο Πανεπιστήμιο της Μανιτόμπα του Καναδά, και στη συνέχεια Κοινωνική Ανθρωπολογία, στο πανεπιστήμιο Αιγαίου, διεξάγοντας την επιτόπια έρευνα της διατριβής του στην Αβάνα η οποία είχε θέμα τη σχέση κινηματογράφου και κοινωνίας στην Κούβα της δεκαετίας του ’90. Σε καθημερινή επαφή με την Ταινιοθήκη, μέσα από τις αποδελτιώσεις, τις συνεντεύξεις και τις ατέλειωτες ώρες αλληλεπίδρασης, εντρύφησε στο σινεμά του τόπου και του κόσμου. «Αυτή είναι μια πολύ ωραία δουλειά», σκέφτηκε τότε.
Το 1999 βρέθηκε στο αφιέρωμα που διοργάνωσε το Φεστιβάλ στον κινηματογράφο της Κούβας στην Αθήνα κι εκεί το κάρμα του είχε κλείσει ένα ραντεβού ζωής. Η πρόκληση της ένταξης στην ομάδα του Φεστιβάλ ήταν μια μοναδική ευκαιρία. Ο Μισέλ Δημόπουλος και ο Δημήτρης Εϊπίδης, ο οποίος ουσιαστικά έστησε το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, τον εμπιστεύτηκαν και σήμερα πρέπει να νιώθουν περήφανοι για την εμπιστοσύνη που του έδειξαν. Από τη διαδρομή του δεν μπορεί να ξεχάσει τον Θωμά Λιναρά, τον Νίκο Σαββάτη και τον Δημήτρη Μπάμπα, ανθρώπους δίπλα στους οποίους έμαθε και με τους οποίους συνεργάστηκε για πολλά χρόνια. Σήμερα συνεχίζουν να έχουν φιλική σχέση.
– “Ματιές στα Βαλκάνια”, κάτι σαν παιδί σου, Δημήτρη. Μίλησε μας για αυτό το τμήμα, που παραδοσιακά κερδίζει το κοινό.
Το τμήμα συστήθηκε το 1994, επί Μισέλ Δημόπουλου. Στόχος ήταν να αναδείξει τις δημιουργικές κινηματογραφικές δυνάμεις των βαλκανικών χωρών και να αναζητήσει γέφυρες επικοινωνίας μέσα από τις κοινές πολιτισμικές τους πολιτιστικές ρίζες, σε μια εποχή που εξαιτίας του εμφύλιου πολέμου στη Γιουγκοσλαβία τα Βαλκάνια παρουσιάζονταν διεθνώς ως εστία βαρβαρότητας. Εγώ ανέλαβα την επιμέλεια του τμήματος το 2002. Στη διάρκεια αυτής της πολύχρονης διαδρομής δημιουργήθηκε μια ζεστή σχέση με το κοινό, που αγκάλιασε τον βαλκανικό κινηματογράφο παρά την αρχική προκατάληψη. Βήμα βήμα, ο κόσμος αναγνώρισε το ταλέντο των σκηνοθετών κι ένιωσε πως οι ιστορίες που αφηγούνται είναι πολύ κοντά σε μας ιδιοσυγκρασιακά και πολιτισμικά. Ένιωσε μια οικειότητα, με τις ταινίες να αγγίζουν το συναίσθημά τους. Αγαπήθηκε, κι αυτή είναι η μεγαλύτερη κατάκτηση του τμήματος και αυτή νιώθω πως είναι η δική μου συνεισφορά. Προβλήθηκε συστηματικά το έργο μεγάλων σκηνοθετών, εξοικειώνοντας το κοινό με μεγάλους δημιουργούς όπως ο Τζεϊλάν, ο Μουντζίου, ο Ζούντε, ο Γκολούμποβιτς, ο Αλπέρ κ.ά., και κερδίζοντας το ενδιαφέρον των Ελλήνων διανομέων. Σήμερα που οι σκηνοθέτες αυτοί έχουν καθιερωθεί στο παγκόσμιο κινηματογραφικό στερέωμα, πολλές φορές δυσκολευόμαστε να εξασφαλίσουμε την προβολή των ταινιών τους στο Φεστιβάλ, παρόλο που τους πρωτοσυστήσαμε. Η δύναμή του βαλκανικού σινεμά είναι η Ρουμανία και η Τουρκία, ενώ οι χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας (Σερβία, Κροατία, Βοσνία, Κόσοβο) αναδεικνύουν συνεχώς σημαντικούς δημιουργούς και σπουδαίες ταινίες.
