Από τις επιδείξεις μόδας και τα πολυτελή yoga resorts μέχρι τα social media, τα τελευταία χρόνια και κυρίως από την αρχή της καραντίνας παρατηρώ μια νέα τάση. Άνθρωποι όλων των ηλικιών στρέφονται στον μυστικισμό και τη θρησκεία για να κατανοήσουν τον χαοτικό κόσμο γύρω τους. Πλασαρισμένες με μια μετά-ειρωνική εσάνς, αρχαίες ιδέες επανακυκλοφορούν στο ίντερνετ με τη μορφή memes, Tiktoks και συζητήσεων σε podcasts. Law of attraction, παγανιστικές εικονογραφίες, βουδιστικός διαλογισμός, ινδουιστικό πάνθεο, ανιμισμός, ταρό, αστρολογικοί χάρτες, βουντού και χριστιανισμός. Όπως και να έχει, γίνεται όλο και πιο προφανές ότι πλανάται ένας New Age εσωτερικός πνευματισμός στον αέρα.
Το ίντερνετ έχει δημιουργήσει τον χώρο ώστε να πολλαπλασιάζονται και να φουντώνουν απόκρυφες και spiritual πεποιθήσεις σε μια περίοδο κοινωνικής και πολιτικής αναταραχής. Αυτό αναμφίβολα επιταχύνθηκε μετά από δύο χρόνια πανδημίας, κατά τα οποία δισεκατομμυριούχοι πέταξαν στο διάστημα, η οικονομία έπεσε κατακόρυφα και οι άνθρωποι ένιωσαν προδομένοι από τη σύγχρονη επιστήμη και τις υποσχέσεις της για έναν καλύτερο, δικαιότερο κόσμο.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ευδοκίμησαν θεωρίες συνωμοσίας (πχ: QAnon και Νέα Τάξη Πραγμάτων) ενώ οποιαδήποτε αίσθηση σταθερότητας εξατμίστηκε και πολλοί άνθρωποι απομακρύνθηκαν από τις επίσημες πηγές ειδήσεων προς πιο περιθωριακές ιδεολογίες.
Έχει αρχίσει να εδραιώνεται η αίσθηση ότι δεν μπορούμε να συμπυκνώσουμε την πολυπλοκότητα των συναισθημάτων μας σε επιστημονικά πλαίσια. Δε μπορούμε για παράδειγμα να εκφράσουμε τον πλούτο και την φρίκη των συναισθημάτων μας με καθαρά νευροψυχιατρικούς όρους, αφού συχνά η πραγματικότητα δε χωρά σε αυτούς. Αν σε όλο αυτό το κλίμα προσθέσουμε και την απάνθρωπη μιζέρια του ύστερου καπιταλισμού, τότε γίνεται κατανοητό πώς το ίντερνετ γίνεται το ιδανικό φυτώριο New Age πρακτικών και πεποιθήσεων. Με άλλα λόγια, το ίντερνετ και τα social media είναι οι τόποι όπου οι ταυτότητες εκτελούνται και μυθοποιούνται.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Και κάπως έτσι το feed μας γεμίζει με ταρό και ποστ του τύπου «αποθήκευσε αυτόν τον ήχο και αύριο θα πάρεις αύξηση». Στο Tiktok υπάρχει ολόκληρη κοινότητα που μοιράζεται ξόρκια, μαγικά βότανα και άλλες ανιμιστικές και παγανιστικές θεωρίες – το λεγόμενο Witchtok. Λίγο πιο κάτω μια dating coach λέει ότι ο λόγος που κάποιος μας κάνει ghosting ενώ αρχικά αυτός γούσταρε περισσότερο από μας, είναι γιατί άλλαξε κάτι στην ενέργειά μας, γίναμε εμείς ο κηνυγός κι αυτός το τρόπαιο και έτσι τον απομακρύναμε. Λευκές Αμερικανίδες μιλούν για τα οφέλη του διαλογισμού φορώντας «ματάκια» – ας τους πει κάποιος ότι το «ματάκι» αυτό είναι για τον τοίχο κι όχι για τον λαιμό!
Στο TikTok και το Instagram, οι χρήστες κατοικούν στις δικές τους πραγματικότητες καθώς η μαγική σκέψη (magical thinking, η αντίληψη ότι άσχετα γεγονότα συνδέονται αιτιωδώς παρά την απουσία οποιασδήποτε εύλογης σχέσης μεταξύ τους, ιδιαίτερα ως αποτέλεσμα υπερφυσικών δυνάμεων) λειτουργεί ως πύλη σε νέους φανταστικούς κόσμους. Παράλληλα, ο αλγόριθμος καθοδηγεί τα ενδιαφέροντά μας με μυστηριώδεις τρόπους, σαν μια ανώτερη δύναμη. Υπάρχει η αίσθηση ότι η υλική και η εικονική πραγματικότητα έχουν καταρρεύσει σε τέτοιο βαθμό που τα πάντα είναι αληθινά και μαγικά. Εξάλλου, όταν κάτι δε μπορούμε να το κατανοήσουμε (και άρα να το ελέγξουμε) στρεφόμαστε στη δημιουργία μύθων για να συμπληρώσουμε τα κενά.
