Ανήκω στη γενιά που μεγάλωσε με ταινίες του Steven Spielberg και του George Lucas, που τα καλοκαιρινά μεσημέρια χάζευε τις επαναλήψεις των ελληνικών σήριαλ στα κανάλια (Μεν και Δεν, Της Ελλάδος τα Παιδιά, Εγκλήματα κ.α.), που γελούσε με τις αμερικανικές φαρσοκωμωδίες των ‘80s – ‘90s και, φυσικά, που μυήθηκε στην ιαπωνική κουλτούρα με το “Karate Kid” –«wax on, wax off».

Το συγκεκριμένο franchise ταινιών, κυρίως το πρώτο, του 1984, σε σκηνοθεσία John Avildsen, ενέπνευσε αρκετά παιδιά στο να ασχοληθούν με τις πολεμικές τέχνες και εμφύτευσε σε πολύ κόσμο ένα ενδιαφέρον για τον πολιτισμό της συγκεκριμένης χώρας –βέβαια, αν δεν ήταν ο Mr. Miyagi (Pat Morita) στη ταινία, τίποτα απ’ όλα αυτά να μην είχαν συμβεί. Τι σχέση, όμως, μπορεί να έχει ένα παιδί από το Μαρούσι ή την Βέροια με τα ιαπωνικά ντότζο;

Η αλήθεια είναι ότι η ιαπωνική κουλτούρα έχει κάποια κοινά με την δική μας. Και δεν αναφέρομαι στη σύγχρονη τσιφτετελοτραπ και «εξυπναδίστικη», αλλά στην αρχαία. Σύμφωνα με τους Brett & Kate McKay του Art of Manliness, όπως οι αρχαίοι Έλληνες έτσι και οι Ιάπωνες, μπορούσαν να συνοψίσουν πολύπλοκες ιδέες ή έννοιες σε μια μόνο λέξη ή φράση. Αυτές οι φράσεις μπορούν να χρησιμεύσουν ως “υπενθυμίσεις” για το πώς να ζει κανείς μια ακμάζουσα ζωή.

Επιλέξαμε κάποιες αυτές, που ανήκουν στην ιαπωνική κουλτούρα, και τις καταγράψαμε παρακάτω. Συμβουλή μας; Να προσπαθήσετε να τις εντάξετε στην καθημερινότητά σας, αλλά όχι βιαστικά, με υπομονή –όπως είχε διδάξει ο Mr. Miyagi στον Daniel (San) να κλαδεύει το ιερό μπονσάι.

6 ιαπωνικές φιλοσοφίες που μας αλλάζουν τη ζωή:

Kaizen: Επιδίωξη συνεχούς βελτίωσης

Το Kaizen είναι ένας ιαπωνικός όρος που σημαίνει «συνεχής βελτίωση». Πρόκειται για την ιδέα της πραγματοποίησης μικρών, σταδιακών αλλαγών με την πάροδο του χρόνου για να βελτιώσετε τη ζωή σας και να επιτύχετε τους στόχους σας. Οι Ιάπωνες πιστεύουν ότι ακόμη και οι μικρές αλλαγές, που γίνονται με συνέπεια, είναι σημαντικές για την σταδιακή βελτίωση της ζωής μας.

tip: Προσπαθήστε να γίνεστε έτσω και 1% καλύτεροι κάθε μέρα. Αν μπορείτε να κάνετε μικρές βελτιώσεις για μήνες, χρόνια και δεκαετίες, θα μπορέσετε «να μετακινήσετε βουνά».

Ikigai: Βρίσκοντας το “σκοπό” σας

Το Ikigai είναι μια ιαπωνική έννοια που μεταφράζεται ως «λόγος ύπαρξης». Είναι η ιδέα του να βρίσκει κανείς τον σκοπό της ζωής του και να τον ευθυγραμμίζει με τα πάθη, τις δεξιότητες και τις αξίες του. Οι Ιάπωνες πιστεύουν ότι η εύρεση και η επιδίωξη του ikigai είναι το κλειδί για μια μακρά και ευτυχισμένη ζωή.

Το Ikigai είναι παρόμοιο με την ινδουιστική ιδέα του Nτάρμα (Dharma), για την οποία έχουμε γράψει στο παρελθόν, ή με την ιδέα του Νίτσε «να γίνεις αυτός που είσαι».