Φωτ.: Motion Team
– Σχετικά με το φετινό πρόγραμμα και το αφιέρωμα στον Αλεξάνταρ Πέτροβιτς;
Φέτος ήταν μια δύσκολη χρονιά παγκοσμίως. Τα αποτελέσματα του COVID-19 φάνηκαν στην παραγωγή, σε αντίθεση με την περσινή που προβλήθηκαν πολλές ταινίες που είχαν κρατηθεί από το προηγούμενο έτος, με την ελπίδα να σβήσει η πανδημία. Αυτό φάνηκε και στο Φεστιβάλ των Καννών, που αποτελεί το βαρόμετρο του παγκόσμιου κινηματογράφου. Εξασφαλίσαμε, ωστόσο, δέκα ταινίες μεγάλους μήκους, μεταξύ των οποίων τέσσερις πρεμιέρες, δύο παγκόσμιες, μία διεθνή και μία ευρωπαϊκή, και δύο από τις καλύτερες ταινίες που είδα φέτος, τις “Ημέρες Ξηρασίας” του Εμίν Αλπέρ και το “Metronom” του Aλεξάντρου Μπελκ. Το πρόγραμμα παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία και έχει ένα έντονο πολιτικό υπόβαθρο. Αυτό, άλλωστε, αποτελεί αναπόσπαστο χαρακτηριστικό του προφίλ του. Είμαι, επίσης, πολύ χαρούμενος για το αφιέρωμα στον μεγάλο γιουγκοσλάβο δημιουργό Αλεξάνταρ Πέτροβιτς. Μ’ αυτό το αφιέρωμα κλείνουμε τον κύκλο του Γιουγκοσλαβικού «Μαύρου Κύματος», έχοντας παρουσιάσει στο παρελθόν το έργο των Ντούσαν Μακαβέγιεφ, Ζέλιμιρ Ζίλνικ και, παλαιότερα, επί θητείας Μισέλ Δημόπουλου, ένα μικρό αφιέρωμα στον Ζινοβίν Πάβλοβιτς. Επτά από τις εννέα μεγάλου μήκους ταινίες του Πέτροβιτς προβάλλονται αυτές τις μέρες. Δύο από αυτές είχαν προβληθεί στο Φεστιβάλ και στο παρελθόν. Μάλιστα, το «Συνάντησα και ευτυχισμένους Τσιγγάνους», που είχε προβληθεί το 1968, είχε αποσπάσει μια εύφημο μνεία, αν δεν απατώμαι. Χαίρομαι που οι νεότεροι σινεφίλ έχουν την ευκαιρία να δουν το έργο του, ενώ οι παλαιότεροι έχουν τη δυνατότητα να επανεκτιμήσουν τη δουλειά του.
– Ποια είναι η σχέση της Ελλάδας με τα Βαλκάνια με βάση τη δική σου οπτική πάνω στην Τέχνη και τον Πολιτισμό;
Η Ελλάδα είναι μια βαλκανική χώρα και συνάμα ευρωπαϊκή. Βρίσκεται στο σταυροδρόμι διαφορετικών πολιτισμών κι έτσι έχει αφομοιώσει στοιχεία από διαφορετικές κουλτούρες και αυτό την κάνει ξεχωριστή. Σε πολλούς Έλληνες δεν αρέσει να αποκαλούνται Βαλκάνιοι, προτιμούν να θεωρούνται Ευρωπαίοι. Παρόλ’ αυτά, επικαλούνται συχνά (και με περηφάνεια) τη βαλκανική τους ταυτότητα, κατά πως τους συμφέρει. Η αλήθεια είναι πως ιδιοσυγκρασιακά είμαστε περισσότερο Βαλκάνιοι παρά Ευρωπαίοι. Η μία ταυτότητα δεν αποκλείει την άλλη. Προσωπικά νιώθω και Έλληνας και Βαλκάνιος και Ευρωπαίος. Δεν ντρέπομαι για τη βαλκανική πτυχή της ταυτότητάς μου. Με τις βαλκανικές χώρες μάς συνδέει ένα κοινό πολιτισμικό παρελθόν, το οποίο έχει καθοριστεί από την Οθωμανική κληρονομιά. Από αυτό προκύπτουν τα κοινά χαρακτηριστικά των βαλκανικών λαών. Το τμήμα «Ματιές στα Βαλκάνια» προβάλει αυτή την ιδιαιτερότητα και αναδεικνύει στοιχεία που ίσως δεν θέλουμε να παραδεχτούμε. Τα στοιχεία αυτά είναι εκεί και, όταν οι θεατές έρχονται αντιμέτωποι μ’ αυτά, δεν μπορούν να τα αρνηθούν. Ίσως αυτός να είναι ένας ακόμη λόγος που οι βαλκανικές ταινίες αρέσουν στους θεατές, καθώς κατά κάποιον τρόπο τούς απελευθερώνουν. Αναδεικνύουν ένα ψυχισμό, έναν συναισθηματικό κόσμο, μια πραγματικότητα που δεν μπορούμε να αρνηθούμε, καθώς είναι κομμάτι αυτού που είμαστε.