Το αν οι άνθρωποι όντως πιστεύουν σε απόκρυφες δυνάμεις, New Age δοξασίες ή στη θεϊκή προστασία των screenshots στις 11:11 σε μια οθόνη iPhone, ή αν το κάνουν ειρωνικά ή για τα aethetics είναι ασαφές και, εν τέλει, άσχετο. «Ο κόσμος είναι χάλια και οι νέοι ειδικότερα πρέπει πραγματικά να υποφέρουν με την αίσθηση ενός ξεπουλημένου μέλλοντος και της πόλωσης που δημιουργεί το χρήμα στην κοινωνία μας, η οποία απλώς θα χειροτερέψει», λέει ο Erik Davis, συγγραφέας του «Techgnosis and High Weirdness».
@goldenheartempress Beautiful beautiful beautiful boys 🥹 #mintakanstarseed #pleiadianstarseed #arcturianstarseed #starseedsawaken ♬ Lemuria – ARS.
Και μέσα σε όλο αυτό το κλίμα αποσύνδεσης είναι πραγματικά πιο εύκολο να πιστέψουμε σε μια θεωρία συνωμοσίας ή να προσπαθήσουμε να βρούμε τον Θεό, από το να αμφισβητήσουμε τις συνθήκες που δημιούργησαν εξαρχής αυτό το κλίμα. «Όταν οι άνθρωποι υποφέρουν πραγματικά, τότε συχνά στρέφονται με σοβαρότητα κάπου αλλού, είτε αυτό είναι η αστρολογία είτε το μαξιλάρι του διαλογισμού είτε ένα φραγκισκανικό καταφύγιο» λέει ο Davis.
Κι αν το New Age ευδοκημεί στα social media, πού είναι το πρόβλημα;
Υπάρχει Θεός κι αν ναι, ζει στο ίντερνετ; Δε ξέρω, αλλά η αναζήτησή Του στα social media και στο New Age έχει κάτι το όμορφο κι αθώο. Τα παραπάνω δεν τα γράφω με σκοπό να προσβάλω τις πεποιθήσεις κανενός, το μόνο που λέω είναι ότι η αναζωπύρωση του New Age, του πνευματισμού και του μυστικισμού την εποχή των social media βγάζει απόλυτο νόημα. Οι άνθρωποι σε τέτοιες στιγμές έχουν ανάγκη να πιστέψουν. Αυτό πιθανώς οφείλεται στο ότι το ίδιο το Διαδίκτυο έχει μια έμφυτη πνευματική ιδιότητα. «Μπορείς να αρχίσεις να ανιχνεύεις παραλληλισμούς μεταξύ του θείου και του ψηφιακού», λέει ο Nate Sloan, θεωρητικός και συγγραφέας που ειδικεύεται σε θέματα ποπ κουλτούρας.
Το ψηφιακό βασίλειο είναι σχεδόν αποκομμένο από την πραγματικότητα. Αχανές κι απέραντο, δύσκολα μπορεί κανείς να το χαρτογραφίσει ή να το κατανοήσει κάτι που απλώς προσθέτει στην «θεϊκότητά» του. Υπό πολλές έννοιες, το Διαδίκτυο λειτουργεί ως πύλη προς έναν άλλο κόσμο. Είναι ένας ναός, ένας ιερός τόπος όπου μπορούμε να δείξουμε όχι απλό το ποιοι επίμαστε αλλά πολύ περισσότερο το πώς θα θέλαμε να είμαστε και να ενεργούμε στον κόσμο.
Καλά όλα αυτά, αλλά η πνευματικότητα οφείλει κάποια στιγμή να εκφραστεί ως πρακτική και στον έξω κόσμο – δε μπορεί να υπάρχει μόνον ως ψηφιακό περιεχόμενο. «Οποιαδήποτε ανιμιστική, θρησκευτική ή πνευματική πρακτική πρέπει να έχει ένα στοιχείο πραγματικής πρακτικής στην οποία θα συμμετέχει το μυαλό, το σώμα και το πνεύμα καθώς αλληλεπιδράτε με τον κόσμο», λέει ο Erik Davis.