Oubaitori: Αποφυγή της σύγκρισης με άλλους

Το Oubaitori αντιπροσωπεύεται από τέσσερα διαφορετικά δέντρα που ανθίζουν στην Ιαπωνία την άνοιξη: κερασιά, βερικοκιά, ροδακινιά και δαμασκηνιά. Κάθε δέντρο ανθίζει με τον δικό του τρόπο και το καθένα φέρει ένα ξεχωριστό λουλούδι και καρπό. Το Oubaitori, ως έννοια, αναπτύσσεται μέσα από αυτή την εικόνα των δέντρων και αναφέρεται στην ιδέα της αποφυγής της συνήθειας να συγκρίνεις τον εαυτό σου με τους άλλους και της υιοθέτησης της μοναδικής σου διαδρομής και του δικού σου χρονοδιαγράμματος.

Ο Theodore Roosevelt που, εκτός από 26ος πρόεδρος των ΗΠΑ, είχε και σε μεγάλη εκτίμηση τις ιαπωνικές φιλοσοφίες, είχε πει: «Η σύγκριση είναι ο κλέφτης της χαράς». Και είχε δίκιο. Στην εποχή που ζούμε, και περισσότερο από ποτέ, τείνουμε να πέφτουμε ψυχολογικά όταν ξεκινάμε να συγκρίνουμε την δική μας ζωή με αυτή των άλλων –κάτι που μέσω social media διογκώνεται. Κάθε φορά που σας συμβαίνει αυτό, να υπενθυμίζεται στον εαυτό σας να εξασκείτε το Oubaitori, καθώς αυτό θα λειτουργήσει ως έναυσμα για να μετατοπίσετε την εστίασή σας μακρία από τους άλλους και να βαδίσετε στο δικο σας μονοπάτι. Υπάρχει και μια ατάκα που κάπου είχα διαβάσει η οποία συνοψίζει αυτή την προσέγγιση: «Δεν θα κάνω την επιτυχία των άλλων αποτυχία μου».

Wabi-Sabi: “Aγκαλιάζοντας” την ατέλεια

Το Wabi-sabi είναι μια ιαπωνική φιλοσοφία που “αγκαλιάζει” και αποδέχεται την ατέλεια και την παροδικότητα. Όπως το έθεσε ο Leonard Koren στο βιβλίο του “Wabi-Sabi for Artists, Designers, Poets & Philosophers”, το Wabi-Sabi σημαίνει να βρίσκεις την ομορφιά στο «ατελές και το παροδικό». Είναι η ιδέα ότι τα ελαττώματα δεν αναιρούν απαραίτητα την αξία κάποιου πράγματος.

Αν και το Wabi-Sabi εφαρμόζεται συχνά σε αντικείμενα και στις τέχνες, έχει επίσης αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε και κρίνουμε όλα τα είδη έργων και πραγμάτων, ακόμα και (για) τον εαυτό μας. Ενώ υπάρχει χώρος για την αναζήτηση της τελειότητας στη ζωή, σε ένα ορισμένο σημείο, αυτή η επιδίωξη μπορεί να εμποδίσει την πρόοδό μας. Σκεφτείτε τον συγγραφέα που δεν είναι ποτέ σε θέση να παραδώσει ένα χειρόγραφο επειδή συνεχίζει να “παίζει” με τις διορθώσεις, τον τύπο που δεν ξεκινάει ποτέ μια επιχείρηση -ενώ έχει μια ολοκληρωμένη ιδέα- επειδή συνεχίζει να τελειοποιεί το επιχειρηματικό του σχέδιο, ή το άτομο (εγώ, εσύ, εκείνοι) που παραλύει από άγχος κάθε φορά που κάνει ένα λάθος. Από ένα σημείο και μετά, πρέπει να πεις στον εαυτό σου: «Wabi-Sabi!». Πρέπει να “αγκαλιάσεις” την ατέλεια ως εγγενή σε κάθε τέχνη, σε κάθε προσπάθεια και στην ίδια την ανθρώπινη κατάσταση -και να προχωρήσεις με τη ζωή σου.

Hara Hachi Bu: Τρώγοντας μέχρι να χορτάσετε στο 80%

Το Hara Hachi Bu είναι ένα ιαπωνικό ρητό που σημαίνει «φάτε μέχρι να χορτάσετε κατά 80%». Αυτή η έννοια προέρχεται από το νησί της Okinawa (πατρίδα του κ. Miyagi, φυσικά), όπου οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το mantra για να αποφύγουν την υπερκατανάλωση τροφής και τις αρνητικές συνέπειες που αυτή συνεπάγεται.