– Ποια είναι η άποψή σου για το ελληνικό σινεμά σήμερα; Πώς σχολιάζεις την επιτυχία του Γιώργου Λάνθιμου, το «weird» ρεύμα όπως ονομάστηκε κυρίως από τους κριτικούς;
Ο ελληνικός κινηματογράφος έγινε «μόδα» με το weird wave. Υπήρξε μια περίοδος που όλα τα διεθνή Φεστιβάλ ήθελαν να εντάξουν στο πρόγραμμά τους μια ελληνική ταινία. Χωρίς να είναι ένα συγκροτημένο κίνημα, οι ταινίες αυτές έδωσαν μια τεράστια ώθηση και ορατότητα στο ελληνικό σινεμά. Οι επιρροή του είναι ακόμη και σήμερα εμφανής, όχι μόνο σε κάποιες ελληνικές ταινίες, αλλά και σε ξένες παραγωγές. Για παράδειγμα, φέτος παρουσιάσαμε στις «Ματιές στα Βαλκάνια» μια κροατική ταινία, τον «Θείο», η οποία αντλεί από τον «Κυνόδοντα» του Λάνθιμου. Αυτό είναι, νομίζω, ενδεικτικό της δυναμικής που έχει αποκτήσει στις μέρες μας το ελληνικό σινεμά. Παράλληλα, με την ανάπτυξη των συμπαραγωγών (με βαλκανικές, αλλά και ευρωπαϊκές χώρες), ο ελληνικός κινηματογράφος έχει ωφεληθεί, συνεχίζει να αναπτύσσεται και να γνωρίζει άνθηση. Το ελληνικό σινεμά έχει γίνει πιο εξωστρεφές. Η νέα γενιά είναι δημιουργική, δυναμική και θεωρώ πως το μέλλον του εγχώριου κινηματογράφου της ανήκει.
– Τι θα συμβεί στην μετά-COVID εποχή; Θα αντέξει η αίθουσα;
Υπάρχει η διεθνής τάση να επιστρέψουμε στη σκοτεινή αίθουσα και τη μεγάλη οθόνη. Οι sales agents (οι πράκτορες πωλήσεων, δηλαδή) και οι διανομείς αποφεύγουν όλο και περισσότερο να δίνουν τα δικαιώματα των ταινιών τους για online χρήση. Φέτος, και στη δική μας διοργάνωση πολύ λιγότερες ταινίες προβάλλονται διαδικτυακά. Οι πλατφόρμες, παρόλο που είναι χρήσιμες, είναι μεγάλος κίνδυνος για την παραδοσιακή αίθουσα. Ο κινηματογράφος είναι ένα γεγονός της αίθουσας κι όχι της τηλεόρασης ή της πλατφόρμας. Ελπίζω να επιστρέψουμε πολύ δυναμικά στις αίθουσες και οι πλατφόρμες να λειτουργούν στο μέλλον επικουρικά. Όχι όμως να είναι το μέσο προβολής του κινηματογράφου.
Σκηνοθετεί ο Antoine Fuqua του "Training Day", στο σενάριο βρίσκεται ο John Logan του "The Aviator", ενώ παραγωγός είναι ο Graham King του "Bohemian Rhapsody".
Σκηνοθετεί ο Antoine Fuqua του "Training Day", στο σενάριο βρίσκεται ο John Logan του "The Aviator", ενώ παραγωγός είναι ο Graham King του "Bohemian Rhapsody".
Εμείς και οι συνεργάτες μας αποθηκεύουμε ή/και έχουμε πρόσβαση σε πληροφορίες σε μια συσκευή, όπως cookies και επεξεργαζόμαστε προσωπικά δεδομένα, όπως μοναδικά αναγνωριστικά και τυπικές πληροφορίες που αποστέλλονται από μια συσκευή για εξατομικευμένες διαφημίσεις και περιεχόμενο, μέτρηση διαφημίσεων και περιεχομένου, καθώς και απόψεις του κοινού για την ανάπτυξη και βελτίωση προϊόντων.