Πολλά από τα προβλήματά μας γύρω από τη διατροφή και την παχυσαρκία θα μπορούσαν να λυθούν τρώγαμε με μεγαλύτερη διαίσθηση και προσοχή: αν επιβραδύναμε και απολαμβάναμε πραγματικά το φαγητό μας, τρώγαμε μόνο όταν καθόμασταν στο τραπέζει (αντί να τρώμε ενώ σκρολάρουμε στο τηλέφωνό μας ή βλέπουμε τηλεόραση), και σταματούσαμε να τρώμε μόλις το σώμα μας έδινε σήμα ότι έχουμε χορτάσει, πριν νιώσουμε χορτάτοι –λένε πως το “σήμα” από το στομάχι προς το εγκέφαλο χρειάζεται κάποια λεπτά για να φτάσει. Μου αρέσει η ιδέα του Hara Hachi Bu, να σηκωνόμαστε από το τραπέζι όταν έχουμε χορτάσει κατά 80%, γιατί συνήθως μέχρι να νιώσω ότι χόρτασα, έχω ήδη “σκάσει”. Η διατήρηση ενός υγιούς βάρους απαιτεί να αφήνετε λίγο κενό στο στομάχι σας, δηλαδή να τρώτε μέχρι να φτάσετε στο σημείο όπου θα μπορούσατε να φάτε μερικές ακόμα μπουκιές, αλλά δεν το κάνετε.

Shikata Ga Nai: Αποδεχόμενος αυτό που δεν μπορείς να αλλάξεις

Το Shikata Ga Nai είναι μια ιαπωνική έννοια που σημαίνει «δε μπορεί να γίνει αλλιώς». Η έννοια αυτή επικεντρώνεται στην αποδοχή των πραγμάτων που δεν μπορούμε να αλλάξουμε και στην αποδέσμευσή τους από το να μας εξουσιάζουν.

Το Shikata Ga Nai παραπέμπει και στη στωική αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Μεγάλο ποσοστό από την απογοήτευσή μας στη ζωή προέρχεται από το γεγονός ότι οι προσδοκίες μας δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Θέλουμε τα πράγματα να είναι με έναν τρόπο ενώ είναι αλλιώς. Το Shikata Ga Nai είναι μια υπενθύμιση για να αποδεχτούμε τα πράγματα όπως είναι και να προχωρήσουμε μπροστά. Αναγνωρίζοντας αυτά που δεν μπορούμε να ελέγξουμε, εξαλείφουμε την αγωνία και την απογοήτευση, αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι μας επιτρέπει να επικεντρωθούμε στα πράγματα που μπορούμε να αλλάξουμε και να εργαστούμε για τη βελτίωσή τους.

Shinrin-Yoku: “Λουτρό” στο δάσος

Το Shinrin-Yoku είναι η διάσημη αρχαία ιαπωνική πρακτική του «λουτρού στο δάσος». Αντιπροσωπεύει τη «λήψη της ατμόσφαιρας του δάσους» προκειμένου να λάβουμε τα πολλά σωματικά, διανοητικά και πνευματικά οφέλη που αποκομίζουμε περνώντας χρόνο στη φύση.

Το Shinrin-Yoku δεν σημαίνει να βαδίζετε μέσα στο δάσος με μοναδικό σκοπό να πετύχετε έναν συγκεκριμένο αριθμό χιλιομέτρων σε μια πεζοπορία και μετά να ανεβάζετε τα επιτεύγματά σας στο Instagram. Πρόκειται για την εμπειρία της φύσης με όλες σας τις αισθήσεις: δίνοντας προσοχή στο μαλακό στρώμα από πευκοβελόνες κάτω από τα πόδια σας, στον τρόπο που οι ακτίνες του ηλιακού φωτός φιλτράρονται μέσα από τα κλαδιά των δέντρων και στον ήχο ενός ρυακιού που κυλάει δίπλα στο μονοπάτι. Πρόκειται για την αληθινή εμβάπτιση στον φυσικό κόσμο.

Κάθε είδους φύσης θεραπεύει το σώμα και την ψυχή, αλλά όσο πιο άγρια είναι, τόσο μεγαλύτερη είναι η αναζωογονητική της επίδραση. Υπάρχει και ο κανόνας “20-5-3” του Michael Easter για το πόσο χρόνο πρέπει να περνάμε έξω, στη φύση:

• 20 λεπτά, 3 φορές την εβδομάδα σε ένα πάρκο της πόλης ή ένα βοτανικό κήπο
• 5 ώρες κάθε μήνα σε μια ημι-άγρια περιοχή
• 3 ημέρες κάθε χρόνο κάμπινγκ, περιπέτεια με backpack ή διαμονή σε κάποιο δωμάτιο στην άγρια φύση

Αν πετύχετε το “20-5-3”, θα κάνετε σίγουρα αρκετά “λουτρά” στο δάσος για να διατηρήσετε τον εαυτό σας καθαρισμένο από το κατασταλτικό για το πνεύμα ίζημα της πολιτισμένης ζωής.

Με πληροφορίες από: Art of Manliness