Με την άδειά σας, εμείς και οι συνεργάτες μας ενδέχεται να χρησιμοποιήσουμε ακριβή δεδομένα γεωγραφικής τοποθεσίας και ταυτοποίησης μέσω σάρωσης συσκευών. Μπορείτε να κάνετε κλικ για να συναινέσετε στην επεξεργασία από εμάς και τους συνεργάτες μας όπως περιγράφεται παραπάνω. Εναλλακτικά, μπορείτε να αποκτήσετε πρόσβαση σε πιο λεπτομερείς πληροφορίες και να αλλάξετε τις προτιμήσεις σας πριν συναινέσετε ή να αρνηθείτε να συναινέσετε.
Λάβετε υπόψη ότι κάποια επεξεργασία των προσωπικών σας δεδομένων ενδέχεται να μην απαιτεί τη συγκατάθεσή σας, αλλά έχετε το δικαίωμα να αρνηθείτε αυτήν την επεξεργασία. Οι προτιμήσεις σας θα ισχύουν μόνο για αυτόν τον ιστότοπο. Μπορείτε πάντα να αλλάξετε τις προτιμήσεις σας επιστρέφοντας σε αυτόν τον ιστότοπο ή επισκεπτόμενοι την πολιτική απορρήτου μας.
Εμείς και οι συνεργάτες μας αποθηκεύουμε ή έχουμε πρόσβαση σε πληροφορίες σε συσκευές, όπως cookies και επεξεργαζόμαστε προσωπικά δεδομένα, όπως μοναδικά αναγνωριστικά και τυπικές πληροφορίες που αποστέλλονται από μια συσκευή για τους σκοπούς που περιγράφονται παρακάτω. Μπορείτε να κάνετε κλικ για να συναινέσετε στην επεξεργασία από εμάς και τους συνεργάτες μας για τους εν λόγω σκοπούς. Εναλλακτικά, μπορείτε να κάνετε κλικ για να αρνηθείτε να συναινέστε ή να αποκτήσετε πρόσβαση σε πιο λεπτομερείς πληροφορίες και να αλλάξετε τις προτιμήσεις σας πριν συναινέσετε. Οι προτιμήσεις σας θα ισχύουν μόνο για αυτόν τον ιστότοπο. Λάβετε υπόψη ότι κάποια επεξεργασία των προσωπικών σας δεδομένων ενδέχεται να μην απαιτεί τη συγκατάθεσή σας, αλλά έχετε το δικαίωμα να αρνηθείτε αυτήν την επεξεργασία. Μπορείτε πάντα να αλλάξετε τις προτιμήσεις σας επιστρέφοντας σε αυτόν τον ιστότοπο ή επισκεπτόμενοι την πολιτική απορρήτου μας.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
Cookie
Duration
Description
cookielawinfo-checkbox-advertisement
1 year
Set by the GDPR Cookie Consent plugin, this cookie is used to record the user consent for the cookies in the "Advertisement" category .
cookielawinfo-checkbox-analytics
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checkbox-functional
11 months
The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checkbox-necessary
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-others
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-performance
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
CookieLawInfoConsent
1 year
Records the default button state of the corresponding category & the status of CCPA. It works only in coordination with the primary cookie.
viewed_cookie_policy
11 months
The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Cookie
Duration
Description
_ga
2 years
The _ga cookie, installed by Google Analytics, calculates visitor, session and campaign data and also keeps track of site usage for the site's analytics report. The cookie stores information anonymously and assigns a randomly generated number to recognize unique visitors.
_gat_gtag_UA_222713851_1
1 minute
Set by Google to distinguish users.
_gid
1 day
Installed by Google Analytics, _gid cookie stores information on how visitors use a website, while also creating an analytics report of the website's performance. Some of the data that are collected include the number of visitors, their source, and the pages they visit anonymously.
CONSENT
2 years
YouTube sets this cookie via embedded youtube-videos and registers anonymous statistical data.
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.
Cookie
Duration
Description
advanced_ads_browser_width
1 month
This cookie is set by Advanced ads plugin.This cookie is used to measure and store the user browser width for adverts.
VISITOR_INFO1_LIVE
5 months 27 days
A cookie set by YouTube to measure bandwidth that determines whether the user gets the new or old player interface.
YSC
session
YSC cookie is set by Youtube and is used to track the views of embedded videos on Youtube pages.
yt-remote-connected-devices
never
YouTube sets this cookie to store the video preferences of the user using embedded YouTube video.
yt-remote-device-id
never
YouTube sets this cookie to store the video preferences of the user using embedded YouTube video.